Көпшілік ортада тілдік қарым-қатынас. Адамдардың қатынас мәдениеті

1. Көпшілік ортада тілдік қарым.қатынас
2. Адамдардың қатынас мәдениеті.
3. Қарым . қатынас құрылымы мен қызметтері.
4. Қарым . қатынас өнерін кемелдендіру.
5. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.

Бір күн бойы адам көптеген рөлдерді өзгертеді ол басшы мен бағынушы, қызметкермен сапар шегуші, Әке мен күйеу, аға мен ұл болады. Бұл рөлдердің әр қайсысы тәртіп түрін белгілейді; олардың әрбірінде адам ерекше әрекет сөз интонацияларды яғни – ізеттілікті таңдайды.
Ізеттілікте жоғарғы дәрежелі мақсаттылық болса да, мақсаттылық біткен жерде ізеттілік басталады. Мәдени тәртіп көрген, мәдени сипатына байланысты, жақты шығындылықты қарастырады. Қатал айтсаң, тек таңдау мүмкіндігін беретін тәртіп, мәдени болады. Мысалы егер жасыл түс жайғанда біздің жолдан өткенімізді күткен жүргізуші тәртібі мәдени емес, себебі ол жолда жүру ережесін ғана сақтайды; ал егер жүргізуші жол ортасында сізге жол беруі үшін тоқтаса, онда бұл мәдениет.
Іскерлік сөйлесудің негізгі қағидалары.
Әңгімелесушіге құрмет сөйлесудің негізгі ережесі болып табылады. Көп жағдайларда мәдени сөйлесу ережелері әңгімелесушінің немесе айналадағылардың науқастығын, дене кемшіліктерін, ақшаістерін талқылауға рұқсат етпейді. Әдеттегідей, әңгіме айналадағыларға қатысты болмай, өсеке айналатын тақырыптан аулақ болу керек. Әңгімелесушіге теріс ескертулер, және айыптар жасуға болмайды.
Талқылау барысында әңгімелесушінің « ызасын» келтіруі ықтимал тақрыптар мен сұрақтардан жоғары дауыспен сөйлеуден аулақ болуы керек. әңгіме барысында айтылғандарға назар бөлмеу асығыс «баға» беру, насихаттаушылық ұмтылысқа жол бермеңіз. Сонымен қатар, кез келген пікірмен бірден келісуге үнемі дайын болу да кері пікір тудырады.
Ақылды әңгімелесуші әңгіме мәніне меңзей отырып, сөйлесушіге сөз бере алады. Тыңдай білу, үнсіздікті шыдау қоғамда жоғары бағаланады өнерлі әңгімелесуші бұйрықтық раймен сөйлемей, болмайтын кеңестер бермеуге тырысады.
Әңгімелесушіге назарын тым көп бөлу мен айтқандарына әсерету дұрыс. Ұқыпсыздық көргенсіздік немесе мәдениетсіздік ретінде бағалану мүмкін.
Қарым-қатынастың көптеген жағдайларында әңгімелесуші назарын 10 минуттан артық ұстасаңыз мылжыңға ұқсап қаласыз. Әңгімелесушілерді жаңартып, оларды қызықтыратын, жаңа тақырыптарды қозғауға тырысыңыз.
Ұзарған әңгімені тоқтату үрейін стақанға су құю, тарелкадағы асты толтыру, телефон шалу сылтауын қолдануға болады. Бұл жұмыста, енгізілетін ақпараттан кейін, біз телефонмен әңгімелесуді егжей-тегжейлі қарастырамыз.
Ақпарат алмасу әдісі бойынша ауызша және жазбаша іскер қарым-қатынас ажыратылады.
Іскелік қарым-қатынастың ауызша түрлері, өз кезегінде монологтық және диологтық деп бөлінеді.

1. Ұйықбаев И. Қазақ тілі методикасының очерктері Алматы, 1962 -28-29 бетер.
2. Аханов К. Тіл біліміне кіріспе. Алматы 1965.
3. Көшекбаев Н. Оқыту теориясы Алматы, 1976.

Пән: Мәдениеттану
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Көпшілік ортада тілдік қарым-қатынас
Адамдардың қатынас мәдениеті.

Бір күн бойы адам көптеген рөлдерді өзгертеді ол басшы мен бағынушы,
қызметкермен сапар шегуші, Әке мен күйеу, аға мен ұл болады. Бұл рөлдердің
әр қайсысы тәртіп түрін белгілейді; олардың әрбірінде адам ерекше әрекет
сөз интонацияларды яғни – ізеттілікті таңдайды.
Ізеттілікте жоғарғы дәрежелі мақсаттылық болса да, мақсаттылық
біткен жерде ізеттілік басталады. Мәдени тәртіп көрген, мәдени сипатына
байланысты, жақты шығындылықты қарастырады. Қатал айтсаң, тек таңдау
мүмкіндігін беретін тәртіп, мәдени болады. Мысалы егер жасыл түс жайғанда
біздің жолдан өткенімізді күткен жүргізуші тәртібі мәдени емес, себебі ол
жолда жүру ережесін ғана сақтайды; ал егер жүргізуші жол ортасында сізге
жол беруі үшін тоқтаса, онда бұл мәдениет.
Іскерлік сөйлесудің негізгі қағидалары.
Әңгімелесушіге құрмет сөйлесудің негізгі ережесі болып табылады. Көп
жағдайларда мәдени сөйлесу ережелері әңгімелесушінің немесе
айналадағылардың науқастығын, дене кемшіліктерін, ақшаістерін талқылауға
рұқсат етпейді. Әдеттегідей, әңгіме айналадағыларға қатысты болмай, өсеке
айналатын тақырыптан аулақ болу керек. Әңгімелесушіге теріс ескертулер,
және айыптар жасуға болмайды.
Талқылау барысында әңгімелесушінің ызасын келтіруі ықтимал
тақрыптар мен сұрақтардан жоғары дауыспен сөйлеуден аулақ болуы керек.
әңгіме барысында айтылғандарға назар бөлмеу асығыс баға беру,
насихаттаушылық ұмтылысқа жол бермеңіз. Сонымен қатар, кез келген пікірмен
бірден келісуге үнемі дайын болу да кері пікір тудырады.
Ақылды әңгімелесуші әңгіме мәніне меңзей отырып, сөйлесушіге сөз бере
алады. Тыңдай білу, үнсіздікті шыдау қоғамда жоғары бағаланады өнерлі
әңгімелесуші бұйрықтық раймен сөйлемей, болмайтын кеңестер бермеуге
тырысады.
Әңгімелесушіге назарын тым көп бөлу мен айтқандарына әсерету дұрыс.
Ұқыпсыздық көргенсіздік немесе мәдениетсіздік ретінде бағалану мүмкін.
Қарым-қатынастың көптеген жағдайларында әңгімелесуші назарын 10
минуттан артық ұстасаңыз мылжыңға ұқсап қаласыз. Әңгімелесушілерді
жаңартып, оларды қызықтыратын, жаңа тақырыптарды қозғауға тырысыңыз.
Ұзарған әңгімені тоқтату үрейін стақанға су құю, тарелкадағы асты
толтыру, телефон шалу сылтауын қолдануға болады. Бұл жұмыста, енгізілетін
ақпараттан кейін, біз телефонмен әңгімелесуді егжей-тегжейлі қарастырамыз.
Ақпарат алмасу әдісі бойынша ауызша және жазбаша іскер қарым-қатынас
ажыратылады.
Іскелік қарым-қатынастың ауызша түрлері, өз кезегінде монологтық және
диологтық деп бөлінеді.

Монологтық түрге жататындар:
• Сәлемдесу;
• Сауда-саттық ( жарнама);
• Ақпараттық;
• Баяндама ( жиналыс, отырыста);
Диологтық түрлер:
• Іскерлік әңгіме- бір тақырыпқа қысқа уақыттың байланыс;
• Іскелік сөйлесу – шешім қабылдауға ұласатын, пікір, ақпараттық
ұзақ алмасуы;
• Қандайда бір мәселе бойынша келісім жасау мақсатымен талқылау;
• Интервю – таспа, радио, теледидар үшін арналған тілшімен әңгіме;
• Пікір- талас;
• Жиналыс;
• Баспа сөз конференциясы;
• Байланыстық іскерлік әңгіме – тікелей тірі диолог.
• Аралық байланысты жатқызбайтын, телефонмен әңгімелесу.

Тікелей байланыста ауызша және аралық байланыс мәні зор.
Телефон арқылы әңгіме немесе ақпарат беру байланыстың ең таралған
түрі, оларды тікелей байланыс пен қарым-қатынастың түрлі әдістері, еш
қиындықсыз кез келген ақпараттың іскерлік ( ресми) және жеке ( беи ресми)
бөлігін үйлестіруге мүмкіндік береді.
Мазмұны бойынша қарым-қатынастың мүмкін бөліктері:
• Материалдық - әрекет өнімі мен зат айырбасы;
• Когнитивтік – білім алмасу;
• Мативациялық – мақсат, мүдде, қажеттілікпен алмасу;
• Қызметтік - әрекет, операция, қабілет, дағды алмасу.
Қарым-қатынас құралы бойынша бөлінетін 4 түр:
• Тікелей – тірі жанға берілген қол, бас, құрсақ, дауыспен т.б. табиғи
мүшелер көмегімен іске асады:
• Құралдық – арнайы құрал мен жабдықты қолданумен байланысты;
• Түзу – қарым-қатынас барысында қарым-қатынасушы адамдардың тікелей
қабылдауы мен жеке байланысты қарастырады.
• Жанама – басқа адамдар делдал болуы мүмкіндігімен іске асады.

Қарым – қатынас құрылымы мен қызметтері.
Қазіргі жағдайда қарым-қатынас құрлымы негізгі үш жақты болып
көрсетумен сипатталған. Олар: байланыстық, штеротивтік және перцептивтік.
• Байланыс жаға қарым – қатынаушы тұлғалар арасында ақпарат
алмасудан тұрады.
• Штеротивтік жақ олардың арасында өзара әрекетті ұйымдастыруда.
• Перцептивтік жақ серіктестермен бір-бірін тану мен қабылдау
процесін және бұл негізде өзара түсінікті белгілеуді білдіреді.
Бұл терминдерді қолдану шартты, ал кейде осы мағынада басқалары қарым
– қатынастағы үш қызмет – ақпараттық- байланыстылық: үздіксіз –
байланыстық, әсерлі байланыстық.
Вервольді қарым – қатынас.
Телефондық сөйлесулер.
Пікір бойынша, іскерлік қатынастағы ең қарапайымы – телефонмен
әңгімелесу. Іс жұзінде бұл олай емес. Телефон шалу да іскерлік жазба мен
факс жіберу секілді, қысқалық талабына бағыну керек.
Ақпараттық байланысқа ену мен символдарды қолдайтын, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.