Жергілікті компьютерлік желілер

1. Интернет туралы ұғым ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2. Интернеттiң негiзгi қосымшалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3. Көру жабдықтары. Internet Explorer браузерімен
жұмыс істеу. Аќпараттарды саќтау жєне белгі жасау ... ... ... .
4. Адрестiк жүйе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
5. Интернетттегі ауқымды іздестіру жүйелері ... ... ... ... ... ... ...
6. Виртуалды энциклопедиялық және анықтамалық басылымдар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
7. Құжаттарды электронды турде жеткізу (ЭДД), Мәліметтер базаларымен жұмыс істеу, қажетті ақпараттарды тауып, тапсырыс беру. Мәліметтер базасы (МБ) ... ... ... ... ... ...
8. Бақылау сұрақтары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
9. Практикалық жаттығулар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
10. Глоссарий ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
11. Әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

Кез-келген жұмысты дербес компьютердің көмегімен-аќ шешуге болады деген түсінік жалған. Мысалы, Мәскеуден Санкт-Петербургке дейінгі әуесапарында ќанша бос орын барын білетін аќпарат алғымыз келсе, және де ол аќпарат тез ескіріп, ауысып отырса, онда біз сол әуекомпаниясының немесе әуежайдың компьютерімен байланысу арќылы тез арада біле аламыз.
Ќазіргі кезде ірі және орташа фирмалар, ұйымдар, кәсіпорындарда шамамен барлыќ компьютерлері әр түрлі телекоммуникация ќұралдарымен өзара байланысќан.
Телекоммуникация ќұралдарымен өзара байланысќан компьютерлер жиынтығын компьютерлік желі деп атайды (КЖ).
Компьютерлік желілер желгілікті (локальный) және ауќымды (глобальный) болып бөлінеді де, аппараттыќ және бағдарламалыќ ќамту ќұралдарынан жұмыс принциптері бойынша ерекшеленеді.
Жергілікті компьютерлік желі – ортаќ міндеттерді атќаруға арналған, белгілі ережелер бойынша байланысќан өзара жаќын орналасќан компьютерлер жиыны.
Компьютерді жергілікті желіге ќосу үшін онда әртүрлі өндіріс орындарының компьютерлерінің бір-бірімен аќпарат алмасу талабын ќамтамасыз ететін арнайы бағдарламалар мен ќұралдар болуы ќажет.
Компьютердің желілік аппараттыќ және бағдарламалыќ ќұралдарын ќамтамасыз ететін ережелер мен талаптар жиынтығы хаттама деп аталады.
Негізгі желілік хаттамалар - ISO (International Standard Organization) Халыќаралыќ стандарттар ұйымымен стандартталған және барлыќ желілік ќұралдар өндірушілерімен ќамтамасыз етіледі.
Хаттамалар:
• желінің физикалыќ және электрлік параметрлерін;
• орнату кезінде, байланыстың үзілуі кезінде, аќпарат алмасу кезінде сигналдардың берілу ретін;
• аќпаратты беру кезіндегі ќателікті табу және түзету реті және т.б. ќызметтерді орындайды.
Жергілікті компьютерлік желінің физикалыќ негіздері.
Компьютерді жергілікті желіге біріктіру (бірліктен бірнеше жүздіктерге дейін) түрлі типті кабельдер көмегімен, желілік карта немесе желілік адаптер деп аталатын ќұрылғы арќылы жүзеге асырылады. Адаптер компьютердің аналыќ платасындағы кеңейту слотына ќондырылады.

1.ГАФФИН А.Путеводитель по глобальной компьютерной сети
Internet.- М.: Артос, 1996.- 274 с.- (Просто о сложном).
2.ГИЛСТЕР П.Навигатор INTERNET: Путеводитель для человека с
компьютером и модемом.- М.: Джон Уайли энд Санз, 1995.- 735 с.
3.СОЛОМЕНЧУК В.Интернет: краткий курс: Пособие для ускоренного
обучения.- СПб.: Питер, 2000.- 288 с.: ил.
4. Интернетке кіріспе «Бүкілдүниежүзілік өрмек»: Әдістемелік құрал.-Алматы, 1999.-25б.
5. Шөкіш А. Интернет – Америка барлаушылырының туындысы немесе ғаламдық ақпараттар туралы не білеміз?//Алтын орда.-2002.- ақпан.-Б.19

Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 24 бет
Таңдаулыға:

Жергілікті компьютерлік желілер
Кез-келген жұмысты дербес компьютердің көмегімен-аќ шешуге болады деген
түсінік жалған. Мысалы, Мәскеуден Санкт-Петербургке дейінгі әуесапарында
ќанша бос орын барын білетін аќпарат алғымыз келсе, және де ол аќпарат тез
ескіріп, ауысып отырса, онда біз сол әуекомпаниясының немесе әуежайдың
компьютерімен байланысу арќылы тез арада біле аламыз.
Ќазіргі кезде ірі және орташа фирмалар, ұйымдар, кәсіпорындарда шамамен
барлыќ компьютерлері әр түрлі телекоммуникация ќұралдарымен өзара
байланысќан.
Телекоммуникация ќұралдарымен өзара байланысќан компьютерлер жиынтығын
компьютерлік желі деп атайды (КЖ).
Компьютерлік желілер желгілікті (локальный) және ауќымды (глобальный)
болып бөлінеді де, аппараттыќ және бағдарламалыќ ќамту ќұралдарынан жұмыс
принциптері бойынша ерекшеленеді.
Жергілікті компьютерлік желі – ортаќ міндеттерді атќаруға арналған,
белгілі ережелер бойынша байланысќан өзара жаќын орналасќан компьютерлер
жиыны.
Компьютерді жергілікті желіге ќосу үшін онда әртүрлі өндіріс орындарының
компьютерлерінің бір-бірімен аќпарат алмасу талабын ќамтамасыз ететін
арнайы бағдарламалар мен ќұралдар болуы ќажет.
Компьютердің желілік аппараттыќ және бағдарламалыќ ќұралдарын ќамтамасыз
ететін ережелер мен талаптар жиынтығы хаттама деп аталады.
Негізгі желілік хаттамалар - ISO (International Standard Organization)
Халыќаралыќ стандарттар ұйымымен стандартталған және барлыќ желілік
ќұралдар өндірушілерімен ќамтамасыз етіледі.
Хаттамалар:
·  желінің физикалыќ және электрлік параметрлерін;
· орнату кезінде, байланыстың үзілуі кезінде, аќпарат алмасу кезінде
сигналдардың берілу ретін;
·  аќпаратты беру кезіндегі ќателікті табу және түзету реті және т.б.
ќызметтерді орындайды.
Жергілікті компьютерлік желінің физикалыќ негіздері.
Компьютерді жергілікті желіге біріктіру (бірліктен бірнеше жүздіктерге
дейін) түрлі типті кабельдер көмегімен, желілік карта немесе желілік
адаптер деп аталатын ќұрылғы арќылы жүзеге асырылады. Адаптер компьютердің
аналыќ платасындағы кеңейту слотына ќондырылады.
ЖКЖ үшін ќазіргі кезде келесі аќпаратты берудің физикалыќ орталары
ќолданылады:
-  Жіңішке коаксиальды сым (сур.1) – ең арзан, біраќ жылдамдығы аз орта;
компьютерлердің араќашыќтығының ұзаќтығы-150 м-ге дейін;
-  Жуан коаксиальды сым (сур.2) – жіңішке сымға ќарағанда ќымбат орта;
компьютерлердің араќашыќтығының ұзаќтығы-500 м-ге дейін;
- Көпталшыќты сым (сур.4) – ең ќымбат нұсќа, көбінесе ќуатты
компьютерлерге ќолданылады; компьютерлердің араќашыќтыќ ұзаќтығы 2 км-ге
дейін;
- Сымсыз байланыс Wi-Fi (сур.5) – ауалыќ радиоканал ќолданылады; бұл өте
ыңғайлы, себебі сымдарды ќажет етпейді, біраќ сымды байланыстарға ќарағанда
ќымбат.
Компьютерлерді ќосуға болатын көптеген әдістер бар. Компьютерлердің түрі
көбейген сайын әдістері де көбеюде. әр ќосылу – деректер үшін жаңа маршрут.
Желі топологиясы – бұл оның геометриялыќ пішіні немесе компьютерлердің
бір-біріне ќатысты физикалыќ орналасуы.
Желі топологиясы түрлі желілерді салыстыру және жіктеу әдісін береді.
Топологияның үш негізгі типі бар (жұлдызша, саќина, және шина).

