Қан тамырларымен қан қозғалысының физика-математикалық заңдылықтаыр. Биологиялық ұлпалардың пассивті механикалық қасиеттері
І. Кіріспе.
Қан туралы түсінік.
ІІ. Негізгі бөлім.
2.1. Қанның қызметі
2.2. Қан айналу жүйесі
2.3. Қан қозғалысы.
2.4. Қан айналуды зерттеу әдістері.
2.5. Қанның тұтқырлығын өлшейтін құрал.
ІІІ. Қорытынды.
ІҮ. Пайдаланылған әдебиеттер.
Қан туралы түсінік.
ІІ. Негізгі бөлім.
2.1. Қанның қызметі
2.2. Қан айналу жүйесі
2.3. Қан қозғалысы.
2.4. Қан айналуды зерттеу әдістері.
2.5. Қанның тұтқырлығын өлшейтін құрал.
ІІІ. Қорытынды.
ІҮ. Пайдаланылған әдебиеттер.
Ағзаның ішікі ортасы.
Организмнің ішкі ортасына қан, лимфа және ұлпа сұйықтығы жатады.ішкі ортанын салыстырмалы химиялық құрамы мен физика-химиялық тұрақтылық қасиеті арқылы организмнің жасушалары салыстырмалы өзгермейтін жағдайларда тіршілік етеді және сыртқы орта әсеріне көп ұшырамайды.
Қан
Қан – ашық қызыл түсті сұйықтық, ол тұйық тамырлар жүйесінде айналады және дәнекер ұлпасының бір түрі болады. Органихмде 5 л қан болады.
Қан құрамы
Қан плазмадан (55%) – жасуша аралық заттың сұйықтығы мен форменді элементтерден (45%) – эротроцит, лейкоцит және қан (тромбоцит) пластинкаларынан тұрады.
Қан плазмасы
Қан плазмасы – қанның сұйықтық бөлімі, белоктар коллоидты ертіндісі. Оның құрамына (90-92%) органикалық және анорганикалық заттар(8-10%) кіреді. Плазмадағы оганикалық заттардан ең көбі белоктар (орта есеппен 7-8%) – албуминдер, глобулиндер және фибриноген (фибриногені жоқ плазманы қанның сары суы деп атайды).Одан басқа, қан плазмасы құрамында глюкоза, май, майтекті заттар, аминқышқылдар, мочевина, зәр және сүт қышқылы, ферменттер,гормондар т.б. болады. Анорганикалық заттар қан плазманың 0,9-1,0% бөлімін құрайды. Бұл негізінен натрий, калий, кальций, магний т.б тұздары. Тұздардың сұйықтықтың құрамы физиологиялық сұйықтық деп атайды, оның құрамы қан плазмасының тұздар құрамына сай келеді. Медицинада физиологиялық сұйықтық организмге сұйықтық жеткізу үшін пайдланады.
Қан плазмасында ерітілген белоктар, минералды тұздар және басқа заттар арнайы осмостық қысымын белгілейді, ол ұлпамен қан арасындағы судың алмасуында үлкен рөль атқарады. Белоктар плазмаға тұтқырлық (вякость) қасиетін береді де қан ұю процесінде де маңызды рөль атқарады.
Қанның форменді элементтері
Қанның қызыл түйіршіктері немесе эротроциттер – бұл ядросыз екі жақты ойыс пішінде қан жасушалары, оның диаметрі 7,5 мкм.
Қанның 1 мм3 көлемінде 5 млн эротроцит болады. Бір адамның эротроциттер мөлшері 3800 м2. Олардың негізгі қызметі - өкпеден ұлпаға оттегін өткізу болып табылады. Эротроциттер қызыл сүйек майында пайда болады. Олар 3-4 ай бойы тіршілік етеді.
Организмнің ішкі ортасына қан, лимфа және ұлпа сұйықтығы жатады.ішкі ортанын салыстырмалы химиялық құрамы мен физика-химиялық тұрақтылық қасиеті арқылы организмнің жасушалары салыстырмалы өзгермейтін жағдайларда тіршілік етеді және сыртқы орта әсеріне көп ұшырамайды.
Қан
Қан – ашық қызыл түсті сұйықтық, ол тұйық тамырлар жүйесінде айналады және дәнекер ұлпасының бір түрі болады. Органихмде 5 л қан болады.
Қан құрамы
Қан плазмадан (55%) – жасуша аралық заттың сұйықтығы мен форменді элементтерден (45%) – эротроцит, лейкоцит және қан (тромбоцит) пластинкаларынан тұрады.
Қан плазмасы
Қан плазмасы – қанның сұйықтық бөлімі, белоктар коллоидты ертіндісі. Оның құрамына (90-92%) органикалық және анорганикалық заттар(8-10%) кіреді. Плазмадағы оганикалық заттардан ең көбі белоктар (орта есеппен 7-8%) – албуминдер, глобулиндер және фибриноген (фибриногені жоқ плазманы қанның сары суы деп атайды).Одан басқа, қан плазмасы құрамында глюкоза, май, майтекті заттар, аминқышқылдар, мочевина, зәр және сүт қышқылы, ферменттер,гормондар т.б. болады. Анорганикалық заттар қан плазманың 0,9-1,0% бөлімін құрайды. Бұл негізінен натрий, калий, кальций, магний т.б тұздары. Тұздардың сұйықтықтың құрамы физиологиялық сұйықтық деп атайды, оның құрамы қан плазмасының тұздар құрамына сай келеді. Медицинада физиологиялық сұйықтық организмге сұйықтық жеткізу үшін пайдланады.
Қан плазмасында ерітілген белоктар, минералды тұздар және басқа заттар арнайы осмостық қысымын белгілейді, ол ұлпамен қан арасындағы судың алмасуында үлкен рөль атқарады. Белоктар плазмаға тұтқырлық (вякость) қасиетін береді де қан ұю процесінде де маңызды рөль атқарады.
Қанның форменді элементтері
Қанның қызыл түйіршіктері немесе эротроциттер – бұл ядросыз екі жақты ойыс пішінде қан жасушалары, оның диаметрі 7,5 мкм.
Қанның 1 мм3 көлемінде 5 млн эротроцит болады. Бір адамның эротроциттер мөлшері 3800 м2. Олардың негізгі қызметі - өкпеден ұлпаға оттегін өткізу болып табылады. Эротроциттер қызыл сүйек майында пайда болады. Олар 3-4 ай бойы тіршілік етеді.
1. В.О. Самойлов «Медицинская биофизика» - С. Петербург, 2007
2. В.А. Тиманюк., Е.Н. Животова Биофизика – Киев 2004г
3. В.Ф. Антонов., А.М. Черныш. И др. Биофизика. – М.: Владос, 2006г
4. А.Н.Ремизов., А.Г. Максина., А.Я. Потаненко. «Медицинская и биологическая физика» М.: Высшая школа, 2004г
5. А.Н. Ремизов., А.Я. Потаненко. Курс физики, М.:- Дрофа 2002г
2. В.А. Тиманюк., Е.Н. Животова Биофизика – Киев 2004г
3. В.Ф. Антонов., А.М. Черныш. И др. Биофизика. – М.: Владос, 2006г
4. А.Н.Ремизов., А.Г. Максина., А.Я. Потаненко. «Медицинская и биологическая физика» М.: Высшая школа, 2004г
5. А.Н. Ремизов., А.Я. Потаненко. Курс физики, М.:- Дрофа 2002г
Кіріспе.
Ағзаның ішікі ортасы.
Организмнің ішкі ортасына қан, лимфа және ұлпа сұйықтығы жатады.ішкі
ортанын салыстырмалы химиялық құрамы мен физика-химиялық тұрақтылық қасиеті
арқылы организмнің жасушалары салыстырмалы өзгермейтін жағдайларда тіршілік
етеді және сыртқы орта әсеріне көп ұшырамайды.
Қан
Қан – ашық қызыл түсті сұйықтық, ол тұйық тамырлар жүйесінде айналады
және дәнекер ұлпасының бір түрі болады. Органихмде 5 л қан болады.
Қан құрамы
Қан плазмадан (55%) – жасуша аралық заттың сұйықтығы мен форменді
элементтерден (45%) – эротроцит, лейкоцит және қан (тромбоцит)
пластинкаларынан тұрады.
Қан плазмасы
Қан плазмасы – қанның сұйықтық бөлімі, белоктар коллоидты ертіндісі.
Оның құрамына (90-92%) органикалық және анорганикалық заттар(8-10%) кіреді.
Плазмадағы оганикалық заттардан ең көбі белоктар (орта есеппен 7-8%) –
албуминдер, глобулиндер және фибриноген (фибриногені жоқ плазманы қанның
сары суы деп атайды).Одан басқа, қан плазмасы құрамында глюкоза, май,
майтекті заттар, аминқышқылдар, мочевина, зәр және сүт қышқылы,
ферменттер,гормондар т.б. болады. Анорганикалық заттар қан плазманың 0,9-
1,0% бөлімін құрайды. Бұл негізінен натрий, калий, кальций, магний т.б
тұздары. Тұздардың сұйықтықтың құрамы физиологиялық сұйықтық деп атайды,
оның құрамы қан плазмасының тұздар құрамына сай келеді. Медицинада
физиологиялық сұйықтық организмге сұйықтық жеткізу үшін пайдланады.
Қан плазмасында ерітілген белоктар, минералды тұздар және басқа заттар
арнайы осмостық қысымын белгілейді, ол ұлпамен қан арасындағы судың
алмасуында үлкен рөль атқарады. Белоктар плазмаға тұтқырлық (вякость)
қасиетін береді де қан ұю процесінде де маңызды рөль атқарады.
Қанның форменді элементтері
Қанның қызыл түйіршіктері немесе эротроциттер – бұл ядросыз екі жақты
ойыс пішінде қан жасушалары, оның диаметрі 7,5 мкм.
Қанның 1 мм3 көлемінде 5 млн эротроцит болады. Бір адамның
эротроциттер мөлшері 3800 м2. Олардың негізгі қызметі - өкпеден ұлпаға
оттегін өткізу болып табылады. Эротроциттер қызыл сүйек майында пайда
болады. Олар 3-4 ай бойы тіршілік етеді. Көне эротроциттер көк бауырда
ыдырайды. а) сау адамның эритроциттері; ә) ауру адамның гемоглобинінің
эритроциттері. Америкалық ғалым Л.Полинг 1951 жылы үлкен жаңалық ашты.
Медицинада “орақ пішінді клеткалық анемия” дейтін ауру белгілі. Бұл аурумен
ауырған адамдардың қанындағы эритроциттер “орақ” пішінді болады. Аурудың
аты осыған
А Ә байланысты аталған.
Орақ пішінді эритроциттер оттекті тасымалдау қасиетінен айырылады немесе
өте нашар тасиды. Л.Полинг осы аурумен ауыратын адамның клеткасы мен дені
сау адамның клеткасының гемоглобиндерінің бірінші деңгейіндегі молекулалық
құрылымын зерттеген. Ауру адамның гемоглобинінің құрамындағы
аминқышқылдарының тізбегіндегі алтыншы орында тұрған “глутамин қышқылының”
орнын “валин” басатынын анықтаған.
а) сау адамның гемоглобинінің тізбегі; ә) ауру адамның гемоглобинінің
тізбегі.
Бұл аурудың себебі гемоглобин құрамындағы бір ғана аминқышқылының
орын ауыстыруына байланысты екендігі осы тізбектен көрініп тұр. Сонымен
қатар, Л.Полинг пептид молекуласының беріктігі оның құрамындағы оттек пен
азот атомдарының сутектік байланыспен байланысуына негізделген деген
қорытынды жасады. Бұл еңбектері үшін Л.Полинг 1954 жылы Нобель сыйлығына ие
болды.
Карл Лайнус Полинг
(1901 ж.т.)
Америкалық биофизик және биохимик. Белоктың екінші реттік құрылымының
теориясын тұжырымдады. Нобель сыйлығының лауреаты.
Қанның ақ түйіршіктері немесе лейкоциттер – ядросы бар және
белменді амеба тәрізді қозғалатын түссіз қан жасушалар. Қанның 1 мм3
көлемінде 6-8 мың лейкоциттердің алуан түрлі (лимфоциттер, моноциттер,
базофилдер, эозикофилдер және нейтрофилдер) болады. Олар қызыл сүйек
майында, лимфа түйіндерінде және көк бауырда пайда болады.Олардың тіршілік
ету мерзімі – бірнеше күн. Лейкоциттердің қорғаныш және қалпына келтіру
қызметі олардың қанда антиденелерді құрып, бактериялардың өзіне сіңіріп,
жою қабілетіне байланысты. Қан тамырладың қабырғалары арқылы өтіп
лейкоциттер қан ағымы арқылы организмнің ұлпа, жасушалар аралығына өте
алады да дененің зақымданған жерлерінде жинала алады. Бұл жерде олар
жиналған аяқтарымен организмдегі әр түрлі микроорганизмдерді, көне
жасушаларды өзіне сіңіріп, жойып тұрады. Оларды жою барысында лейкоциттер
өздеріде өліп кетеді.
Қанның пластинкалары немесе тромбоцит – ұсақ (2-5 мкм диаметрінде) ядросыз
денешіктер 1 мм3 көлемінде 250-400 мың тромбоцит болады, олар қан ұю
процесіне қатысады.
Қанның қызметі
1. асқорту – қан ұлпалар мен мүшелерге қоректік заттарды, суды, минералды
тұздарды және витаминдерді тасымалдайды;
2. бөліп шығару – қан бөліп шығару мүшелері арқылы ыдырау өнімдері
шығарады;
3. тыныс алу - өкпе мен ұлпалардыңарасында газ алмасу процесін қамтамасыз
етеді;
4. регуляторлық - әр түрлі мүшелердің гуморальдық реттелуін аңықтайды,
организмде гормондар мен басқа заттарды жеткізеді, олар мүшелердің
қызметіне әсер етеді (күшейтеді немесе бесеңдетеді)
5. қорғаныш – қанның құрамында фагоцит қабілеті бар жасушалар болады және
арнайы белоктар - антиденелер болады, олар ұлы организмдердің
көбеюіне кедергі жасайды да олардың бөліп шығарады.
6. терморегуляторлық – қан организмнің тұрақты дене қызуын сақтайды.
Қан - қан айналым жүйесінің негізін құраушы болып табылады. Сондық-тан
қан айналуға қатысады.
Қан айналу жүйесі – жүрек – тамыр жүйесінен тұрады, және ұлпаларға
тұрақты түрде қан жеткізіп тұратындықтан метаболизм үрдісін сақтап отырады.
Систола кезінде (жүректің жиырылуы) қан сол жақ қарыншадан аортаға түсіп,
ары қарай үлкен артерияларға таралады. Бұл кездегі қанның біраз бөлігі
тамырларды созуға кетеді, яғни потенциялық энергияға айналады Диастола
кезінде ( жүректің босаңсуы) аорта қалқаншалары жабылады да қан ағзаны
аралай отырып ( кинетикалық энергия есебінен) көк тамыр арқылы оң жақ
қарыншаға құйылады Қан айналуының мұндай моделін бірінші рет 1733 жылы
ауыл діндары Хейлс, ал 1899 жылы О. Франк ұсынған.
Үлкен қан айналым шеңбері – қанның сол жақ қарыншадан шығып, бүкіл
мүшелерге таралып, оң жақ құлақшаға қайтып келу жолы.
Кіші қан айналым шеңбері – қанның оң жақ қарыншадан шығып, өкпе
салатамыры мен қылтамырлары арқылы өтіп, сол жақ құлақшаға келу жолы.
О.Франктің ұсынған қан тамырлары жүйесінің моделі ірі қан
тамырларындағы қысым мен қан ағысының көлемдік жылдамдығының арасындағы
байланысты олардың созылмалылығын ескере отырып қарастыруға мүмкіндік
береді. Модель жүрек циклдері кезіндегі үлкен қан тамырларындағы
гемодинамикалық көрсеткіштердің уақыт бойынша өзгерістерін есептеуге
мүмкіндік береді.Моделдеу ыңғайлы болу үшін жүйеде қан айналудың екі
фазасын бөліп қарастырады жүректің сол жақ қарыншасы –үлкен қан тамырлары
– ұсақ қан тамырлары
1Фаза – артериалық қалқаншаның ашылуынан жабылуына дейінгі кезеңдегі
қанның жүректен аортаға ағуы.
2Фаза –аорталық қалқаншаның жабылуы кезіндегі қанның үлкен қан
тамырларынан ұсақ қан тамырларына айдап шығарылуы. Бұл фаза кезінде үлкен
қан тамырларының қабырғалары олардың серпімділігінің әсерінен қалпына
келеді де қанды ұсақ қан тамырларына айдайды. Бұл уақытта сол жақ қарыншаға
сол жақ жүрекшеден қан келеді.
Қан айналу жүйесінде қан қысымы мен жылдамдықтың таралуы. Аорта мен
ірі артерияларда қысымның түсуі (түтіктің басы мен аяғындағы қысым
айырымының орта мәні) айталықтай үлкен емес. Ал артериолдарда максималь
қысым айырымы байқалады, себебі артериолдар жиынтығы үшін гидравликалық
кедергінің мәні артады.
Қан тасымалдаушы жүйенің әртүрлі бөлігіндегі көлденең қима ауданына
байланысты қан жылдамдығының мәндері де әр түрлі болады. Қай жерде
көлденең қимасының жиынтық мәні үлкен болса, сол жерде қан ағысының
жылдамдығы аз. Қан түтіктерінің ішінде аортаның көлденең қимасының ауданы
ең кіші болғандықтан, онда қан ағысының жылдамдығы ең үлкен шамаға ие (50
смсек шамасында). Ұсақ тамырларға көшкенде, олардың жиынтық көлденең
қимасының ауданының мәні артады және үздіксіздік шартына байланысты,
олардағы қан жылдамдығы кемиді. Мысалы, капиллярларда жылдамдық 0,05 смсек
шамасында. Ал венада оның көлденең қимасының жиынтық ауданы азаятындықтан
жылдамдығы артады.
Адам денесіндегі қан айналым процессі диаметрі әртүрлі болып келген
цилиндр формалы тамыр жолдары арқылы іске асырылуы, ішкі үйкеліс
құбылыстарының медицинада да маңызды орын алатындығын көрсетеді. Сау адам
қанының тұтқырлығы 4-5 аралығында, ағзадағы патологиялық өзгерістер кезінде
1,5-3 және 6-22,9 мәндер аралығында өзгеріп отырады. Мұндай жағдайда
эритроциттердің тұнбаға түсу жылдамдығы өзгереді. Зертханада қанның
тұтқырлығын зерттеу кезінде медициналық вискозиметр қолданылады.
Қан қозғалысы.
Қаның ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ағзаның ішікі ортасы.
Организмнің ішкі ортасына қан, лимфа және ұлпа сұйықтығы жатады.ішкі
ортанын салыстырмалы химиялық құрамы мен физика-химиялық тұрақтылық қасиеті
арқылы организмнің жасушалары салыстырмалы өзгермейтін жағдайларда тіршілік
етеді және сыртқы орта әсеріне көп ұшырамайды.
Қан
Қан – ашық қызыл түсті сұйықтық, ол тұйық тамырлар жүйесінде айналады
және дәнекер ұлпасының бір түрі болады. Органихмде 5 л қан болады.
Қан құрамы
Қан плазмадан (55%) – жасуша аралық заттың сұйықтығы мен форменді
элементтерден (45%) – эротроцит, лейкоцит және қан (тромбоцит)
пластинкаларынан тұрады.
Қан плазмасы
Қан плазмасы – қанның сұйықтық бөлімі, белоктар коллоидты ертіндісі.
Оның құрамына (90-92%) органикалық және анорганикалық заттар(8-10%) кіреді.
Плазмадағы оганикалық заттардан ең көбі белоктар (орта есеппен 7-8%) –
албуминдер, глобулиндер және фибриноген (фибриногені жоқ плазманы қанның
сары суы деп атайды).Одан басқа, қан плазмасы құрамында глюкоза, май,
майтекті заттар, аминқышқылдар, мочевина, зәр және сүт қышқылы,
ферменттер,гормондар т.б. болады. Анорганикалық заттар қан плазманың 0,9-
1,0% бөлімін құрайды. Бұл негізінен натрий, калий, кальций, магний т.б
тұздары. Тұздардың сұйықтықтың құрамы физиологиялық сұйықтық деп атайды,
оның құрамы қан плазмасының тұздар құрамына сай келеді. Медицинада
физиологиялық сұйықтық организмге сұйықтық жеткізу үшін пайдланады.
Қан плазмасында ерітілген белоктар, минералды тұздар және басқа заттар
арнайы осмостық қысымын белгілейді, ол ұлпамен қан арасындағы судың
алмасуында үлкен рөль атқарады. Белоктар плазмаға тұтқырлық (вякость)
қасиетін береді де қан ұю процесінде де маңызды рөль атқарады.
Қанның форменді элементтері
Қанның қызыл түйіршіктері немесе эротроциттер – бұл ядросыз екі жақты
ойыс пішінде қан жасушалары, оның диаметрі 7,5 мкм.
Қанның 1 мм3 көлемінде 5 млн эротроцит болады. Бір адамның
эротроциттер мөлшері 3800 м2. Олардың негізгі қызметі - өкпеден ұлпаға
оттегін өткізу болып табылады. Эротроциттер қызыл сүйек майында пайда
болады. Олар 3-4 ай бойы тіршілік етеді. Көне эротроциттер көк бауырда
ыдырайды. а) сау адамның эритроциттері; ә) ауру адамның гемоглобинінің
эритроциттері. Америкалық ғалым Л.Полинг 1951 жылы үлкен жаңалық ашты.
Медицинада “орақ пішінді клеткалық анемия” дейтін ауру белгілі. Бұл аурумен
ауырған адамдардың қанындағы эритроциттер “орақ” пішінді болады. Аурудың
аты осыған
А Ә байланысты аталған.
Орақ пішінді эритроциттер оттекті тасымалдау қасиетінен айырылады немесе
өте нашар тасиды. Л.Полинг осы аурумен ауыратын адамның клеткасы мен дені
сау адамның клеткасының гемоглобиндерінің бірінші деңгейіндегі молекулалық
құрылымын зерттеген. Ауру адамның гемоглобинінің құрамындағы
аминқышқылдарының тізбегіндегі алтыншы орында тұрған “глутамин қышқылының”
орнын “валин” басатынын анықтаған.
а) сау адамның гемоглобинінің тізбегі; ә) ауру адамның гемоглобинінің
тізбегі.
Бұл аурудың себебі гемоглобин құрамындағы бір ғана аминқышқылының
орын ауыстыруына байланысты екендігі осы тізбектен көрініп тұр. Сонымен
қатар, Л.Полинг пептид молекуласының беріктігі оның құрамындағы оттек пен
азот атомдарының сутектік байланыспен байланысуына негізделген деген
қорытынды жасады. Бұл еңбектері үшін Л.Полинг 1954 жылы Нобель сыйлығына ие
болды.
Карл Лайнус Полинг
(1901 ж.т.)
Америкалық биофизик және биохимик. Белоктың екінші реттік құрылымының
теориясын тұжырымдады. Нобель сыйлығының лауреаты.
Қанның ақ түйіршіктері немесе лейкоциттер – ядросы бар және
белменді амеба тәрізді қозғалатын түссіз қан жасушалар. Қанның 1 мм3
көлемінде 6-8 мың лейкоциттердің алуан түрлі (лимфоциттер, моноциттер,
базофилдер, эозикофилдер және нейтрофилдер) болады. Олар қызыл сүйек
майында, лимфа түйіндерінде және көк бауырда пайда болады.Олардың тіршілік
ету мерзімі – бірнеше күн. Лейкоциттердің қорғаныш және қалпына келтіру
қызметі олардың қанда антиденелерді құрып, бактериялардың өзіне сіңіріп,
жою қабілетіне байланысты. Қан тамырладың қабырғалары арқылы өтіп
лейкоциттер қан ағымы арқылы организмнің ұлпа, жасушалар аралығына өте
алады да дененің зақымданған жерлерінде жинала алады. Бұл жерде олар
жиналған аяқтарымен организмдегі әр түрлі микроорганизмдерді, көне
жасушаларды өзіне сіңіріп, жойып тұрады. Оларды жою барысында лейкоциттер
өздеріде өліп кетеді.
Қанның пластинкалары немесе тромбоцит – ұсақ (2-5 мкм диаметрінде) ядросыз
денешіктер 1 мм3 көлемінде 250-400 мың тромбоцит болады, олар қан ұю
процесіне қатысады.
Қанның қызметі
1. асқорту – қан ұлпалар мен мүшелерге қоректік заттарды, суды, минералды
тұздарды және витаминдерді тасымалдайды;
2. бөліп шығару – қан бөліп шығару мүшелері арқылы ыдырау өнімдері
шығарады;
3. тыныс алу - өкпе мен ұлпалардыңарасында газ алмасу процесін қамтамасыз
етеді;
4. регуляторлық - әр түрлі мүшелердің гуморальдық реттелуін аңықтайды,
организмде гормондар мен басқа заттарды жеткізеді, олар мүшелердің
қызметіне әсер етеді (күшейтеді немесе бесеңдетеді)
5. қорғаныш – қанның құрамында фагоцит қабілеті бар жасушалар болады және
арнайы белоктар - антиденелер болады, олар ұлы организмдердің
көбеюіне кедергі жасайды да олардың бөліп шығарады.
6. терморегуляторлық – қан организмнің тұрақты дене қызуын сақтайды.
Қан - қан айналым жүйесінің негізін құраушы болып табылады. Сондық-тан
қан айналуға қатысады.
Қан айналу жүйесі – жүрек – тамыр жүйесінен тұрады, және ұлпаларға
тұрақты түрде қан жеткізіп тұратындықтан метаболизм үрдісін сақтап отырады.
Систола кезінде (жүректің жиырылуы) қан сол жақ қарыншадан аортаға түсіп,
ары қарай үлкен артерияларға таралады. Бұл кездегі қанның біраз бөлігі
тамырларды созуға кетеді, яғни потенциялық энергияға айналады Диастола
кезінде ( жүректің босаңсуы) аорта қалқаншалары жабылады да қан ағзаны
аралай отырып ( кинетикалық энергия есебінен) көк тамыр арқылы оң жақ
қарыншаға құйылады Қан айналуының мұндай моделін бірінші рет 1733 жылы
ауыл діндары Хейлс, ал 1899 жылы О. Франк ұсынған.
Үлкен қан айналым шеңбері – қанның сол жақ қарыншадан шығып, бүкіл
мүшелерге таралып, оң жақ құлақшаға қайтып келу жолы.
Кіші қан айналым шеңбері – қанның оң жақ қарыншадан шығып, өкпе
салатамыры мен қылтамырлары арқылы өтіп, сол жақ құлақшаға келу жолы.
О.Франктің ұсынған қан тамырлары жүйесінің моделі ірі қан
тамырларындағы қысым мен қан ағысының көлемдік жылдамдығының арасындағы
байланысты олардың созылмалылығын ескере отырып қарастыруға мүмкіндік
береді. Модель жүрек циклдері кезіндегі үлкен қан тамырларындағы
гемодинамикалық көрсеткіштердің уақыт бойынша өзгерістерін есептеуге
мүмкіндік береді.Моделдеу ыңғайлы болу үшін жүйеде қан айналудың екі
фазасын бөліп қарастырады жүректің сол жақ қарыншасы –үлкен қан тамырлары
– ұсақ қан тамырлары
1Фаза – артериалық қалқаншаның ашылуынан жабылуына дейінгі кезеңдегі
қанның жүректен аортаға ағуы.
2Фаза –аорталық қалқаншаның жабылуы кезіндегі қанның үлкен қан
тамырларынан ұсақ қан тамырларына айдап шығарылуы. Бұл фаза кезінде үлкен
қан тамырларының қабырғалары олардың серпімділігінің әсерінен қалпына
келеді де қанды ұсақ қан тамырларына айдайды. Бұл уақытта сол жақ қарыншаға
сол жақ жүрекшеден қан келеді.
Қан айналу жүйесінде қан қысымы мен жылдамдықтың таралуы. Аорта мен
ірі артерияларда қысымның түсуі (түтіктің басы мен аяғындағы қысым
айырымының орта мәні) айталықтай үлкен емес. Ал артериолдарда максималь
қысым айырымы байқалады, себебі артериолдар жиынтығы үшін гидравликалық
кедергінің мәні артады.
Қан тасымалдаушы жүйенің әртүрлі бөлігіндегі көлденең қима ауданына
байланысты қан жылдамдығының мәндері де әр түрлі болады. Қай жерде
көлденең қимасының жиынтық мәні үлкен болса, сол жерде қан ағысының
жылдамдығы аз. Қан түтіктерінің ішінде аортаның көлденең қимасының ауданы
ең кіші болғандықтан, онда қан ағысының жылдамдығы ең үлкен шамаға ие (50
смсек шамасында). Ұсақ тамырларға көшкенде, олардың жиынтық көлденең
қимасының ауданының мәні артады және үздіксіздік шартына байланысты,
олардағы қан жылдамдығы кемиді. Мысалы, капиллярларда жылдамдық 0,05 смсек
шамасында. Ал венада оның көлденең қимасының жиынтық ауданы азаятындықтан
жылдамдығы артады.
Адам денесіндегі қан айналым процессі диаметрі әртүрлі болып келген
цилиндр формалы тамыр жолдары арқылы іске асырылуы, ішкі үйкеліс
құбылыстарының медицинада да маңызды орын алатындығын көрсетеді. Сау адам
қанының тұтқырлығы 4-5 аралығында, ағзадағы патологиялық өзгерістер кезінде
1,5-3 және 6-22,9 мәндер аралығында өзгеріп отырады. Мұндай жағдайда
эритроциттердің тұнбаға түсу жылдамдығы өзгереді. Зертханада қанның
тұтқырлығын зерттеу кезінде медициналық вискозиметр қолданылады.
Қан қозғалысы.
Қаның ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz