Географиялык карта туралы жалпы мәліметтер
Картографияның зерттейтін нысандары.
Картография — табиғат пен қоғамның құбылыстарын географиялық карта мен басқа да картографиялық өнімдерді кескіндеу және оларды құру, пайдалану әдістемелері туралы ғылым.
Картографияның жетістіктері карталарда, атластар мен глобус-тарда материалданған. Картографиялық зерттеулер Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясында жоғары оқу орындары мен Картографиялық кәсіпорындарында жүргізіледі. Әрбір географиялық картаның атқаратын қызметі болады. Оны білім мен өндірістің белгілі бір салаларындағы мамандар, туристік танымжорықтың жетекшілері, оқушылар біліммен маңызды ақпарат көзі ретінде қолданады.
Картаны құрушылар кескіндейтін аумақты терең зерттеп оқып үйренген сайын сол аумақта орналасқан нысандар мен құбылыстардың ерекшеліктерін айқындап ашып көрсетеді. Картография құрылымы жағынан күрделі пәндер жүйесін құрайды. Оның маңызды құрамды бөліктеріне - картатану, картографиялық ақпараттану, математикалық картография, картометрия жатады.
Картаны жобалау және құру, картаны безендіру, картаны жасау және картаны пайдалану әдістемесі кіреді.
Картатану - географиялық карта және оның түрлері, қасиеті мен элементтері, даму тарихы, пайдалану әдістемелерін зерттейді.
Математикалық картография - жер беті мен ғаламдағы аспан денелерін жазықтықта (картада) кескіндеудің математикалық әдістерін зерттейді.
Картографиялық ақпараттану - картаны жүйелеу және оларды талдау, бағалау, сақтау, тарату мәселелерін қарастырады.
Картометрия - картадағы әр түрлі географиялық нысандардың сандық сипатының мазмұнын айқындайтын (ауданы, көлемі, биіктігі, ұзындығы, бұрышы) өлшеу жұмыстарын жүргізу әдістерін жасап шығарады.
Картаны безендіру - картаны көркем және графиктік безендірудің әдістері
Картография — табиғат пен қоғамның құбылыстарын географиялық карта мен басқа да картографиялық өнімдерді кескіндеу және оларды құру, пайдалану әдістемелері туралы ғылым.
Картографияның жетістіктері карталарда, атластар мен глобус-тарда материалданған. Картографиялық зерттеулер Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясында жоғары оқу орындары мен Картографиялық кәсіпорындарында жүргізіледі. Әрбір географиялық картаның атқаратын қызметі болады. Оны білім мен өндірістің белгілі бір салаларындағы мамандар, туристік танымжорықтың жетекшілері, оқушылар біліммен маңызды ақпарат көзі ретінде қолданады.
Картаны құрушылар кескіндейтін аумақты терең зерттеп оқып үйренген сайын сол аумақта орналасқан нысандар мен құбылыстардың ерекшеліктерін айқындап ашып көрсетеді. Картография құрылымы жағынан күрделі пәндер жүйесін құрайды. Оның маңызды құрамды бөліктеріне - картатану, картографиялық ақпараттану, математикалық картография, картометрия жатады.
Картаны жобалау және құру, картаны безендіру, картаны жасау және картаны пайдалану әдістемесі кіреді.
Картатану - географиялық карта және оның түрлері, қасиеті мен элементтері, даму тарихы, пайдалану әдістемелерін зерттейді.
Математикалық картография - жер беті мен ғаламдағы аспан денелерін жазықтықта (картада) кескіндеудің математикалық әдістерін зерттейді.
Картографиялық ақпараттану - картаны жүйелеу және оларды талдау, бағалау, сақтау, тарату мәселелерін қарастырады.
Картометрия - картадағы әр түрлі географиялық нысандардың сандық сипатының мазмұнын айқындайтын (ауданы, көлемі, биіктігі, ұзындығы, бұрышы) өлшеу жұмыстарын жүргізу әдістерін жасап шығарады.
