Топырақты өңдеу әдістері

I Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1.Топырақты өңдеу әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
2.Топырақ өңдеудегі технологиялық жұмыстар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..8
II Негізгі бөлім
1.Топырақ өңдеу тәсілдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
2.Топырақтың бетін өңдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14
3.Топырақ өңдеу сапасына агротехникалық баға беру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19
4.Топырақ өңдеу жүйелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
III Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23
IV Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .24

Топырақ дегеніміз – түрлі климат жағдайларының (жарық, ылғалдылық, ауа жылылық) жерінен, өсімдік пен жан-жануарлардың, ал мәдени түрлерге келтірілген жерлерде, адамдардың да қатысуымен өңделген және өзгерген, мәдени өсімдіктерді қоректі заттармен қамтамасыз ете алатын құндылығы бар жер бетінің ең жоғарғы қабаты болып табылады топырақтың өзіне тән даму тарихы, сипаты мен қасиеті бар.
Топырақ негізінен бір-бірімен өзара тығыз байланысты үш фазадан тұрады: оның қатты бөлігі минералдың (тау – тас минералдарының бөлшектері) және органикалық заттардан (жан-жануарлардың, өсімдіктердің қалдықтары), сұйық бөліктен құралады.
Топырақтың минералды қатты бөлігі тау жынысытарының үгілу және бұзылуы нәтижесінде пайда болған әр түрлі бөлшектерден тұрады. Оның ішінде аса үлкен бөлшектерден бастап, өте кішкене, тіпті көзге көрінбейтін ұсақ бөлшектер де кездеседі.
Топырақтың сұйық бөлігі – ылғалдан, еріген түрлі органикалық және минералды заттардан тұрады, ал газ бөлігі оның құрамына кіретін ауа мен судың буынан, оттегінен, көмір қышқыл газынан, амиак пен басқа түрлі газдардан құралады.
Топырақтың сүйық және газ бөліктері оның қатты бөліктерінінің арасындағы бос орындарды толтырады. Осы үш бөліктің өз ара тығыз байланысы – топырақтың химиялық және физикалық жағдайына (құрамы, сіңіру қабілеті, миханикалық құрамы, су, ауа және басқа қастиеттері айтарлықтай әрес ететіндігі соншалық тіпті олар оның құнарлығының да көрсеткіші болады.
Бір қалыпты дамыған топырақтың қатты фазасындағы органикалық заттар, негізінген алғанда, топырақта болатын қара шірік-гумус топырақтың әр түрлі генетикалық типтері мен шағын типтерідегі қара шіріктің мөлшері әжептеруір) процентік ондық үлестен он бес жирма процентке дейін өзгеріп отырады. Топырақта қара шірік болуының маңызы зор, өйткені топырақтың потенциалдық құнарлылық дәрежесі ондағы қара шірікке байланысты. Қара шірік өсімдік қорегі элементтерінің басты көзі, яғни органикалық зеттердың минералдануы нәтижесінде пайда болтын, өсімдік оңай сіңіретін аса маңызды менералдық заттардың, әсіресе азоттың қосындысы қара шіріктің маңызы бұл ғана емес, атап айтқанда ол тіршілік әрекеті. Аса маңызды био гендік процестерге жағдай жасайтын, әр топырақтың химизлйне елеулі ықпал ететін көптеген топырақ микроорганизмдері үшін энергетикалық негіз болып табылады. Сонымен бірге топырақтың физикалық, физика – химиялық және физика-механикалық қасиеттері де қара шіріктің құрамы мен сапасына байланысты.

1."Агроөнеркәсiптiк кешендi және ауылдық аумақтарды дамытуды мемлекеттiк реттеу туралы" Қазақстан Республикасының Заңы
2.«КазАгро» ұлттық холдингі» акционерлік қоғамын құру туралы Қазақстан Республикасы Президентінің 2006 жылғы 11 желтоқсандағы № 220 Жарлығына, Қазақстан Республикасының 2006 жылғы 23 желтоқсандағы № 1247 қаулысы
3.Назарбаев Н.А. Казахстан – 2030. Алматы, 1998.
4.Казахстан в цифрах за 2007 год. Агентство РК по статистике. 2008.
5. Әкімбеков С., Баймұхаметова А.С., Жанайдаров А.У. “ Экономикалық теория ” /Астана 2002ж.-464 бет.
6. Есекин Б. Прогресс Казахстана в достижении целей Повестки дня XXI века //Экология и устойчивое развитие.-2001 г
7.Қожаниязов Т.Қ., Қожаниязова Ж.Т.“Қазіргі экономика” /Тараз, 2001 ж.
8. Мәмбетқазиев Е., Сыбанбеков Қ. “ Табиғат қорғау ” /Алматы 1990 ж.-412 бет
9. Мұқауұлы С., Үпішев Е. “ Табиғат пайдалану экономикасы ” /Алматы 1999 ж.-270 бет.

Пән: Ауыл шаруашылығы
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 29 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны
I Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
1.Топырақты өңдеу әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
2.Топырақ өңдеудегі технологиялық жұмыстар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
II Негізгі бөлім
1.Топырақ өңдеу тәсілдері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11
2.Топырақтың бетін өңдеу ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...14
3.Топырақ өңдеу сапасына агротехникалық баға беру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...19
4.Топырақ өңдеу жүйелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..21
III Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23
IV Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .24

І Кіріспе
Топырақ дегеніміз - түрлі климат жағдайларының (жарық, ылғалдылық, ауа жылылық) жерінен, өсімдік пен жан-жануарлардың, ал мәдени түрлерге келтірілген жерлерде, адамдардың да қатысуымен өңделген және өзгерген, мәдени өсімдіктерді қоректі заттармен қамтамасыз ете алатын құндылығы бар жер бетінің ең жоғарғы қабаты болып табылады топырақтың өзіне тән даму тарихы, сипаты мен қасиеті бар.
Топырақ негізінен бір-бірімен өзара тығыз байланысты үш фазадан тұрады: оның қатты бөлігі минералдың (тау - тас минералдарының бөлшектері) және органикалық заттардан (жан-жануарлардың, өсімдіктердің қалдықтары), сұйық бөліктен құралады.
Топырақтың минералды қатты бөлігі тау жынысытарының үгілу және бұзылуы нәтижесінде пайда болған әр түрлі бөлшектерден тұрады. Оның ішінде аса үлкен бөлшектерден бастап, өте кішкене, тіпті көзге көрінбейтін ұсақ бөлшектер де кездеседі.
Топырақтың сұйық бөлігі - ылғалдан, еріген түрлі органикалық және минералды заттардан тұрады, ал газ бөлігі оның құрамына кіретін ауа мен судың буынан, оттегінен, көмір қышқыл газынан, амиак пен басқа түрлі газдардан құралады.
Топырақтың сүйық және газ бөліктері оның қатты бөліктерінінің арасындағы бос орындарды толтырады. Осы үш бөліктің өз ара тығыз байланысы - топырақтың химиялық және физикалық жағдайына (құрамы, сіңіру қабілеті, миханикалық құрамы, су, ауа және басқа қастиеттері айтарлықтай әрес ететіндігі соншалық тіпті олар оның құнарлығының да көрсеткіші болады.
Бір қалыпты дамыған топырақтың қатты фазасындағы органикалық заттар, негізінген алғанда, топырақта болатын қара шірік-гумус топырақтың әр түрлі генетикалық типтері мен шағын типтерідегі қара шіріктің мөлшері әжептеруір) процентік ондық үлестен он бес жирма процентке дейін өзгеріп отырады. Топырақта қара шірік болуының маңызы зор, өйткені топырақтың потенциалдық құнарлылық дәрежесі ондағы қара шірікке байланысты. Қара шірік өсімдік қорегі элементтерінің басты көзі, яғни органикалық зеттердың минералдануы нәтижесінде пайда болтын, өсімдік оңай сіңіретін аса маңызды менералдық заттардың, әсіресе азоттың қосындысы қара шіріктің маңызы бұл ғана емес, атап айтқанда ол тіршілік әрекеті. Аса маңызды био гендік процестерге жағдай жасайтын, әр топырақтың химизлйне елеулі ықпал ететін көптеген топырақ микроорганизмдері үшін энергетикалық негіз болып табылады. Сонымен бірге топырақтың физикалық, физика - химиялық және физика-механикалық қасиеттері де қара шіріктің құрамы мен сапасына байланысты.
Топырақтың түзілу процестері жер бетінде тірі ағзалардың пайда болуымен және тау жыныстарына қарапайым ағзалардың әсер етуімен пайда болды. Топырақтың түзлу құрлымына алғашқы болып қатысқанда бактериялар мен балдырлар. Осы ағзалардың тау жыныстарына әсер етуімен алғашқы топырақ түзілу құбылыстары басталады. Алғашқы қарапайым микроорганизмдердің өлуі нәтижесінде тау жыныстары органикалық заттар мен байытылып, басқа азалардың өсіп-дамуына жағдай жзасалған. Бактерия мен балдырлардан кейін саңырауқұлақтар, плауындар, папоротниктер, мүктер, соңында жабық тұқымды өсімдіктер пайда болған.
Топырақты өңдеу -- өсімдіктің тамыр жүйесінің қалыптасуы және өсуі үшін оңтайлы жағдай жасау мақсатында, топыраққа машиналар мен құралдардың жұмыс мүшелерімен механикалық әсер ету.
Механикалық әсер ету мынадай технологиялық операциялармен шешіледі: қопсыту, аударыстыру, араластыру, тығыздау, тегістеу, арамшөпті отау, кескіндеу.
Толырақ өңдеу тәсілдері негізгі, жеңіл-желпі, таяз және арнаулы болып бөлінеді.
Негізгі өңдеу топырақты 20 см және одан да терең өңдеп, бүкіл өңделген қабатқа оңтайлы құрылыс және ұсақ кесекті құрылым қалыптастыруға бағытталған. Негізгі өңдеу тәсіліне жырту және терең қопсыту жатады.
Жырту кезінде төрт технологиялық операция атқарылады: аудару, қопсыту, үгіту және арамшөптерді жою. Суландырылатын егіншілікте жел эрозиясы қаупі болмаса топырақты өңдеудің негізгі тәсілі больш аудара жырту саналынады.
Жазық тілгіштермен терең қопсыту да топырақты негізгі өңдеуге жатады. Мұндайда топырақ аударылмайтындықтан, өсімдік қалдықтары оның үстінде қалады да, оны жел мен су эрозиясынан қорғайды және қыста қар ұстауға ықпал жасайды.

1 Топырақты өңдеу әдістері
Сапалы өңделген топырақта дақылдардың өсіп-дамуына қажетті жағдайлардың бәрі жасалады. Дұрыс бапталған топырақ қабатында ылғал мол жиналып, ұзақ сақталады, сонымен қатар қар мен жауын суы және ауа тез сіңеді.
Топырақты өңдегенде құрылымы төмендеген беткі қабаттың орнына органикалық қалдықтарға бай, қоректік заттар қоры анағұрлым көп төменгі қабат ауысып түседі. Мұндай жағдайда аэробты мироорганизмдердің белсенділігі артып, органикалық заттардың минералдануы күшейеді. Сонымен топырақты өңдей арқылы оның қабаттарына ылғал, ауа және қажетті қоректік заттардың қорын молайтуға болады.
Топырақты өңдеудің мақсаты. Егілетін дақылға қолайлы жағдай туғызу үшін машиналар мен өндіргіш құралдары арқылы топыраққа механикалық әсер етуді топырақты өңдеу деп атайды.
Топырақты өңдеуде органикалық және миниралдық тыңайтқыштарды ендіруге, қөпжылдық шөп пен сабан түптерін, сондай-ақ топырақтың жоғарғы қабатында, аңызда, арамшөптерден болатын зиянкестер мен өсімдік ауруларының тұқымдарын жауып, әрі тұншықтырады.
