Қазақстан Республикасындағы азаматтық іс жүргізу құқығы

I.Кіріспе.
I.тарау:

1.1 Қазақстан Республикасындағы азаматтық іс жүргізу құқығы ғылымының жүйесі.
1.2 Азаматтық іс жүргізу құқығының түсінігі,
пәні мен жүйесі.
II.тарау:

2.1 Азаматтық сот іс жүргізуінің тәсілі.
2.2 Сот билігі және сотта қорғануға құқық құқық туралы Қазақстан Республикасының Конституциясы.
2.3 Азаматтық іс жүргізушілік формасы.

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиттер

Қазақстан Республикасы Ата Заңы Конституцияға сәйкес адам құқықтары мен бостандықтары танылады және оларға кепілдік беріледі.Адам құқықтары мен бостандықтары әркімге тумысынан жазылған, ол ат абсолютті деп танылған, олардан ешкім айыра алмайды.Республиканың азаматы өзінің азаматтығына орай құқықтарға ие болып, міндеттер атқарады. Конституцияның 13-бабына сай:
1. Әркімнің құқық субъектісі ретінде танылуына құқығы бар және өзінің құқықтары мен бостандықтарын, қажетті қорғанысты қоса алғанда заңға қайшы келмейтін барлық тәсілдермен қарауға хақылы.
2. Әркімнің өз құқықтары мен бостандықтарының сот арқылы қорғалуына құқығы бар.
3. Әркімнің білікті заң қөмегін алуға құқығы бар.Заңда көзделген реттерде заң көмегі тегін көрсетіледі.
Сот қорғауының негізі-азаматтар мен заңды тұлғалардың заңды мүдделері мен субъективтік құқықтарын қорғау болып табылады.
Азаматтық іс жүргізу заңдары негізінде азаматтық құқықты қорғау сотпен, төрелік сотпен, шаруашылық сотпен немесе екі жақтың келісімімен болған сотпен іске асырылады. Арнайы заңды актілермен қаралған оқиғаларда азаматтық құқықтар әкімшілік тәртіпте қорғалады.
Бұзылған субъективті құқықты және заңды мүддені қорғау үшін сотқа жүгіну құқығы – кең, демократиялық, конститутциялық құқық, онда әділ сотқа жетуге мүмкіндік туады. Конститутцияда барлық адам заң мен сот алдында тең деп бекітілген. Тегіне, әлеуметтік, лауазымдық және мүліктік жағдайына, жынысына, нәсіліне, ұлтына,тіліне,дінге көзқарасына, нанымына, тұрғылықты жеріне байланысты немесе кез келген өзге жағдаяттар бойынша ешкімге ешқандай кемсітуге болмайды. Сонымен қатар, әр адам негізгі заң конституция мен заңды сақтау керек , басқа адамдардың құқығын және бостандығын сыйлау, заңмен орнатылған басқада міндеттерді атқару керек деп бекітілген.
Құқық пен бостандықтың іске асырылуы азаматтардың өздерінің міндеттерін атқаруымен тығыз байланысты.
Барлық заңдарда, әсіресе соңғы жылдарда қабылданғандарында сотқа шағым беру құқығы қаралады.
3. Азаматтар мен заңды тұлғалардың заңды мүддесін және субъективті құқығын қорғау сот қызметі әділ сот, азаматтық және қылмыстық істерге рұқсат алады және қарау бағытында іске асырылады, сонымен қатар қажет жағдайда заңмен қарастырылған мәжбүрлеу шаралары қолданылады. Әділсот Конститутцияға және заңға толық сәйкестігімен іске асырылады. Заңды тәртіпте орнатылып, таңдалған соттан басқа ешкім соттың құзіретіне жататын істерді шешуге құқығы жоқ.

1. Қазақстан Республикасының Конституциясы.

2. Қазақстан Республикасының “Азаматтық іс жүргізу” кодексі Алматы 2006 жыл

3. М.С.Шакарян “Гражданский процесс” Москва 1993 год

4. З.К.Абдуллина “Гражданская процессуальная право” Алматы 2001 год

5. Н.А.Гурвин “Судебное решение, теоритические проблемы ” Москва 1990 год

6. Ж.С.Абдукаримова “I-ші сатыдағы сот ісін жүргізу тәртібі” Түркістан 2006 жыл

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны:

I.Кіріспе.

