Цитология туралы түсінік

I.Кіріспе

II. Негізгі бөлім

1. Цитология туралы түсінік.
2. Зақымдаушы әсерлерге клетканың реакциясы.
3. Клетканың қартаюы және өлімі.
III. Қорытынды

IV. Пайдаланған әдебиеттер

Жасушаның белсенді қызметіне байланысты ақуыздың өзгеріске ұшырау себептерін және олардың зат айналымындағы рөлін зерттеу де цитохимияның үлесіне тиеді.Бұдан біз цитология ғылымының көп саланы қамтитынын байқаймыз.Өзінің даму бағытында цитология тек биологиямен ғана емес,сонымен қатар медицина,ауылшаруашылық,химия,физика,математика және т.б. ғылымдармен де тығыз байланысты.Бұл ғылымдардың жетістіктері мен әдістері цитологиялық зерттеулерде кең көлемде қолданылады.Сондай-ақ цитологияның жетістіктері көптеген ғылымның негізін салуда маңызды рөл атқарады. Осы ашылған жаңалық органикалық дүние бірлігінің өте нанымды дәлелінің бірі болды.Осындай дәлелді өсімдіктер мен жануарлардың жасуша құрылымының ұқсастықтарынан да көруге болады.
Жасушада болатын өте күрделі өзгерістер, оның ультра құрылымы көп жылдардан кейін электрондық микроскоп жәрдемімен ғана анықталды. Электрондық микроскоп жасушаны екінші рет қайта «ашты» деуге толық негіз бар. Организмді біртүтас жүйе деп қарасақ, жасуша — соның бір бөлігі. Организммен жасуша арасында эрдайым өзара қарым-қатынас, өзара эсерлену жэне қызметтерін реттеу, үздіксіз жүріп жатады. Сол үшін жасушаны организмнің бір бөлігі деп қана емес, оны белгілі бір қызмет атқаратын ең қарапайым тірі жүйе деп қарау керек. Жасуша қүрылысын негізінен цитология пәні үйретеді, бірақ та жасушаның өте нәзік құрылымдарының әр түрлі патологиялық, өзгерістерін білу көптеген аурулардың патогенезін анықтау үшін ауадай қажет, демек, патологоанатом жасушаларды ультрақұрылым деңгейінде тексеріп, оның нәтижесін ғылыми-зерттеу жүргізуге немесе өзінің күнделікті жұмысында пайдалануға міндетті. Жасушаларды электрондық микроскоппен тексеру әдісі кеңінен қолданылады. Қазіргі таңда жасушаның жалпы патологиясын зерттеуден жасуша құрамындағы өте нәзік құрылымдарды — органеллаларды зерттеуге өту кезеңі басталды деп толық айтуға болады.

1. Гистология,эмбрология ,цитология ;оқулық/ред Ю.И.Афанасьев ред. Н.А.Юрина пер.ред Р.Ж.Есимова ,пер .ред К.Т.Нурсейтова -М.: ГЭОТАР-
Медиа, 2014.-896б
2. Гистологияның практикалық сабағына арналған әдістемелік оқу құралы/ Д.Ж. Бримов, А.А. Бурхард, Г.А. Адилова, А.С. Адилгереева, А
.И. Маннапова.-Ақтөбе, 2003.-50б.
3. Жункейра Л.К. Гистология. Атлас: учебное пособие/ Л.К. Жункейра, Ж.Карнейро; пер. с анг.под ред. В.Л. Быкова.-М.: ГЭОТАР-Медиа, 2009.576с.
4. Қазымбет .П. Гистология цитология және эмбриология атласы оқу құралы П.Қазымбет –Алматы ;Эвро 2014-399б
5. Нуртазин С.Т. Жалпы гистология: оқу құралы/ С.Т. Нуртазин.-
Алматы: Эверо; Алматы: Қазақ университеті, 2011, 2010.-220, 238б.

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

I.Кіріспе

II. Негізгі бөлім

1. Цитология туралы түсінік.
2. Зақымдаушы әсерлерге клетканың реакциясы.
3. Клетканың қартаюы және өлімі.
III. Қорытынды

IV. Пайдаланған әдебиеттер

Кіріспе
Жасушаның белсенді қызметіне байланысты ақуыздың өзгеріске ұшырау себептерін және олардың зат айналымындағы рөлін зерттеу де цитохимияның үлесіне тиеді.Бұдан біз цитология ғылымының көп саланы қамтитынын байқаймыз.Өзінің даму бағытында цитология тек биологиямен ғана емес,сонымен қатар медицина,ауылшаруашылық,химия,физик а,математика және т.б. ғылымдармен де тығыз байланысты.Бұл ғылымдардың жетістіктері мен әдістері цитологиялық зерттеулерде кең көлемде қолданылады.Сондай-ақ цитологияның жетістіктері көптеген ғылымның негізін салуда маңызды рөл атқарады. Осы ашылған жаңалық органикалық дүние бірлігінің өте нанымды дәлелінің бірі болды.Осындай дәлелді өсімдіктер мен жануарлардың жасуша құрылымының ұқсастықтарынан да көруге болады.
Жасушада болатын өте күрделі өзгерістер, оның ультра құрылымы көп жылдардан кейін электрондық микроскоп жәрдемімен ғана анықталды. Электрондық микроскоп жасушаны екінші рет қайта ашты деуге толық негіз бар. Организмді біртүтас жүйе деп қарасақ, жасуша -- соның бір бөлігі. Организммен жасуша арасында эрдайым өзара қарым-қатынас, өзара эсерлену жэне қызметтерін реттеу, үздіксіз жүріп жатады. Сол үшін жасушаны организмнің бір бөлігі деп қана емес, оны белгілі бір қызмет атқаратын ең қарапайым тірі жүйе деп қарау керек. Жасуша қүрылысын негізінен цитология пәні үйретеді, бірақ та жасушаның өте нәзік құрылымдарының әр түрлі патологиялық, өзгерістерін білу көптеген аурулардың патогенезін анықтау үшін ауадай қажет, демек, патологоанатом жасушаларды ультрақұрылым деңгейінде тексеріп, оның нәтижесін ғылыми-зерттеу жүргізуге немесе өзінің күнделікті жұмысында пайдалануға міндетті. Жасушаларды электрондық микроскоппен тексеру әдісі кеңінен қолданылады. Қазіргі таңда жасушаның жалпы патологиясын зерттеуден жасуша құрамындағы өте нәзік құрылымдарды -- органеллаларды зерттеуге өту кезеңі басталды деп толық айтуға болады.

II.1. Цитология туралы түсінік.
Цитология (гр. κύτος -- қойма, бұл жерде: жасуша и гр. λόγος -- оқу, ғылым) - жасуша туралы ғылым. Цитология ғылымы біржасушалы, көпжасушалы ағзалар жасушасының құрылысын,құрамын және қызметін зерттейді.Ал жасуша бүкіл тірі денелердің ең қарапайым құрылысын,қызметін және дамуын сипаттайды. Сондықтан да цитологияның зерттейтін құрылыстары мен заңдылықтары цитология,тәнтану,эмбриология,физио логия,генетика,биохимия,молекулалық биология және т.б. ғылым негіздерінің қалануына жол ашты. Цитология бөлімі -цитохимия пәні жасушаның химиялық құрамының құрылысын,олардың түзілуін, жасушадағы таралуы мен белсенділігін және оның қызметінің өзгеруіне байланысты химиялық қосылыстардың өзгеріп отыруын зерттейді. Цитохимияның негізгі жетістіктерінің бірі - нуклеин қышқылдарының ақуыз молекуласын синтездеудегі генетикалық рөлін анықтау.
Жасушаның белсенді қызметіне байланысты ақуыздың өзгеріске ұшырау себептерін және олардың зат айналымындағы рөлін зерттеу де цитохимияның үлесіне тиеді.Бұдан біз цитология ғылымының көп саланы қамтитынын байқаймыз.Өзінің даму бағытында цитология тек биологиямен ғана емес,сонымен қатар медицина,ауылшаруашылық,химия,физик а,математика және т.б. ғылымдармен де тығыз байланысты.Бұл ғылымдардың жетістіктері мен әдістері цитологиялық зерттеулерде кең көлемде қолданылады.Сондай-ақ цитологияның жетістіктері көптеген ғылымның негізін салуда маңызды рөл атқарады. Осы ашылған жаңалық органикалық дүние бірлігінің өте нанымды дәлелінің бірі болды.Осындай дәлелді өсімдіктер мен жануарлардың жасуша құрылымының ұқсастықтарынан да көруге болады.
Морфология ілімінен өрбіген цитология анатомия, гистология, физиология, эмбриология, генетика, биохимия т. б. ілімдерімен тығыз байланыса келіп, жасуша физиологиясы, цитохимия, цитогенетика, цитоэкология, салыстырмалы цитология сияқты өзінің төл тармақтарын туындатты.
Цитология да биохимия, биофизика, генетика және молекулалық биология салаларындай ғылыми әдістемелік тәсілдерге жүгінеді. Осы тәсілдер арқылы ол соңғы жылдары жасушаны жан-жақты зерттеуде нәтижелі жетістіктерге жетті.
XIX ғасырдың басында жүргізілген микроскопиялық зерттеулер жануарлар мен өсімдіктер организмдерінің жасушадан құрылатынын дәлелдеп қана қоймады, органикалық дүниенің даму заңдылықтарын ашып берді. Я. Э. Пуркиня және И. П. Мюллер ұйымдастырған ғылыми мектептер өмірге жасуша теориясы жөнінде көп жаңалықтарды әкелді. Жалаң физиологиямен және фармакологиямен айналысқан Пуркинье енді өзінің ғылыми бағыт-бағдарын өсімдіктер мен жануарлар жасушаларын зерттеуге қарай бұрды.
Клетка теориясы ашылғанға дейін биология саласында оптикалық құралдармен жабдықтау, оньт жетілдіру сияқты күрделі жұмыстар жүргізілді. Сөйтіп, өсімдіктер мен жануарларды зерттеуде алғашқы мағлұматтар алына бастады. 1665 жылы Роберт Гук тұңғыш рет үлкейтіп көрсететін шынының көмегімен тозағашының құрылысын зерттеп, оның клеткадан тұратынын анықтады. Кейін өсімдіктердің өсіп дамуын бақылай келе М. Мальпиги (1671), II. Грю (1671) бұл жаңалықтарды толық. дәлелдеді.
А. Левенгук (1680) бірінші рет қан құрамында эритроциттердің барын анықтаса, Фантана (1781) жануарлар жасушаларындағы небір құпияларды ашты. Осыдан кейін өсімдіктер мен жануарлардың жасушаларының құрылыстары белгілі бола бастады. Клетканың құрамындағы негізгі элемент -- протоплазма (Пуркиня 1830) мен ядро (Браун 1833) табылды. Осы мағлұматтарды негізге алып әрі әр түрлі ұлпалардың құрылысын, дамуын жанжақты зерттеп, соңынан нәтижелі қорытындыларын саралай отырып, 1838 -- 1839 жылдары Т. Шванн өзінің атақты жасуша теориясын жазды. Бұл жаңалық табиғаттану ғылымдарында бұрын-соңды болмаған ұлы жетістіктердің бірі еді. Т. Шванның тұжырымы бойынша жасушаның пайда болуы өсімдіктерге де жануарларға да қатысы бірдей заңдылыққа бағынады. Ғалымның ой елегінен өткізілген осы қағида органикалық дүниенің даму заңдылығын тағы да бір қырынан көрсетті.

II.2. Зақымдаушы әсерлерге клетканың реакциясы.

Жасушада болатын өте күрделі өзгерістер, оның ультра құрылымы көп жылдардан кейін электрондық микроскоп жәрдемімен ғана анықталды. Электрондық микроскоп жасушаны екінші рет қайта ашты деуге толық негіз бар. Организмді біртүтас жүйе деп қарасақ, жасуша -- соның бір бөлігі. Организммен жасуша арасында эрдайым өзара қарым-қатынас, өзара эсерлену жэне қызметтерін реттеу, үздіксіз жүріп жатады. Сол үшін жасушаны организмнің бір бөлігі деп қана емес, оны белгілі бір қызмет атқаратын ең қарапайым тірі жүйе деп қарау керек. Жасуша қүрылысын негізінен цитология пәні үйретеді, бірақ та жасушаның өте нәзік құрылымдарының әр түрлі патологиялық, өзгерістерін білу көптеген аурулардың патогенезін анықтау үшін ауадай қажет, демек, патологоанатом жасушаларды ультрақұрылым деңгейінде тексеріп, оның нәтижесін ғылыми-зерттеу жүргізуге немесе өзінің күнделікті жұмысында пайдалануға міндетті. Жасушаларды электрондық микроскоппен тексеру әдісі кеңінен қолданылады. Қазіргі таңда жасушаның жалпы патологиясын зерттеуден жасуша құрамындағы өте нәзік құрылымдарды -- органеллаларды зерттеуге өту кезеңі басталды деп толық айтуға болады. Ал жасуша мембраналарының құрылысын және патологиясын зерттеу өз алдына мембранология ғылымы болып бөлініп шықты. Сонымен жасушаларды зерттеуді оларды қоршап тұрған және оның сыртқы қабығы болып есептелетін плазмолемманың өзгерістерінен бастаймыз.

Жай микроскоппен қарағанда организмнің ең кіші кұрылымы жасуша болып есептеледі. Неміс ғалымдары Шлейден және Шван (1838) барлық тірі организмдер жасушалардан түзілген, жаңа жасушалар тек жасушалардың бөлінуі нәтижесінде пайда болады, тірі организмдердін өніп-өсуі, дамуы осы жасушаларға байланысты деген жасушалық теория негізін қалаған болатын. Атақты неміс патологы Р. Вирхов (1858) организмнің барлық ауруларының негізінде жасуша патологиясы жатады деп есептеген. Р. Вирховтың бұл даналық пікірі осы күнге дейін өз манызын жойған жоқ. Бірақ Р. Вирхов дэуірінде жасушаның өзін жан-жақты ғылыми тексеру мүмкіншілігі жоқ еді.

II.3. Клетканың қартаюы және өлімі.
Қартаю барлық тірі ағзаларға тән жалпы биологиялық құбылыс болып саналады. Қартаю -- онтогенез қорытындысы, ағзада ерекше құрылымдық, қызметтік және биохимиялық өзгерістердің пайда болуымен сипатталатын құбылыс. Қартаю проблемаларын зерттейтін ғылымды герантология (гр. geron -- шал) деп атайды. Герантология қартаю құбылысының негізгі зандылықтарын молекулалық және жасушалық деңгейден бастап тұтас ағза деңгейіңде анықтайды, оның даму ерекшіліктерін, емдеу және аурудың алдын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.