Бірінші дүние жүзілік соғыс



Жоспары:

1.Біріншші дүние жүзілік соғыстың шығу себептері және державалардың мақсаттары.
1. Біріншші дүние жүзілік соғыстың басталуы
2. ІІ Интернационалдың күйреуі
3. Большевиктер мен басқа да революцияшыл социал.демократтардың импералистік соғысқа және социал.шевинистерге қарсы күресі.
4. Герман әскерлерінің 1914ж Францияға шабуыл жасауы
5. Россия әскерлерінің 1914ж шабуылы
6. Германияның 1915жылғы басқа да сәтсіздіктері
7. “Верден қырғыны”

8. Қорытынды

9. Пайдаланған әдебиеттер
1-ші д.ж.с.
1914-1918жылдарындағы бірінші дүние жүзілік соғыс және оған Россияның қатысуы.
Имперализмнің дамуы, ең алдымен импералистер арасындағы қайшылықтардың шиеленісуі, европалық державалардың саяси-әскери екі тобының –Антанта мен Үштік одақтың арасындағы дүние жүзін бөлісу жолындағы күрес бірінші дүниежүзілік соғыстың шығуына әкеп соқтырды.
1914жылы қарай имералистік державалар арасындағы қайшылықтар еді. Герман импералистері Англия мен Францияның есебінен жаңа отарларды жаулап алып, Францияның Россияны әлсіреткісі келді, сөйтіп Европада өз үстемдігін орнатпақ болды. Австрия –Венгрия Балқанға өз ықпалын күшейтіп, езгіге ұшыраған славян халықтарының ұлт-азаматтық қозғалысын басып-жаншуға тырысты.
Ағылшын импералистері соғыс арқылы Германияны әлсіретіп, Осман империясын бөліспек болды. Бұған Француз импералистері де үш салды. Оның үстіне, Эльзас пен Шығыс Лотарингияны қайтарып, Германиядан Сарды және Рейн облысының бір бөлігін жаулап алғысы келді.
Орыс патшалығы Балқанда және Босфор мен Дарданелл бұғаздарында өз үстемдігін орнатуға, сондай-ақ Германияны экономикалық жағынан әлсіретіп, Балқанда Австрия Венгрияның үстемді орнату қапін жоюға тырысты. Оның үстіне, барлық импералистік мемлекеттердің билеуші топтары соғыс уақытының заңдарын жұмысшы және демократиялық қозғалысты басып-жаншу үшін қолданбақ болды.
Соғыстың шығуына барлық елдердің имералистері айыпты болды. Ал 1914ж соғыс өртін тұтандырудың инциаторлары Германия мен Австрия–Венгрияның билеуші топтары еді, олар соғысқа өз қарсылыстарына қарағанда тез әрі жақсы дайындалып үлгерген болатын. “Үш қарақшы істеуге берген жаңа пышақтарын алып үлгергенше екі қарақшы бұрын келіп бас салды”,-деп жазды В.И.Ленин. ол кезде антиимпералистік күштер дүниежүзілік соғысты болдыртпай тайтай алмады.
2. Австрияя –Сербия арасындағы жанжал соғыстың басталуына желеу болды. Австрия –Венгрия армиясының бас қолбасшысы эцгерцог Франция Фердинанд Босниядағы маневрлерге қатысты. 28июньде Сараевада Сербиядан келген революциялық патриоттық “Миада Восна” ұйымының мүшесі Г.Принцип Австрия мен Венгрия тағының мұрагерін өлтірді. Берлинде бұл қолайлы жағдайды соғыс өртін тұтандыру үшін пай даланып қалуды ұйғарды. Австрия –Венгрия эрцгерцогтың өліміне Сербияны ешбір негізсіз айыптады да, оған ультиматум жолдап, соғыс жариялады.
1914ж июльдің аяғында Австрия –Венгрия әскерлері Сербия территориясына басып кіріп, Белградты бомбаның астына алды. Сербияны қолдауға уәде берген Россия ішінара мобилизация жүргізе бастады. Германиябилеуші топтары 1 августа Россияға, ал одан кейін 3 августа оның одақтасы Францияға да соғыс жариялау үшін осыны желеу етті.
Герман әскерлері Бельгияның бейтараптылығы бұзып, оған басып кірді. Ертеректе Пруссия қол қойған бельгияның бейтараптылығы тралы шартты империя канцлері арсыздықпен “бір парақ қағаз” деп атады. Бельгияны қорғауда сылтау етті, Англия үкіметі 4августа Германияға соғыс жариялады. Біржағынан Германия мен Австрия Венгрияның екінші жағынан Англияның Францияның және Россияның арасындағы соғыс өрті осылай тұтанды.
Солғысқа дүние жүзінің едәуір бөлігін бақылап отырған Европаның аса ірі импералистік державалары қосылды. Ол дүние жүзілі соғысқа айналды. Соғысқа жаңа елдер ылғи қосыла берді. Августың соңында Жапония Германияға қарсы соғыс жариялады. Бірақ ол әскерлерін Европаға жіберген жоқ, жағдайды Тынық мұхиттарғы Германия иеліктерін басып алу үшін және Қытайды бағындыру үшін пайдаланды.
Октябрьде германия Осман империясының Россияның және Антантаның басқа державаларына қарсы шығуына қол жеткізді. Закавказьеде, Сирияда және Палестинада жаңа майдандар құрылды.
Соғысқа әлемнің әр тарапынан 36 мемлекет біртіндеп қосылды. Қарулы күшке барлық мемлекеттерден 70миллионнан астам адам жұмылдырылды.
Импералистік үкімсеттері мен барлық буржуазиялық және помищиктік партиялар соғыстың тонаушылық сипатын отан қорғау деген ұранмен бүркемеледі. Олар соғыс болашақ ұрпақтың бақыты үшін және мәңгілік бейбітшілік үшін жүргізіп отыр деп мәлімдеді. Олар шіркеу қолдады. Ұлтшылдық белсенді түрде насихатталып, шовинизм өрши түсті. Бұл үшін баспасөз бен кино кеңінен пайдаланылды.
Дүние жүзілік соғыс империалистік басқыншылық, екі жақтан да әділетсіз соғыс болды. Ол көптеген мемлекеттер мен халықтардың жүздеген миллион адамдардың тағдарына қауіп төндірді. “Соғыс аса зор тарихи дағдарыс” деп атап көрсетті. В.И.Ленин Ол тереңде жасырын жатқан қайшылықтарды шиеленістірді де.. сол қайшылықтардың бәрін сыртқа шығарды.
1. ІІ Интернационалдық күйреуі конгрестерінің қараларына қарамастан аса ірі жұмысшы партияларының оппортунистері көптеген жұмысшыларды “өздерінің” бейбітшіл империалистер үкіметтері жөніндегі мәлімдемелерін шатастырып, соғысқа қарсы күрестің өсуіне бөгет жасады. Ал соғыс басталып кеткен кезде олар ашықтан –ашық өз елдерінің империалистері жағына шығып кетті: әр елде соғысты қорғаушылық, әділетті соғыс деп жариялап, оппортунистер жұмысшыларды өз елдерінің үкіметін қолдауға шақырды және “азаматтық бітім” жариялап, жұмысшылардың буржуазияға қарсы күресін тоқтатуға шақырды.

Пән: Жалпы тарих
Жұмыс түрі:  Реферат
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 17 бет
Таңдаулыға:   
Тақырыбы: Бірінші дүние жүзілік соғыс.
Жоспары:
1.Біріншші дүние жүзілік соғыстың шығу себептері және державалардың
мақсаттары.
1. Біріншші дүние жүзілік соғыстың басталуы
2. ІІ Интернационалдың күйреуі
3. Большевиктер мен басқа да революцияшыл социал-демократтардың
импералистік соғысқа және социал-шевинистерге қарсы күресі.
4. Герман әскерлерінің 1914ж Францияға шабуыл жасауы
5. Россия әскерлерінің 1914ж шабуылы
6. Германияның 1915жылғы басқа да сәтсіздіктері
7. “Верден қырғыны”
8. Қорытынды
9. Пайдаланған әдебиеттер

Пайдаланған әдебиеттер:
Кітаптың аты: Жаңа тарих 1871-1917
Оқулықтың авторы: А.П.Аверьянов, Л.Е.Кератман N.М.Кривогуз.

1-ші д.ж.с.
1914-1918жылдарындағы бірінші дүние жүзілік соғыс және оған Россияның
қатысуы.
Имперализмнің дамуы, ең алдымен импералистер арасындағы қайшылықтардың
шиеленісуі, европалық державалардың саяси-әскери екі тобының –Антанта мен
Үштік одақтың арасындағы дүние жүзін бөлісу жолындағы күрес бірінші
дүниежүзілік соғыстың шығуына әкеп соқтырды.
1914жылы қарай имералистік державалар арасындағы қайшылықтар еді.
Герман импералистері Англия мен Францияның есебінен жаңа отарларды жаулап
алып, Францияның Россияны әлсіреткісі келді, сөйтіп Европада өз үстемдігін
орнатпақ болды. Австрия –Венгрия Балқанға өз ықпалын күшейтіп, езгіге
ұшыраған славян халықтарының ұлт-азаматтық қозғалысын басып-жаншуға
тырысты.
Ағылшын импералистері соғыс арқылы Германияны әлсіретіп, Осман
империясын бөліспек болды. Бұған Француз импералистері де үш салды. Оның
үстіне, Эльзас пен Шығыс Лотарингияны қайтарып, Германиядан Сарды және Рейн
облысының бір бөлігін жаулап алғысы келді.
Орыс патшалығы Балқанда және Босфор мен Дарданелл бұғаздарында өз
үстемдігін орнатуға, сондай-ақ Германияны экономикалық жағынан әлсіретіп,
Балқанда Австрия Венгрияның үстемді орнату қапін жоюға тырысты. Оның
үстіне, барлық импералистік мемлекеттердің билеуші топтары соғыс уақытының
заңдарын жұмысшы және демократиялық қозғалысты басып-жаншу үшін қолданбақ
болды.
Соғыстың шығуына барлық елдердің имералистері айыпты болды. Ал 1914ж
соғыс өртін тұтандырудың инциаторлары Германия мен Австрия–Венгрияның
билеуші топтары еді, олар соғысқа өз қарсылыстарына қарағанда тез әрі жақсы
дайындалып үлгерген болатын. “Үш қарақшы істеуге берген жаңа пышақтарын
алып үлгергенше екі қарақшы бұрын келіп бас салды”,-деп жазды В.И.Ленин. ол
кезде антиимпералистік күштер дүниежүзілік соғысты болдыртпай тайтай
алмады.
2. Австрияя –Сербия арасындағы жанжал соғыстың басталуына желеу болды.
Австрия –Венгрия армиясының бас қолбасшысы эцгерцог Франция Фердинанд
Босниядағы маневрлерге қатысты. 28июньде Сараевада Сербиядан келген
революциялық патриоттық “Миада Восна” ұйымының мүшесі Г.Принцип Австрия мен
Венгрия тағының мұрагерін өлтірді. Берлинде бұл қолайлы жағдайды соғыс
өртін тұтандыру үшін пай даланып қалуды ұйғарды. Австрия –Венгрия
эрцгерцогтың өліміне Сербияны ешбір негізсіз айыптады да, оған ультиматум
жолдап, соғыс жариялады.
1914ж июльдің аяғында Австрия –Венгрия әскерлері Сербия территориясына
басып кіріп, Белградты бомбаның астына алды. Сербияны қолдауға уәде берген
Россия ішінара мобилизация жүргізе бастады. Германиябилеуші топтары 1
августа Россияға, ал одан кейін 3 августа оның одақтасы Францияға да соғыс
жариялау үшін осыны желеу етті.
Герман әскерлері Бельгияның бейтараптылығы бұзып, оған басып кірді.
Ертеректе Пруссия қол қойған бельгияның бейтараптылығы тралы шартты империя
канцлері арсыздықпен “бір парақ қағаз” деп атады. Бельгияны қорғауда сылтау
етті, Англия үкіметі 4августа Германияға соғыс жариялады. Біржағынан
Германия мен Австрия Венгрияның екінші жағынан Англияның Францияның және
Россияның арасындағы соғыс өрті осылай тұтанды.
Солғысқа дүние жүзінің едәуір бөлігін бақылап отырған Европаның аса ірі
импералистік державалары қосылды. Ол дүние жүзілі соғысқа айналды. Соғысқа
жаңа елдер ылғи қосыла берді. Августың соңында Жапония Германияға қарсы
соғыс жариялады. Бірақ ол әскерлерін Европаға жіберген жоқ, жағдайды Тынық
мұхиттарғы Германия иеліктерін басып алу үшін және Қытайды бағындыру үшін
пайдаланды.
Октябрьде германия Осман империясының Россияның және Антантаның басқа
державаларына қарсы шығуына қол жеткізді. Закавказьеде, Сирияда және
Палестинада жаңа майдандар құрылды.
Соғысқа әлемнің әр тарапынан 36 мемлекет біртіндеп қосылды. Қарулы
күшке барлық мемлекеттерден 70миллионнан астам адам жұмылдырылды.
Импералистік үкімсеттері мен барлық буржуазиялық және помищиктік
партиялар соғыстың тонаушылық сипатын отан қорғау деген ұранмен
бүркемеледі. Олар соғыс болашақ ұрпақтың бақыты үшін және мәңгілік
бейбітшілік үшін жүргізіп отыр деп мәлімдеді. Олар шіркеу қолдады.
Ұлтшылдық белсенді түрде насихатталып, шовинизм өрши түсті. Бұл үшін
баспасөз бен кино кеңінен пайдаланылды.
Дүние жүзілік соғыс империалистік басқыншылық, екі жақтан да әділетсіз
соғыс болды. Ол көптеген мемлекеттер мен халықтардың жүздеген миллион
адамдардың тағдарына қауіп төндірді. “Соғыс аса зор тарихи дағдарыс” деп
атап көрсетті. В.И.Ленин Ол тереңде жасырын жатқан қайшылықтарды
шиеленістірді де.. сол қайшылықтардың бәрін сыртқа шығарды.
1. ІІ Интернационалдық күйреуі конгрестерінің қараларына қарамастан аса ірі
жұмысшы партияларының оппортунистері көптеген жұмысшыларды “өздерінің”
бейбітшіл империалистер үкіметтері жөніндегі мәлімдемелерін шатастырып,
соғысқа қарсы күрестің өсуіне бөгет жасады. Ал соғыс басталып кеткен
кезде олар ашықтан –ашық өз елдерінің империалистері жағына шығып кетті:
әр елде соғысты қорғаушылық, әділетті соғыс деп жариялап, оппортунистер
жұмысшыларды өз елдерінің үкіметін қолдауға шақырды және “азаматтық
бітім” жариялап, жұмысшылардың буржуазияға қарсы күресін тоқтатуға
шақырды.
Оппортунистер өздерін социалистерміз деп есетеді, бірақ шовниктер
секілді әрекет етті. Сондықтан да оларды социал-шовнистер деп атай бастады.
Герман социал –демократтары –рейхтанг депутаттары және француз социалистері
–депутаттар палатсының мүшелері –бір күнде, 1914ж 4 августа соғыс жүргізуге
қаржы бөлу үшін дауыс берді. Британия лейбористік партиясының басшылары
августың аяғында англия үкіметін қолдайтыны туралы мәлімдеді. Көп кешікпей
Англия Франция мен Бельгия жұмысшыларының кейбір жетекшілер өз елдерінің
импералистік үкіметтеріне мүше болып кірді.
Осының нәтижесінде ІІ Интернационал бір-біріне жау партияларға бөлініп,
күйреді де, өмір сүруін тоқтаты. Мұның өзінде “социал-демократиялық
партиялардың көпшілігі ... өздерінің бас штабының жағына, өз үкіметінің
жағына өз буржуазияясының жағына шығып кетті “өз сенімдеріне ... адам
айтқысыз опасыздық” жасалды. Бұл идеялық саяси күйреу болды. Оппортунистер
ІІ Интернационалдың түбіне жетті.
Анархист-синдикалистер қатаң сынға шыдай алмады. Олардың көптеген
жетекшілері шовинистерге қосылы кетті.
4.ІІ.Интернационалдың соғысқа қарсы қарараларын орындау үшін
революцияшыл социал-демократтар ғана күрес жүргізді. Олар марксизмге,
жұмысшы табының мүддесіне адам болып қала берді. В.И.ленин бастаған
большевиктер партиясы олардың авангарды болды. Большевиктік депутаттар
мемлекеттік бумада соғыс кредит үшін дауыс беру беруден бас тартып,
бұқараның арасында белсенді түрде революциялық насихатты өрістетті. 1914ж
ноябрьде большевиктердің РСДРП Орталық Комитетінің В.И.ленин жазған “Соғыс
және Россиялық социал-демкоратия” деген манифесі жарық көрді. Онда соғыстың
импералистік сипаты мен соғысушы державалардың тонаушылық мақсаты
әшкереленді. Сонымен бірге шовинизм мен ІІ Интернационалдың күйреуіне себеп
болған оппортунизм айыпталды.
Большевиктік манифест барлық елдердің социалистерін: а) импералистік
соғысты азамат соғысына, яғни мемлекеттік билікті пролитариаттың жеңіп алуы
мақсатында буржуазия мен помещиктерге қарсы революциялық соғысқа айналдыру
үшін күрес жүргізуге. б) басқыншылық, импералистік соғыста өз елі
үкіметінің жеңілу ұранын ұсынуға; в) оппортунситерден қатынасты толық үзіп,
жаңа, ІІІ Интернационалды құруға шақырды.
В.И.Ленин кез келген шовинизмді батыл сынай отырып, “Великоростардың
ұлттық мақтанышы” деген мақаласында еңбекшілерге, революцияшыл социал-
демократтарға тән ұлттық мақтаныш сезімін тереңнен ашып, қарама-қарсы
қойды.
Большевиктер империализм мен социал-шовинизмге қарсы барынша табанды да
дәйекті күрескер болды, бірақ олар жалғыз емес еді. Р.Люксембург
революциялық мұраттарға опасыздық жасаған неміс социал-демократиясын
“сасыған өлік” деп атады. 1914ж декабрьде Р.Люксембург рейхстагта соғыс
жүргізуге қаржы бөлуге қарсы дауыс берді, одан кейін пролетариатты қаруды
ел ішіндегі өздерінің таптық жауларына қарсы бұруға шақырды. Имералистік
соғыс пен социал-шовонизмге қарсы Сербия соцал-демократиялық партиясы,
Болгария, тесняктары, Польша Корольдығы мен Литваның социал-демократиясы,
Италияның, Франіцияның Англияның АҚШ-тың және басқа елдердің революцияшыл
социалистері күрес жүргізді.
Көптеген елдердің жұмысшы қозғалысында революцияшыл социал-демократттар
ол кезде аз болатын. Бірақ жұмысшы табымен басқада еңбекшілердің шынайы
мүддесін білдірген нақ солар еді.
2. Соғысқа кіріскен мемлекеттің әрқайсы соғыс қимылдарының жоспарын алдын
ала жасап қойған еді, онда әрине, жеңіске жету көзделген болатын.
Германия өзінің бас штабына көп жылдар бойы басшщылық еткен, өзі соғыстың
алдында ғана қайтыс болған адамның атымен аталған “Глиффен жоспарына”
сүйенді. Ол қорғанысы нашар Люксембург пен Бельгияның шекарасы арқылы
Францияға бұзып кіріп, Россия өз әскерлерін соққы беруге жұмылдырып
үлгергенше оны тізе бүгуге мәжбүр етпек болды. Одан кейін қысқа уақыттың
ішінде Россияны тас-талқан етпек еді.
Герман әскерлерінің қуатты тобы Бельгия армияясы қуып тастады да,
Францияға басып кірді. Француздар және Францияның солтүстік жағалауына
түсірілген ағылшын корпусы басты күштің тегеурініне төтеп бере алмай
шегінуге мәжбүр болды. Дұшпан Парижге қарай жылжиды. Император ІІ Вельгельм
мейрімсіз болуға шақырып Францияны үзде жеңіп алуға уәде берді. Франция өте
қауіпті жағдайда қалды.
6. Россияда мобилизация баяяу жүрді. Франция үкіметі Россиядан дереу көмек
көрсетуін сұраған кезде әскерлерді күшейту, жарақтандыру және
жоғарылдандыру ісі аяқталмаған болатын Россия командованиесі одақтасына
көмек көрсету ниетімен өз әскерлерін шабуылған шығарды.
Екі армия Шығыс Пруссияның территориясына енді Пруссия помещиктерінің
арасында дүрбелең туғызып, оның едәуір бөлігін тартып алды. Германия
командованиесі Франциядан екі атқынтар корпусы мен атты әскер дивизиясын
жедел түрде сонда жөнелтті, Францияға шабуыл жасауға арналған күштің бір
бөлігін Шығыс Пруссияны қорғауға жіберді.
Ауыз бірлігі болмағандықтан, орыстың бір армиясы Мазер көлдері маңында
жеңіліп қалды, екінші немістер Шығыс Пруссиядан тықсырып шығарды.
Алайда Россияның бірнеше армиясының оңтүстіктегі шабуылы жалғаса берді.
Австрия –Венгрия әскерлерінің қоршауын бұзып шығып, оларды қуды да,
Перемышель қарасты бөлігін және Галицияны басып алды. Неміс әскерлерінің
Варшаваға соққы беріп одақтастарына көмектеспекші болған ниетті іске аспай
қалды: орыстар оларды 100 километрден астам жерге қуып тастады.
Орыс әскерлерінің ілгері жылжуы Германия үшін маңызды өнер кәсіп
аудандары –Силезия мен Познаньға қауіп төнлірді, орыстар Шығыс Пруссияға
қайтып кірді. Оқ-дәрі мен азық –түліктің мүлдем жетіспеуі олардың шабуылына
кедергі болды. Алайда оларды тоқтату үшін Германия мұнда Франциядан тағы да
6 корпусымен басқада әскерлерін жеткізуге мәжбүр болды.
Дайындықсыз жасалған шабуылда Россия орасан зор шығынға ұшырады, алайда
олар Францияны құтқарып қалды.
7. 1915ж өзінде Германия Англияға ойсырата соққы беруге әрекет жасады. Ол
Англияға қажетті шикізат пен азық-түлік жеткізуге кедергі жасау үшін
біршама жаңа қару, сүңгіру қайықтарын бірінші рет кеңінен пайдаланды.
Жүздеген кемелер құртылды, олардың командасы мен жолаушылары қаза тапты.
Бейтарап елдердің ашу-ызасы Германияны жолаушы кемелерін ескертусіз суға
батырмауға мәжбүр етті. Ал Англия кеме жасауды ұлғайту мен жеделдету
арқылы, сондай-ақ сүңгіру қайықтарына қарсы тиімді күрес шараларын жасай
отырып, өзіне төнген қауіпті жеңіп отырды.
1915ж көктемде Германия соғыс тарихында бірінші болып адамгершілікке
жатпайтын қарудың бірі-уландырғыш заттарды қолданды, бірақ ол тек
тактикалық табысқа жеткізді.
Германияя дипломатиялық күресте де сәтсіздікке ұшырады. Антанта
Германияға және балқанда Италия мен қақтығысып қалған Австрия Венгрияға
қарағанда Италияның билеуші топтарына көп әде берді. 1915ж майда Италия
оларға соғыс жариялап Австрия Венгрия мен Германия әскерлерінің кейбір
бөлігінің назарын өзіне аударды. 1915ж күзде Болгар үкіметінің өз халқының
еркі мен мүдделеріне қарамастан, Антанта қарсы соғысқа кірісі бұл
сәтсіздіктің орнын ішінара толтырды. Осының нәтижсеінде Германия Австрия
Венгрия Туркия және Болгария Төрттік одағы құрылды. Осының тікелей нәтижесі
ретінде Германияның Австрия Венгрияның және Болгарияның әскерлері Сербияға
қарсы шабуылды бастады. Шағын ғана себр армиясы қаһармандықпен ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Іі-дүние жүзілік соғыс және жаңаша көзқарас
Екінші дүние жүзілік соғыста Ирактың ролі
Екінші дүние жүзілік соғыстың басталуы
Бірінші дуние жүзілік соғыстың себептері
Бірінші дүниежүзілік соғыс
ҚР Ұлы Отан соғысы кезеңінде
Таяу Шығыстағы Британ Француз үкіметінің отарлық саясатының дағдарысы
Гитлердің ұстанған сыртқы саясаты
Бірінші дүниежүзілік соғыстың алғышарттары
Үшінші рейхтың соғысқа әзірленуі
Пәндер