I-тарау:

1. Қазақстан Республикасындағы азаматтық іс жүргізу құқығы
ғылымының жүйесі.
2. Азаматтық іс жүргізу құқығының түсінігі,
пәні мен жүйесі.
II-тарау:

2.1 Азаматтық сот іс жүргізуінің тәсілі.
2.2 Сот билігі және сотта қорғануға құқық құқық туралы Қазақстан
Республикасының Конституциясы.
2.3 Азаматтық іс жүргізушілік формасы.

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиттер

Кіріспе.

Қазақстан Республикасы Ата Заңы Конституцияға сәйкес адам
құқықтары мен бостандықтары танылады және оларға кепілдік беріледі.Адам
құқықтары мен бостандықтары әркімге тумысынан жазылған, ол ат абсолютті
деп танылған, олардан ешкім айыра алмайды.Республиканың азаматы өзінің
азаматтығына орай құқықтарға ие болып, міндеттер атқарады. Конституцияның
13-бабына сай:
1. Әркімнің құқық субъектісі ретінде танылуына құқығы бар және өзінің
құқықтары мен бостандықтарын, қажетті қорғанысты қоса алғанда заңға
қайшы келмейтін барлық тәсілдермен қарауға хақылы.
2. Әркімнің өз құқықтары мен бостандықтарының сот арқылы қорғалуына
құқығы бар.
3. Әркімнің білікті заң қөмегін алуға құқығы бар.Заңда көзделген
реттерде заң көмегі тегін көрсетіледі.
Сот қорғауының негізі-азаматтар мен заңды тұлғалардың заңды мүдделері
мен субъективтік құқықтарын қорғау болып табылады.
Азаматтық іс жүргізу заңдары негізінде азаматтық құқықты
қорғау сотпен, төрелік сотпен, шаруашылық сотпен немесе екі
жақтың келісімімен болған сотпен іске асырылады. Арнайы заңды
актілермен қаралған оқиғаларда азаматтық құқықтар әкімшілік
тәртіпте қорғалады.
Бұзылған субъективті құқықты және заңды мүддені
қорғау үшін сотқа жүгіну құқығы – кең, демократиялық,
конститутциялық құқық, онда әділ сотқа жетуге мүмкіндік туады.
Конститутцияда барлық адам заң мен сот алдында тең деп
бекітілген. Тегіне, әлеуметтік, лауазымдық және мүліктік жағдайына,
жынысына, нәсіліне, ұлтына,тіліне,дінге көзқарасына, нанымына, тұрғылықты
жеріне байланысты немесе кез келген өзге жағдаяттар бойынша ешкімге
ешқандай кемсітуге болмайды. Сонымен қатар, әр адам негізгі заң
конституция мен заңды сақтау керек , басқа адамдардың құқығын
және бостандығын сыйлау, заңмен орнатылған басқада
міндеттерді атқару керек деп бекітілген.
Құқық пен бостандықтың іске асырылуы азаматтардың өздерінің
міндеттерін атқаруымен тығыз байланысты.
Барлық заңдарда, әсіресе соңғы жылдарда қабылданғандарында
сотқа шағым беру құқығы қаралады.
3. Азаматтар мен заңды тұлғалардың заңды мүддесін және
субъективті құқығын қорғау сот қызметі әділ сот, азаматтық
және қылмыстық істерге рұқсат алады және қарау бағытында
іске асырылады, сонымен қатар қажет жағдайда заңмен
қарастырылған мәжбүрлеу шаралары қолданылады. Әділсот
Конститутцияға және заңға толық сәйкестігімен іске асырылады.
Заңды тәртіпте орнатылып, таңдалған соттан басқа ешкім соттың
құзіретіне жататын істерді шешуге құқығы жоқ.
Конституцияда бекітілгендей әділ сот толық заңға
сәйкестендіріліп сотпен жүзеге асырылады. Белгіленген заңды тәртіпке сәйкес
соттың құзыреттілігіне қатысты істі шешуге тек соттан басқа ешкімнің құқығы
жоқ. Қоғамдық қатынастарды жаңаландыру жағдайында құқықтық
мемлекет құру, қоғамды саяси – эканомикалық бағдарламаларды
дамытуды іске асыруда ең айрықша рөлді азаматтық істердің әділ
соты иемденген. Сотпен қаралған және әрі қарай қарауға қайта
қабылданған заңдар, негізінде азаматтық істерді құрайды.
Осы істерді қарау және шешу азаматтар мен заңды тұлғалардың
маңызды бөлігінің субъективті құқығын және заңды мүддесін
қорғайды.

