Аяқталмаған өндірістің мәні және есебі
Бухгалтерлік есеп стандартты бухгалтерлік есепті қаржылық және басқару деп бөлуді және соған сәйкес орталық бухгалтерияның құрамын екі бухгалтерияға, яғни қаржылық және басқару бухгалтериясына бөлуді көздейді.
Басқару бухгалтериясы 90-шы «Негізгі өндіріс», 91-ші «Меншікті өндірістің шала фабрикаттары», 92 «Көмекші өндіріс», 93 «Қосымша шығындар», 94 «Әлуметтік сала», 95 «Өндірістегі ақаулар» бөлімшелерінің шоттарында жүргізіледі.
Баланстық және басқа да есеп беруді жасау үшін әрбір есепті кезеңнің аяғында басқару бухгалтериясының қаржы бухгалтериясына аяқталмаған өндірістің қалдықтары беріледі. Аяқталмаған өндірістің құнын есепке алу үшін қаржылық бухгалтерияда 1340 «Аяқталмаған өндіріс» шоты көзделген.
Аяқталмаған өндірістің қалдықтарын басқару бухгалтериясынан қаржы бухгалтерияна беру 1340 шоттың дебеті бойынша 8010 «Негізгі өндіріс», 8020 «Көмекші өндірістер», 8060 «Өндірістегі ақаулар» шоттарының кредиті бойынша (егер де ақауды өндірісте жөндеу немесе түпкілікті ақауды талдау аяқталмаған жағдайда) бейнеленеді.
Келесі есепті жылдың басында аяқталмаған өндірістің 1340 шотында есепке алынған құны басқару бухгалтерияна беріледі. Ол операция жоғарыда айтылған шоттың кредитімен 8010,8020,8030,8060 шоттардың дебеті бойынша көрсетіледі.
Осылайша 1340 шоттың дербес маңызы болмайды. Ол аяқталмаған өндірістің құнын қаржы бухгалтериянда есепке алуға және оның қалдықтары туралы деректерді баланста көрсетуге арналған. 1340 шот жай шот болып табылады, ол өнім түрлері, тапсырыстар, қайта жасаулар мен өндіріс сатылары бойынша талдамалық есебін жүргізуді талап етпейді.
1340 шотта есепке алынған аяқталмаған өндірісті талдамалық есепке алу толық көлемінде 8010, 8020, 8030 және 8060 шоттарында, яғни
Басқару бухгалтериясы 90-шы «Негізгі өндіріс», 91-ші «Меншікті өндірістің шала фабрикаттары», 92 «Көмекші өндіріс», 93 «Қосымша шығындар», 94 «Әлуметтік сала», 95 «Өндірістегі ақаулар» бөлімшелерінің шоттарында жүргізіледі.
Баланстық және басқа да есеп беруді жасау үшін әрбір есепті кезеңнің аяғында басқару бухгалтериясының қаржы бухгалтериясына аяқталмаған өндірістің қалдықтары беріледі. Аяқталмаған өндірістің құнын есепке алу үшін қаржылық бухгалтерияда 1340 «Аяқталмаған өндіріс» шоты көзделген.
Аяқталмаған өндірістің қалдықтарын басқару бухгалтериясынан қаржы бухгалтерияна беру 1340 шоттың дебеті бойынша 8010 «Негізгі өндіріс», 8020 «Көмекші өндірістер», 8060 «Өндірістегі ақаулар» шоттарының кредиті бойынша (егер де ақауды өндірісте жөндеу немесе түпкілікті ақауды талдау аяқталмаған жағдайда) бейнеленеді.
Келесі есепті жылдың басында аяқталмаған өндірістің 1340 шотында есепке алынған құны басқару бухгалтерияна беріледі. Ол операция жоғарыда айтылған шоттың кредитімен 8010,8020,8030,8060 шоттардың дебеті бойынша көрсетіледі.
Осылайша 1340 шоттың дербес маңызы болмайды. Ол аяқталмаған өндірістің құнын қаржы бухгалтериянда есепке алуға және оның қалдықтары туралы деректерді баланста көрсетуге арналған. 1340 шот жай шот болып табылады, ол өнім түрлері, тапсырыстар, қайта жасаулар мен өндіріс сатылары бойынша талдамалық есебін жүргізуді талап етпейді.
1340 шотта есепке алынған аяқталмаған өндірісті талдамалық есепке алу толық көлемінде 8010, 8020, 8030 және 8060 шоттарында, яғни
Аяқталмаған өндірістің мәні және есебі
Бухгалтерлік есеп стандартты бухгалтерлік есепті қаржылық және басқару
деп бөлуді және соған сәйкес орталық бухгалтерияның құрамын екі
бухгалтерияға, яғни қаржылық және басқару бухгалтериясына бөлуді көздейді.
Басқару бухгалтериясы 90-шы Негізгі өндіріс, 91-ші Меншікті
өндірістің шала фабрикаттары, 92 Көмекші өндіріс, 93 Қосымша шығындар,
94 Әлуметтік сала, 95 Өндірістегі ақаулар бөлімшелерінің шоттарында
жүргізіледі.
Баланстық және басқа да есеп беруді жасау үшін әрбір есепті кезеңнің
аяғында басқару бухгалтериясының қаржы бухгалтериясына аяқталмаған
өндірістің қалдықтары беріледі. Аяқталмаған өндірістің құнын есепке алу
үшін қаржылық бухгалтерияда 1340 Аяқталмаған өндіріс шоты көзделген.
Аяқталмаған өндірістің қалдықтарын басқару бухгалтериясынан қаржы
бухгалтерияна беру 1340 шоттың дебеті бойынша 8010 Негізгі өндіріс, 8020
Көмекші өндірістер, 8060 Өндірістегі ақаулар шоттарының кредиті бойынша
(егер де ақауды өндірісте жөндеу немесе түпкілікті ақауды талдау
аяқталмаған жағдайда) бейнеленеді.
Келесі есепті жылдың басында аяқталмаған өндірістің 1340 шотында
есепке алынған құны басқару бухгалтерияна беріледі. Ол операция жоғарыда
айтылған шоттың кредитімен 8010,8020,8030,8060 шоттардың дебеті бойынша
көрсетіледі.