Картаны безендіру - картаны көркем және графиктік безендірудің әдістері
ГЕОГРАФИЯЛЫК КАРТА ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ МӘЛІМЕТТЕР.
Картографияның зерттейтін нысандары.
Картография — табиғат пен қоғамның құбылыстарын географиялық карта
мен басқа да картографиялық өнімдерді кескіндеу және оларды құру, пайдалану
әдістемелері туралы ғылым.
Картографияның жетістіктері карталарда, атластар мен глобус-тарда
материалданған. Картографиялық зерттеулер Қазақстан Республикасының Ұлттық
ғылым академиясында жоғары оқу орындары мен Картографиялық кәсіпорындарында
жүргізіледі. Әрбір географиялық картаның атқаратын қызметі болады. Оны
білім мен өндірістің белгілі бір салаларындағы мамандар, туристік
танымжорықтың жетекшілері, оқушылар біліммен маңызды ақпарат көзі ретінде
қолданады.
Картаны құрушылар кескіндейтін аумақты терең зерттеп оқып үйренген
сайын сол аумақта орналасқан нысандар мен құбылыстардың ерекшеліктерін
айқындап ашып көрсетеді. Картография құрылымы жағынан күрделі пәндер
жүйесін құрайды. Оның маңызды құрамды бөліктеріне - картатану,
картографиялық ақпараттану, математикалық картография, картометрия жатады.
Картаны жобалау және құру, картаны безендіру, картаны жасау және
картаны пайдалану әдістемесі кіреді.
Картатану - географиялық карта және оның түрлері, қасиеті мен
элементтері, даму тарихы, пайдалану әдістемелерін зерттейді.
Математикалық картография - жер беті мен ғаламдағы аспан денелерін
жазықтықта (картада) кескіндеудің математикалық әдістерін зерттейді.
Картографиялық ақпараттану - картаны жүйелеу және оларды талдау,
бағалау, сақтау, тарату мәселелерін қарастырады.
Картометрия - картадағы әр түрлі географиялық нысандардың сандық
сипатының мазмұнын айқындайтын (ауданы, көлемі, биіктігі, ұзындығы, бұрышы)
өлшеу жұмыстарын жүргізу әдістерін жасап шығарады.
Картаны безендіру - картаны көркем және графиктік безендірудің
әдістері мен құралдарын жасап, оны басып шығаруға даярлауды оқытып
үйретеді. Зерттейтін нысандары жағынан картографияның ерекше саласына
топография жатады.
Топография - географиялық және геометриялық әдістерді пайдалана
отырып жергілікті жерді оқып-үйрену негізінде ірі масштабты карталарды құру
жолдарын зерттейді. Картографияның басқа ғылымдармен байланысының ауқымы
өте кең қоғамдық ғылымдардың ішінде тарих, экономикалық география мен
жаратылыстану ғылымдарының ішінде физикалық география, ландшафтану,
геология, климотология, топырақтану, өсімдіктану, жануартану ғылымдарымен
тығыз байланысты. Астрономиялық, геодезиялық өлшеу жұмыстарының
нәтижесінде картография жердің пішіні мен мөлшері, ауданы, белгілі бір
нүктенің географиялық орны жөнінде деректер алады. Жер бетінде жүргізілетін
әр түрлі кескіндеу жұмыстарының нәтижесінде жер бетін оқып үйренуге негіз
болатын ірі масштабты карталар құрылады.
Картографияның міндеті - халықты шаруашылықпен мәдени қажеттілігін
өтейтін заман талабына сай, сапасы жоғары географиялық карталар мен
атластар, глобустар және басқа да картографиялық өнімдермен қамтамасыз ету.
Географиялық карталар еліміздің аумағын қамтып, табиғатын қайта
түлетіп, шаруашылықты дамытуға қажетті ақпараттар сақтаған қуатты құрал
болып табылады. Картография және топография негіздері курсын оқытудың
мақсаты картографияның ғылыми негізі болып саналатын картатану,
математикалық картография, картометрия және топографияның теориялық
негіздерімен таныстыру арқылы студенттердің географиялық картаны біліп,
түсініп оқи білу дағдыларын қалыптастыру.