1. Қазақстан Республикасындағы азаматтық іс жүргізу құқығы ғылымының
жүйесі.

Қазіргі кезеңде азаматтардың құқығын және бостандығын
қорғау соттың рөлін жоғарлатады және де заңды тұлғалардың
құқығы мен заңды, әлеуметтік әділеттілік қағидасын орнықтыру,
құқық бұзушылықты болдырмау, заңды құрметтеуге тәрбиелеу құқықтық
азаматтардың абыройы. Бұл тапсырмалар өте сәтті іске асырылуы
мүмкін, егер заңды өте қатты сақтайтын, өте маңызды құқықты
мемлекеттің негізгін қалау басты мақсат болса.
Ғылым алдында мәселені зерттеу тапсырмасы тұр, яғни
заңдарды жетілдіру мақсатында құқықты сотта қорғау, заңды
қолданылатын қызметі секілді. Әділ сотты тәрбиелеуге оның
өнегелік рөліне айрықша көңіл бөлудің маңызы зор.
Азаматтық іс жүргізушілік құқықтық ғылым азаматтық және
басқа да құқық бұзушылықтардың себептерін зерттеуі тиіс, сонымен
қатар, сот қателіктерін, жинақталған практикалық материалдарды
қолдану арқылы және статистиканың мәліметтерін, заң бұзушылықты
болдырмау үшін шаралар қарастыруы тиіс. Сондай-ақ азаматтық
іс жүргізушілік құқық ғылымы, басқа құқықтық ғылымдармен
қатар әртүрлі заң бұзушылық және тапсырмаға сәйкес сот
практикасын жетілдіру бекітілген заңға сәйкес болу керек.
Дәстүр бойынша азаматтық іс жүргізушілік құқық ғылымы сот
ғылымымен қатар, қорғаудың басқа формаларын және субъективті
құқықты қорғау, яғни құқықтық нормалар, азаматтық – құқықтық дауларды
жолдастық соты, нотариат органдарының қызметін шешіп қадағалап
отыру. Сол себепті азаматтық іс жүргізушілік құқық ғылым
жүйесі құқық жүйесінен өзгешелеу. Бірақ ғылымның негізгі
құрамды бөлігі субъективті құқықты қорғау сот формасымен
келісілген азаматтық іс жүргізушілік құқық.
Азаматтық іс жүргізушілік құқық - барлық заңды
мөлшерлер, азаматтық істер сатымен қарастыру тәртібі мен рұқсат
алу тәртібін бақылау, яғни азаматтық істердің әділсоты, сонымен
қатар сот шешімдерін мәжбүрлеп іске асыру. Сол себепті
азаматтық іс жүргізушілік құқығының пәні қоғамдық қатынастар
болып табылады. Олар азаматтық сот істері саласында
қалыптасады, яғни азаматтық құқықтық қатынас. Бұл қатынастар
соттың қызметі нәтижесінде пайда болады, осы процесске
қатысатын тараптар сот шешімін орындаушы органдар, азаматтық іс
жүргізуші құқық нормаларына сәйкес іске асырылады.
Азаматтық іс жүргізу құқығы субъективті құқықтың соттың
қорғалуымен және азаматтардың және заңды тұлғалардың заңды
мүдделерін қамтамасыз етеді.
Құқықтық әдістерді реттеу, азаматтардың процессуалды
құқықтарына тән, екі жағдаймен алдын – ала анықталған:
Біріншіден- азаматтық процесстің туындауы, оның дамуы, бір түрден
екінші түрге өту мүддесін білдірген адамдарға байланысты ;
Екіншіден- азаматтық процессуалды құқықтық қатынастың міндетті және
шешуші субъектісі сот болып табылады, ол мемлекет атынан шешім
қабылдайды, керек уақыттарда мәжбүрлеп орындатуға құқылы.
Бұл өзіндік азаматтық процессуалды құқықтық әсер ету
әрекеттерімен бақыланған қатынасты көрсетеді, оның қағидаларын
шарттастырады. Кейбір ғалымдар азаматтық іс жүргізу құқығы пәніне
барлық мемлекеттік органдар (сотпен қатар ) және қоғамдық
бірлестіктерді қосады.