Осылайша 1340 шоттың дербес маңызы болмайды. Ол аяқталмаған
өндірістің құнын қаржы бухгалтериянда есепке алуға және оның қалдықтары
туралы деректерді баланста көрсетуге арналған. 1340 шот жай шот болып
табылады, ол өнім түрлері, тапсырыстар, қайта жасаулар мен өндіріс сатылары
бойынша талдамалық есебін жүргізуді талап етпейді.
1340 шотта есепке алынған аяқталмаған өндірісті талдамалық есепке алу
толық көлемінде 8010, 8020, 8030 және 8060 шоттарында, яғни басқарушы
есептің бухгалтериясында жүргізіледі.
Қайтарылған қалдықтар- бұл негізгі, көмекші және қосалқы өндірістің
қалдығы.
өнімнің өзіндік құнына кіретін материалдық ресурстардың шығыстарына
қайтарылған өндіріс қалдықтарының құны қосылмайды.
Қайтарылған қалдықтар болып: материалдар, шикізаттар,
шалафабрикаттар, жылуды сақтайтын материалдар т.б материалдық ресурстары
саналады, бірақ олар өзінің сапасын, тұтыну қасиетін жоғалтуына байланысты
тікелей өз арналымдары бойынша пайдаланбауы мүмкін.
Белгіленген технологияға сәйкес өнімнің басқа түрін өндіру үшін толық
құанды материалдар ретінде берілген материалдық ресурстар қалдыққа
жатпайды. Сондай-ақ қалдыққа ілеспе өнімдері де жатпайды, олардың тізімі
шығындарды есепке алу және өнімнің өзіндік құнын есептен шығару әдістерінде
белгіленген.
Қайтарылған қалдықтар келесі тәртіпте бағаланады:
- егер де қалдықтарды негізгі өндіріс мұқтаждықтары үшін, бірақ өнім
азайтылып шығарылса немесе қосалқы өндіріс мұқтаждығы үшін, сондай-ақ
кеңінен тұтынатын тауарларды дайындау үшін пайдаланылса, онда шикізатпен
материалдардың бастапқы құнынан төмендетілген баға бойынша;
- қалдықтар қайта өндеуге немесе сыртқа сатуға кетсе, олар жинау мен
өндеуге жұмсалаған шығындарын шегере отырып, қалдықтарға белгіленген бағасы
бойынша;
- егер де қалдықтар шартқа сәйкес шикізат немесе толыққанды
материалдар ретінде пайдалану үшін сатылса, онда шикізаттар мен материалдар
бастапқы толық бағасы бойынша бағаланады.
Қайтымсыз қалдықтар бағалауға жатпайды. Қалдықтарды пайдалануды
нормалау қажет, ал оларды кіріске алуға тиісінше бақылау жасауды жолға қою
керек. Қайтымды қалдықтарды қоймаларға тауар құжаттамалары бойынша кіріске
алады, олардың құнына Шикізат пен материалдар бабы бойынша шикізаттармен
материалдардың шығыстарын азайтады. Қалдықтардың кіріске алынуын 1315
шоттың дебеті бойынша 8010 шоттың кредиті бойынша көрсетеді. 8010 шоттың
кредитіндегі таладмалық есеп регистрлеріне жазылады.
Сатып алынған бұйымдар, шалафабрикаттар және тараптық кәсіпорындар
мен ұйымдардың өндірістік сипатындағы көрсететін қызметтеріне өнімді
іріктеп жинақтауға пайдаланатын шалафабрикаттар мен сатып алынған
бұйымдарға немесе дайын өнім алу үшін кәсіпорынның өзінде қосымша өңдеуге
түсетіндерге кететін шығындар; басқа жақтың кәсіпорындарының көрсеткен
өндірістік сипатындағы қызметтеріне ақы төлеуге жұмсалатын шығындар сол
өнімнің жекелеген түрлерінің өзіндік құнына тікелей жатқызылуы мүмкін,
сондай-ақ материалдар мен шикізатты өңдеуге, өнімді дайындау бойынша
жекелеген операцияларды оырныдауға және белгіленген технологиялық
процестерді сақтау үшін бақылау жасауға, орталық қоймаға дейінгі қорларды
жіктеп беру бойынша сырт жақтың транспорттық қызметіне жұмсалатын шығындар
жатады.
Субъектінің өз т ранспортымен және өз қызметкерлерінің күшімен
жеткізген қорлары (шикізаттар, материалдар, сатып алынған бұйымдар және
шалафабрикаттар) шығындары да өндіріс шығындарының тиесілі элементтеріне
қосылады (еңбекақы төлеу шығындарына, жалақыдан аударылған аударымдарға
және т.б).
Дайындау-көліктік шығыстарына (ДКШ) шығынның келесі түрлері жатады:
жабдықтау сату ұйымдарына төленетін үстемелері (неценкасы); жүкті тасығаны
үшін қосымша кіре ақысы; субъектінің қоймасына материалдарды жеткізіп беру
мен түсіру шығыстары; кеңселерді ұстау шығыстары; материалдарды тікелей
дайындаумен байланысты іс-сапар шығыстары т.б.
Технологиялық мақсатқа арналған энергия мен отындар.өндіріс
процесінде тікелей жұмсалатын энергиялар (барлық түрі) мен отындардың
шығындары. Олардың шығысы есепте шикізаттар мен материалдардың шығысы
сияқты көрініс табады.
Технологиялық мақсатқа отын шығындарына кәсіпорынның өзі өндірген
отындарының құны да және басқа жақтан сатып алынған отындардың құны да
еңгізіледі: мартен, домен пештерінде агрегаттарды балқыту үшін, металл-
прокаттық, ұсталық-штампылау, престеу және басқа цехтарда қыздыру үшін,
бұйымдарға технологиялық процеспен белгіленген байқау жүргізу үшін т.б.
Сондай-ақ кәсіпорынның технологиялық, двигательдік және басқа да
өндірістік және шаруашылық мұқтаждықтарына жұмсалатын сатып алынған
энегрияның барлық түрлері. Кәсіпорынның өзі шығарған энергияның электрлік
және басқа да түрлерін өндіруге, сондай-ақ сатып алынған энергияны оны
тұтынатын жерге дейін трансформациялаумен беруге жұмсалатын шығындар тиісті
шығын элементтеріне еңгізіледі;
Өнімнің өзіндік құнына еңгізілген материалдық шығындардан қайтымды
қалдықтын құны алып тасталынады. өндірістің қайтымды қалдықтары деп өнім
өндірі процесінде пайда болған, бастапқы ресурстардың тұтыну сапасын толық
немесе ішінара жорғалтқан және соның салдарынан көтеріңкі шығындармен
пайдаланылатын немесе негізгі мақсатқа мүлдем пайдаланбайтын шикізаттар,
материалдар, шалафабрикаттар, жылутартқыштар және басқа да материалдық
ресурстар түрлерінің қалдықтарын атаймыз. өнімнің басқа түрлерін өндіру
үшін толыққанды материалдар ретінде белгіленген технологияларға сәйкес
басқа цехтарға, бөлімшелерге берілген материалдық ресурстар қалдықтары
қайтарымды қалдықтарға жатпайды. Сондай-ақ, жолай алынатын өнімде қалдыққа
жатпайды, олардыңі тізбесі өнімнің өзіндік құнын жоспарлау, есепке алу және
калькуляциялау мәселелері жөніндегі салалық әдістемелік ұсыныстарда
белгіленеді.
Өндіріс нәтижелері үшін жұмысшылармен қызметшілердің сыйақыларын қоса
алғандағы кәсіпорынның негзгі өндірістік қызметкерлердің жалақысын төлеуге
жұмсалған шығындар, ынталандырушы және өтімділік төлемдері.
Мердігерлік шарт бойынша жұмыс атқарғаны үшін еңбегіне ақы төлеуге
жұмсалатын қаржының мөлшері осы жұмыстардың және төлем құжаттарының
сметалары негізінде алына отырып белгіленеді.
Жалақыдан аударылатын аударым бабында есептелген әлеуметтік салық
(21** мөлшерлемесі бойынша) көрініс табады. әлеметтік салықтың салық салу
объектісі болып жұмыс берушілердің еңбеккерлерге ақшалай немесе заттай
нысанда төленген шығысы жатады.
Үстеме шығыстар – бұл өндірісті басқарумен және қызмет көрсетумен
байланысты шығыстар. әр бір цехте дайындалған өнімге үстеме шығыстар
қосылады. Негізгі өндіріс шығындарының құрамына кіретін үстеме шығыстарын
таратқан кезде 8014 шоты дебеттеліп және 8040 шоты кредиттеледі.
Жекелеген тапсырысты орындаған кезде өндірісті дайындаудың нақты
шығындары сол бұйымдардың өзіндік құнына толығымен жатқызылады. өндірістегі
барлық шығындар цехтардың ведомостары бойынша топтастырылады, онда әрбір
цех үшін жеке парақтар ашылады.
Кәсіпорынның жұмысының тиімділігін қамтамассыз ету үшін: а)жөндеу-
механикалық; б)бу қазандық; в)автотранспорттық;олардың шығыны дайын өнімнің
өзіндік құнына келесі тәртәппен еңгізіледі: жөндеу-механикалық цехтың
шығыны;бу қазанымен автотранспорт цехтарының шығыны.
Жалпы үстеме шығысын тарату негізгі өндіріс жұмысшыларының
жалақысының деңгейіне қарап жасалынады. Өндіріске кеткен шығындар цехтар
бойынша Цехтар шығындары деп аталатьын ведомоста есепке алынады, ал ол
төменде келтірілген.
Егер де біртектес өнім шығаратын болса, дайын өнімнің өзіндік құнының
бірлігін анықтау үшін жалпы шығын деңгейін шығарылған өнім санына бөледі.
Егер де кәсіпорын бірнеше өнім шығаратын болса, өнім бірлігін тікелей
шығынның бастапқы құжаттардың мәліметін ескере отырып, кешендік шығыстарын
таратып, содан соң өнім бірлігінің құнын есептейді.
Аяқ киім тігетін өнеркәсіп материалдардың әрбір партиясына пішу
ведомостын жасайды, онда алынған күні, берілген материалдың атауы, оның
сорты, терінің саны, модельдік нөмірі, сондай-ақ осы материалдың
партиясынан кесіп пішілгенде шығатын, көлемі (нетто және брутто), норма
уақыты және кесімді бағасы көрсетіледі.
Брутто көлемі – бұл терінің жалпы көлемі, яғни жан-жағы кесілмеген
көлемі. Нетто көлемі – бұл терінің таза іске жарайтын көлемі, яғни жан-
жақтан тегістелгеннен кейін қалған көлем.
Әрбір пішушіге пішу каратсын ашады, соның көмегімен жұмсалған
материалдың нақты шығынын анықтайды, сондықтан ол бастапқы құжат ретінде
пайдаланылады. Пішуші ай сайын картасының негзінде жинақ ведомосын жасайды,
онда аяқ киімнің моделіне және белгілі бір артикуліне кеткен нақты
материалдың шығысы туралы мәліметтер жинақталады.
Жинақ ведомосымен қатар материалдардың қозғалысы туралы айналым
ведомосын жасайды, онда ай сайын материалдардың сорттары, мен түрлері
бойынша қабылданған есеп саясатының негзінде ақшалай түрінде көрсетілген
нақты шығыстарды анықтайды.
Материалдар шығысының жинақ және айналым ведомостары кесу және пішу
цехтарының материалдық шығындарын есептеу үшін негіз болып табылады. Онда
аяқ киімнің белгілі бір артикулымен модель бойынша жұмсалған материалдардың
құны есептеледі. Жалпы үстеме шығындарды және көмекші өндірістің көрсеткен
қызметінің құны өндірілген өнім бірлігіне есептелініп, өндіріс
жұмысшыларының жалақысына пропорционалды етіп таратылады. өндіріске
жұмсалған шығындарды есептегенде төмендегі екі әдістердің бірін: а)
шалафабрикатты; б) шалафабрикатсыз вариантын пайдаланады.
Шалафабрикатсыз нұсқа негізінен машина жасау өнеркәсібінде
пайдаланылады. Оның ерекешелігі – бір операциядан екінші операцияға, бір
цехтан екіншісіне, цехаралық қоймаға берілген шалафабрикаттар бухгалтерлік
есепте көрсетілмейді, олар оперативті түрде есепке алынады. Бұл нұсқада
дайын өнімнің өзіндік құны дайын өнімге жатқызылған, осы өнімді өндіруге
қатысты барлық цехтар бойынша есепке алынған шығыстар сомасынан тұрады.
