Ерік туралы ұғым

Жоспар
Кіріспе

1. ЕРІК ТУРАЛЫ ҰҒЫМ.
2. ЖЕКЕ АДАМНЫҢ ЭМОЦИЯ, ЕРІК ҚУАТТАРЫ.
3. ЭМОЦИЯЛАР МЕН СЕЗІМДЕР ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ ҰҒЫМ.

Ақыл-ойдан туатын және мақсатты орындалатын әрекеттер ерік әрекеттері деп аталады. Адамның су ішкісі келді делік, ол қолын созып стаканды алды, су құйып, ішіп жіберді. Бұл - әдейі істелген әрекет, ал осыны орындау қиынға туспегенімен, ерік әрекеті болады. Әрбір адамға көздеген мақсатқа жету жолында түрлі қиындықтарды жеңіп, кедергілерден өту үшін, жігерлі іс-әрекет жасау керек. Мұндай әрекеттер нағыз ерік әрекеті деп аталады. Бұл әрекетте жеке адамның ақыл-ойымен байланысты оның белсенділігі де көрінеді.
Адамның алдына қойған мақсатына жетуі үшін ішкі немесе сыртқы кедергілерді өзінде туатын күштің арқасында жеңіп өтуіне көмекші психикалық процесс ерік деп аталады.
Адамның жеңіп өтетін сыртқы кедергілеріне сол істің өзінің объектив қиындықтары, оның күрделілігі, баска адамдардың қарсылықтары, жұмыс жағдайындағы тоскауылдар т. б. кіреді.
Ішкі кедергілер - бұлар адамның өзіне тән жалқаулық, шаршап-шалдыққандық, алдына қойған міндетке қатысы жоқ құштарлық, белгіленген мәселелерді орындауға кедергі жасайтын субъективтік, жеке ниеттен туатын кедергілер. Адамдар олардан ерік күшінің арқасында құтылады.
Ерік жеке адамның касиетін де, сонымен бірге қиындықтарды жеңе отырып табандылықпен мақсатқа жету үшін әрекет жасау қабілетін де белгілейді.
Адам өмірінде еріктің маңызы орасан зор. Ерік кәдімгі күңделікті өмірде, әсіресе үлкен кедергілерге толы ауыр кезеңдерде керек. Соғыстағы немесе еңбектегі кандай да болсын жасаған ерлік адамның ерік күшіне тікелей байланысты. Керісінше, әлсіз адамдар үлкен іс бітіру түгіл, күнделікті өмір қойған міндеттерді де атқар алмай, жұмысқа кабілеті нашар болып, басқалардың қамқорлығын аңсайды. Ерік күшінің болмауынан кейбіреулер келеңсіз іске құмартын, жағымсыз әдеттердің құрбаны болады (маскүнемдер, наркомандар). Ерік қуаты барлық психикалық процестердің әрекеттерін жинақтап және жандандырып қана қоймай, сондай-ақ ішкі дене мүшелерінің жұмысын жақсартып, естің аууын, тіпті өлімнің келуін де тоқтатуы мүкін

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Ерік туралы ұғым.
Ақыл-ойдан туатын және мақсатты орындалатын әрекеттер
ерік әрекеттері деп аталады. Адамның су ішкісі келді делік, ол қолын созып
стаканды алды, су құйып, ішіп жіберді. Бұл - әдейі істелген әрекет,
ал осыны орындау қиынға туспегенімен, ерік әрекеті болады.
Әрбір адамға көздеген мақсатқа жету жолында түрлі қиындықтарды жеңіп,
кедергілерден өту үшін, жігерлі іс-әрекет жасау керек. Мұндай әрекеттер
нағыз ерік әрекеті деп аталады. Бұл әрекетте жеке адамның ақыл-ойымен
байланысты оның белсенділігі де көрінеді.
Адамның алдына қойған мақсатына жетуі үшін ішкі немесе сыртқы
кедергілерді өзінде туатын күштің арқасында жеңіп өтуіне көмекші психикалық
процесс ерік деп аталады.
Адамның жеңіп өтетін сыртқы кедергілеріне сол істің өзінің объектив
қиындықтары, оның күрделілігі, баска адамдардың қарсылықтары, жұмыс
жағдайындағы тоскауылдар т. б. кіреді.
Ішкі кедергілер - бұлар адамның өзіне тән жалқаулық, шаршап-
шалдыққандық, алдына қойған міндетке қатысы жоқ құштарлық, белгіленген
мәселелерді орындауға кедергі жасайтын субъективтік, жеке ниеттен туатын
кедергілер. Адамдар олардан ерік күшінің арқасында құтылады.
Ерік жеке адамның касиетін де, сонымен бірге
қиындықтарды жеңе отырып табандылықпен мақсатқа жету үшін әрекет жасау
қабілетін де белгілейді.
Адам өмірінде еріктің маңызы орасан зор. Ерік кәдімгі күңделікті
өмірде, әсіресе үлкен кедергілерге толы ауыр кезеңдерде керек.
Соғыстағы немесе еңбектегі кандай да болсын жасаған ерлік адамның ерік
күшіне тікелей байланысты. Керісінше, әлсіз адамдар үлкен іс бітіру
түгіл, күнделікті өмір қойған міндеттерді де атқар алмай, жұмысқа
кабілеті нашар болып, басқалардың қамқорлығын аңсайды. Ерік күшінің
болмауынан кейбіреулер келеңсіз іске құмартын, жағымсыз әдеттердің
құрбаны болады (маскүнемдер, наркомандар). Ерік қуаты барлық
психикалық процестердің әрекеттерін жинақтап және жандандырып қана қоймай,
сондай-ақ ішкі дене мүшелерінің жұмысын жақсартып, естің аууын, тіпті
өлімнің келуін де тоқтатуы мүкін
ЖЕКЕ АДАМНЫҢ ЭМОЦИЯ, ЕРІК ҚУАТТАРЫ.
ЭМОЦИЯЛАР МЕН СЕЗІМДЕР ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ ҰҒЫМ.
Өткен тауарларда адамның танымынан ерекше орын алатын психикалық
процестер (түйсік, ойлау, ес, қиял т.б.) жеке – жеке талданады. Осы
процестердің әрқайсысы сыртқы дүние заттары мен құбылыстарын бейнелеуді
түрлі формалары екні, бұлар бізге айналамызды қырынан танытатыны,
әрқайсысының өзіне тән ерекшеліктері мен заңдылықтары бар екендігі жан
–жақты себеп болды. Адам реалдық дүниені тек танып қана қоймайды, оған
өзінің қатынасын да білдіріп отырады, ол бір нәрсені ұнатады, біреуді жақсы
көреді, екінші біреуге салқын қарайды. Бір сөзбен айтқанда, өз қажеттеріне
қарай айналасына түрлі көңіл күйін білдіріп отырады.
Сыртқы дүние заттары мен құбылыстарының адамның қажеттеріне сәйкес келу
– келмеуінің нәтижесінде пайда болып отыратын психикалық процестің түрін
сезім деп атайды. Қажеттердің түрлі жағдайларға байланысты түрліше өтелуі
адамда көптеген ұнамды және ұнамсыз сезімдерді туғызып жек көрушілік,
шошыну, абыржу, наздану, іш пысу, зерігу т.б. осындай сезімдер мен
эмоциялардың сан алуан түрлері.
Сезімдер - өте күрделі психикалық процестердің бірі. Сезімдер адамның
тіршілік қажетіне, өзара қарым – қатынасына байланысты сан алуан формаларда
көрінеді. Адам сезімдері тарихи - әлеуметтік сипатта болады. Демек, адамның
өмірі қоғамға байланысты, оның әрекеті де қоғамдық саналы әрекет. Олай
болса, адамның сезімдері де қоғамдық сипатта болып, сезімнің мазмұнын
қоғамдық болмыс белгілеп отырады. Сезімдерден эмоцияларды айыра білу қажет.

Сезімдерді эмоциялардан дұрыс айыр білмеушілік бұл екеуінің мәнін
бірдей деп ұғу, кейде қате түсініктерге де соқтырады. Мәселен, осындай
түсінік жануарлар мен адам психикасының арасындағы айырмашылықтарды
бүркемелеуі мүмкін. Жануарлар эмоциясы түгелдей биологиялық сипаттағы
құбылыс, бұл жануарлардың сыртқы ортаға бейімделу көрінесінен, әр түрлі
шартсыз рефлекстердің тізбегінен немесе инстинктерінен байқалады.
Сезімдер мен эмоциялардың бірнеше сапалық ерекшеліктері бар. Олардың
сапасын көрсететін осындай ерекшеліктерінің бірін – қарама – қарсы,
полярлық сапалықтар деп атайды. Мәселен, сүйсіну, сүйсінбеу, көңілдену,
қажу, шаттық, уайым т.б. осы секілді сапалар өз ара екі полюске ажырасып
біріне – бірі қарама – қарсы мағынада болады.
Сезімдердің екінші ерекшелігі – олардың актив (қажырлы) және пассив
(солғын) болып бөлінуінен көрінеді. Адамға күш беріп, әрекетке
ұмтылдыратын, көтеріңкі сезімдер мен эмоцияларды стеникалық, ал бұлардың
баяу, солғын түрлерін астеникалық деп атайды. Біріншісіне: жауапкершілік,
жолдастық, достық, айбаттылық т.б. жатса, екіншісіне: уайым, енжарлық,
көңілсіздік т.б. сезімдер жатады. Бұл жерде мынадай бір жағдай есте болсын.
Түрлі нақтылы жағдайлардың ретіне қарай адамдарда бір сезімнің өзі бірде
қуатты, бірде әлсіз болып көрінуі мүмкін. Мәселен, қорқыныш сезімі кейде
бір адамның буынын босатып, нәрменсіз етсе, енді бірде қауіп – қатерге
қарсы тұрғызатын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.