2. Азаматтық іс жүргізу құқығының түсінігі, пәні және жүйесі.

Азаматтық іс жүргізу құқығы деп – белгілі бір жүйедегі іс жүргізу
нормаларының жиынтығын қамтитын, азаматтық іс бойынша әділетті шешім
шығаруда сот пен іс жүргізуге қатысушылар арасындағы қоғамдық
қатынастарды реттейтін құқық саласы. Азаматтық іс бойынша жүргізуге
қатысушылардың әр қайсысы үшін іс жүргізу құқықтары мен міндеттері
белгіленген. Мысалы, сот өзінің қарауына жататын істердіқорғауға және
шешуге құқылы.
Азаматтық іс жүргізу құқығының нормаларын құқықтық теттеу
объектісі болып азаматтық іс бойынша сот өндірісі саласындағы қоғамдық
қатынастардан көрінеді. Азаматтық іс жүргізу әділеттілікті жүзеге
асырушы тек сот қызметінің формасы болып табылады. Азаматтық іс жүргізу
құқығының өзінің принциптерімен әдістері бар.
Азаматтық іс жүргізу құқығы қоғамдық қатынастарды диспозитивті
рұқсат етуші әдіспен реттейді. Бұл азаматтық істердің пайда болуына сот
емес, тұлғалар мүдделі болып келеді. Формальды мағынадағы азаматтық іс
жүргізу құқығының кезінде Қазақстан Республикасы қатысқан халықаралық
келісім шарттар мен заңдылық актілері қызмет етеді.
Азаматтық іс жүргізу құқығының көздері шеңберінің аясы өте кең.
Азаматтық іс жүргізу құқығының басты көзі – Қазақстан Республикасының
Конституциясы болып табылады.
Азаматтық іс жүргізудің құқықтық жүйесі азаматтық
процессуалдың барлық мөлшері анықталды, азаматтық істердің әділ
сотын реттеуші және мемлекеттік азаматтық сот ісін жүргізу
тапсырмасының орындалуын қамтамасыз етеді.
Азаматтық іс жүргізушілік құқық құрамында ортақ
жағдайды ажыратуға болады, мазмұнымен барлық іс жүргізуге
жататын нормалар, іс жүргізудің әр жеке кезеңіндегі өндірісті
реттеу, орындау өндірісін қосып, және де шетелдік элементпен
процессуалды қызметті реттеу. Осыдан кейін іс жүргізушілік құқық
жүйесінде екі бөлім айқындалады – ортақ және айрықша. Азаматтық іс
жүргізушілік құқықтың ортақ бөлімін негізгі институттар құрайды.
Ортақ жағдай : әділ сот принциптері және өкілділік, айғақ, сотқа
шағым беру құқығы бекітілген. Азаматтық іс жүргізу заңының айрықша
бөлігі – құқық мөлшерінің барлығы, процесті әр кезеңінде реттеу ҚР
АІЖК құрылымын анықтайды.
Азаматтық іс жүргізу құқығы – азаматтық сот істері
тапсырмасын орындаудың маңызды кепілдемесі, соттық қорғауға
конститутциялық құқықты тарату, себебі сот құзіреттілігін, заңның
және процесске қатысушылардың барлығы жете қарастырылады.
Азаматтық іс жүргізу құқығының қайнар көзі - заңды
актілер, берілген өсінділер, құқық мөлшерінің мазмұны. Азаматтық
іс жүргізу заңының негізгі қайнар көзі Қ Р-ң Конституциясы болып
табылады, ол сот ісінің маңызды қағидаларын қарастырады. Азаматтық
іс жүргізу құқығының қайнар көзінің бірі - ҚР-ң прокуратурасы
туралы заңы болып табылады. Прокуратура туралы заңында бірінші
сотында қарағанда прокурорға азаматтық істер жөнінде сотқа қатысуға
мүмкіндік алады. Процеске шағым және қадағалау сатысы сонымен
қатар шағым беру жолы, заңдардың орындалуын қадағалау, прокурор
заңға қарсы келетін құқықтық актты, органға немесе қызметтік адамға
қарсы келуге құқылы. Азаматтық іс жүргізу құқығының көздері
заңдар болып табылады. Олар әртүрлі құқықтық қатынастарды реттейді.
Көптеген заңдарда сотқа азаматтық істердің ведомостьвалығын
орнатады. Заңнан басқа да процессуалды мөлшерлер Үкімет
қаулыларында болуы мүмкін. Азаматтық іс жүргізушілік құқық
негіздеріне халықаралық келісімдер де жатады, олар азматтық істер
бойынша мемлекеттердің өзаралық құқықтық көмектерін анықтайды.
Уақыт бойынша процессуалды мөлшер қызметі ережемен
анықталады, азаматтық істерді қарауға сәйкес, жеке процессуалды
істерді іске асыру, азаматтық іс жүргізушілік заңы бойынша сот
шешімдерін орындау жүргізіледі, қазіргі таңда жұмыс істеп тұрған
процессуалды қызметті іске асыру. Осылайша, сотта азаматтық
істерді уақытқа тәуелсіз қоздыру, процессуалды істерді іске
асырғанда процессуалды заңдар қолданылады. Кеңістіктегі азаматтық