Өндіріске жұмсалған шығындарды есепке алудың шалафабрикаттық нұсқасы
кезінде дайын өнімнің өзіндік құнын ғана есептеп қоймай, сонымен бірге
өңделудің түрлі сатыларындағы шалафабрикаттардың өзіндік құны да
есептеледі. Шалафабрикаттардың цехтан цехқа немесе цехтан қоймаға берілуі
бухгалтерлік баланста көрсетіледі. Шалафабрикатсыз нұсқадан айырмашылығы
мұнад шығындар басы артық заттар мен шалафабрикаттардың тұрған орны бойынша
есепке алынады. Шалафбрикатты нұсқа кезінде есепке алуды ұйымдастыру
біршама күрделі болғанымен, алайда мұндай жағдайда шалафабрикаттарыдң
сақталуына бақылау жасау күшейтіледі.
Шалафабрикаттар талдамалаық есепте прескуранттық бағалар бойынша, ал
олар болмаған жағдайда – іс жүзіндегі құнының прескуранты немесе есеп
айырысу бағалары бойынша есепке алынуы мүмкін, ал олардың ауытқулары (+,-)
жеке талдамалық шоттарда бөліп көрсетіледі.
Аяқталмаған өндірістің түгінделуі және бағалануы
Аяқталмаған өндірісті түгілдеудің мақсаты өнімнің өзіндік құнын
жоспарлау, есепке алу және калькуляциялау жөніндегі ережелер мен тиісті
салалық нұсқауларына сәйкес оның көлемін және іс жүзіндегі бағасын анықтау
боылп табылады.
Түгелдеуді бастар алдында цехтарға қажет емес барлық материалдар,
сондай-ақ бұл кезеңде өңделіп бітпеген барлық бөлшектер және тораптар мен
агрегаттарды қоймаларға тапсыру қажет. Аяқталмаған өндірістің цехтарда
жиналып қалған арытқ бөлшектермен шалафабрикаттарын оларды дұрыс санауға
қолайлы болатындай тәртіпке келтіру керек. Аяқталмаған өндіріс қалдықтарын
текскру, оларды нақты санау, өлшеу, таразыға тарту арқылы жүргізіледі.
Түгелдеу тізімдері артық бөлшектердің атауы, олардың дайын болу
сатысы немесе дәрежесі, саны немесе көлемі көрсетіле отырып, әр бір цех
бойынша бөлек жасалады.
Әр түрлі қоспадан тұратын аяқталмаған өндіріс бойынша түгелдеу
тізімдерінде, сондай-ақ салыстырмалы ведомостарында екі сандық көрсеткіш:
осы массаның немесе қоспаның саны және оның құрамына кіретін шикізаттар мен
материалодардың саны салалық нұсқаларында берілген тәртіп бойынша бойынша
есепке алынады. Болашақ кезеңдердің шығындары да түгелденеді. Түгелдеу
комиссиясы құжаттар бойынша 34 - Болашақ кезеңдердің шығындары
бөлімшесінің шоттарында көрсетілуі тиіті соманы анықтап, тізімге еңгізеді.
Аяқталмаған өндірісті түгелдеу кезінде анықталған жетіспеушіліктері
8010 Негізгі өндіріс шотының кредитінен 1430 Тағы басқа да шотының
дебетіне жазылады.
Негізгі өндіріс
Негізгі өндірістің калькуляциясы. Негізгі өндірісінде өнімнің,
қызметтің және жұмыстың өзіндік құнының бірлігі ықшамдалған тәсіл бойынша
калькуляцияланады: шығарылған өнімге, жұмысқа, қызметке қатысты шығын
сомасын сол өнімнің санына бөледі (өзара көрсеткен қызметтерін шегеріп
барып).
Анықталған өнімнің, қызметтің, жұмыстың өзіндік құны бойынша
тұтынушыларға 920 шотының кредитінен есептеп шығарылады.
1. Бу қазан цехы. Бу қазан цехының таза өзінің шығыны 2610080 тенге
құраған, ал жөндеу-механикалық цехының көрсеткен қызметі (құрал-жабдықтарды
жөндеу бойынша) – 175150 тенге құраған, автотранспорт цехының көрсеткен
қызметі (есептік құны бойынша) – 382719 тенге құраған.
1 тонна будың есептік өзіндік құны – 185 тенге құраған (өткен айдағы
нақты шығындарының деңгейінен алынған).
Ағымдағы айда жылыту үшін 14397 тонна бу шығарылған, енді ол
счетчиктердің көрсеткішіне сәйкес тұтынушылардың арасына таратылады:
Негізгі тұтынушыларға көрсетілген қызметтің нақты өзіндік құны
2920049тенге құраған: 2610080+175150+382719 х 185 (жоспарлы өзіндік құны
бойынша жөндеу-механикалық цехының көрсеткен қызметі). Негізгі
тұтынушыларға көрсетілген қызметтің нақты өзіндік құнының бірлігі 223,64
теңгеге тең болған (2920049 : 13057).
Негізгі тұтынушыларға көрсетілген қызметтің нақты өзіндік құны туралы
мәліметтің (223,64 тенге) және тұтынылған қызметтің саны туралы ақпараттың
негізінде бу қазанының шығындары тиісті тұтынушылары бойынша есептеп
шығарылады.
2. Автотранспорт цехы. Автотранспорт цехының тасымалдаған жүгінің
саны 18957 ткм құраған (ағымдағы айдың жол парағының мәліметі бойынша). Ал
автотранспорт цехының өзі жасаған шығын 3414419 тенге құраған, қарама-қарсы
қабылданған қызметтің деңгейі – 253861 тенге құраған. өткен айдың нақты
өзіндік құны туралы мәлімет бойынша 1ткм-дің жоспарлы өзіндік құны 193
тенге құраған.
Жоспарлы өзіндік құн бойынша қарсы көрсетілген қызметтің сомасы
цехтар бойынша мынаны құраған:
бу қазан цехы бойынша – 382719 тенге (1983 ткмх193);
жөндеу-механикалық цехы бойынша – 100360 тенге (520 ткмх193).
Жоғарыда келтірілген мәліметтер бойынша негізгі тұтынушыларға
көрсетілген қызметтің нақты өзіндік құнының сомасы 3185021тенге құраған
(3414419+253681-382719-100360). Негізгі тұтынушыға көрсетілген қызметтің
көлемі 16454 ткм құраған (18957-1983-520). Негізгі тұтынушылар бойынша
шығындардың жалпы деңгейін (3185021) негізгі тұтынушыларға көрсетілген
қызметтің көлеміне (16454) бөлеміз де, 1 ткм нақты өзіндік құнын табамыз,
ал ол біздің мысалда – 193,57 тенге құраған (3185021:16454).