Егіншіліктің ұзақ жылғы тарихында өңдеу тәсілдері мен құралдары қарапайым түрінен бастап, осы заманғы топырақты өңдейтін құралдары мен машиналарға дейін үлкен өзгерістерден өтті.
Өдеу ең алдымен топырақта өтетін физикалық, химиялық және биологиялық процестердің жоғарғы қарқынды жүреді, өсімдіктер үшін қолайлы жағдайларды жасайды. Яғни су және коректік заттар өсімдікке тікелей топырақ арқылы бірігіп әсер етеді.
Өңдеудің көмегімен ылғалы мол аудандардағы артық ылғалды кемітуге, ал құрғақшылық аудандарда ылғалды жинауға болады. Арамшөптермен күресуде топырақты өндеудің роліне баға жетпейді.
Танапқа себілетін тұқымдық дән топырақтағы барлық керекті факторларды тиімді түрде бойына сіңіре отырып, көктеп шығатындай және толысып есетіндей етіп өндеу қажет.
Қазіргі егіншіліктегі ғылыми-техникалық прогреске байланысты топырақ еңдеудің тәсілдері мен құралдарының саны тұрақты өсіп келеді. Мұның өзі бір жағынан топырақ құнарлығына қарқынды әсер етуінің қажеттілігінен туса, екінші жағынан кұнарлылығы төмендеген топырақтарға да егін егудің қажеттігінен туып отыр.
Топырақты өңдеудің міндеттері. Топырақты өңдеуде мынадай міндеттерді орындайды:
1. Мәдени есімдіктерге қолайлы факторлармен (су, ауа, жылу, қоректік заттар) қамтамасыз ету үшін топырақтың енделетін қабатына оптималды түйіршіктер, қолайлы кұрылым дайындау.
2. Арамшөптерді жою.
3. Танап топырағына органикалык, минералдық тыңайткыштарды, химиялық мелиоранттарды, улы химикаттарды енгізу.
4. Ылғалы тапшы жағдайда жинап әрі сақтау, ылғалы мол жағдайда танап топырағынан артық ылғалды оптималды түрге келтіру.
5. Топырақ қабатынағы мнкробиологиялық процестерге қарқынды әсер етумен қоректік заттардың жиналуын, сақталуын жақсарту.
6. Өсімдік шаруашылығындағы дакылдарды закымдантын зиянкестер мен ауру қоздырғыштарды жою.
7. Танап топырағының оптималды терендігіне мәдени дақылдардың тұқымдарын себу.
8. Топырақтың су эрозиясы мен дефляцияға тұрақтылығын арттыру.
9. Шымтопырақты, тың, тыңайтылған танаптағы болмаса қыртысты топырақта өскен көпжылдық шөптер тіршілігін жою.

2 Топырақ өңдеудегі технологиялық жұмыстар
Топырақ өндеу тұтас жүйелі технологиялық процесс, мұндағы негізгі операциялар: қопсыту немесе майдалау, жыртылған топырақ қабатын аудару, араластыру, тілгілеу, тегістеу, тығыздау, арамшөп тамырларын қырқу, оларды топырақ бетіне шығару, жалдар мен жүйектерді жасау.
Топырақты қопсыту және майдалау. Топырақ көптеген себептердің әсерінен шөгіп, нығыздалады. Топырақтың жыртылатын қабатының құрылымы жақсы болса, жәй шөгеді және аз нығыздалады. Қопсыту мен майдалаудың нәтижесінде топырақтың өңделетін қабатының түйіртпектері жұмсарады.
Топырақ өңдеуде қопсытып, үгіту процесі өте жиі қолданылатын операциялардың бірі.
Топырақ қопсытылып, үгітілгенде оның құрылымы майда, жұмсақ түйіршіктерге айналып, өсімдік тамырына ауанық, ылғалдың және қоректік заттардық еніп жиналуына, олардық сақталуына ең қолайлы жағдайлар жасалынады.
Сазды және құрылымы нашар топырақтарды мол ылғалды немесе кеуіп қалған күйінде өңдегенде, олар кесекті түйіршіктерге нашар бөлінеді. Топырақтық кұрамды жағдайына, өңдеудің негізгі максатына және әрбір екпе дақылдарды егудің талабына сай олардың қопсыту әр түрлі тереңдікте: ең беткі қабаттан бастап, жыртылған тереңдіктен төменгі қабаттарға дейін жүргізіледі.
Топырақты жыртып-қопсытуға,соқалар, қайырмалы және дискілі сыдырғыштар, табанды культиваторлар, дискілі және әр түрлі тісті тырмалар қолданылады.
Топырақты аудару дегеніміз топырақтың жыртылатын қабатының бетін төменгі қабатына, астыңғысын бетіне шығару болып табылады. Топырақты бұлайша еңдеу -- органикалық және минералдық тыңайткыштарды өндіруге, көпжылдық шөп пен сабая түптерін, сондай-ақ топырақтың жоғарғы қабатында, аңызда арамшөптерде болатын зиянкестер мен өсімдік ауруларының тұқымдарын жауып, тұншықтыру үшін қолданылады.
Аудару процесі арқылы топырақтық құнарлы қабаты қалыңдатылады, өйткені оның төменгі құнарсыз деңгейі үстіне шығарылып, құнарлы қабатпен араластырылады.
Көбіне топырақтың жақсы құрылымы оның төменгі қабатында пайда болады. Топырақтың төменгі жаксы құрылымын үстіне шығару арқылы, су мен ауаның топырақтың төменгі қабатын сіңуіне қолайлы жағдай жасалады.
Кейбір жағдайларда топырақ қабатын аудару, арамшөп тамырларын топырақ бетіне шығару арқылы олардың мұнан кейін жойылуын көздеу мақсатында жүргізіледі.
Микробиологиялық алмасу әдетте топырақтың беткі қабатында көбірек болады. Сонық нәтижесінде мұнда өсімдіктің қоректік заттарының жинақталуына қолайлы жағдай жасалады.
Топырақ қабатын аудару арқылы, оның бетіндегі қоректік заттар тереңдетіліп, өңделетін топырақ қабаты құрамының бір текті болуына мүмкіндік болады.
Топырақ қабатына тыңайтқыштар мен әк өндіру кезінде микроорганизмдердің дұрыс бөлініп, қоректік элементтердің жеткілікті болуы және топырақ қабатының біртектілігін қамтамасыз ету үшін топырақтың өңделетін қабатын араластыру керек. Топырақты аударуға плугтер мен сыдырғыштар қолданылады.
Топырақ қабатын аударудың пайдалылығына қарамастан оны әр кезде және барлық жерде бірдей қолдана бермейді.
Құрғақшылық аудандарда топырақ қабатын аудару, оның кеуіп кетуін күшейтеді. Мұнан басқа, аңыз бен өсімдік қалдықтарын топырақ қабатына араластырғанда, су эрозиясы мен дефляцияның (дефляция-топырақтың желмен жылжып көшуін білдіреді және бұл құбылыс - топырақ түйіршіктерінің бұзылуын, көшуін және шөгуін түгел қамтиды) пайда болу қауіпін өсіреді, қысқы ылғалдың жиналу жағдайын нашарлатады.
Өңделетін топырақ қабаттарын араластыру, топырақты өңдеу тәсілдерінің барлығында да орындалады. Ол топырақты фрезер құралымен өңдегенде толық орындалады, ал топырақты дискілі құралмен, әсіресе қырғыш дискілі ауыр тырмамен өңдегенде, жеткілікті іске асырылады.
Топырақтың бетін тегістеу-дақылдар тұқымдарын біркелкі тереңдікке енгізудің негізгі шарты. Тегістелмеген топырақты тұқым әр түрлі тереңдікке түседі де, өсімдік көгі біркелкі өнбейді. Топырақ бетін тегістеу, тоң кесектердің жою топырақ қабатындағы ылғалдың буға айналмауына әрі жиналуына мүмкіндік туғызады.
Танап топырағының беткейі толқын тәріздес, жалды немесе кесекті болуынан ылғал тегістелген топырақтың беткейіне қарағанда тез буланғыш келеді. Егістік танап топырағын тегістеу тырмамен, культиватормен, тегістегіш сүйретпемен және катокпен жүргізіледі.

1 Топырақты өңдеу тәсілдері
Мәдени дақылдарды өсіруде қолданылатын агротехникалық шаралардың ең қажетті және шешуші маңызы бар жұмыстардың бірі-топырақты өңдеу.
Ауа және топырақ жағдайларына, агротехникалық талаптар мен орындалатын технологиялық процестерге байланысты топырақты өңдеудің жетекші тәсілдері-жырту,терең қопсыту, саңылауландыру, фрезерлеу, сыдыра жырту, культивациялау, ұялау, тырмалау, катоктау болып табылады.
Жырту. Топырақты терең өндеудің тасілі ретінде мәденн "жыртудын теориялық негізгі мәні: жырту қабатының беткейінің шаңды бөлігі төменгі қабатына түсіріледі де, үстін плугтын бас, корпусының көмегімен ұсақ түйіршіктермен жабады.
Топырақ өңдейтін машиналарға қойылатын талаптар: 22...23 см терендікте жыртып, қыртысты майдалау және аудару, ендігін толық бойлап, бірдей тереңдікте жырту, өскен шөп пен егін қалдықтарын толық жабу, топырақтың беткі қабатын біріктіру және тегістеу. Дәнді және техникалық дақылдарға арналған негізгі өңделетін топырақтарда бұл талаптар аудармалы бетті корпусармен жабдыкталған жалпы жұмысқа арналған плугтарды қолдану арқылы орындалады. Мұнда әрбір корпустың алдында топырақтың беткі шымды қабатын тіліп, оны борозданың түбіне аударып жатқызатын шым аударғыш орнатылады.
Шым аударғышының топырақ қабатына ену терендігі 10... 12 см болады. Бұл шым аударғыштардың жұмыс беті цилиндроид тәрізді.
Аса шымды топырақта жұмыс істеу ұшін (тың және тыңайған жерлерде) жартылай винтті шым аударғышты қолданған орынды.
Таяз жырту ең көп дегенде 20 см тереңдікке дейін жүргізілсе,20 см-ден артық тереңдікте жыртуды терең жырту деп атайды.
Аударып жырту загонның ортасынан басталады да, мұнда загонның ортасында үйілген атжал пайда болады.
Құлата жырту жұмысы загонның шетінен басталады, мұндай жыртылған жөн ортасында айырма борозда пайда болады.
Жұмыс беті жартылай винтті корпустар, тығыздығы жоғары, шьмды тың және тынайған топырақты өңдеуге арналған. Шым аударғышпен бірге қолданғанда аңыздық егіс пен өсімдік қалдықтарын жабуды қамтамасыз етді.
Топырақ қабатын аудармай жыртуға қайырмасыз корпустар қолданылады. Мұндай корпустармен жабдықталған плугтар ылғалы тапшы аудандарда күлді, сортаңды және басқа да құнарлығы аз топырақтарды жыртуға қолданылады.
Жұмыс беті винтті корпустар топыақ қабатын (180°-қа) аударуға арналған. Бұлар топырақ қыртгысын мүлде майдаламай біртұтас лента түрінде қалдырады.
Топырақ қабатын аудармай терен жырту топырақты шамалы араластыруды және қабаттарды өзара. алмастыруды қамтамасыз етеді, көпжылдық арамшөптерді жояды, топырақтын физикалык қасиетін өзгертіп, су режимін жақсартгады, жыртылған қабаттын құнарлануын арттырады.
Бір терендікте жыл сайын қайта жырту өсімдіктін. тамырына ауа, су өткізбейтін қатты топырақ ұлтаны пайда болуға әкеліп соктырады.
Өсімдік тамыр жүйесі осы топырақ ұлтанына дейін барып, бүгіліп, қайырылып қалады, ал тамыржемістері әлсіз болып, мол өнім алуды тежейді. Жыртылған танашта топырақ ұлтаны пайда болмас үшін жылмажыл әр түрлі тереңдікте жыртып, немесе топырақ терендеткішті пайдаланған дұрыс.
Корпустың артына қондырылатын топырақ тереңдеткіш топырақтың қопсытылатын қабатын 6...15 см тереңдетіп, оны топырақ бетіне шығармай қопсытады. Осылайша қопсыту топыраққа ауаның, судың енуін көбейтеді. Өсімдіктің тамыр жүйесінің дамуына қолайлы жағдай жасайды және жыртылу қабатынын төменгі қыртысын байытуға мүмкіндік береді.
Қарашірікті қабаты қалың емес топырақты өндегенде, төменгі құнарсыз қабат үстіне шығарылады да, құнарлы қабаттың сапасын төмендетеді. Сондықтан мұндаій топырақты арнаулы ойықты корпуспен өндеген жөн. Ойық корпус топырақты екі қабатта еңдейді.
Төменгі қабаттың (қалыңдығы 13 ... 15 см) қопсытылған топырағы бетіне шығарылмай, түрен мен қайырма арасындағы ойық арқылы жылжып борозданың ұлтаныніа түседі.
Ал жоғарғы қабаттың (қалыңдығы 18...22 см) топырағы қайырмамен аударылып, ұсақталады діа, алдынғы корпустың ойығынан түскен төменгі қабаттың қопсытылған топырағының үстіне жатқызылады.
Тамыр жүйелері 35...40 см терендікке жететін, мысалы, қант қызылшасын, мақтаны, жүгеріні, тағ;ы басқа техникалық дақылдарды егетін топырақты өңдегенде кең алымды корпусы бар плуттар қолданылады.
Топырақты мұндай корпустармен: өңдеу мәдени өсімдіктердін тамыр жүйелерінін жақсы дамуын және ауанын үлкен терендіке енетін қамтамасыз етеді. Ылғалдың жиналуына және сақталуына қолайлы жағдай жасайды. Тошырақта қоректік заттардын мөлшері айтарлықтап артады және егістік жердің арамшөптермен ластануы азаяды.
Терең қопсыту. Терең қопсытқыш -- жазық тілгіш культиваторы топырақ қабатын қопсытады, өңдіейтін топырақ қабатын аудармай тіледі. Топырақ бетінде 80 проценттей аңыз сабақтары сақталады. КПГ-250 терең қопсытқыш -- жазық тілгіш күльтиваторы 30 см тереңдікте қопсыту үшін алым кеңдігі 110 см болатын екі жұмыс органьшен, ал 16 см тереңдікте жазық тілгішті өңдеу үшін алым кеңдігі 250 см болатын бір жұмыс органмен жабдықталады.
Терең қопсыту үшін пайдаланатын құралдар ҚПГ-250 және КПГ-2 -- 250. Ең жоғарғы сапалы өңдеу, топырақ ылғалдылығы ең аз су сыйымдылығы 55...65 процент болғанда жүргізіледі. Жылжу жылдамдығы сағатына 10 км дейін, өңдеудің тереңдігі 30 см дейін болады.
Саңылауландыру. Топырақты терең еңдеудің мұндай тәсілі көбінесе тау баурайларындағы күздік дақылдарға, көпжылдық шөптер егісіне, шабындықтар мен жайылымдарға қолданылады. Саңылаулар баурайға көлденең кесіледі, оның тереңдігі 35... 40 см.
Саңылаулар баурайға қаран ағатын суды ұстап қалады, судың ағып кетуі мен топырақтың шайылуын азайтады, өсімдіктердің ылғалмен қамтамасыз өтуін және олардың өнімділігін арттырады.
Саңылауларды тілу ушін саңылау тілгіш ШН-2 -- 140 қолданады, ал аралығы 1,4 метрден, тереңдігі 40 см ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.