Коперниктің гелиоцентрлік теориясы

1. Коперниктің гелиоцентрлік теориясы
2. Коперник әлемі.
3. Пайдаланған әдебиет

Ұлы поляк ғалымы Николай Коперник өмір сүріп, еңбек еткен кезеңде, яғни XVI ғасырда, Птолемейдің өздеріңе мәлім геоцентрлік жүйесінің ақиқаттығына күмәнді ойлар жаппай туындай бастады.
Планеталардың Күнді айнала қозғалатыны жөніндегі идея біздің өркениеттің әр түрлі кезеңдерінде пайда болғанымен, ол жиырма ғасырдай уақыт бойы мүлгуде болды. Өйткені, Птолемейдің геоцентрлік жүйесі Әлем құрылысы жөніндегі мүлдем қате түсініктерге негізделгеніне қарамастан, ортағасырлық адамдардың қарапайым тіршілікке қажетті талаптарын қанағаттандырып отырды. Ол тұтылуларды, планеталардың көкжиектен көрінуін және аспан әлеміндегі көрінерлік өзгерістерді алдын ала дәл болжауға мүмкіндік берді. Себебі бұл жүйе де ұзақ жылдар бойы мұқият орындалған тәжірибелерге негізделген болатын.
Коперниктің кітабы «Аспан сфераларының айналуы туралы» деген қарапайым атпен 1543 жылы, ол қайтыс болатын жылы басылып шықты. Бұл Аристотельдің әлемге көзқарасын толық жоққа шығарған еңбек болды. Осы уақыттан бастап біздің түсінігімізде жаңа дәуір басталды. Ол бүгінгі күнге дейін жалғасуда.
Коперниктің арқасында біз Күннің планета жүйесінің ортасында өзіне тиесілі орны бар екенін білдік. Жер әлемнің ешқандай да ортасы емес, Күнді айналып жүрген көп планетаның бірі екені мәлім болды. Сөйтіп бәрі өз орнына келді. Күн жүйесінің құрылысы бізге мәлім болды.
Астрономдардың бұдан кейінгі жаңалықтары үлкен планеталардың қатарын толықтырды. Олардың саны тоғыз: Меркурий, Шолпан, Жер, Марс, Юпитер, Сатурн, Уран, Нептун және Плутон. Күннің айналасында олардың орбиталары осындай тәртіппен орналасқан. Күн жүйесінің көптеген шағын денелері – астероидтар мен кометалар ашылды. Бұның бәрі Коперниктің әлем туралы жаңа көрінісін өзгерте алмады. Керісінше, осы жаңалықтар оны растап, нақтылай түседі.

1. ↑ Физика және астрономия. - Алматы: Атамұра,2007
2. http://kk.wikipedia.org/wiki/Санат:Физика_бойынша_аяқталмаған_мақалалар

Пән: Астрономия
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Коперниктің гелиоцентрлік теориясы
Ұлы поляк ғалымы Николай Коперник өмір сүріп, еңбек еткен кезеңде,
яғни XVI ғасырда, Птолемейдің өздеріңе мәлім геоцентрлік жүйесінің
ақиқаттығына күмәнді ойлар жаппай туындай бастады.
Планеталардың Күнді айнала қозғалатыны жөніндегі идея біздің
өркениеттің әр түрлі кезеңдерінде пайда болғанымен, ол жиырма ғасырдай
уақыт бойы мүлгуде болды. Өйткені, Птолемейдің геоцентрлік жүйесі Әлем
құрылысы жөніндегі мүлдем қате түсініктерге негізделгеніне қарамастан,
ортағасырлық адамдардың қарапайым тіршілікке қажетті талаптарын
қанағаттандырып отырды. Ол тұтылуларды, планеталардың көкжиектен көрінуін
және аспан әлеміндегі көрінерлік өзгерістерді алдын ала дәл болжауға
мүмкіндік берді. Себебі бұл жүйе де ұзақ жылдар бойы мұқият орындалған
тәжірибелерге негізделген болатын.
Николай Коперник