Жасалған калькуляцияның және жол парағының негізінде транспорттық
қызметті тасымалданған жүктің ткм бойынша есептелген санына пара-пар
(пропорционалды) етіп тұтынушылардың арасына таратылады.
Күрделі өндірістің калькуляциясы. Шығындардың талдамалық есебі жөндеу
түрлері және жөнделетін объектілер бойынша, дайындалған аспаптар, керек
жарақтар, модельдер (үлгілер) түрлері немесе топтары бойынша жүргізіледі.
Әрбір есеп (калькуляция) объектісіне талдамалық есеп ведомосы немесе
карточкасы ашылады. Онда айдың басындағы аяқталмаған әндіріс қалдықтары,
ағымдағы ай ішіндегі шығындар, есепке алынған шығындарды азайту тәртібемен
есептеп шығару (материалдардың қайтарылуы, өндіріс қалдықтары), дайын
өнімді кіріске алу, атқарылған жұмыстар мен көрсетілген қызметтердің құнын
есептеп шығару, ай соңындағы аяқталмаған өндіріс қалдықтары көрсетіледі.
Жеке орындауға қабылданған цех тапсырысы тапсырыстар кітабына
жазылады және олар белгіленген мерзімде орындалуы тиіс. Накладнойда,
жұмысшының нарядында және басқа құжаттарда тапсырыстың нөмірі көрсетіледі.
Бұл жұмсалған әрбір шығынды тиісті тапсырысқа жатқызуға қажет. Материалдар
бір тапсырысқа қажет шегінде қоймадан босатылады. Пайдаланбаған материалдар
тапсырысты орындағаннан кейін қоймаға қайтарылады және сол қайтарылған
материалдардың құнына тапсырыстың шығыны азайтылады.
Әрбір тапсырыстың өзіндік құны цех мәліметтерінің негізінде
бухгалтерияда есептелінеді. Өзіндік құнныңкалькуляциялық-карточкасының
негізінде ай сайын 920 шоттың кредитінен тиісті тұтынушыларға есептен
шығарылып ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Бухгалтерлік есеп стандартты бухгалтерлік есепті қаржылық және басқару
деп бөлуді және соған сәйкес орталық бухгалтерияның құрамын екі
бухгалтерияға, яғни қаржылық және басқару бухгалтериясына бөлуді көздейді.
Басқару бухгалтериясы 90-шы Негізгі өндіріс, 91-ші Меншікті
өндірістің шала фабрикаттары, 92 Көмекші өндіріс, 93 Қосымша шығындар,
94 Әлуметтік сала, 95 Өндірістегі ақаулар бөлімшелерінің шоттарында
жүргізіледі.
Баланстық және басқа да есеп беруді жасау үшін әрбір есепті кезеңнің
аяғында басқару бухгалтериясының қаржы бухгалтериясына аяқталмаған
өндірістің қалдықтары беріледі. Аяқталмаған өндірістің құнын есепке алу
үшін қаржылық бухгалтерияда 1340 Аяқталмаған өндіріс шоты көзделген.
Аяқталмаған өндірістің қалдықтарын басқару бухгалтериясынан қаржы
бухгалтерияна беру 1340 шоттың дебеті бойынша 8010 Негізгі өндіріс, 8020
Көмекші өндірістер, 8060 Өндірістегі ақаулар шоттарының кредиті бойынша
(егер де ақауды өндірісте жөндеу немесе түпкілікті ақауды талдау
аяқталмаған жағдайда) бейнеленеді.
Келесі есепті жылдың басында аяқталмаған өндірістің 1340 шотында
есепке алынған құны басқару бухгалтерияна беріледі. Ол операция жоғарыда
айтылған шоттың кредитімен 8010,8020,8030,8060 шоттардың дебеті бойынша
көрсетіледі.
Осылайша 1340 шоттың дербес маңызы болмайды. Ол аяқталмаған
өндірістің құнын қаржы бухгалтериянда есепке алуға және оның қалдықтары
туралы деректерді баланста көрсетуге арналған. 1340 шот жай шот болып
табылады, ол өнім түрлері, тапсырыстар, қайта жасаулар мен өндіріс сатылары
бойынша талдамалық есебін жүргізуді талап етпейді.
1340 шотта есепке алынған аяқталмаған өндірісті талдамалық есепке алу
толық көлемінде 8010, 8020, 8030 және 8060 шоттарында, яғни басқарушы
есептің бухгалтериясында жүргізіледі.
Қайтарылған қалдықтар- бұл негізгі, көмекші және қосалқы өндірістің
қалдығы.
өнімнің өзіндік құнына кіретін материалдық ресурстардың шығыстарына
қайтарылған өндіріс қалдықтарының құны қосылмайды.
Қайтарылған қалдықтар болып: материалдар, шикізаттар,
шалафабрикаттар, жылуды сақтайтын материалдар т.б материалдық ресурстары
саналады, бірақ олар өзінің сапасын, тұтыну қасиетін жоғалтуына байланысты
тікелей өз арналымдары бойынша пайдаланбауы мүмкін.
Белгіленген технологияға сәйкес өнімнің басқа түрін өндіру үшін толық
құанды материалдар ретінде берілген материалдық ресурстар қалдыққа
жатпайды. Сондай-ақ қалдыққа ілеспе өнімдері де жатпайды, олардың тізімі
шығындарды есепке алу және өнімнің өзіндік құнын есептен шығару әдістерінде
белгіленген.
Қайтарылған қалдықтар келесі тәртіпте бағаланады:
- егер де қалдықтарды негізгі өндіріс мұқтаждықтары үшін, бірақ өнім
азайтылып шығарылса немесе қосалқы өндіріс мұқтаждығы үшін, сондай-ақ
кеңінен тұтынатын тауарларды дайындау үшін пайдаланылса, онда шикізатпен
материалдардың бастапқы құнынан төмендетілген баға бойынша;
- қалдықтар қайта өндеуге немесе сыртқа сатуға кетсе, олар жинау мен
өндеуге жұмсалаған шығындарын шегере отырып, қалдықтарға белгіленген бағасы
бойынша;
- егер де қалдықтар шартқа сәйкес шикізат немесе толыққанды
материалдар ретінде пайдалану үшін сатылса, онда шикізаттар мен материалдар
бастапқы толық бағасы бойынша бағаланады.
Қайтымсыз қалдықтар бағалауға жатпайды. Қалдықтарды пайдалануды
нормалау қажет, ал оларды кіріске алуға тиісінше бақылау жасауды жолға қою
керек. Қайтымды қалдықтарды қоймаларға тауар құжаттамалары бойынша кіріске
алады, олардың құнына Шикізат пен материалдар бабы бойынша шикізаттармен
материалдардың шығыстарын азайтады. Қалдықтардың кіріске алынуын 1315
шоттың дебеті бойынша 8010 шоттың кредиті бойынша көрсетеді. 8010 шоттың
кредитіндегі таладмалық есеп регистрлеріне жазылады.
Сатып алынған бұйымдар, шалафабрикаттар және тараптық кәсіпорындар
мен ұйымдардың өндірістік сипатындағы көрсететін қызметтеріне өнімді
іріктеп жинақтауға пайдаланатын шалафабрикаттар мен сатып алынған
бұйымдарға немесе дайын өнім алу үшін кәсіпорынның өзінде қосымша өңдеуге
түсетіндерге кететін шығындар; басқа жақтың кәсіпорындарының көрсеткен
өндірістік сипатындағы қызметтеріне ақы төлеуге жұмсалатын шығындар сол
өнімнің жекелеген түрлерінің өзіндік құнына тікелей жатқызылуы мүмкін,
сондай-ақ материалдар мен шикізатты өңдеуге, өнімді дайындау бойынша
жекелеген операцияларды оырныдауға және белгіленген технологиялық
процестерді сақтау үшін бақылау жасауға, орталық қоймаға дейінгі қорларды
жіктеп беру бойынша сырт жақтың транспорттық қызметіне жұмсалатын шығындар
жатады.
Субъектінің өз т ранспортымен және өз қызметкерлерінің күшімен
жеткізген қорлары (шикізаттар, материалдар, сатып алынған бұйымдар және
шалафабрикаттар) шығындары да өндіріс шығындарының тиесілі элементтеріне
қосылады (еңбекақы төлеу шығындарына, жалақыдан аударылған аударымдарға
және т.б).
Дайындау-көліктік шығыстарына (ДКШ) шығынның келесі түрлері жатады:
жабдықтау сату ұйымдарына төленетін үстемелері (неценкасы); жүкті тасығаны
үшін қосымша кіре ақысы; субъектінің қоймасына материалдарды жеткізіп беру
мен түсіру шығыстары; кеңселерді ұстау шығыстары; материалдарды тікелей
дайындаумен байланысты іс-сапар шығыстары т.б.
Технологиялық мақсатқа арналған энергия мен отындар.өндіріс
процесінде тікелей жұмсалатын энергиялар (барлық түрі) мен отындардың
шығындары. Олардың шығысы есепте шикізаттар мен материалдардың шығысы
сияқты көрініс табады.
Технологиялық мақсатқа отын шығындарына кәсіпорынның өзі өндірген
отындарының құны да және басқа жақтан сатып алынған отындардың құны да
еңгізіледі: мартен, домен пештерінде агрегаттарды балқыту үшін, металл-
прокаттық, ұсталық-штампылау, престеу және басқа цехтарда қыздыру үшін,
бұйымдарға технологиялық процеспен белгіленген байқау жүргізу үшін т.б.
Сондай-ақ кәсіпорынның технологиялық, двигательдік және басқа да
өндірістік және шаруашылық мұқтаждықтарына жұмсалатын сатып алынған
энегрияның барлық түрлері. Кәсіпорынның өзі шығарған энергияның электрлік
және басқа да түрлерін өндіруге, сондай-ақ сатып алынған энергияны оны
тұтынатын жерге дейін трансформациялаумен беруге жұмсалатын шығындар тиісті
шығын элементтеріне еңгізіледі;
Өнімнің өзіндік құнына еңгізілген материалдық шығындардан қайтымды
қалдықтын құны алып тасталынады. өндірістің қайтымды қалдықтары деп өнім
өндірі процесінде пайда болған, бастапқы ресурстардың тұтыну сапасын толық
немесе ішінара жорғалтқан және соның салдарынан көтеріңкі шығындармен
пайдаланылатын немесе негізгі мақсатқа мүлдем пайдаланбайтын шикізаттар,
материалдар, шалафабрикаттар, жылутартқыштар және басқа да материалдық
ресурстар түрлерінің қалдықтарын атаймыз. өнімнің басқа түрлерін өндіру
үшін толыққанды материалдар ретінде белгіленген технологияларға сәйкес
басқа цехтарға, бөлімшелерге берілген материалдық ресурстар қалдықтары
қайтарымды қалдықтарға жатпайды. Сондай-ақ, жолай алынатын өнімде қалдыққа
жатпайды, олардыңі тізбесі өнімнің өзіндік құнын жоспарлау, есепке алу және
калькуляциялау мәселелері жөніндегі салалық әдістемелік ұсыныстарда
белгіленеді.
Өндіріс нәтижелері үшін жұмысшылармен қызметшілердің сыйақыларын қоса
алғандағы кәсіпорынның негзгі өндірістік қызметкерлердің жалақысын төлеуге
жұмсалған шығындар, ынталандырушы және өтімділік төлемдері.
Мердігерлік шарт бойынша жұмыс атқарғаны үшін еңбегіне ақы төлеуге
жұмсалатын қаржының мөлшері осы жұмыстардың және төлем құжаттарының
сметалары негізінде алына отырып белгіленеді.
Жалақыдан аударылатын аударым бабында есептелген әлеуметтік салық
(21** мөлшерлемесі бойынша) көрініс табады. әлеметтік салықтың салық салу
объектісі болып жұмыс берушілердің еңбеккерлерге ақшалай немесе заттай
нысанда төленген шығысы жатады.
Үстеме шығыстар – бұл өндірісті басқарумен және қызмет көрсетумен
байланысты шығыстар. әр бір цехте дайындалған өнімге үстеме шығыстар
қосылады. Негізгі өндіріс шығындарының құрамына кіретін үстеме шығыстарын
таратқан кезде 8014 шоты дебеттеліп және 8040 шоты кредиттеледі.
Жекелеген тапсырысты орындаған кезде өндірісті дайындаудың нақты
шығындары сол бұйымдардың өзіндік құнына толығымен жатқызылады. өндірістегі
барлық шығындар цехтардың ведомостары бойынша топтастырылады, онда әрбір
цех үшін жеке парақтар ашылады.
Кәсіпорынның жұмысының тиімділігін қамтамассыз ету үшін: а)жөндеу-
механикалық; б)бу қазандық; в)автотранспорттық;олардың шығыны дайын өнімнің
өзіндік құнына келесі тәртәппен еңгізіледі: жөндеу-механикалық цехтың
шығыны;бу қазанымен автотранспорт цехтарының шығыны.
Жалпы үстеме шығысын тарату негізгі өндіріс жұмысшыларының
жалақысының деңгейіне қарап жасалынады. Өндіріске кеткен шығындар цехтар
бойынша Цехтар шығындары деп аталатьын ведомоста есепке алынады, ал ол
төменде келтірілген.
Егер де біртектес өнім шығаратын болса, дайын өнімнің өзіндік құнының
бірлігін анықтау үшін жалпы шығын деңгейін шығарылған өнім санына бөледі.
Егер де кәсіпорын бірнеше өнім шығаратын болса, өнім бірлігін тікелей
шығынның бастапқы құжаттардың мәліметін ескере отырып, кешендік шығыстарын
таратып, содан соң өнім бірлігінің құнын есептейді.
Аяқ киім тігетін өнеркәсіп материалдардың әрбір партиясына пішу
ведомостын жасайды, онда алынған күні, берілген материалдың атауы, оның
сорты, терінің саны, модельдік нөмірі, сондай-ақ осы материалдың
партиясынан кесіп пішілгенде шығатын, көлемі (нетто және брутто), норма
уақыты және кесімді бағасы көрсетіледі.
Брутто көлемі – бұл терінің жалпы көлемі, яғни жан-жағы кесілмеген
көлемі. Нетто көлемі – бұл терінің таза іске жарайтын көлемі, яғни жан-
жақтан тегістелгеннен кейін қалған көлем.
Әрбір пішушіге пішу каратсын ашады, соның көмегімен жұмсалған
материалдың нақты шығынын анықтайды, сондықтан ол бастапқы құжат ретінде
пайдаланылады. Пішуші ай сайын картасының негзінде жинақ ведомосын жасайды,
онда аяқ киімнің моделіне және белгілі бір артикуліне кеткен нақты
материалдың шығысы туралы мәліметтер жинақталады.
Жинақ ведомосымен қатар материалдардың қозғалысы туралы айналым
ведомосын жасайды, онда ай сайын материалдардың сорттары, мен түрлері
бойынша қабылданған есеп саясатының негзінде ақшалай түрінде көрсетілген
нақты шығыстарды анықтайды.
Материалдар шығысының жинақ және айналым ведомостары кесу және пішу
цехтарының материалдық шығындарын есептеу үшін негіз болып табылады. Онда
аяқ киімнің белгілі бір артикулымен модель бойынша жұмсалған материалдардың
құны есептеледі. Жалпы үстеме шығындарды және көмекші өндірістің көрсеткен
қызметінің құны өндірілген өнім бірлігіне есептелініп, өндіріс
жұмысшыларының жалақысына пропорционалды етіп таратылады. өндіріске
жұмсалған шығындарды есептегенде төмендегі екі әдістердің бірін: а)
шалафабрикатты; б) шалафабрикатсыз вариантын пайдаланады.
Шалафабрикатсыз нұсқа негізінен машина жасау өнеркәсібінде
пайдаланылады. Оның ерекешелігі – бір операциядан екінші операцияға, бір
цехтан екіншісіне, цехаралық қоймаға берілген шалафабрикаттар бухгалтерлік
есепте көрсетілмейді, олар оперативті түрде есепке алынады. Бұл нұсқада
дайын өнімнің өзіндік құны дайын өнімге жатқызылған, осы өнімді өндіруге
қатысты барлық цехтар бойынша есепке алынған шығыстар сомасынан тұрады.
Өндіріске жұмсалған шығындарды есепке алудың шалафабрикаттық нұсқасы
кезінде дайын өнімнің өзіндік құнын ғана есептеп қоймай, сонымен бірге
өңделудің түрлі сатыларындағы шалафабрикаттардың өзіндік құны да
есептеледі. Шалафабрикаттардың цехтан цехқа немесе цехтан қоймаға берілуі
бухгалтерлік баланста көрсетіледі. Шалафабрикатсыз нұсқадан айырмашылығы
мұнад шығындар басы артық заттар мен шалафабрикаттардың тұрған орны бойынша
есепке алынады. Шалафбрикатты нұсқа кезінде есепке алуды ұйымдастыру
біршама күрделі болғанымен, алайда мұндай жағдайда шалафабрикаттарыдң
сақталуына бақылау жасау күшейтіледі.
Шалафабрикаттар талдамалаық есепте прескуранттық бағалар бойынша, ал
олар болмаған жағдайда – іс жүзіндегі құнының прескуранты немесе есеп
айырысу бағалары бойынша есепке алынуы мүмкін, ал олардың ауытқулары (+,-)
жеке талдамалық шоттарда бөліп көрсетіледі.
Аяқталмаған өндірістің түгінделуі және бағалануы
Аяқталмаған өндірісті түгілдеудің мақсаты өнімнің өзіндік құнын
жоспарлау, есепке алу және калькуляциялау жөніндегі ережелер мен тиісті
салалық нұсқауларына сәйкес оның көлемін және іс жүзіндегі бағасын анықтау
боылп табылады.
Түгелдеуді бастар алдында цехтарға қажет емес барлық материалдар,
сондай-ақ бұл кезеңде өңделіп бітпеген барлық бөлшектер және тораптар мен
агрегаттарды қоймаларға тапсыру қажет. Аяқталмаған өндірістің цехтарда
жиналып қалған арытқ бөлшектермен шалафабрикаттарын оларды дұрыс санауға
қолайлы болатындай тәртіпке келтіру керек. Аяқталмаған өндіріс қалдықтарын
текскру, оларды нақты санау, өлшеу, таразыға тарту арқылы жүргізіледі.
Түгелдеу тізімдері артық бөлшектердің атауы, олардың дайын болу
сатысы немесе дәрежесі, саны немесе көлемі көрсетіле отырып, әр бір цех
бойынша бөлек жасалады.