Географиялық карта және оның қасиеттері.
Жер бетінің белгілі бір масштабпен кішірейтіліп алынған кескінін
карта дейміз.
Географиялық карта жер бетінің толық немесе белгілі бір бөлігінің
үлгісі (моделі) болып табылады. Болашақта зерттелетін нысанның қасиеттерін
жан-жақты ашып көрсетуге мүмкіндік беретін кішірейтіліп алынған жасанды
кескінін үлгі (модель) дейміз. Белгілі бір себеппен нысанды зерттеу
мүмкіндігі болмай немесе қиын болғанда оның үлгісі жасалады. Географиялық
карталар шындықтың бейнелі - шартты белгілі үлгісіне жатады.
Картографиялық үлгінің қатарына жататын географиялық карталардың
өзіне тән ерекшеліктері бар, біріншіден, географиялық картада жер
қыртысының көп бөлігін, гидросфера мен атмосфера биосфераны қамтитын
географиялық қабықтағы барлық құбылыстар мен нысандар кірген.
Екіншіден географиялық картада адамның өмірі мен қызметіне
байланысты әлеуметтік құбылыстар қамтылған жер бетіне жақын орналасқан
барлық құбылыстар картографиялық үлгіде үйлестірілгендіктен картадан кез
келген нысанның географиялық орнын, алып жатқан ауданын анықтауға береді.
Картографиялық үлгілердің бірінші маңызды қасиеті, онда қамтылған
нысандардың орны жоғары математикалық дәлдікпен нақты көрсетіледі. Екінші
маңызды қасиеті көрнекілігі мен шолулығы. Картографиялық өнімнің шолулық
қасиеті арқылы географиялық картада қамтылған аумақты оқырман бір көргеннен
шолып өте алады. Көрнекілік қасиетіне сүйеніп дайындалған оқырманның шартты
белгілердің көмегімен картада қамтылған аумақтағы нысандар мен
құбылыстардың ерекшеліктерін ой елегінен өткізіп, жылдам анықтай алады. Ол
үрдісті кез келген картадағы құбылыстар мен нысандардың сан-дық және
сапалық қасиеттерінің іріктеліп жинақталып алынуы жеңілдетеді. Жоғарыда
айтылған бірде-бір географиялық карта мен глобустарға тән қасиеттер, жер
бетінің ешбір үлгісінде кездеспейді (Аэрофото кескіндеу, ғарыштық
кескіндеу, суреттер, математикалық үлгілер).
Сондықтан, карталардың географиялық шындықты танып білуде маңызы
зор. Картографиялық үлгі ретінде карталар коммуникативтілік, жеделдік,
танымдық, болжамдық қызметімен ерекшеленеді. Географиялық картаны дерек
көзі ретінде пайдалана отырып, ақпараттық берілуінің жүзеге асырылуын
географиялық картаның коммуникативтілік қызметі дейміз. Географиялық
картаның көмегімен навигациялық жол құрылысын салу, басқа да практикалық
есептер шығару мүмкіндігін, жеделдік қызметі дейміз. Оқып үйренетін
құбылыстардың болашақтағы дамуын анықтау мүмкіндігін географиялық картаның
болжамдық қызметі дейміз.
Өндіріс пен ғылымның әр түрлі салаларында және мектеп оқушылары мен
студенттердің білім алу мақсатында пайдалануды географиялық картаның
танымдық қызметі дейміз. Белгілі бір құбылыстарды картаға талдау жасау
негізінде оқып үйренуді картографиялық зерттеу әдісі дейміз. Қазіргі кезде
географиялық карталар ғылыми зерттеу ретінде кеңінен қолдануда. Білімнің
көптеген саласында құбылыстарды оқып үйрену бұрынғы картаға талдау жасап,
ондағы деректерді бақылау жүргізу нәтижесінде анықталған құбылыстардың
ерекшеліктерімен салыстырулар арқылы жаңа карта құрылады. Қоршаған ортаның
шындығын анықтауда оның аясы кең, алуан түрлі.
Білімнің көптеген салаларында құбылыстарды оқып үйрену бұрын
жасалған алғашқы картаға талдау жасалудан басталып, іс жүзінде жүргізген
бақылаулармен салыстырып беттестіру кезеңіне өтеді де, жұмыс жаңа картаны
құрумен аяқталды. Танымның мұндай жолы, негізінен, жаратылыстану
ғылымдарының ішіндегі жер туралы ғылымға тән. Олар: геология, физикалық
география, геоморфология, зоогеография, өсімдіктер географиясы, топырақ
географиясы. Географиялық картаның белгілі бір аймақтағы әр түрлі
құбылыстардың арасындағы бірізді себеп-салдарлы байланысын анықтау
бағытындағы кешенді зерттеулерде де маңызы зор.
Мысалы, ғалымдар жер сілкінуді болжауға ұмтылғанда геотермальды
сулардың геохимиялық құрамының өзгеруі мен жер қыртысында басталмақ
қозғалыстың арасында байланыс барын анықтады.
Картографиялық әдістерді пайдалана отырып табиғат құбылыстарын
зерттегенде жүйелік кешендік принциптерін кеңінен қолдануға мүмкіндік
береді. Қазіргі кезде картографиялық әдіспен жүргізілетін зерттеулер
әлеуметтік ғылымдарда да кеңінен қолданады.
Картасыз өндірісті дамытуға қажетті географиялық жағдайға баға
беріп, қоршаған ортаны қорғап жағдайын жақсарту, өндіргіш күштерді тиімді
орналастыру мүмкін емес. Жергілікті жерде карта бағдарлау қызметін атқарса,
көлікте темір жол, автомобиль жолдарын салып, құбыр төсеуге, кеме қатынасы
мен аэронавигация кеңінен қолданылады.
Географиялық карталарды топтастыру.
Қандай да бір құбылыстарды немесе заттарды жалпы белгілеріне қарай
бөлуді топтастыру немесе сыныпталу дейміз.
Картаны топтастырудың картографиялық жұмыстармен қатар картаны
пайдалануда да ғылыми маңызы зор. Географиялық карталар төмендегі кестеде
көрсетілгендей, белгілеріне қарай топтастырылады.
Географиялық карталар масштабына, мазмұнына, атқаратын қызметіне,
аумақты қамтуына, бояудың және беттердің санына, пайдалану сипатына қарай
жіктеледі. Солардың ішіндегі ең маңыздылары картаның масштабы, мазмұны мен
қызметі оның сипатын айқындайды. Мазмұнына қарай жалпы географиялық арнайы
немесе тақырыптық болып бөлінеді. Жалпы географиялық карталарда физикалық
географиялық және әлеуметтік экономика-лық тұрғыдан алғанда қамтылған
аумаққа жалпы шолу жасалады.
Жалпы географиялық картаның мазмұнының әлеуметтеріне су нысандары,
жер бедері, елді мекендер жол торлары, әр түрлі шекаралар, топырақ пен
өсімдік жамылғысының кейбір элементтері енгізілген. Арнайы немесе
тақырыптық карталардың қатарына төмендегі карталар жатады.
1. Жалпы географиялық карталардың бірнеше элементтері
енгенімен солардың бірі басым болатын карталар, оғон
гипсометриялық карта мысал болады. өйткені, оның басты
мазмұны жер бедері болып саналады.
2. Белгілі бір құбылыстарды сипаттау жалпы географиялық
картаның элементтерінен басқа арнайы деректкр берілген
карталар.
Арнайы тақырыптық карталарда жалпы географиялардың элементтері
толық берілмейді .
Сыныптауы бойынша арнайы карталар үш топқа бөлінелді . Олар,
физикалық-географиялық , әлеуметтік-экономикалық және техникалық карталар.