Жұлдызша топлогиясы бар желідегі барлыќ компьютерлер орталыќ
компьютермен немесе концентратормен жалғастырылған. Мұндай желідегі екі
компьютер арасында тікелей ќосылу болмайды.
Мұндай жүйе ќарапайым және тиімді, деректер пакеттері әр компьютерден
концентраторға бағытталады. Концентратор өз кезегінде пакеттерді тиісті
жеріне жеткізеді.
Мұндай топологияның негізгі жетістігі мынада: компьютерлер мен
концентратор арасындағы жекелеген жалғағыштар істен шыќќанмен, бүкіл желі
жұмыс істей береді.
Жұлдызша топологиясының кемшілігі оның негізгі жетістігінен туындайды,
егер концентратор бұзылса, онда ол бүкіл желіні түгел істен шығарады.
Саќина топологиясына тән бір нәрсе – жалғағыштардың соңғы нүктесі
болмайтыны; деректер берілетін біртұтас саќина ќұраған (міндетті түрде
шеңбер емес) желі тұйыќталған. Мұндай саќинада бір нүктеден ќозғау алған
деректер аќыр аяғында желінің басына барады. Осындай ерекшеліктен деректер
саќинада барлыќ уаќытта бір бағытта ќозғалады.
Саќинаның Жұлдызшадан бір ерекшелігі – оған барлыќ желілік
компьютерлер арасында үзіліссіз жол ќажет, өйткені желінің бір жері істен
шыќса, бүкіл желі тоќтап ќалады. саќинаның тағы бір осал жері – деректер
біреулердің желілік компьютерлері арќылы өтетіндіктен де, аќпаратты бөгде
ұстап ќалуына мүмкіндік береді.
Шина топологиясы бір жеткізетін каналды, әдетте шина деп аталатын
коаксиалды кабельді пайдаланады. Барлыќ желілік компьютерлер шинаға
тікелей ќосылады. Мұндай желінің үлгісі:

