Қазақ зиялыларының ұлттық өкімет құру жолындағы іс-әрекеттері және «Алаш» қозғалысының тарихи мәні

Пән: Қазақстан тарихы
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 2 бет
Таңдаулыға:

Қазақ зиялыларының ұлттық өкімет құру жолындағы іс-әрекеттері және Алаш
қозғалысының тарихи мәнін талдаңыз.

1917 жылы Ақпан революциясының жеңісінен кейінгі елдегі революциялық
процестің қарқынды даму барысында Ә. Бөкейхановтың төңірегіне топтасқан
либерал-демократиялық көзқарастағы қазақ интеллигенциясы өкілдері ұлттық
партия құру мәселесі бойынша өз жоспарларын жүзеге асыруға кірісті. Олар
қазақ халқын тап пен жікке бөлмей бүкіл халықтың мүддесін ойлады,
буржуазиялық- демократиялық бостандық атауын пайдалануға күш салды.
Уақытша үкімет те , кадеттер партиясы да қазақтардың автономиялы ел
болуына қарсы болды . Бұл Ә.Бөкейхановтың кадеттер партиясынан шығатыны
туралы Қазақ газетінде ашықтан- ашық мәлімдеуіне себеп болды.
Осындай жағдайда қазақ либерал-демократиялық интеллигенция өкілдері
жағдайдың және саяси күштердің жедел өзгеруін есепке ала отырып ,
жалпықазақ сьезін тездетіп откізу керек деген шешім қабылдады.
Қазақстанның барлық облыстарының өкілдері қатысқан 1-ші жалпықазақ
сьезі 1917 жылы 21-26 шілдеде Орынбор қаласында өтті. Күн тәртібінде 14
мәселе қаралды: мемлекетті басқару жүйесі , жер мәселесі, дін мәселесі,
саяси партия құру , әйел мәселесі , білім беру жүйесі, сот, милиция құру,
земство, бүкілресейлік мұсылмандар сьезі, Құрылтай жиналысын шақыру және
оның қазақ облыстарында сайлануына дайындық , Жетісу облысындағы оқиға ,
қазақтардың Киевтегі Бүкілресейлік Федерациялық кеңеске және халыққа білім
беру мәселесі бойынша Петроградта ұйымдастырылатын комиссия жұмысына
қатысуы , автономия. М.Құлмұхаммедтің айтуы бойынша: сьезде екі ұстаным
басымдыққа ие болды. Бірі – А.Байтұрсынов пен М.Дулатовтың тәуелсіз
автономия құру және Ә.Бөкейханов пен Ж.Ақбаевтың ұлттық-аймақтық
автономия құру ұстанымы. Жасырын дауыс берудің нәтижесінде Ә.Бөкейхановтар
жеңіп шықты.
Алаш ұлттық-демократиялық партиясының қалың жұртшылық мойындаған
көсемі , төрағасы – Ә.Бөкейханов болды.
Алаш партиясының басшылары мен мүшелері Қазақ халқын отарлық езгіден
азат ету бағдарламасының төңірегіне топтасты.
М.Тынышбаев пен М.Шоқай Түркістан автономиясының басшылығында
большевиктерге қарсы ұстанымда болды. М.Тынышбаев Қоқан қаласында өткен 4-
ші Төтенше өлкелік мұсылмандар сьезінде 1917жылы қарашаның аяғында
құрылған, Қоқан автономиясы деген атпен белгілі болған Түркістан
автономиясының премьер-министрі болып , ал М.Шоқай Түркістан автономиясының
сыртқы істер министрі болып сайланды. Ал 1918 жылы ақпан айының басында
автономияның аздаған күшін қызыл әскер тасталқан етті.
Қазан революциясы басталғаннан кейін қазақтың ұлттық-демократиялық
қозғалыс мүшелері өздерінің Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық және саяси
даму көзқарастарын кеңінен насихаттаған еді, ал Петроградтағы қарулы күш
жеңіске жеткен соң (1917 жылғы қазанның 26-сы ) көп ұзамай 1917 жылы 21
қарашада Қазақ газетінде Ә.Бөкейхановн, А.Байтұрсынов , М.Дулатов және
т.б. Алаш қайраткерлері дайындаған Алаш партиясының бағдарламасы
жарияланды. Бағдарлама 10 бөлімнен тұрады.
Қазан революциясы жеңіске жеткен соң , Алаш зиялылары 2-ші
жалпықазақ сьезін тездетіп өткізуді ұйғарды.
2-ші ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.