процессуалды мөлшерді іс әрекетті органның компетенциясына
тәуелділікті орнатады, заң шығарушы, қолданысқа жататын, және соттың
орнатылған жері, жеке процессуалды іс әрекеттерді қарастыру немесе
іске асыру. ҚР-ң соттары өз қызметінде ҚР-ң азаматтық процессуалды
заңдарды басқарады және жеке процессуалды іс әрекеттер іске
асырылады немесе сот шешімі орындалады. Демек, ҚР –ң
процессуалды нормасы Қазақстанның барлық жерінде іске асырылады
және ҚР –ң барлық соттары қолданады. Бұл ереже ҚР-ң сотына басқа
елдегі сотты аударғандада іске асырылады немесе жеке
процессуалды іс әрекет басқа мемлекеттің сот тапсыруы мен іске
асырылады.
Осылайша азаматтық істерді қарағанда жеке процессуалды іс
әрекетті істегенде және сот шешімін орындағанда сәйкес келетін
процессуалды әрекетті іске асыру жеріне байланысты процессуалды заң
іске асырылады. Азаматтық процессуалды мөлшерлер барлық азаматтарға
арнайы, міндетті күші бар, мемлекеттік кәсіпорын, мекеме, басқа
кооперативті және қоғамдық ынтымақтастықтар және олардың бірігуі.
Азаматтық процессуалды заңы шетелдіктерге, шетелдік мекемелерге,
ынтымақтастықтарға Қазақстан териториясында орналасқанның барлығына
тараған.
Азаматтық іс жүргізу құқығы материалды құқықпен тығыз
байланыста әрекет етеді. Ол күшпен іске асырудың түрі қызмет
атқарады, азаматтық, отбасылық, еңбектік, административті және басқа
міндеттер, субъективтік құқық қорғау формасы, материалды мөлшерге
сәйкес бұйрықты өз еркімен міндетті адамдармен орындалмаса
қолданылады. Құқықтық қатынастар мен қызығушылықтар мінездері сотпен
қарастырылған зат қызметін атқаратын, олардың қорғау формаларын
өзгертеді. Сот азаматтық істерге материалды құқық негізінде рұқсат
береді. Бірақ құқықтың бұл өсінділері дербес және пән бойынша
әртүрлі және де құқықтық реттеу әдістері материалды құқықты реттеу
пәні екі жақтың қатынас саласының сәйкес келуі болып табылады –
заттық, мүліктік, жеке мүліксіз, еңбектік, жанұялық және т.б.
Азаматтық процессуалды мөлшер императивті әрекет етеді, екі жақтың
құқығы және басқа адамдар, іске көңіл білдіру құқығы болып
табылады, яғни оның ерігіне байланысты субъективті процессуалды
құқыққа тиістілерді таратады. Келісім процессінде сирек шығару
түрінде жіберіледі. Сот құрылысы мөлшері сотың жүйе ынтымақтастығын
орнатады және әділ сот саласындағы жүйесінің органдар компетенциясы,
процессуалды құқық мөлшері формасы және тәртібі анықталады, онда сот
компетенциясы іске асырылады. Сот заңмен қарастырылған оқиғалар
әкімшілікті органдардың заңын реттейді.
Азаматтық іс жүргізушілік құқық пен қылмыстық іс
жүргізушілік құқық арасында байланыс маңызы, олардың бірдей
конститутциялық негізі, ортақ институттардың қатары бар қылмыстық
және азматтық іс жүргізушілік құқыққа байланысты кейбір сұрақтар
қылмыстық процессте рұқсат етілген, азаматтықта немесе керісінше
шешілмейді. Процессуалды құқық көрсетілген өсімдерінің әрқайсысының
ерекшеліктері бар, пәннің ерекшелігімен шешілген және азаматтық
және қылмыстық процессте қаралатын тапсырмалар. Қылмыстық процесс
қылмыстық істерді қарауға бағытталған. Бұл жерде қоғамдық мүдде
істің негізгі жүргізушісі болып табылады. Азаматтық процессте
қоғамның толық мүддесін қамтиды, оның қатар мазмұны мен мөлшері
және институттарына келетін болсақ : сот белсенділігі, прокурорлар,
процесске қатысатын мемлекеттік басқару органдары және қоғамдық
ынтымақтастықтар көрінеді. Бірақ мұнда қорғаудың негізгі пәні
мүддесін танытқандардың субъективті құқығы қызмет атқарады,
қарастырылатын зат – жеке, материалды құқықтық қатынастардың
субъектілерін біріктіреді. Екі жақ азаматтық процессте бір – біріне
қарсыласқанда тең субъект болып табылады, тең процессуалды жағдай,
тең құқық және тең міндеттер.
Шешімді азаматтық істер бойынша күшпен орындатуда
ерекшелігі көп және қылмыстық істердегі жазада да. Бұл азаматтық
және қылмыстық құқық мөлшерінің санкцияларындағы айырмашылықпен
шешілген.

2.1 Азаматтық сот іс жүргізуінің тәсілі.

Азаматтық іс бойынша жүргізуге қатысушылардың әр қайсысы үшін
іс жүргізу құқықтары мен міндеттер белгіленген. Мысалы, сот өзінің
қарауына жататын істерді қорғауға және шешуге құқылы. Сот мемлекеттің
алдында әділеттілікті сапалы түрде жүзеге асыруға міндеттенеді және жауап
береді. Сот іс жүргізуде басқа да қатысушыларға қатысы бойынша билік
өкілеттігіне ие. Сонымен бірге сот, іс жүргізуге қатысушылар мен басқа
тұлғалардың іс жүргізу құқығының қатаң сақталуына жауап береді. Азаматтар
мен ұйымдар іс жүргізу роцессіне қатысуға, кепілдік беруге өздерінің
талаптарын дәлелдеуге, соттың шығарған шешіміне шағымдануға, шешімнің
орындалуға қатысуға құқылы. Іс жүргізу құқығына ие болумен қатар іс
жүргізу міндеттерінде атқарады: өзінің іс жүргізу құқығына дұрыс пайдалумен
қатар, сот шағымын төлеуге, соттың шақыруы бойынша келуге, дәлелдемелер
келтіруге құқылы.
Азаматтық сот ісін жүргізудің қағидаларына келетін болсақ
біріншіден заңдылық қағидасы: Сот істерді азаматтық сот ісін жүргізу
тәртібімен шешу кезінде Қазақстан Республкасы Конституциясының, осы
кодекстің, басқада нормативтік құқықтық актілердің талаптарымен дәлме-
дәл сақтауға міндетті.
Соттардың адам мен азаматтың конституцияға баянды етілген
құқықтарына және бостандықтарына қысым жасайтын заңдар мен өзге де
нормативтік құқықтық актілерді қолдану құқығы жоқ. Егер сот қолдануға
тиісті заң немесе өзге де нормативтік құқықтық акт адам мен азаматтың
конституцияда баянды етілген құқықтарымен бостандықтарына қысым жасайды деп
тапса, ол іс бойынша іс жүргізуді тоқтата тұруға және конституциялық
кеңеске осы актіні конституциялық емес деп тану жөнінде ұсыныс жасауға
міндетті. Сот Конституциялық кеңестің шешімін алған соң іс бойынша іс
жүргізу қайта басталады.
Даулы құқықтық қатынастарды реттейтін құқық нормалары болмаған
жағдайда сот ұқсас қатынастарды реттейтін құқық нормаларын қолданады, ал
мұндай нормалар болмаған жағдайды дауды заңдардың жалпы негіздері мен
мағынасын негізге ала отырып шешеді.
Егер заң актілерінде немесе дауласушы тараптардың келісімінде
мәселелерді соттың шешімі көзделсе, сот бұл мәселелерді әділдік пен
парасаттылық өлшемдерін негізге ала отырып шешуге міндетті.
2. Сот төрелігін тек қана соттық жүзеге асыруы.
Азаматтық істер бойынша сот төрелігін азаматтық іс жүргізу заңдарында
белгіленген ережелер бойынша тек қана сот жүзеге асырады. Сотың биліктік
өкілеттігін кімнің де болса иеленуі заңда көзделген жауаптылыққа әкеліп
соғады.
Төтенше сондай-ақ өзге де заңсыз құралған соттар шешімінің заң
күші болмайды және орындалуға тиісті емес. Өз қарауына жатпайтын іс бойынша
азаматтық сот ісін жүргізуді жүзеге асырған, өз өкілеттігін асыра
пайдаланған немесе осы кодексте көзделген азаиаттық сот ісін жүргізу
принциптерін өзгеше түрде елеулі бұзған соттың шешімдері заңсыз болады және
олардың күші жойылуға тиіс. Азаматтық іс бойынша шешімдерін осы кодексте
көзделген тәртіппен, тек тиісті соттар ғана тексеріп, қайта қарай алады.
3. Адамның құқықтарын, бостандықтарымен заңды мүдделерін сотта
қорғау.
Әрбір адам бұзылған немесе даулы конституциялық құқықтарын, бостандықтарын
немесе заңмен қорғалатын мүдделерін қорғау үшін осы сот кодексте
белгіленген тәртіппен сотқа жүгінуге құқылы. Мемлекеттік органдар заңды
тұлғалар немесе азаматтар заңда көзделген жағдайларда өзге адамдардың
немесе адамдардың белгіссіз бір тобының құқықтарын және заңда қорғалатын
мүдделерін қорғау туралы сотқа арыз беріп жүгінуге құқылы. Прокурор өзіне
жүктелген міндеттерді жүзеге асыру мақсатында және азаиаттардың, заңды
тұлғалардың құқықтарын, қоғамдық және мемлекеттік мүдделерді қорғау үшін
талап қойып сотқа жүгінуге құқылы.
Ешкімге өзінің келісімінсіз ол үшін заңда белгіленген соттылығын
өзгертуге болмайды. Жоғарғы тұрған соттың өзінен төменгі соттың
жүргізетін ісін тараптардың келісімінсіз алып қоюға және оны өзінің іс
жүргізуіне қабылдауға құқығы жоқ. Егер заңға қайшы келсе немесе әлдекімнің
құқығын және заңмен қорғалатын мүдделерін бұзса, сотқа жүгіну құқығынан бас
тарту жарамсыз болады.
4. Жеке адамның ар-намысы мен қадір-қасиетін құрметтеу.
Азаматтық іс бойынша іс жүргізу кезінде азаматтық процеске қатысушы
адамның ар-ожданын қорлайтын немесе қадір-қасиетін кемсітетін шешімдер мен
іс әрекеттерге тиым салынады. Азаматтық сот ісін жүргізу барысында
мемлекеттік органдармен лауазымды адамдардың заңсыз әрекеттерінен адамға
келтірілген моральдық зиян заңда белгіленген тәртіппен өтелуге тиісті.
5. Жеке өмірге қол сұғушылық.
Хат жазысудың, телефон арқылы сөйлесудің, телеграф және өзге де хабарлардың
құпиясы. Азаматтардың жеке өмірі және жеке отбасылық құпиясы заңның
қорғалуында болады. Әр кімнің жеке салымдар мен жинақтар, хат жазысу
,телефон арқылы сөйлесу, почта, телеграф өзге де хабарлар құпиясына құқығы
бар.Азаматтық процесс барысында бұл құқықтарды шектеуге заңды тікелей
белгіленген жағдайлар мен тәртіп бойынша ғана жол беріледі.
6.Меншікке қол сұғылмаушылық.
Меншікке заңмен кепілдік беріледі. Соттың шешімінсіз ешкімді өз мүлкінен
айыруға болмайды. Азаматтық сот ісін жүргізу барысында адамдардың банктегі
салымдары және басқа мүлікті пайдалануға тиым салу, сондай-ақ оны алып қою
осы кодексте көзделген жағдайлар мен тәртіп бойынша жүргізілуі мүмкін.
7.Судьялардын тәуелсіздігі.
Судья сот төрелігін а тқару кезінде тәуелсіз болад ы және Қазақстан
Республикасының Конституциясы мен Заңға ғана бағынады. Судьялар мен
соттар азаматтық істерді өздеріне сырттан ықпал ету болмайтын жағдайларды
шешеді. Соттың сот төрелігін атқару жөніндегі қызметіне қандай да болсын
араласуға жол берілмейді және ол заң бойынша жауаптылыққа әкеліп
соғады.Нақты істер бойынша судьялар есеп бермейді.Судьялар тәуелсіздігінің
кепілдігі Қазақстан Республикасының Конституциясымен және заңмен
белгіленген.
8.Барлық адамдардың заң мен сот алдындағы теңдігі.
Азаматтық істер бойынша сот төрелігі заң мен сот алдындағы теңдік негізінде
жүзеге асырылады.Азаматтық сот ісін жүргізу барысында.. азаматтардың
ешқайсысы шыққан тегі, әлеуметтік, лауазымдық және мүліктік жағдайы,
жынысы, нәсілі, ұлты, тілі, дінге көзқарасы, сенімддері, тұрғылықты жері
жоніндегі себептермен немесе өзге де кез-келген мән-жайлар бойынша
кемсітілмеуге тиіс; азаматтық құқықтық жауапкершіліктен иммунитеті бар
адамдарға қаттысты азаматтық сот ісін жүргізуге талаптары Қазақстан
Республикасының Конституцияда, осы кодексте, осы заңдарда және Қазақстан
Республикасы бекіткен халықаралық шарттарда белгіленеді.
9. Сот ісін жүргізу тілі.
1. Азаматтық істер бойынша сот ісі мемлекеттік тілде жүргізіледі, ал қажет
болған жағдайда сот ісін жүргізіде мемлекеттік тіл мен орыс тілі немесе
басқа тілдер бірдей қолданылады.
2. Сот ісін жүргізу тілі сотқа талап арыз берілген тілге қарай сот
ұйғарымымен белгіленеді. Белгілі бір азаматтық іс бойынша іс жүргізу
бастапқы белгіленген сот ісін жүргізу тілінде жүзеге асырылады.
3. Іс жүргізіліп отырған тілді білмейтін немесе жөнді білмейтін іске
қатысушы адамдарға сотта ана тілінде немесе өздері білетін басқа тілде
мәлімдеме жасау, түсініктер мен жауап беру, өтініш білдіру, шағым жасау, іс
материалдарымен танысу, сотта сөйлеу осы кодексте белгіленген тәртіппен
аудармашының қызметін тегін пайдалану құқығы түсіндіріледі және қамтамасыз
етіледі.
4. Азаматтық сот ісін жүргізуде қатысушы адамдарға басқа тілде жазылған
істің заң бойынша қажетті іс материалдарын сот ісін жүргізу тіліне сот
тегін аударып беруді қамтамасыз етеді. Сот процесіне қатысушы адамдарға
сотта сөйленген сөздік басқа тілде айтылған бөлігін сот ісін жүргізу тіліне
тегін аударып берцді қамтамасыз етіледі.
5. Сот құжаттарды іске қатысушы адамдарға олардың ана тіліне неемес олар
білетін басқа тілге аударып беріледі.
10. Тараптардың айтысуы мен тең құқықтылығы.
1. Азаматтық сот ісін жүргізу талаптардың айтысуы мен тең құқықтылығы
негізінде жүзеге асырылады. Тараптар бірдей іс жүргізу құқықтарын
пайдаланады және бірдей іс жүргізу құқықтарын пайдаланады және бірдей іс
жүргізу міндеттерін көтереді.
2. Тараптар азаматтық сот ісін жүргізу барысында өз айқындамасын таңдап
алады, оны қорғау әдісі мен амалдарын дербес және соттан, басқа ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.