Шина топологиясы бар желіде деректер екі бағытта бірдей жылжиды.
Кабель – шинаның екі шетінде арнайы бұќтырмалар (терминаторлар) орнатылған.
саќина жағдайындағыдай желінің бір жеріндегі ќосылудың бұзылуы жұмысты
бірден тоќтатады. Шина желісіндегі деректердің ќауіпсіздігі саќина
желісіндегідей, оның осал тұсы – бүкіл желінің деректері әр желілік
компьютерлерден өтеді.
Дектерді беру жылдамдығымен, оның ќұрамына сәйкес өзгешеленетін
деректерді бердуің түрлі технологиялары (тәсілдері) бар. Ең танымалдары:
Enthernet, ARCNET және IBM token ring.
Enthernet технологиясын 1973 жылы бір топ американ зерттеушілері Ralo
Alto зерттеу орталығында жасады. Enthernet желілері жұлдызша түрінде де,
шина түрінде де ќұрыла береді. Канал ретінде коаксиальды кабель
ќолданғанда, Enthernet желісі шина сияќты кескінделеді. Егер есулі ќос
өткзгіш ќолданылған болса, Enthernet желісі жұлдызша түрінде кескінделеді.
Жергілікті есептеу желілері біріңғай және иерархиялыќ болып бөлінеді.
Біріңғай желі – барлыќ компьютерлері тең ќұќылы және бірдей ќызмет
орындайтын жергілікті желі. Олар желіге аз ғана – 10-15-тен көп емес
компьютерлер саны біріктіру үшін ќолданылады. Біріңғай желілерде (жұлдызша
топ, саќина, шина және token ring) сервер дегеніміз – ресурстары осы сәтте
басќа компьютерлерден де алына беретін компьютер, сервер бір мезгілде
клиент те бола алады, яғни өзі ресурстар беретін компьютердің ресурстарын
пайдаланады. Жергілікті ресурстың ортаќќа айналдырылуы компьютерді
пайдаланушымен, операциялыќ жүйе ќұралдарымен жасалады. Ќажет болған
жағдайда ол өзін пайдаланушыға арналған парольді де белгілейді.
Біріңғай желілердегі операциялыќ жүйелер аќпараттыќ ресурстардың оќылуын
және редакциялануын, бөтен компьютерден программаларды ќосуға мүмкінді
беретін тікелей басќарудың ќұралдарын ќамтамасыз етеді.
ОЖ Windows 95-те компьютерлік жүйеніің желілік мүмкіндіктерін
пайдаланатын екі программа бар.
*MS Exchange программасы – пошталыќ алмасу программасы, ол хабарлар мен
файлдардың наќты пайдаланушыларға (жұмыс станцияларына) немесе топтың
барлыќ пайдаланушыларына жіберілуін ќамтамасыз етеді.
*Shedulе программасы әркімнің өз жұмысының кестесін жобалау және ќажет
болған жағдайда ол жөнінен желідегі жұмыс тобының басќа пайдаланушыларымен
бір пікірге келу, келісу ќұралы (мысалы, ортаќ жиналыстарды бірлесіп
істейтін жұмыстардың жай-жапсарын пысыќтау үшін).
Иерархиялыќ желілер. Иерархиялыќ жергілікті желілерде бір немесе бірнеше
сервер болады. Иерархиялыќ желілердегі сервер – бөліктенетін ресурстардың
тұраќты саќтау ќоймасы. Сервердің өзі тек иерархияның одан жоғары
деңгейдегі сервердің клиенті бола алады. Серверлер әдетте жоғары өнімді
компьютерлерден, бәлкім, бірнеше параллельді жұмыс істейтін
процессорлардан, үлкен сыйымдылыќты винчестерлерден, жоғары жылдамдыќты
желілік картадан (100 Мбитс және одан да көп) тұрады.
Серверде аќпаратты ұйымдастыру және саќтау амалын арнайы адам – желінің
басќарушысы белгілейді. Бірнеше пайдаланатын аќпараттың саќталуы үшін
жауапкершілік те соның мойнында.
Жергілікті иерархиялыќ желілерде мәліметтерді өңдеу екі объектінің:
клиент пен сервер арасына бөлінген. Клиент, жоғарыда айтып өткеніміздей,
жұмысшы станциясы, бұл сөздің мағынасына жұмысшы станциясын пайдаланушыны
ќосуға болады. Біраќ сонымен бірге жұмысшы станциясынан сервердің
ресурстарына енуді жүзеге асыратын арнаулы компьютерлік программа да
клиент да.
Мәліметтерді өңдеу кезінде клиент ќандай да бір күрделі не арнаулы
процедураларды орындау үшін серверге сұрату дайындайды, мысалы, файлды
санау, жазбаларды іздестіруді жүзеге асыру же т.б. сервер өз кезегінде
клиенттен түскен сұратуды өңдеп, оны орындайды да, ќорынытдысын клиентке
ќайта жібереді. Әдетте сервер жалпы пайдаланудағы мәліметтерді саќтауға,
оларға енуге же мәліметтерді клиентке жолдауға жауап береді. Мәліметтерді
алған клиент оларды өңдеп, өңдеудің нәтижесін пайдаланушыға ыңғайлы түрде
ұсынады. Кейде мәліметтерді өңдеуді сондай-аќ сервер де орындайды.
Иерархиялыќ желілердің жұмысын басќаратын программалыќ ќамтамасыз ету 2
бөліктен тұрады:
1. Серверде орнатылған желілік операциялыќ жүйе;
2. Жұмыс станциясындағы программалыќ ќамтамасыз ету, бұл жұмыс
станциясында бар ОЖ-нің басќаруында жұмыс істейтін программалар жиынтығынан
тұрады. Әлбетте әр түрлі жұмыс станцияларында бір желіге алуан түрлі ОЖ-лер
орнатылуы мүмкін.
Үлкен иерархиялыќ желілерде желілік ОЖ ретінде Unix пайдаланылады. Орта
көлемдегі желілерде ќазіргі уаќытта Windows NT желілік Ож ќойылады.
Мұндайда серверде Windows NT Server деп аталатын оның серверлік бөлігі, ал
жұмысшы станцияларында Windows NT Workstation клиенттік бөлігі бөлігі
орнатылады немесе клиенттің программасы ретінде Windows 95 пайдаланылуы
мүмкін.
Серверде иерархиялыќ желілерді пайдалану жолдарына байланысты сервердің
мынадай типтерін бөліп айтуға болады:
Файлдыќ сервер – бірлесіп өңдейтін файлдар, бірлесіп пайдаланатын
программалар саќталатын және оларға пайдаланушы адамның ќолы жетуін
ќамтамасыз етуші компьютер;
Деректер базаларының сервері – деректер базасы файлдарын саќтау, өңдеу,
басќару және жұмыс станцияларынан келіп түскен сұраныс бойынша аќпараттар
беру функциясын орындаушы компьютер;
Басып шығару сервері – басып шығару ќұрылғысы, ќолданушылардың ќолы
жетуге ќолайлы желілер ќосылған компьютер, ол басылым сұранысына ќызмет
етеді, олардың орындалу кезегін ұйымдастырады;
Пошта сервері – жергілікті желілер бойынша да, ішкі модем бойынша да
жіберілетін же алынатын аќпараттар саќтаулы компьютер. Оны пайдаланушы
адам өзіне ыңғайлы кез келген уаќытта өз атына келген аќпаратын жібере
алады.

Компьютерлік желілер және оның ұғымы, түрлері
Қазіргі уақытта компьютерді қолданудың ең маңызды аясы көптеген
қолданушылар үшін бірыңғай ақпараттық кеңістікті қамтамасыз ететін
желілерді құру болып табылады.
Желіге компьютерлерді біріктіру үлкен сыйымдылықты дискілерді,
принтерлерді, негізгі жадыны, программалық құралдарды бірге қолдану болып
табылады.
Компьютерлік желі деп қолданушыларды ақпараттық, программалық және
аппараттық ресурстарды және ақпаратпен алмасу құралдарын ұжыммен
пайдалануды қамтамасыз ететін өзара байланысқан компьютердің жиынтығы.
Компьютерлік желілер – деп әртүрлі қорларды мысалы программаларды,
құжаттарды және принтерлерді бірігіп пайдаланатындай етіп, бір-бірімен
кабельдің көмегімен арқылы қосылған компьютерлер тобын айтады.
Егер желі онша үлкен емес және мекеменің бірнеше бөлмесін қамтыса,
онда оны жергілікті желі деп атайды.
Қала, облыс, ел ішінде орналасқан желілер аймақтық деп аталады. Егер
олар қайсы бір ұйымға немесе ұйымдар тобына қарасты болса, онда
корпоративтік деп. Одан үлкен көлемдегі, бүкіл елдерге, құрлықтарға
таралған желілер ауқымды деп аталады. Олар корпоративтік те, жалпы да бола
алады.
Компьютерлерді желіге олардың ресурстарын бірлесіп пайдалану үшін
және ақпаратпен алмасу үшін біріктірілді.
Компьютердің ресурстары ақпараттық және техникалық деп екіге
бөлінеді.
Ақпараттық ресурстарға программалар және деректер, ал техникалықтарға
– принтерлер, модемдер, сканерлер, график салғыштар кіреді.
Ақпаратты сақтау құралдары, CD-ROM, ZIP, DVD сияқтылар ақпараттық
ресурстарға кіреді. Олар программалар және деректері бар қапшықтар ретінде
қаралады. Оларға қосылу логикалық дискіге жазылғандай жүзеге асырылады.
Орналасқан компьютерінен ғана қол жеткізуге болатын ресурстар жергілікті
деп аталады. Желінің басқа компьютерлеріне де ашық компьютер ресурстары
ортақ немесе желілік деп аталады.
Жергілікті және ортақ ресурстар түсініктері шартты. Бұл жергілікті
ресурсты ортақ етуге болады және керісінше, ортақ ресурсқа жергілікті
мәртебесін беруге болады.
Ортақ ресурстар орналасқан компьютер сервер деп аталады. Сервердегі
ақпаратқа жол ашатын және осы ресурстар пайдаланатын компьютерлер клиенттер
немесе жұмыс станциялары деп аталады.