Әр түрлі қоспадан тұратын аяқталмаған өндіріс бойынша түгелдеу
тізімдерінде, сондай-ақ салыстырмалы ведомостарында екі сандық көрсеткіш:
осы массаның немесе қоспаның саны және оның құрамына кіретін шикізаттар мен
материалодардың саны салалық нұсқаларында берілген тәртіп бойынша бойынша
есепке алынады. Болашақ кезеңдердің шығындары да түгелденеді. Түгелдеу
комиссиясы құжаттар бойынша 34 - Болашақ кезеңдердің шығындары
бөлімшесінің шоттарында көрсетілуі тиіті соманы анықтап, тізімге еңгізеді.
Аяқталмаған өндірісті түгелдеу кезінде анықталған жетіспеушіліктері
8010 Негізгі өндіріс шотының кредитінен 1430 Тағы басқа да шотының
дебетіне жазылады.
Негізгі өндіріс
Негізгі өндірістің калькуляциясы. Негізгі өндірісінде өнімнің,
қызметтің және жұмыстың өзіндік құнының бірлігі ықшамдалған тәсіл бойынша
калькуляцияланады: шығарылған өнімге, жұмысқа, қызметке қатысты шығын
сомасын сол өнімнің санына бөледі (өзара көрсеткен қызметтерін шегеріп
барып).
Анықталған өнімнің, қызметтің, жұмыстың өзіндік құны бойынша
тұтынушыларға 920 шотының кредитінен есептеп шығарылады.
1. Бу қазан цехы. Бу қазан цехының таза өзінің шығыны 2610080 тенге
құраған, ал жөндеу-механикалық цехының көрсеткен қызметі (құрал-жабдықтарды
жөндеу бойынша) – 175150 тенге құраған, автотранспорт цехының көрсеткен
қызметі (есептік құны бойынша) – 382719 тенге құраған.
1 тонна будың есептік өзіндік құны – 185 тенге құраған (өткен айдағы
нақты шығындарының деңгейінен алынған).
Ағымдағы айда жылыту үшін 14397 тонна бу шығарылған, енді ол
счетчиктердің көрсеткішіне сәйкес тұтынушылардың арасына таратылады:
Негізгі тұтынушыларға көрсетілген қызметтің нақты өзіндік құны
2920049тенге құраған: 2610080+175150+382719 х 185 (жоспарлы өзіндік құны
бойынша жөндеу-механикалық цехының көрсеткен қызметі). Негізгі
тұтынушыларға көрсетілген қызметтің нақты өзіндік құнының бірлігі 223,64
теңгеге тең болған (2920049 : 13057).
Негізгі тұтынушыларға көрсетілген қызметтің нақты өзіндік құны туралы
мәліметтің (223,64 тенге) және тұтынылған қызметтің саны туралы ақпараттың
негізінде бу қазанының шығындары тиісті тұтынушылары бойынша есептеп
шығарылады.
2. Автотранспорт цехы. Автотранспорт цехының тасымалдаған жүгінің
саны 18957 ткм құраған (ағымдағы айдың жол парағының мәліметі бойынша). Ал
автотранспорт цехының өзі жасаған шығын 3414419 тенге құраған, қарама-қарсы
қабылданған қызметтің деңгейі – 253861 тенге құраған. өткен айдың нақты
өзіндік құны туралы мәлімет бойынша 1ткм-дің жоспарлы өзіндік құны 193
тенге құраған.
Жоспарлы өзіндік құн бойынша қарсы көрсетілген қызметтің сомасы
цехтар бойынша мынаны құраған:
бу қазан цехы бойынша – 382719 тенге (1983 ткмх193);
жөндеу-механикалық цехы бойынша – 100360 тенге (520 ткмх193).
Жоғарыда келтірілген мәліметтер бойынша негізгі тұтынушыларға
көрсетілген қызметтің нақты өзіндік құнының сомасы 3185021тенге құраған
(3414419+253681-382719-100360). Негізгі тұтынушыға көрсетілген қызметтің
көлемі 16454 ткм құраған (18957-1983-520). Негізгі тұтынушылар бойынша
шығындардың жалпы деңгейін (3185021) негізгі тұтынушыларға көрсетілген
қызметтің көлеміне (16454) бөлеміз де, 1 ткм нақты өзіндік құнын табамыз,
ал ол біздің мысалда – 193,57 тенге құраған (3185021:16454).
Жасалған калькуляцияның және жол парағының негізінде транспорттық
қызметті тасымалданған жүктің ткм бойынша есептелген санына пара-пар
(пропорционалды) етіп тұтынушылардың арасына таратылады.
Күрделі өндірістің калькуляциясы. Шығындардың талдамалық есебі жөндеу
түрлері және жөнделетін объектілер бойынша, дайындалған аспаптар, керек
жарақтар, модельдер (үлгілер) түрлері немесе топтары бойынша жүргізіледі.
Әрбір есеп (калькуляция) объектісіне талдамалық есеп ведомосы немесе
карточкасы ашылады. Онда айдың басындағы аяқталмаған әндіріс қалдықтары,
ағымдағы ай ішіндегі шығындар, есепке алынған шығындарды азайту тәртібемен
есептеп шығару (материалдардың қайтарылуы, өндіріс қалдықтары), дайын
өнімді кіріске алу, атқарылған жұмыстар мен көрсетілген қызметтердің құнын
есептеп шығару, ай соңындағы аяқталмаған өндіріс қалдықтары көрсетіледі.
Жеке орындауға қабылданған цех тапсырысы тапсырыстар кітабына
жазылады және олар белгіленген мерзімде орындалуы тиіс. Накладнойда,
жұмысшының нарядында және басқа құжаттарда тапсырыстың нөмірі көрсетіледі.
Бұл жұмсалған әрбір шығынды тиісті тапсырысқа жатқызуға қажет. Материалдар
бір тапсырысқа қажет шегінде қоймадан босатылады. Пайдаланбаған материалдар
тапсырысты орындағаннан кейін қоймаға қайтарылады және сол қайтарылған
материалдардың құнына тапсырыстың шығыны азайтылады.
Әрбір тапсырыстың өзіндік құны цех мәліметтерінің негізінде
бухгалтерияда есептелінеді. Өзіндік құнныңкалькуляциялық-карточкасының
негізінде ай сайын 920 шоттың кредитінен тиісті тұтынушыларға есептен
шығарылып ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz