Әбіш Кекілбайұлының прозасы

1. Ә.Кекілбайұлы . проза
2. Әбіш Кекілбайұлының өткен заманға арналған тарихи хикаялары

Ә.Кекілбайұлы прозаға үлкен дайындықпен келді.Бұған алғашқы әңгімелері куә.Ол бірден-ақ қаламы төселген қаламгер ретінде көрінді.Баяндаудан бастау алып сөзбен сурет салуға көшу,тақырып-нысананы терең білу,бақылағыштық,сезімталдық,өмірге құштарлық – бәрі- бәрі,сөз жоқ,үлкен сөз шеберлерінен үлгілі дәріс алудан.Әбіштің қалам саптасынан ұлы Мұхтар Әуезов мектебінің сабақтары айқын көрінеді.Ал Мұхтар мектебінің шәкірттері көп.Елуінші-алпысыншы жылдары әдебиетке келгендердің бәрі дерлік, мысалы, Ә.Нұрпейісов, Т.Ахтанов, С.Шәймерденов,З.Қабдолов, Т.Әлімқұлов, Ә.Нұршайықов, Б.Соқпақбаев, Ш.Мұртаза, Ә.Тарази, О.Бөкеев,С.Жүнісов, Д.Исабеков,С.Мұратбеков, Т.Әбдіков және басқалар - осы шалқар бұлақтан сусындағандар,бойларына содан нәр жинап,түлеп ұшқандар. Әрине, осылардың ішінде Әбіштің орны өз алдына.Рас,қаламгерлірдің бірі биік,бірі аласа деп салыстырып,сорттауға болмайды. Нағыз суреткерлердің әрқайсысының өз жолы бар.Өзі шырқап шығар биігі,өзі еркін жүзер айдыны бар.Әбіш те - сондай.Көркем сөз әлемінде ол өзгеге ұқсамай еркін қанат қағады.
Қазақ әдебиетінде әбден өркендеп,үлкен өріс тапқан орта көлемді эпикалық жанрдың бірі - повесть.Бұл жанрлық түрдің повесть деген аты бізде Қазан төңкерісінен бері термин ретінде қолданылып келеді.Тегі орыстың «повествование»,яғни «баяндау», «әңгімелеу» деген мағынадағы сөзінен шыққаны белгілі.Кейінгі кезде бұл терминнің тілімізде «хикая» деген сөзбен ауыстырылып жүргенін қолдау керек.Әдебиеттануда шетел,орыс терминдерінің қазақы ұғымдағы баламалары сәтті іздестіріліп те,табылып та жүргені қуантады.Біздің ойымызша,қазақ әдебиетінде «хикая» жанрының өзіндік тарихы да,анықтамасы да бар.Оны әдебиеттанушы ғалымдар әлдеқашан байыптап,жеке айдар тағып та қойған.Ал енді осы жанрлық түрдің қазақ әдебиетіндегі орнына келетін болсақ,іргелі тарихы да бар,ауыз толтыра айтарлық табысы да жеткілікті.Ол осы ғасырдағы бастауын сонау жиырмасыншы жылдардағы классиктеріміз шығармаларынан алады.Қазақ әдебиетіндегі хикаялардың керемет бір үлгісі – «Көксерек» десек қателеспейтін шығармыз.Оның бергі жағындағы қадау-қадау хикаялар да қазақ әдебиеті тарихының ұзына бойындағы мәңгі жанартаулар сияқты сөнбей жарқылдап,шұғыласын төгіп тұрғаны көңілді көншітеді.Олар- С.Сейфуллиннің,Б.Майлиннің,С.Мұқановтың,Ғ.Мүсіреповтың,Ғ.Мұстафиннің,Т.Ахтановтың,С.Шәймерденовтың,З.Қабдоловтың,С.Мұратбековтың,М.Мағауиннің,Т.Әлімқұловтың және тағы басқалардың тамаша хикаялары.
Осылармен қатар,қазақ әдебиетіндегі хикая жанрында кесек шығармалар тудырған және өзіндік ерекше қолтаңбасымен көрінген жазушы - Әбіш Кекілбайұлы.Оның бізге белгілі хикаяларының саны-он.Олар: «Күй», «Бәсеке», «Ханша-дария хикаясы», «Шыңырау», «Автомобиль», «Құс қанаты», «Бір шоқ жиде», «Шеткері үй», «Бәйгеторы», «Бір шөкім бұлт».
Бұларды біз тақырыптарына қарап өткен заман өмірін және қазіргі заман шындығын бейнелеген хикаялар деп екі топқа бөлеміз.Ал,жарық дүниеге келу уақытына,жылнамалық тәртібіне келер болсақ,алғашқы тобы,яғни Әбіштің өткен заман өмірін бейнелеген хикаялары алпысыншы жылдардың аяқ кезінде жазылған да ,қазіргі заман шындығын бейнелейтін хикаялары жетпісінші жылдардың аяқ кезінде жазылған.Біз бұл шығармалар туралы әңгімеміз жүйелі болу үшін осы тәртіп бойынша - әуелі бірінші топтың хикаяларына,содан кейін екінші топ хикаяларына – жеке-жеке тоқталмақпыз