Желілік операциялық жүйелер
Есептеу желілері операциялық жүйелер басқаруымен жұмыс істейді.
Негізгі желілік, операциялық жүйелерге NovellWare, Windows NT, OS2, Warp
Unix кіреді. Windows 95, 98 операциялық жүйелерінде құрамдас желілік
құралдар бар.
Желілік операциялық жүйе пайдаланушыларға желілің бір компьютерінен
басқасына файлдар көшіруге, желінің бір компьютерінен басқасында орналасқан
деректерді өңдеуге, ал кейбір жағдайларда басқа компьютер жадында
орналасқан программаны қосуға мүмкіндік береді.
Компьютерлік желілерді қолдану мыналарды жүзеге асыруға мүмкіндік
береді:
             ақпаратты өңдеу процесінің нақты бір компьютерден
тәуелсіздігі;
             желінің бір ДК-сында сақталу есебінен бір
ақпаратты қосарлау мүмкіндігінің жойылуы;
             ақпарат сақталуы сенімділігінің жоғарылуы;
             ақпаратты рұқсат етілмеген енуден қорғауды
жақсарту;
             ұйымның бөлімшелер және қызметкерлері мен арасында
жылдам, қағазсыз ақпарат алмасу мүмкіндігі.
Компьютерлік желілерді аймақтық таратылу дәрежесі бойынша
классификациялауға болады. Оларды ауқымды (глобальный), аймақтық
(региональный) және жергілікті (локальный) желілер деп бөлуге болады.

Жергілікті желілер
Компьютерлерді жергілікті желіге біріктіру түрлі типті кабельдер
көмегімен, желілік карта немесе желілік адаптер деп аталатын арнайы құрылғы
арқылы жүзеге асады. Адаптер компьютердің аналық тақтайшасындағы кеңейту
слотына қондырылады.
Компьютерлерді қосуға болатын көптеген әдістер бар. Компьютерлердің
түрі көбейген сайын әдістері де көбеюде. әр қосылу – деректер үшін жаңа
маршрут. Желілердің функционалдық мүмкіндіктерін жүзеге асыратын әр түрлі
желі топологиялары қолданылады.
Желі топологиясы – бұл оның геометриялық пішіні немесе компьютердің
бір-біріне қатысты физикалық орналасуы.
Желі топологиясы түрлі желілерді салыстыру және жіктеу әдісін береді.
Топологияның үш негізгі типі бар: жұлдызша, сақина және шина.
Жұлдызша топологиясы бар желідегі барлық компьютерлер орталық
компьютермен немесе концентратормен жалғастырылған. Мұндай желідегі екі
компьютер арасында тікелей қосылу болмайды. Мұндай жүйе қарапайым және
тиімді, деректер пакеттері әр компьютерден концентраторға бағытталады.
Концентратор өз кезегінде тиісті жеріне жеткізеді. Мұндай топологияның
негізгі жетістігі мынада: компьютерлер мен концентратор арасындағы
жекелеген жалғағыштар істен шыққанмен, бүкіл желі жұмыс істей береді.
Жұлдызша топологиясының кемшілігі оның негізгі жетістігінен туындайды:
егер концентратор бұзылса, онда ол бүкіл желіні түгел істен шығарады.
Сақина топологиясына тән бір нәрсе – жалғағыштардың соңғы нүктесі
болмайтыны; деректер берілетін біртұтас сақина құраған желі тұйықталған.
Мұндай сақинада бір нүктеден қозғау алған деректер ақыр аяғында желінің
басына барады. Осындай ерекшеліктен деректер сақинада барлық уақытта бір
бағытта қозғалады. Сақинаның Жұлдызшадан бір ерекшелігі – оған барлық
желілік компьютерлер арасында үзіліссіз жол қажет, өйткені желінің бір жері
істен шықса, бүкіл желі тоқтап қалады.
Шина топологиясы бір жеткізетін каналды, әдетте шина деп аталатын
коаксиалды кабельді пайдаланады. Барлық желілік компьютерлер
шинағатікелей қосылады. Бұл желіде деректер 2 бағытта бірдей жылжиды.
Кабель – шинаның екі шетінде арнайы бұқтырмалар (терминаторлар) орнатылған.
Сақинажағдайындағыдай, желілінің бір жеріндегі қосылудың бұзылуы жұмысты
бірден тоқтатады. Шина желісіндегі деректердің қауіпсіздігі Сақина
желісіндегідей, оның осал тұсы – бүкіл желінің деректері әр желілік
компьютерден өтеді.
Деректерді беру жылдамдығымен, оның құрамына сәйкес өзгешеленетін
деректерді берудің түрлі технологиялары бар. Ең танымалдары: Enthernet,
ARCNET және IBM token ring.
Enthernet технологиясын 1973 жылы бір топ американ зерттеушілері Palo
Alto зерттеу орталығында жасады. Enthernet желілері жұлдызша түрінде де,
шина түрінде де құрыла береді. Канал ретінде коаксиалды кабель қолданғанда,
Enthernet желісі шина сияқты кескінделеді. Егер есулі қос өткізгіш
қолданған болса, Enthernet жұлдызша кескінделеді. ARCNET технологиясы
Datapoint Corporation фирмасында 1968 жылы жасалған. ARCNET
технологиясының желісі де, Enthernet желісі сияқты, екі топология бойынша
(жұлдызша және шина) құрыла алады. Token ring жұлдызша топологиясы
бойынша көп пайдаланушы кіруге болатын станция аталатын IBM арнайы
құрылысымен орталық хабра ретінде жұмыс істейді. Бірақ онымен байланысу
үшін әр компьютердің екі кабелі бар, біреуі бойынша ол деректерді жібереді,
басқасы бойынша – қабылдайды.

Ауқымды компьютерлік желі ИНТЕРНЕТ
Интернет – ауқымды ақпараттық инфрақұрылым. Қазіргі уақытта 20-дан
аса ауқымды желіліер бар, бірақ солардың ең танымалдысы – Интернет желісі.
Интернет – бір-бірімен байланыс каналдары және бірегей қабылдау,
мәліметтерді беру стандарттары арқылы өзара байланысқан компьютерлер мен
компьютер желілерінің жиынтығы. Ол деген жер шарын қамтып жатқан ауқымды
бүкіл әлемдік ақпарат жүйесі болып отыр. Алғашқыда интернетті құру мақсаты
- әртүрлі типтегі компьютерлік желілерді біріктіру болып табылады. Қазіргі
уақытта компьютер мен телекоммуникация аймақтарында ғана емес, сонымен
бірге әрбір адам өзіне қажетті ақпаратты тауып, оған қажетті дегенді бере
алады. Соның нәтижесінде интернет ақпарат ресурстарымен үздіксіз толығып
отырады.
1965 жылы Массачусет технологиялық институтындағы компьютер
Калифорнияның телефон байланысына қосылды. Интернет 1969 жылы АҚШ-та осы
елдің қорғаныс министрлігінің тапсырысы бойынша жасалған ARPANET желісінен
пайда болды. ARPANET желісі оқу орындарын, әскерлер мен әскери
мәдігерлерді біріктіретін желі еді. Ол о баста зерттеушілердің ақпарат
алмасуына көмек ретінде, сондай-ақ ядролық шабуыл кезінде қалай байланыс
жасау керектігін зерттеу үшін жасалған.
ARPANET алғашқыда ғалымдарға тек жүйеге енуге және қашықтағы
компьютерге программа енгізуге мүмкіндік берді. Ұзамай бұған файлдарды,
электронды почтаны және жөнелту тізімін беру мүмкіндіктері қосылды. Мұндағы
мақсат бір мәселемен айналысып жүрген зерттеушілердің ақпарат алмасуларына
мүмкіндік ашу болатын. Бірақ ARPANET-тің өсуіне орай және басқа желілерде
дамып, оларды бір-бірімен жалғастыру қажеттігі туындады. Осылай бір-бірімен
жалғасқан желілерден тұратын Интернет дүниеге келді.
1971-1972 жылдары ARPANET желілеріне арналған бірыңғай хаттамалармен
жұмыс аяқталды. Бұл хаттама Network Control Program (NCP) деген атауға ие
болды.
Қазіргі кезде Интернетте байланыстың барлық белгілі желілері
қолданылады: төмен жылдамдықтағы телефондардан жоғары жылдамдықты
спутниктік арналарға дейін. Аппараттық және бағдарламалық құралдар да әр
түрлі. Компьютерлер арасында ақпарат беру қолданылатын байланыс
желілерінен, ЭЕМ және бағдарламалық қамтамасыз ету түрінен тәуелсіз болу
үшін, ақпарат берудің арнайы хаттамалары жасалған. Олар деректерді белгілі
бір өлшемді блоктарға бөлшектеу принципі бойынша жұмыс істейді – пакеттер
ретімен адресатқа жөнелтеді.

Интернет жүйесі

Мазмұны

1. Интернет туралы ұғым ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2. Интернеттiң ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.