Алайда, Күн жүйесі құрылысының жобасын алғаш рет дұрыс түсінген Н.
Коперник болды. Ол ғасырлар бойы адамдардың санасына ұялап қалған Жер
қозғалмайды деген жобаны теріске шығарды. Жерді өзге планеталардың
қатарына косып, Жер Күннен үшінші орында болады деді. Сонымен бірге
Коперник Жер өз осін айнала отырып, барлық планеталармен бірге кеңістікте
Күнді айнала қозғалады деп көрсетті. Ал Ай Күнді емес,
Жерді айнала қозғалады деді.
Коперник осы идеяны айтқан кезде сол кезеңнің ғалымдары онымен бірден
келісе алмады. Тіпті Коперниктің өзі де бұл тұжырымдар төңірегінде кырық
жыл бойы ойланумен болды. Коперник Полыпа мен Италия университеттерінде
оқып, үздік әрі жан- жақты (математика, астрономия, құкық,тіл, медицина
бойынша) білім алған. Ол планеталар мен Күнді бақылау барысында алынған
мәліметтерге сүйеніп, планеталардың Күнге қатысты қозғалысын анықтауды
мақсат еткен еді. Теңдесі жоқ, ғаламат есептеу жұмыс тары жиырма жылға жуық
уақыт бойы тікелей жүргізілген бақылаулармен ұштастырылды. Ғалым ерен
математик ретінде ғылымға көп жаңалық енгізді. Ол аспан денелерінің
қозғалыс кестесін жасады, ол үшін оған 324 мың шаманы есептеп шығару кажет
болды.
Осындай ғылыми деректермен негізделген зерттеу жұмыс тарының
нәтижесінде Коперник планеталар қозғалысының жаңа жүйесін жасады. Оның
Аспан сфераларының айналуы туралы деп аталатын еңбегі 1543 жылы жарық
көрді. Н. Коперник планеталар жүйесінің центріне Күнді орналастырғандықтан,
бұл жүйе гелио-центрлік жүйе (гр. гелиос- Күн) деп аталды.
Коперник жасаған жүйе әлі де болса мүлтіксіз емес еді, ол қазіргі
кездегі қабылданған Күн жүйесі құрылысының сызбасынан өзгешелеу болды.
Өйткені планеталар Күнді Коперник айтқандай дөңгелек орбита бойымен емес,
эллипстік орбиталар бойымен айнала қозғалады. Коперник сол кездегі белгілі
аспан құбылыстарын және планеталардың тұзақ тәрізді болып көрінетін
қозғалыстарын Жердің айналуынан және оның Күнді айнала қозғалуынан болады
деп өз болжамының дұрыстығын батыл дәлелдеді. Коперниктің ілімін көптеген
ғалымдар: Тихо Браге, Джордано Бруно, Иоганн Кеплер, Галилео Галилей, Исаак
Ньютон қолдап, одан әрі дамытты.
Н. Коперник теориясы физика мен астрономияның және тұтас
жаратылыстанудың дамуында аса маңызды рөл аткарды. Соның негізінде ғылымға
қозғалыстың салыстырмалылыгы және санақ жүйесі деген ұғымдар енгізілді. Тек
осы теория негізінде И. Кеплер мен И. Ньютон қозғалыстың нақты заңдарын аша
алды

Коперник әлемі.

Коперниктің кітабы Аспан сфераларының айналуы туралы деген қарапайым
атпен 1543 жылы, ол қайтыс болатын жылы басылып шықты. Бұл Аристотельдің
әлемге көзқарасын толық жоққа шығарған еңбек болды. Осы уақыттан бастап
біздің түсінігімізде жаңа дәуір басталды. Ол бүгінгі күнге дейін жалғасуда.

Коперниктің арқасында біз Күннің планета жүйесінің ортасында өзіне
тиесілі орны бар екенін білдік. Жер әлемнің ешқандай да ортасы емес, Күнді
айналып жүрген көп планетаның бірі екені мәлім болды. Сөйтіп бәрі өз
орнына келді. Күн жүйесінің құрылысы бізге мәлім болды.
Астрономдардың бұдан кейінгі жаңалықтары үлкен планеталардың қатарын
толықтырды. Олардың саны тоғыз: Меркурий, Шолпан, Жер, Марс, Юпитер,
Сатурн, Уран, Нептун және Плутон. Күннің айналасында олардың орбиталары
осындай тәртіппен орналасқан. Күн жүйесінің көптеген шағын денелері –
астероидтар мен кометалар ашылды. Бұның бәрі Коперниктің әлем туралы жаңа
көрінісін өзгерте алмады. Керісінше, осы жаңалықтар оны растап, нақтылай
түседі.
Біз енді шарға ұқсас үлкен планетада өмір сүріп жатқанымызды білеміз.
Жер Күнді шеңберінен айтарлықтай айырмашылығы жоқ орбитасы бойынша
айналады. Шеңбердің радиусы 150 миллион километрге жуық.
Күн мен Сатурнның арасындағы қашықтық - Коперник уақытында ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.