Қызметіне қарай оқу , ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Картографияның зерттейтін нысандары.
Картография — табиғат пен қоғамның құбылыстарын географиялық карта
мен басқа да картографиялық өнімдерді кескіндеу және оларды құру, пайдалану
әдістемелері туралы ғылым.
Картографияның жетістіктері карталарда, атластар мен глобус-тарда
материалданған. Картографиялық зерттеулер Қазақстан Республикасының Ұлттық
ғылым академиясында жоғары оқу орындары мен Картографиялық кәсіпорындарында
жүргізіледі. Әрбір географиялық картаның атқаратын қызметі болады. Оны
білім мен өндірістің белгілі бір салаларындағы мамандар, туристік
танымжорықтың жетекшілері, оқушылар біліммен маңызды ақпарат көзі ретінде
қолданады.
Картаны құрушылар кескіндейтін аумақты терең зерттеп оқып үйренген
сайын сол аумақта орналасқан нысандар мен құбылыстардың ерекшеліктерін
айқындап ашып көрсетеді. Картография құрылымы жағынан күрделі пәндер
жүйесін құрайды. Оның маңызды құрамды бөліктеріне - картатану,
картографиялық ақпараттану, математикалық картография, картометрия жатады.
Картаны жобалау және құру, картаны безендіру, картаны жасау және
картаны пайдалану әдістемесі кіреді.
Картатану - географиялық карта және оның түрлері, қасиеті мен
элементтері, даму тарихы, пайдалану әдістемелерін зерттейді.
Математикалық картография - жер беті мен ғаламдағы аспан денелерін
жазықтықта (картада) кескіндеудің математикалық әдістерін зерттейді.
Картографиялық ақпараттану - картаны жүйелеу және оларды талдау,
бағалау, сақтау, тарату мәселелерін қарастырады.
Картометрия - картадағы әр түрлі географиялық нысандардың сандық
сипатының мазмұнын айқындайтын (ауданы, көлемі, биіктігі, ұзындығы, бұрышы)
өлшеу жұмыстарын жүргізу әдістерін жасап шығарады.
Картаны безендіру - картаны көркем және графиктік безендірудің
әдістері мен құралдарын жасап, оны басып шығаруға даярлауды оқытып
үйретеді. Зерттейтін нысандары жағынан картографияның ерекше саласына
топография жатады.
Топография - географиялық және геометриялық әдістерді пайдалана
отырып жергілікті жерді оқып-үйрену негізінде ірі масштабты карталарды құру
жолдарын зерттейді. Картографияның басқа ғылымдармен байланысының ауқымы
өте кең қоғамдық ғылымдардың ішінде тарих, экономикалық география мен
жаратылыстану ғылымдарының ішінде физикалық география, ландшафтану,
геология, климотология, топырақтану, өсімдіктану, жануартану ғылымдарымен
тығыз байланысты. Астрономиялық, геодезиялық өлшеу жұмыстарының
нәтижесінде картография жердің пішіні мен мөлшері, ауданы, белгілі бір
нүктенің географиялық орны жөнінде деректер алады. Жер бетінде жүргізілетін
әр түрлі кескіндеу жұмыстарының нәтижесінде жер бетін оқып үйренуге негіз
болатын ірі масштабты карталар құрылады.
Картографияның міндеті - халықты шаруашылықпен мәдени қажеттілігін
өтейтін заман талабына сай, сапасы жоғары географиялық карталар мен
атластар, глобустар және басқа да картографиялық өнімдермен қамтамасыз ету.
Географиялық карталар еліміздің аумағын қамтып, табиғатын қайта
түлетіп, шаруашылықты дамытуға қажетті ақпараттар сақтаған қуатты құрал
болып табылады. Картография және топография негіздері курсын оқытудың
мақсаты картографияның ғылыми негізі болып саналатын картатану,
математикалық картография, картометрия және топографияның теориялық
негіздерімен таныстыру арқылы студенттердің географиялық картаны біліп,
түсініп оқи білу дағдыларын қалыптастыру.
Географиялық карта және оның қасиеттері.
Жер бетінің белгілі бір масштабпен кішірейтіліп алынған кескінін
карта дейміз.
Географиялық карта жер бетінің толық немесе белгілі бір бөлігінің
үлгісі (моделі) болып табылады. Болашақта зерттелетін нысанның қасиеттерін
жан-жақты ашып көрсетуге мүмкіндік беретін кішірейтіліп алынған жасанды
кескінін үлгі (модель) дейміз. Белгілі бір себеппен нысанды зерттеу
мүмкіндігі болмай немесе қиын болғанда оның үлгісі жасалады. Географиялық
карталар шындықтың бейнелі - шартты белгілі үлгісіне жатады.
Картографиялық үлгінің қатарына жататын географиялық карталардың
өзіне тән ерекшеліктері бар, біріншіден, географиялық картада жер
қыртысының көп бөлігін, гидросфера мен атмосфера биосфераны қамтитын
географиялық қабықтағы барлық құбылыстар мен нысандар кірген.
Екіншіден географиялық картада адамның өмірі мен қызметіне
байланысты әлеуметтік құбылыстар қамтылған жер бетіне жақын орналасқан
барлық құбылыстар картографиялық үлгіде үйлестірілгендіктен картадан кез
келген нысанның географиялық орнын, алып жатқан ауданын анықтауға береді.
Картографиялық үлгілердің бірінші маңызды қасиеті, онда қамтылған
нысандардың орны жоғары математикалық дәлдікпен нақты көрсетіледі. Екінші
маңызды қасиеті көрнекілігі мен шолулығы. Картографиялық өнімнің шолулық
қасиеті арқылы географиялық картада қамтылған аумақты оқырман бір көргеннен
шолып өте алады. Көрнекілік қасиетіне сүйеніп дайындалған оқырманның шартты
белгілердің көмегімен картада қамтылған аумақтағы нысандар мен
құбылыстардың ерекшеліктерін ой елегінен өткізіп, жылдам анықтай алады. Ол
үрдісті кез келген картадағы құбылыстар мен нысандардың сан-дық және
сапалық қасиеттерінің іріктеліп жинақталып алынуы жеңілдетеді. Жоғарыда
айтылған бірде-бір географиялық карта мен глобустарға тән қасиеттер, жер
бетінің ешбір үлгісінде кездеспейді (Аэрофото кескіндеу, ғарыштық
кескіндеу, суреттер, математикалық үлгілер).
Сондықтан, карталардың географиялық шындықты танып білуде маңызы
зор. Картографиялық үлгі ретінде карталар коммуникативтілік, жеделдік,
танымдық, болжамдық қызметімен ерекшеленеді. Географиялық картаны дерек
көзі ретінде пайдалана отырып, ақпараттық берілуінің жүзеге асырылуын
географиялық картаның коммуникативтілік қызметі дейміз. Географиялық
картаның көмегімен навигациялық жол құрылысын салу, басқа да практикалық
есептер шығару мүмкіндігін, жеделдік қызметі дейміз. Оқып үйренетін
құбылыстардың болашақтағы дамуын анықтау мүмкіндігін географиялық картаның
болжамдық қызметі дейміз.
Өндіріс пен ғылымның әр түрлі салаларында және мектеп оқушылары мен
студенттердің білім алу мақсатында пайдалануды географиялық картаның
танымдық қызметі дейміз. Белгілі бір құбылыстарды картаға талдау жасау
негізінде оқып үйренуді картографиялық зерттеу әдісі дейміз. Қазіргі кезде
географиялық карталар ғылыми зерттеу ретінде кеңінен қолдануда. Білімнің
көптеген саласында құбылыстарды оқып үйрену бұрынғы картаға талдау жасап,
ондағы деректерді бақылау жүргізу нәтижесінде анықталған құбылыстардың
ерекшеліктерімен салыстырулар арқылы жаңа карта құрылады. Қоршаған ортаның
шындығын анықтауда оның аясы кең, алуан түрлі.
Білімнің көптеген салаларында құбылыстарды оқып үйрену бұрын
жасалған алғашқы картаға талдау жасалудан басталып, іс жүзінде жүргізген
бақылаулармен салыстырып беттестіру кезеңіне өтеді де, жұмыс жаңа картаны
құрумен аяқталды. Танымның мұндай жолы, негізінен, жаратылыстану
ғылымдарының ішіндегі жер туралы ғылымға тән. Олар: геология, физикалық
география, геоморфология, зоогеография, өсімдіктер географиясы, топырақ
географиясы. Географиялық картаның белгілі бір аймақтағы әр түрлі
құбылыстардың арасындағы бірізді себеп-салдарлы байланысын анықтау
бағытындағы кешенді зерттеулерде де маңызы зор.
Мысалы, ғалымдар жер сілкінуді болжауға ұмтылғанда геотермальды
сулардың геохимиялық құрамының өзгеруі мен жер қыртысында басталмақ
қозғалыстың арасында байланыс барын анықтады.
Картографиялық әдістерді пайдалана отырып табиғат құбылыстарын
зерттегенде жүйелік кешендік принциптерін кеңінен қолдануға мүмкіндік
береді. Қазіргі кезде картографиялық әдіспен жүргізілетін зерттеулер
әлеуметтік ғылымдарда да кеңінен қолданады.
Картасыз өндірісті дамытуға қажетті географиялық жағдайға баға
беріп, қоршаған ортаны қорғап жағдайын жақсарту, өндіргіш күштерді тиімді
орналастыру мүмкін емес. Жергілікті жерде карта бағдарлау қызметін атқарса,
көлікте темір жол, автомобиль жолдарын салып, құбыр төсеуге, кеме қатынасы
мен аэронавигация кеңінен қолданылады.
Географиялық карталарды топтастыру.
Қандай да бір құбылыстарды немесе заттарды жалпы белгілеріне қарай
бөлуді топтастыру немесе сыныпталу дейміз.
Картаны топтастырудың картографиялық жұмыстармен қатар картаны
пайдалануда да ғылыми маңызы зор. Географиялық карталар төмендегі кестеде
көрсетілгендей, белгілеріне қарай топтастырылады.
Географиялық карталар масштабына, мазмұнына, атқаратын қызметіне,
аумақты қамтуына, бояудың және беттердің санына, пайдалану сипатына қарай
жіктеледі. Солардың ішіндегі ең маңыздылары картаның масштабы, мазмұны мен
қызметі оның сипатын айқындайды. Мазмұнына қарай жалпы географиялық арнайы
немесе тақырыптық болып бөлінеді. Жалпы географиялық карталарда физикалық
географиялық және әлеуметтік экономика-лық тұрғыдан алғанда қамтылған
аумаққа жалпы шолу жасалады.
Жалпы географиялық картаның мазмұнының әлеуметтеріне су нысандары,
жер бедері, елді мекендер жол торлары, әр түрлі шекаралар, топырақ пен
өсімдік жамылғысының кейбір элементтері енгізілген. Арнайы немесе
тақырыптық карталардың қатарына төмендегі карталар жатады.
1. Жалпы географиялық карталардың бірнеше элементтері
енгенімен солардың бірі басым болатын карталар, оғон
гипсометриялық карта мысал болады. өйткені, оның басты
мазмұны жер бедері болып саналады.
2. Белгілі бір құбылыстарды сипаттау жалпы географиялық
картаның элементтерінен басқа арнайы деректкр берілген
карталар.
Арнайы тақырыптық карталарда жалпы географиялардың элементтері
толық берілмейді .
Сыныптауы бойынша арнайы карталар үш топқа бөлінелді . Олар,
физикалық-географиялық , әлеуметтік-экономикалық және техникалық карталар.
Қызметіне қарай оқу , ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz