Еңбекті ұйымдастыру,қалыпты ету және еңбекті төлеу

Жоспар
Кіріспе

Кіріспе
1.Еңбекті ұйымдастырудың ғылыми.әдістемелік негіздері
2. Еңбекті басқару және оның ұйымдастырылуын жетілдіру
2.1 Нормалар мен бағалаулар
2.2 Еңбектің ғылыми ұйымдастырылуы және оның даму тарихы
2.3 Еңбекті ғылыми ұйымдастыруды(ЕҒҰ) жетілдіру
3.Еңбектің бөлінуі мен кооперациясы
4.Жұмыс орындарын ұйымдастыру және қызмет көрсету
5.Еңбектің озық әдістері,жұмысшылардың біліктілігін жоғарылату және дайындау
5.1 Еңбектің озық әдістерін үйрену және тарату
5.2 Жұмыс кадрларын дайындау және біліктілігін жоғарылату
6. Еңбек жағдайлары
7.Еңбекті қалыпты етуді ұйымдастыру
7.1 Нормативті қадағалау түрлері
7.4 Жұмыскер еңбегі шығыны нормаларын жобалау
7.5 Машиналық уақыт нормаларының жобалануы
7.6 Инженер.техник жұмыскерлер мен қызметкерлер еңбегінің нормалануы
8.Жұмыс уақытының шығыны мен машинаны қолдану уақыты
8.1 Жұмыс уақыты шығынының жіктелісі(классификациясы)
8.2 Жұмыс уақытын жоғалтудың нақты көріністегі мақсаттыауысым және ішкіауысымдық әдістері
8.3 Жұмыс уақытының жойылуының жабық түрдегі зерттелуі
8.4 Жұмыс уақытының жойылуын болдырмаудың жоспарлы іс.шарасы және одан күтілетін есептің эффектілігі
9. Материалдардың шығысын ретке келтіру
10. Еңбектің төлемі
11. Еңбекпен қамтамасыз етудің дамуын жоспарлау

«Еңбекті ұйымдастыру,қалыпты ету және еңбекті төлеу» пәнінің мақсаты ғылыми негіздер және еңбек үрдістерін жобалаудың практикалық әдістері,еңбек нормаларын белгілеу,еңбекті төлеу мен ынталандыру бойынша білімдер кешенін қалыптастыру болып табылады.
Бұл пәнді үйренгеннен кейін студенттер білуі керек:
Ұйымның принциптерін,еңбектің реттелуін және материалдық ресурстарды,еңбек үрдісі құрылымын,жұмыс уақыты шығындарын және еңбектің реттелуін үйрену әдістері, рмативтерді құрастыру тәртібі және еңбек нормаларын есептеу әдістемесін,жұмысшылар еңбегін ұйымдастыруды жетілдірудің негізгі бағыттарын,ИТР және қызметкерлер,еңбек төлемін ұйымдастыру әдістерін білу;
Жұмыс уақытын қолдану деңгейлерін талдауды және еңбекті ұйымдастырудың рациональды дәрежесін,еңбек үрдісін жүргізудің қалыпты нұсқаларын таңдауды,техникалық,экономикалық,психофизиологиялық және әлеуметтік факторлар кешені есебінен еңбектің ғылыми негізделген нормаларды белгілеу,ірілендірудің түрлі дәрежелерінің нормативтерін белгілеу,еңбекті төлеу жүйесі мен түрлі формаларын жетілдіру және қолдануды білу.

1.Еңбекті ұйымдастырудың ғылыми-әдістемелік негіздері

Еңбек – адамның мақсатқа құрылған саналы қоғамдық-пайдалы қызметі нәтижесінде шығарылған материалды адамдық қажеттілікке қолайлы ету болып табылады.Осы негізде тұтынушылық баға жасалады.
Нақты еңбекті ұйымдастыру келесідей міндеттерді шешу мақсатына ие болады:экономикалық,психофизиологиялық,техникалық және әлеуметтік.
Еңбектің нормалануы мен ұйымдастырылуының ғылыми негіздемесін келесідей үш топқа бөлуге болады:әлеуметтік-экономикалық,техника-техникалық және психофизиологиялық.
Еңбекті ғылыми ұйымдастыруды(ЕҒҰ) ендіруде пайда болуы ғылыми-техникалық дамумен шарттас келген,еңбек психологиясы мен физиологиясымен тығыз байланысты жаңа ғылыми пәндердің қорытындылары мен жетістіктері ескерілуі керек.Бұлар:биомеханика,эргономика,инженерлік психология,өндірістік эстетика және басқалар.
Жұмысқа қабілеттілік – еңбектің жеке өнімділігінің физиологиялық негізі.
Физиологиялық және экономикалық көзқарас жағынан «жұмысқа қабілеттілік» ұғымымен «еңбек тиімділігі» ұғымы байланысты.
Адамның жұмысқа қабілеттілігіне еңбектің ауырлығы мен бір сарындылығы әсер етеді.

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 17 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе
Еңбекті ұйымдастыру,қалыпты ету және еңбекті төлеу пәнінің
мақсаты ғылыми негіздер және еңбек үрдістерін жобалаудың практикалық
әдістері,еңбек нормаларын белгілеу,еңбекті төлеу мен ынталандыру бойынша
білімдер кешенін қалыптастыру болып табылады.
Бұл пәнді үйренгеннен кейін студенттер білуі керек:
Ұйымның принциптерін,еңбектің реттелуін және материалдық
ресурстарды,еңбек үрдісі құрылымын,жұмыс уақыты шығындарын және еңбектің
реттелуін үйрену әдістері, рмативтерді құрастыру тәртібі және еңбек
нормаларын есептеу әдістемесін,жұмысшылар еңбегін ұйымдастыруды
жетілдірудің негізгі бағыттарын,ИТР және қызметкерлер,еңбек төлемін
ұйымдастыру әдістерін білу;
Жұмыс уақытын қолдану деңгейлерін талдауды және еңбекті
ұйымдастырудың рациональды дәрежесін,еңбек үрдісін жүргізудің қалыпты
нұсқаларын таңдауды,техникалық,экономикалық,пс ихофизиологиялық және
әлеуметтік факторлар кешені есебінен еңбектің ғылыми негізделген нормаларды
белгілеу,ірілендірудің түрлі дәрежелерінің нормативтерін белгілеу,еңбекті
төлеу жүйесі мен түрлі формаларын жетілдіру және қолдануды білу.

1.Еңбекті ұйымдастырудың ғылыми-әдістемелік негіздері

Еңбек – адамның мақсатқа құрылған саналы қоғамдық-пайдалы қызметі
нәтижесінде шығарылған материалды адамдық қажеттілікке қолайлы ету болып
табылады.Осы негізде тұтынушылық баға жасалады.
Нақты еңбекті ұйымдастыру келесідей міндеттерді шешу мақсатына ие
болады:экономикалық,психофизиология лық,техникалық және әлеуметтік.
Еңбектің нормалануы мен ұйымдастырылуының ғылыми негіздемесін
келесідей үш топқа бөлуге болады:әлеуметтік-экономикалық,техн ика-техникалық
және психофизиологиялық.
Еңбекті ғылыми ұйымдастыруды(ЕҒҰ) ендіруде пайда болуы ғылыми-
техникалық дамумен шарттас келген,еңбек психологиясы мен физиологиясымен
тығыз байланысты жаңа ғылыми пәндердің қорытындылары мен жетістіктері
ескерілуі керек.Бұлар:биомеханика,эргономика, инженерлік
психология,өндірістік эстетика және басқалар.
Жұмысқа қабілеттілік – еңбектің жеке өнімділігінің физиологиялық
негізі.
Физиологиялық және экономикалық көзқарас жағынан жұмысқа
қабілеттілік ұғымымен еңбек тиімділігі ұғымы байланысты.
Адамның жұмысқа қабілеттілігіне еңбектің ауырлығы мен бір
сарындылығы әсер етеді.

2. Еңбекті басқару және оның ұйымдастырылуын жетілдіру
2.1 Нормалар мен бағалаулар

Еңбектің нормалануы –арнайы жұмысты орындау үшін қажетті тірі
еңбектің санын анықтау.
Жұмысшылардың уақыт нормасы - өнім бірліктерін орындауға бекітілген
уақыт саны.
Еңбек шығыны нормасы - өнім бірліктерін орындауға бекітілген
еңбек шығыны саны.
Шығарылу нормасы – уақыт бірліктерінде өндірілуі қажет өнім саны.
Машинаның уақыт нормасы - өнім бірліктеріне бекітілген машиналарды
қолдану ұзақтығы.
Машина өнімділігінің нормасы – уақыт бірліктерінде машина өндіретін
өнімдер саны.
Норма элементарлы және іріленген болып келуі мүмкін.
Еңбектің тура нормалануы уақыт нормасы негізінде жүргізілмеген
жағдайда жиынтық санның нормативтері мен қызмет көрсетілу нормалары
белгіленеді.
Қызмет көрсету нормасы –арнайы ұйымдастырушылық-технологиялық
жағдайында ауысым ағымында біліктілігі сәйкес қызметкермен қызмет етілетін
құралдар бірліктерінің шартты саны.
Қызмет көрсету уақытының нормасы – арнайы өндірістік жағдайлардағы
құралдар бірліктерінің ауысым(бір айда) ағымында қызмет көрсетуіне қажет
уақыт саны.
Жұмыс істейтіндердің сандық нормативтері – арнайы ұйымдастырушылық-
технологиялық жағдайлардағы персоналдар санының бұл жұмысты орындау үшін
қажет персонал еңбегі шығынының жиынтық өлшемі.
Өнеркәсіптің әртүрлі салаларында нормалар мен бағалаудың түрлі
жүйесі әрекетте болады.Құрылыста орындалатын жұмыстарда көбінесе
бірыңғай,ведомствалық,жергілікті және типтік нормалар мен бағалаулар
болады.

2.2 Еңбектің ғылыми ұйымдастырылуы және оның даму тарихы

Еңбектің ғылыми ұйымдастырылуы(ЕҒҰ) – бұл техника мен адамдарды
бірыңғай өндірістік процесте мейлінше тиімді байланыстыратын және еңбек
өнімділігін жоғарылату мен адам денсаулығын қамтамасыз ететін өндіріске
жүйелі ендірілген ғылым жетістігі мен тәжірибе алмасу негізіндегі еңбектің
ұйымдастырылуы.
Еңбек туралы ғылымның даму тарихы Де-ля-Гир,Амонтон,Бернулли,
Эйлер,Де-Камюс және т.б. француз оқымыстыларының атымен тығыз байланысты
ХVІІ ғасырдың екінші жартысында басталады.

ХІХ ғасырдың соңында АҚШ-та Тейлор жүйесі деп аталатын жұмыс
процесін рациональды ұйымдастыру жүйесі пайда болды.Франк Джильберт
осы бағыттағы жұмысты жалғастырушы болып табылды.
Еңбек туралы ғылымның дамуы кеңес кезеңінің басында яғни ХХ
ғасырдың 20-жылдармен сәйкес келеді.Ол уақыттағы ең атақты мекемелердің
ішінде Время Лигасы,Орталық еңбек институты (ОЕИ)
болды. Время журналы шығып тұрды.НОТ бойынша 1-Бүкілресейлік және 2-
Бүкілодақтық конференциялары өткізіледі. 1966 жылы Бүкілодақтық Ғылыми-
зерттеу және еңбекті жобалау институты(БҒИЖИ) құрылады.

2.3 Еңбекті ғылыми ұйымдастыруды(ЕҒҰ) жетілдіру

Қазіргі жағдайдағы НОТ жетілдірілуі келесідей негізгі бағыттар бойынша
өтеді:
1) Еңбектің кооперативтенуі мен бөлінуінің рациональды формаларын ендіру.
2) Кадрларды дайындау және біліктілігін жоғарлату.
3) Еңбек процесін ұйымдастыру.
4) Жұмыс орындарына қызмет көрсету және ұйымдастыру.
5) Еңбек пен демалыстың рациональды күн тәртібін,қолайлы жағдаймен
қамтамасыз ету.
6) Еңбекті жоспарлауды жетілдіру.

3.Еңбектің бөлінуі мен кооперациясы

Еңбектің бөлінуі – бірлескен еңбек процесінде жұмыс істей тін
жұмысшылар қызметінің шектелуі.
Еңбек бөлінісі жалпы,жеке және дербес болып бөлінеді.Мұнымен
бірге,еңбек бөлінісі келесідей түрлерге бөлінеді: қызметтік,кәсіби-
технологиялық,біліктіліктік.
Еңбек қызметінің бөлінісі(дифференциациясы)
профессия(кәсіп)мамандық,біліктілік сияқты ұғымдардың туындауын анықтайды.
Профессия(Кәсіп) жұмысшының қандай да бір еңбек қызметін анықтайды.
Мамандық кәсіп аймағындағы қызметтің нақты көлемін көрсетеді.
Біліктілік – жалпы және арнайы дайындықтың,сол сияқты қандай да бір
күрделі жұмыстардың орындалуына қажетті практикалық тәжірибенің жиынтығы.
Еңбектің рациональды бөлінуі – орындаушылар арасындағы еңбек
процестері мен операцияларының мейлінше мақсатты бөлінісі.Еңбек бөлінісінің
рациональды түрлерін жасауда экономикалық,физиологиялық және әлеуметтік-
психологиялық аспектілерін ескеру қажет.
Еңбектің бөлінісі оның кооперацияларымен үзіліссіз
байланысты.

Еңбек кооперациясы - өндіріс процесіндегі жұмысшылардың
бірлескен қатысуының рациональды формаларының бекітілуі.
Жұмысшы еңбегі кооперациясы келесідей түрлерге
бөлінеді:өндірістік,цехтық,бригада ішілік және звеналық.
Бригада –жұмысшы еңбегі кооперациясының негізгі формасы.Ол
өндірістік тапсырмаларды бірлесіп орындау үшін біріккен бір немесе бірнеше
кәсіптің түрліше біліктілігіндегі жұмысшылардың ұйымдасып ресімделген еңбек
ұжымы.
Өндірістік тәжірибеде бригадалардың екі негізгі типі-
мамандандырылған және кешендік түрлері қалыптасты.
4.Жұмыс орындарын ұйымдастыру және қызмет көрсету
Жұмыс орны деп жұмыс орындаушының еңбек қызметі жүргізілетін
қажетті техникалық құралдармен қамтылған аймақты атайды.
Жұмыс аймағы -өндіріс процесіндегі арнайы технологиялық
тізбелікке сәйкес келетін жұмыс өндірісіне арналған өндіріс алаңы немесе
құрылымдар,ғимараттардың бір бөлігі.
Жұмыс майданы –арнайы жұмыс түріндегі өндіріске дайындалған
жұмыс аймағы.
Бір бригадаға арналған жұмыс аймағы ЗАХВАТКАны құрайды,ал бір
звена үшін – бөлік.Жұмыс орындарын ұйымдастыру мен жобалау кезінде олардың
жоспарламасы,жарықтылығы және қызмет көрсетілуі алдын-ала қарастырылады.
Жұмыс орны өндірістік операцияларға сәйкес орындалу үшін
қажетті жарықпен қамтылуы қажет.Негізінен жарық элементінің төрт түрі
болады:негізгі өндірістік құрал-жабдық,қосымша құрал-жабдық,технологиялық
және ұйымдастырушылық ОСНАСКА.
Жұмыс орындарына рациональды қызмет көрсетуді қамтамасыз етудің
маңызды бағыттары:
1) Жұмыс орындарын материалдармен,бөлшектермен және конструкциялармен
кешенді және өз уақытында қамтамасыз ету.
2) Механизацияның құралдары мен құрал-жабдықтарына профилактикалық
қызмет көрсету,сол сияқты құралдарды,оның қосымшаларын,инвентарлы
құрылымын ауыстыру және түзету,жөндеу.
3) Жұмыс орындарына энергияны,суды,басқа ресурстарды және шығыс
материалдарды үзіліссіз беру.
4) Жұмыс орындарында еңбектің қауіпсіз жағдайын жасау.
5) Жұмысшыларға санитарлы-гигиеналық қызмет көрсету.
6) Жұмысты орындаушыларға тапсырмалар мен техникалық құжаттарды
уақытылы жеткізу.
7) Жұмыс сапасына бақылау жасау.
8) Еңбек эстетикасы(әсемдігі) талаптарын сақтау.
Жұмыс орындарының аттестациясы мен рационализациясы – еңбек
ресурстары бар жұмыс орындарын баланстауды қамтамасыз ететін және еңбек
өнімділігін жоғарылататын өндірістік әлеуетті тиімді қолдану бойынша
резервтар әрекетіне бағытталған мерзімді ұйымдастырушылық іс-шаралардың
жүргізілу жүйесі.

5.Еңбектің озық әдістері,жұмысшылардың біліктілігін жоғарылату және
дайындау

5.1 Еңбектің озық әдістерін үйрену және тарату

Жинақтау яғни еңбек процесінің рационализациясы мен оны үйрену(еңбек
тәсілдері мен олардың қозғалысын құрайтын операциялар),сол сияқты олардың
әдістерінің орындалуы ЕҒҰ негізгі міндеттерінің бірі болып табылады.
Еңбектің озық әдістерін анықтауда келесідей талаптар басшылыққа алынады:

1) Табиғи өлшенімдегі жоғары шығарылым жиынтығы мен оның
тұрақтылығы.
2) Орындалған жұмыстардың сапасы.
3) Жұмыс орындары мен жұмыс аймағында санитарлық-
гигиениалық жағдайлар мен техникалық қауіпсіздіктің сақталуы.
4) Орындаушының жоғары жұмыс қабілеттілігін сақтау және
еңбекте сырқатты болдыртпау.
5) Конструкциялар мен деталдар,материалдар шығындарының
бекітілген нормаларын сақтау.
Жұмысшылардың келесі оқытылуы үшін жобаланған және нұсқаулық-
ақпараттық материалдарда(технологиялық карталарда,еңбек процестері
карталарында,диафильмдерде(слайдтар да),кино және бейнефилмдерде)
рационалданған еңбек пройесі белгіленеді.

5.2 Жұмыс кадрларын дайындау және біліктілігін жоғарылату
Жұмыс кадрларын дайындау мен біліктілігін жоғарылату процестерін
шешетін негізгі міндеттер:
1) Еңбек процестерін орындаудың қауіпсіз әдістері мен
экономикасы,ұйымдастырылуы,технолог ия аумағында қажетті
практикалық тәжірибелер мен теориялық білімдер алу.
2) Аз шаршататын мейлінше жоғары еңбек өнімділігін қамтамасыз
ететін қарқын мен қалыпты өңдеу,тиімсіз және артық
қозғалыстарды болдыртпау.
Өндірістегі және кәсіби-техникалық білім жүйесіндегі жұмысшы
кадрларды дайындаудың негізгі екі тәсілі кездеседі.
Өндірістегі жұмысшыларды дайындаудың негізгі формалары –
жеке,бригадалық және курстық.
Жұмысшылардың біліктілігін жоғарлатудың негізгі формаларына өндірістік-
техникалық курстар,жұмысшыларды екінші және араласқан кәсіптерге оқыту
бойынша курстар,мақсатты курстар,сол сияқты озық тәжірибелі мектептер
жатады.
Ұсынылатын кәсіптегі жұмысшының талаптарындағы психофизиологиялық
сапаға сәйкес жүргізілу үшін ЕҒҰ
Кәсіп таңдау және кәсіпке бағыттау әдістері қолданылады.
Арнайы біліктілігі бар кадрлардың талаптарын қамтамасыз ету үшін еңбек
ресурстарының баланстық есебі қолданылады,кадрларды қайта дайындау және
олардың біліктілігін жоғарылату жоспарланады.

6. Еңбек жағдайлары

Еңбек жағдайлары – еңбек процесіндегі адамдардың жұмыс
қабілеттілігі мен денсаулығына әсер ететін өндіріс ортасындағы факторлар
жиынтығы.

Еңбек жағдайларын реттейтін нормативті құжаттар мен заңдар жүйесі
келесідей құрылымдық бөліктерді құрайды:
1) Үкімет және кәсіподақтың қаулылары.
2) Еңбек қауіпсіздігі стандарттарының жүйесі (ЕҚСЖ).
3) Адам-машина жүйесінің стандарттары (АМЖС).
4) Санитарлық нормалар мен ережелер.
5) Құрылыстық нормалар мен ережелер (ҚНжЕ).
6) Жұмыс қауіпсіздігін бақылайтын ұйымдар шығарған ережелер.
7) Салалық стандарттар және нормативті материалдар.
Адамдар өндіріс жағдайларында түрліше факторлардың әсеріне ие
болады.Бұлар келесідей біріккен топтардан
құралады:психофизиологиялық,санитар лық-гигиеналық,эстетикалық және
әлеуметтік психологиялық.
Санитарлық-гигиеналық жағдайлардың маңыздыларының бірі өндіріс
ортасының элементтері – жарық,өндірістік шу және діріл болып табылады.
Кәсіпорындардажарықтың үш жүйесі қолданылады:жалпы,жергілікті және
араласқан.Өндірістік жарық табиғи және жасанды болуы мүмкін.
Шу – тегіс ортаның толқын түріндегі механикалық айналатын қозғалыс
бөлігі.Шудың зиянды және шаршататын әсері оның жиілігімен пропорциялы болып
келеді.
Организмге тиетін зиян әсер есту органдарының өзіндік зақымдануы
түрінде,сол сияқты көптеген басқа да органдар мен жүйелердің қызметтерінің
бұзылуына,бірінші кезекте орталық нерв жүйесінің бұзылуымен көрінеді.
Шумен күрес шаралары:
1) Шуды оның туындау көзінде әлсіреті және жою.
2) Өте шулы құралдарды жекелеген бокстарға орналастыру.
3) Дыбыс естіртпейтін және дыбыс шығармайтын материалдар қолдану.
Діріл өндіріс жағдайларының зиянды факторы ретінде бұлшық еттер мен
буындардың ауруына,бас қозғалыс аппаратының бұзылуына,орталық нерв
жүйесінің бұзылуына әкеледі.
Діріл жұмыс істеушінің организміне әсер ету мінездемесіне қарай жалпы
және жергілікті болып бөлінеді.
Дірілмен күрес шаралары:
1) Құралдар мен құрал-жабдықтардың техникалық рационализациясы.
2) Жұмыс істеушілердің дірілдемейтіндей құралдар қолдануына әрекет
ету.
3) Жеке қорғауыш құралдарын қолдану.
Еңбек тәртібінің маңызды көрсеткіштері өз ретінде еңбек
ауырлығына және физикалық жүкке байланысты ауырлық болып табылады.
Физикалық жүк өндірістік процестегі жұмыс істеушінің жұмсаған
күшінің өлшемімен анықталады.
Еңбек қысымы жұмыстың орындалу уақытындағы нервтік-психологиялық
қысымның дәрежесіне байланысты болады.

7.Еңбекті қалыпты етуді ұйымдастыру

Еңбекті техникалық қалыпты ету – жұмыс уақыттын қолдануды жақсарту
бойынша іс-шаралар мен еңбек шығындары нормаларын жобалау мақсаттары бар
уақыт шығынын зерттеудің ғылыми жүйесі.

7.1 Нормативті қадағалау түрлері
Нормативті қадағалау төмендегідей жұмыстардан құралатын өндіріс процесін
бір реттік (ұзақтығы жарты ауысымнан аспайтын)үйрену:
1) Процесс мінездемесін сипаттау.
2) Машинаны қолдану уақытын немесе жұмысшының жұмыс уақытын
өлшеу(есептеу).
3) Қадағалау уақытында өндірілген өнімдерді өлшеу(есептеу).
4) Қадағалау нәтижелерін алғашқы өңдеу.

Техникалық нормалау жұмыс уақыты шығынын зерттеудің дәстүрлі
әдістерін тарату:фотолық есепке алу,хронометраж,техноесеп.
Фотоесеп – өндірістік процестерді жүргізудегі уақыт шығынының
барлық түрлерінің тұтастай өлшемі(ағымдағы уақыт бойынша) үшінқолданылатын
нормативті қадағалау түрі.
Фотоесеп - қадағалау тәсілі және ағымдағы уақыттың жазбасы бойынша

Графикалық,араласқан және цифрлық болып бөлінеді,ал мінездемесіне
қарай қадағалау жеке және топтық болады.

7.4 Жұмыскер еңбегі шығыны нормаларын жобалау

Техникалық негізделген нормалардың жобалануы процесс
нормаларының құрастырылуында еңбек шығынын нормаландыратын түрлі
элементтердің есебінен(оперативті және дайындықтық-аяқталудағы
жұмыста),жұмысшы звенолары құрамының жобалануы мен еңбек шығынының толық
көлемінен,жұмыстағы шектелген үзілістің нормаларының анықталуынан
құралады.Тұтастай алғанда барлық жұмыс процесі бойынша еңбек шығыны көлемі
элемент өнімдерінің өлшенуіндегі еңбек шығынын жұмыс процесіндегі өнімнің
басты өлшеміне әкелетін және еңбек шығынына
қосылуымен анықталады.Зерттелінетін процестің басты өлшеміндегі еңбек
шығынына әкеленуі норма синтезі деп аталады және К өткізгіші коэффициентін
қолдану арқылы жүргізіледі:
К

мұндағы V – элемент өлшеміндегі өнімнің көлемі;
V – процестің аяқталған өнімдерінің көлемі.
Но.р. оперативті жұмысына бағытталған еңбек шығынының нормативті өлшемін
әрбір t элементі бойынша еңбек шығынына К өткізгіші коэффициентіне сәйкес
көбейтілген қосылумен анықталады:

Нор
Tпзр дайындықтық-аяқталудағы жұмыстың шығын нормасы,tтп технологиялық
үзілістік уақыт шығыны,сол сияқты жеке қажеттілігі мен демалысының tолн
анықтамалық мәліметтер есебіндегі дұрыс ұйымдастырылған процестерді
нормативті қадағалау нәтижелері бойынша анықталады.
Нақты өндірістік процестердің (адам-сағат) орындалуындағы Нз.т. еңбек
шығыны нормаларының толық өлшемітөмендегіше формула бойынша есептеледі:
Нз.т.

7.5 Машиналық уақыт нормаларының жобалануы
Машиналық уақыт нормаларының жобалануы келесідей кезеңдерді қамтиды:
1) Процесс нормалдарын жобалау.
2) 1 сағаттық үзіліссіз жұмыстағы машинаның есептеу өнімділігін анықтау.
3) Машина жұмысындағышектеулі үзілістің өлшемін анықтау.
4) Машиналық уақыт нормаларының толық өлшемін есептеу.
5) Қызмет көрсететін машиналардағы жұмысшы құрамын есептеу.
1 сағаттық жұмыс уақытындағы П р1 айналымдық әрекеттегі машинаның
өнімділігін есептеу:
П р1

Мұндағы N- айналымдық жұмыстағы 60 минут ішіндегі айналымның орташа саны;
Vц – бір айналымдағы өндірілген өнімдер саны;
К1,К 2,...К п - машиналардың техникалық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.