Жыныс бездері және плацента гормондары

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:

І. Кірісепе

ІІ. Негізгі бөлім

Жыныс бездері
Жыныс гормондарының ісері
Плацента
Плацента гормондары

ІІІ. Қорытынды

Жыныс бездері - гонадалар (грекше gone - пайда болу, aden - без) аралас сөлініс бездері болып есептеледі. Олардың сыртқы сөліністік қызметі жыныс жасушаларын жасау және шығару. Еркек организміндегі ұрық жолында сперматозоидтар, ал ұрғашы организмдегі аналық безде жұмыртқа жасушалары пісіп жетіледі. Демек, жыныс бездерінің негізгі қызметтерінің бірі - көбею немесе репродуктивтік қызметі. Сонымен қатар, бұдан кем түспейтін эндокринді қызмет атқарады. Зат алмасу, көбею жыныс белгілерін ажыратуынан (деференция) бастап, ұрықтың пайда болып, дамып, тууына дейінгі көптеген үрдістерді реттейтін жыныс гормондарын шығарады. Жыныс бездерінде жыныс гормондары және жыныс жасушалары түзіледі. Жыныс бездері аталық және аналыұ жыныс гормондарын бөледі. аталыұ жыныс гормондары ұрық жолының ерекше- Лейдиг жасушаларынан жасалады. Бұл гормондар андрогенді деп аталады. Аталық жыныс гормондары - тестостерон. Бұдан басқа да бұған қарағанда белсенділігі сәл тқмен гормондар бар - андростерон, эпитестостерон. Андрогенді гормондармен қатар, ұрық жолында аздап аналық жыныс гормоны - эстерогендер және прогестерон бөлініп шығарылады. Жыныс жұмыртқаларының негізгі құрлымы - фолликула , оның ішінде жұмыртқа жасушасы пісіп жетіледі. Пісіп жетілген фолликула граафты көпіршік деп аталады. Ол жарылғанда, одан жұмыртқа жасушасы шығады. Бұл - овуляция деп аталады. Жыныс ағзалары жетілген әйелдерде овуляция ай сайын қайталануы мүмкін. Жыныстық оралым (ЦИКЛ) 27-28 күнге созылады. Оны 4 кезеңге бөледі. 1) овуляцияға дейінгі; 2) овуляция кезіндегі; 3) овуляциядан кейінгі; 4) тыныштық кезең. 1Жыныс циклінің әртүрлі кезеңдерінде жыныс жұмыртқаларында өзінің физиологиялық ерекшеліктері жағынан әртүрлі гомондар түзіледі(синтезделеді) . Жұмыртқа жасушасы пісіп жетілген кезеңде фолликула - эстроген (грек. Oistros - ағу, genes - тудыратын деп аталатын гормандарды жасап шығарады. Бұл гормондарға эстродиол және белсенділігі төмен эстрон мен эстриол жатады. Сол жерде аздап тестостеронда жасалады. Жыныс жұмартқасының сары денесінде гестогендер(латын. Gestatio- жүктіліктің дамуына жақсы әсер ететін гормондар ) жасалады. Сары дененің негізгі гормоны - прогестерон.

Аталық жыныс бездерінде (testis) ерлердің жыныс жасушалары

Жыныс гормондарынң әсері.

1. Денеде зат алмасуды анаболизмдік (ассимиляция) үрдістерін күшейтеді. Яғни күрделі органикалық қосылыстарлдың түзілуін күшейтеді, белок, соның ішінде фергменттердің де жасалуын жоғарылатады. Осыған байланысты дене салмағы артады, себебі бір қатар тілдердің жүрек, сүйек, қаңқа бұлшық еттері, бауыр, бүйрек салмағы артады. Оң азот байланысы пайда болады. Жас организмдердің бойының өсуін тездетеді. Кальций мен фосфордың сүйекте жиналуына байланысты сүйек тінінің минералдануы күшейеді. Ферменттер санымен белсенділігінің артуы тотығу - тотықсыздануды, негізгі алмасуды күшейтіп, осыдан бөлініп шыққан энаргия түрлі жасалу үрдістерге жұмсалады.

2. Екінші жыныс белгілерінің дамуына, пайда болуын көмектеседі. Олар тиісті жынысты сипаттайды - жыныс мүшелерінің өсіп дамуы, түкпен май қааттарының пайда болуы, қаңқа дамуы т. б үрдістерді қамтамасыз етеді.

3. Жүйке жүйесі мен жоғары жүйке қызметіне әсер етеді. Ұрпақ жаңғырту жүесінің барлық бөліктері қызметінің белсенділігін қамтамасыз етеді. Сексуалдық, яғни жыныстық көңіл-күйдің дамуы негізінен жыныс гормондарының қандағы деңгейімен анықталады. Бойдың өсуі, дененің қалыптасуы, тәртіппен өзін-өзі ұстауығ екінші жыныс белгілерінің пайда болып дамуы жыныс бездеріне байланысты екені белгілі, әр түрлі мақсаттармен жыныс бездерін сылып алып тастағанды (кастрация) пайда болатын өзгерістер жан-жақты зерттелінген. Ауыл шаруашылығында майлы семіз ет, жұмысшы мал алу үшін кастрация жүргізіледі. Организмді жасарту мақсатымен және кәрілік аруларды емдеу үшін, кейде тері астына жыныс бездерін тіккен немесе жыныс бездерінің сықпасын енгізген. Жалпы физиологиялық әсерінен басқа жыныс гормондарның арнайы әсері де бар. Ең алдымен әелдердің жыныс бездері гормондарымен тікелей байланысты, себебі олар әр түрлі жыныс кезеңдері уақытында да, жүктілік кезеңінде де кең түрде әсер етеді, жүктілікте жыныс бездері гормондары «ана - плацента -ұрық» компоненттер жүйесінің өзара күрделі қарым-қатынасын қамтамасыз етеді. Содан кейін жыныс гормондары плоценталық гормондармен бірлесе отырып, баланың тууына, сүттің пайда болып шығуына, ұрпақты сақтау мен байланысты басқа да үрдістерге көмектеседі. Ұрықтің ішіндегі даму кезінде оның жыныстық ажыратылуына, жүктіліктің қалыпты өтуіне әсер етеді. Эстрогенді гормондар жұмыртқа жолының, жатырдың, олардың шырышты қабатының өсуін және қанмен жақсы қамтамасыз етеді, әрі оларды ұрықтанға жұмыртқа жасушасын қабылдауға дайындайды. Соынымен қатар бұл гормондар сүт бездерінің дамып, өсуіне әсерн тигізеді. Сары дене гормоны - прогестерон жатырдың шырышты қабатының одан әрі борпылдақ күйге келуіне әсер етіп, оның барлық құрылымдарын өсіреді, жатырдың түрлі тітіркендіргіштерге (әсіресе окситоцинге) қозуын төмендетеді. Прогестерон гипофиздің фоллитропин мен окситоцин бөлуін төмендетіп, лютропин жасалуын күшейтеді. Ол жұмыртқа жынысында овуляцияны тежеп, сүт безінің көлемін үлкейтеді. Пролактиннің түзілуін тежейді. Жануарларда жүктіліктің алғашқы кезеңінде сары денені алып тастасы, жүктілік үзіледі, ал жүктіліктің екінші жартысында алып тастаса анық айта қаларлықтай әсері болмайды. Жүктілік бірқалыпты өте береді. Бұл шаранада (плацента) бөлінетін, жыныс бездерінің негізгі гормондарына ұқсас гормондарының әсеріне байланысты. Жыныс жұмыртқасының лютеин жасушаларында жүктілік кезеңінде релаксин деген гормон түзіледі, бұл жатырдың, туар алдында жамбас сүйектерін байланыстыратын аппарат. Бұл гормон әйел организмін бала тууға дайындайды.

Плацента

Плацента (бала жолдасы) (латынша placenta, герек placus - бала орны) әйел жүкті болған кезде түзіліп, ұрықпен ана организмінің көп қырлы байланысын қамтамасыз етеді. Плацента олардың зат алмасуын іске асырады. Бұған қоса газ алмасу, трофикалық, шығару, қорғаныс, эндокриндік т. б көптеген маңызды қызмет атқарады. Бұл қызметтер екі организмнің де өмір сүруіне қолайлы жағдай туғызуына бағытталған.

Плацентаның физиологиялық әсері жағынан әр түрлі қажетті заттардың ана қанынан ұрыққа және керісінше өтуін реттеу қабілеті бар. Бұлардың өзара байланыстарының құрылымдық және әрекеттік ерекшеліктернің жиынтығы фето - плацентарлық барьер (лат fetus- ұрық) деп аталады, һ. Қызметі жағынан ол гемато - энцефалиттік тосқауылға ұқсас, бірақ оның айырмашылығы - ол дебес екі организмнің күрделі зат алмасуына қатысады.

Уақытша эндокриді без бола отырып, плацента жүктіліктің сақталуына және оның дұрыс өтуіне өажетті гормондық заттарды шығарып отырады.

Плацента ұрықтың өсуі мен дамуына, туу акгі мен сүт жасалып, бөлінуінің іске асуы үшін қажетті ана организміндегі емделу өзгерістеріне қатысады.