Казақстандағы негізгі экологиялық проблемалар

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4

Негізгі бөлім:
1. Қазақстандағы жалпы қалыптасқан жағдай ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
2. ҚР.ның экологиялық проблемалы аймақтары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
3. Семей полигоны зардаптары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
4. Арал теңізінің экологиялық мәселесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...9
5. Әуе бассейнiнiң ластануы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .14
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..16

Адамның шаруашылық әрекеті табиғаттың өзгеруіне әсер ететін ерекше фактор. Адам еңбек пен ақыл ойдың арқасында қоршаған ортаға бейімделумен қатар, оны өзгертеді де. Сондықтан табиғатты өзгерту барысында адамзат оның кейінгі зардаптарын да ескеруі қажет. Табиғат кешендеріне кері әсер ететін озық ғылыми-техниканың тікелей қатысы жоқ. Ол өзгерістерге кінәлы прогресс емес, техникалық жобаларда адамның шаруашылық әрекетінің әсері есепке алынбаған. Жауын-шашын мөлшерін, топырақ ылғалдығын ескерместен топыраққа минералды тыңайткыштар енгізу, ол заттардың шайылып, өзендер мен бөгендердің ластануын туғызды. Мұның бәрі қаншама еңбек пен шикізатты зая кетірумен бірге, қоршаған ортаның жағдайын нашарлатады. Ірібөгендер салуда аумақтың табиғат ерекшеліктерін ескермеу мезгілсіз батпақтануға, топырак, өсімдік жамылғысы мен сол жердіңмикроклиматыныңөзгеруіне әкеп соғады. Қазіргі кезд еантропогендік ландшафтарбасым. Ландшафтарды жақсарту үшін оларды өзгертетін шаралар жүргізеді. Соның бірі –мелиорация.Мелиорация жердің жағдайын жақсарту мен оны пайдалану тиімділігін арттыруға бағытталған шаралардың жиынтығы болып табылады. Табиғатты тиімді пайдалану, көркейту және қорғау кешенді түрде қарастырылуы қажет.Рио-де-Жанейро декларациясыныңқағидаларын есепке ала отырып Қазақстанның экологиялық қауіпсіздігі проблемалары және қоршаған ортасының жағдайына ғаламдық, ұлттық және жергілікті деңгейде қаралуын қарастырады.
Ғаламдық экологиялық проблемаларға климаттың өзгеруі, озон қабатының бұзылуы, биоәртүрліліктің азаюы, шөлейттену және жердің құлдырауы (деградация)жатады. Ұлттық экологиялық проблемалареа экологиялық апатты аймақтар;Каспий теңізіқайраңы ресурстарын белсенді игерумен байланысты проблемалар;тарихи ластану; трансшекаралық мәселелер; әскери ғарыштық және тәжірибелік кешендер полигондарының әсерінжатқызуға болады. Жергілікті экологиялық проблемаларға ауа бассейнінің ластануын, радиоактивті, тұрмыстық және өнеркәсіптік қалдықтары, табиғи және техногендік төтенше жағдайларды жаткызуға болады. Адам әрекетінен Қазақстан жерінде тез шешуді қажет ететін проблемалар бар.

1. Баешов А. Д., Дәрібаев Ж.Е., Шакиров Б.С. Экология негіздері. – Алматы: Кітап, 2000. – 176 б.
2. Мамбетқазиева С. М., Сыбанбеков А. Д. Табиғатты қорғау. – Алматы: Атамұра, 2010. – 310 б.
3. Жатқанбаев Ж. Р. Экология негіздері. – Алматы, 2008. – 147 б.
4. Кенесариев Ү.И., Жақашов Н.Ж. Экология және халық денсаулығы. – Алматы: Дәуір, 2006. – 283 б.
5. Провадкин М.Б. Экология. ¬¬¬ – Москва: Высшая школа, 2005. ¬– 246 б.
6. Сағымбаев Ғ.Қ Экология негіздері.. Алматы, 1995ж.

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 16 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС УНИВЕРСИТЕТІ КЕАҚ

Радиотехника және байланыс факультеті

Өміртіршілік қауіпсіздігі және
қоршаған ортаны қорғау кафедрасы

Экологиялық тұрақтылық және өміртіршілік қауіпсіздігі пәні
Реферат

Тақырыбы: Казақстандағы негізгі экологиялық проблемалар

Орындаған: Тлеуберген А .Қ.
Топ: СИБк-16-1
Тексерген: аға оқытушы Торғаев Ә. Ә.

Алматы, 2016
Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4

Негізгі бөлім:
1. Қазақстандағы жалпы қалыптасқан жағдай ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ..6
2. ҚР-ның экологиялық проблемалы аймақтары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... .8
3. Семей полигоны зардаптары ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
4. Арал теңізінің экологиялық мәселесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .9
5. Әуе бассейнiнiң ластануы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..12

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .14

Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..16

Кіріспе

Адамның шаруашылық әрекеті табиғаттың өзгеруіне әсер ететін ерекше фактор. Адам еңбек пен ақыл ойдың арқасында қоршаған ортаға бейімделумен қатар, оны өзгертеді де. Сондықтан табиғатты өзгерту барысында адамзат оның кейінгі зардаптарын да ескеруі қажет. Табиғат кешендеріне кері әсер ететін озық ғылыми-техниканың тікелей қатысы жоқ. Ол өзгерістерге кінәлы прогресс емес, техникалық жобаларда адамның шаруашылық әрекетінің әсері есепке алынбаған. Жауын-шашын мөлшерін, топырақ ылғалдығын ескерместен топыраққа минералды тыңайткыштар енгізу, ол заттардың шайылып, өзендер мен бөгендердің ластануын туғызды. Мұның бәрі қаншама еңбек пен шикізатты зая кетірумен бірге, қоршаған ортаның жағдайын нашарлатады. Ірібөгендер салуда аумақтың табиғат ерекшеліктерін ескермеу мезгілсіз батпақтануға, топырак, өсімдік жамылғысы мен сол жердіңмикроклиматыныңөзгеруіне әкеп соғады. Қазіргі кезд еантропогендік ландшафтарбасым. Ландшафтарды жақсарту үшін оларды өзгертетін шаралар жүргізеді. Соның бірі - мелиорация.Мелиорация жердің жағдайын жақсарту мен оны пайдалану тиімділігін арттыруға бағытталған шаралардың жиынтығы болып табылады. Табиғатты тиімді пайдалану, көркейту және қорғау кешенді түрде қарастырылуы қажет.Рио-де-Жанейро декларациясыныңқағидаларын есепке ала отырып Қазақстанның экологиялық қауіпсіздігі проблемалары және қоршаған ортасының жағдайына ғаламдық, ұлттық және жергілікті деңгейде қаралуын қарастырады.
Ғаламдық экологиялық проблемаларға климаттың өзгеруі, озон қабатының бұзылуы, биоәртүрліліктің азаюы, шөлейттену және жердің құлдырауы (деградация)жатады. Ұлттық экологиялық проблемалареа экологиялық апатты аймақтар;Каспий теңізіқайраңы ресурстарын белсенді игерумен байланысты проблемалар;тарихи ластану; трансшекаралық мәселелер; әскери ғарыштық және тәжірибелік кешендер полигондарының әсерінжатқызуға болады. Жергілікті экологиялық проблемаларға ауа бассейнінің ластануын, радиоактивті, тұрмыстық және өнеркәсіптік қалдықтары, табиғи және техногендік төтенше жағдайларды жаткызуға болады. Адам әрекетінен Қазақстан жерінде тез шешуді қажет ететін проблемалар бар.

Қазақстандағы жалпы қалыптасқан жағдай
Қазіргі кезде адаммен оны қоршаған орта арасындағы қарым-қатынастың күрделене түскені мәлім. Жер шарының халық санының жедел өсуімен өндіргіш күштердің күрт дамуы адамның табиғатқа жүргізілетін ықпалын күшейтеді. Әсіресе 20 ғасырдың ортасынан бастап, адам мен табиғат арасында жаңа жағдай қалыптасты. Адамзат қажетіне керек шикізатқа сұраныс материалдық өндірістің көлемін арттырды, жер қойнауы мен мұхит байлығы иелеріне бастады. Табиғатқа бағынбаймыз, оны өз игілігімізге айналдырып, бермесін тартып аламыз деген көз қарас қалыптасты. Мұның барлығының жер бетіндегі тіршілікке тигізетін әсері табиғаттың өзіне тән құбылыстардан- табиғи өзгеріс пен жел, су тасқыны, жер сікінісі әсерінен әлдеқайда асып түсті.
Жер бетіндегі экологиялық жағдайдың өзгеруі, әсіресе ғылыми-техникалық өрлеумен тікелей байланысты. Екінші дүние жүзілік соғыстан кейін әлем елдерінің көбі өнеркәсібін дамыту жолына түсті. Егер соғысқа дейін дамыған елдер қатары оннан аспайтын болса, соғыс аяқталысымен индустрияландыру науқаны жаппай етек алды. Өнеркәсіптің дамуы жер қойнауындағы қазбаларды игеруді ұлғайтты. Өз кезегінде бұл ауаның ластануын күшейтті. Екіншіден бұл жылдары дүние жүзіндегі демографиялық жағдай да үлкен өзгеріске ұшырады.
Жер шары бойынша халық саны тез өсіп кетті. Халықтардың өсуі туралы әлемдік демографиялық сараптаманы қарап отырсаңыз, бұған көзіңіз анық жетеді. 1700 жылы әлемде 620 миллион халық болса, 1850 жылы ол екі есе өсіпті (1.200 млн), яғни халықтың екі есе көбеюіне бұл тұста 150 жыл керек болған екен. Ал бұл содан соң 100 жылдықта екі есе көбейген. Ендігі кезекте екі есе өсу үшін не-бәрі 40-ақ жыл керек болды. Халықтың жылдам өсуі табиғатқа деген тұтыну қысымын өсірді. Табиғат өзінен шыққан шығынды қайта қалпына келтіріп отыртын үақыттың мерзімінен жаңылды.
Табиғатың өздігінен қалпына келуін күтпей-ақ жеделдете қанау оның жүдеушілігін тудырады. Үшіншіден қалалар көбейіп оларда тұратын халық саны артты. 20 ғасырдың басында жалпы халықтың 10% ғана қалада тұрса, ғасыр аяғында бұл 50%-ке жуықтады. 2001 жылы Қазақстандағы қала халқы 54%-ке жетті. Осынша көп адамның оның экологиялық жағдайларын (келетін зардаптары мен оны болдырмау мүмкіндігін) қоса ескеріп негізінде, бұл салада - қазір орын алып отырған қателікке жол берілмес еді. Осылардың салдарынан Қазақстан қазір экологиялық жағдайы ауыр өлкенің біріне айналып отыр.
Қазақстанның жері қаншалықты ұлан-ғайыр болса, оның қойнауындағы табиғи байлықта соншалықты мол, әрі алуын-түрлі. Ұлан байтақ өлкенің қысы Сібірдің қақаған аязындай бет қарыса, жазы орта Азияның аптап ыстығындай ми қайнатады. Жер бедері бірде тайгага ұқсаса, бірде шөлге ауысады . Бірде жасыл желегі жайқалған ойпаттарға кезіксең, ізінше бұйрат-бұйрат, жал-жал құмды жоталарға кезігесің. Аспанмен таласқан асқар таулар көз тартады.
Республиканың солтүстігінен басталынатын шексіз, шексіз дала Орталық Қазақстанға таяған сайын Сарыарқаның адыр қыраттарына ұласып, одан әрі оңтүстік пен қңтүстік шығысқа қарай Алтай, Сауыр, Тарбағатай тауларының сілемелеріне, Жоңғарлар Алатауы мен Тянь-Шаньға иек артады . Республика аумағын төрт аймаққа-орманды дала, дала шөлейтжәне шөл - бөлуге болады.
Біздің Табиғат экологиялық одағының құрылғанына 15 жыл болды. Бұл еліміздің ең алғашқы Жасылдардың бірі. Осы жылда еліміздің табиғатын қорғауда қыруар іс тындырдық.Ең алдымен біз Сорбұлақ кем дегенде 50 мың адамның өмірін қиып кетуі әбден мүмкін. Балқаш, Күрті аудандардағы түгелдей дерлік Алматыдан келетін қалдық судың астына қалады.Біздің ұсынысымыз апаттың алдын алу үшін Сорбұлақтан шығатын канал салу.Әйтпесе күндердің-күнінде күдігіміз шындыққа айналып. Канал салуға шамамен 20-30 миллион доллар қажет.
Қазақстанда Балқаштан басқа Арал, Семей полигоны, Каспий сияқты экологиялық апат аймақтары бар. Тіпті ең әсем жерлеріміз Бурабай мен көкшетаудың өзі де құрып бара жатыр. Бұл туралы мәселе көтеріп жатыр. Семей Павлодар аймақтарындағы керемет ормандар қурап барады. Ол ормандардың тарихы сонау мұз дәуірі кезінен басталад. Сол жердің тұрғындарыағаштарды қырқып алу үшін ормандарды әдейі өртейді екен. Үш облыстың прокуратурасында айтқанымыздан кейін бұл мәселе біршама қолға алынды.
Егемендік алған соң біз: Қазақстанның әрбір тұрғыны Наурыз кезінде бір-бір ағаш отырғызуымыз керек- деп бастама көтердік.Және өзіміз де жыл сайын акция өткізіп жүрміз. Қалай болғанда да бастамамыз елдің құлағына жылы шалынып жұрт Наурыз сайын ағаш отырғыза бастады. Қазақстанда Жасыл-Ел деген бағдарлама қабылданды.
Сондай-ақ бізде Каспийге тамған мұнайдың, балық аулаумен заңсыз айналысып жүрген адамдардың кесірінен бекерге балық азайып жатыр.Тіпті балықтарды есейіп уылдырық шашуға жеткізбей өлтіріп жатыр.Мысалы, белуга (бекіре балықтың бір түрі) деген балық 18 жасында ғана уылдырық береді. Біз оған жеткізбей қырып-жойып жатырмыз.
Қайбір жылдары бекіренің тұқымын Балқашқа әкеліп, сонда өсіру туралы дабыл қабылдады. Біз осы мәселені қолға алып, тәжірибе жасап көрдік. 4-5 жылдан бері бекіре балықты өзіміз шағын су қоймасында өсіріп жатырмыз. Мұны өкімет адамдары қолдап, оны ары қарай дамытуға ұмтылып отыр. Балық шаруашылығы комитеті ашылды. Фермерлер де осы балықты өсіруге қызушылық таныта бастады. Жалпы бекіре өте сапалы балық болып табылады.
Табиғат байлығы шексіз емес. Осыны қазіргі адамдар түсінбейді. Мысалы, енді бір 20-30 жылдан кейін біздің жер асты байлықарымыздың- мұнайымыздың да, көміріміз бен теміріміздің де шеті көрініп қалды. Сол кезде біздің балаларымыз көп қиындыққа ұшырайды. Осыны бәріміз қазірден бастап ойлауымыз керек. Жерасты байлығынкейінгі ұрпақтарға қалдырмай, шет елге сыпыра сатып жатырмыз. Бұл -дұрыс емес. Мүмкіндігінше мұнайды да басқа қазба байлықтарды да сақтауымыз қажет. Мұнай дегеніміз тек қана жанармай емес, ол нағыз химия. Одан түрлі нәрсе жасап шығаруға болады. Қазір әлемге халықаралық терроризм күшті қауіп тудырып отыр. Күзетті қанша күшейткенмен де станса ғимараттарының қауіпсіздігін 100 пайыз қамтамасыз ету мүмкін емес. Бір бұрышында болмашы ғана жарылыс болса, АЭС өзінен-өзі жарылып кетуі де мүмкін. Бізде АЭС-тан басқа да энергия бере алатын балама қуат көздері жеткілікті. Олар-жел,күннің сәулесі және тағысын тағы. Осы энергия көздерін пайдалануға, дамытуға қаржы бөлінсе, оларды іске асыру қиындық тудырмайды. Бізде жел жиі соғып тұрады ғой. Мысалы Жоңғар қақпасында жел бір толастамайды. Сол желдің бір-ақ пайызы қуаты бүкіл Қазақстанды энергиямен қамтамасыз ете алады. еліміздің басқа да өңірлерінде жел жетерлік. Жерді бекерден бекер құрғатып жатқан күннің сәулесін пайдалануға болады. Қауіпсіз энергия көздерін игерудің өзі оңай жұмыс емес.Бәрібңр ертең мұнай біткен кезде, осыларды пайдалануға тура келеді.
Айта берсек біздің еліміздегі экологиялық проблемалар шаш етектен. Әрине оның бәрін шешу керек-ақ. Қазіргі біздің алдымызда тұрған басты мақсатымыз- Балқаш, Сорбұлақ секілді ірі мәселерді шешу болып табылады. Мұның екеуі де кезек күттірмей шешілуге тиіс мәселе.
Қазақстанның табиғат жағдайлары алуан түрлі. Қазақстан террториясы кең-байтақ жерді алып жатыр, Батыстан Шығысқа қарай - 2,925 км (Каспий теңізі мен Орал ойпаттарынан Алтайға дейін). Солтүстіктен Оңтүстікке қарай - 1,600 км. Батыс Сібір жазығы мен Орал тауларының жоталарынан Тянь-Шань таулары мен Қызылқұм шөліне дейін. Қазақстанның жалпы ауданы (2,7 млн. шаршы км) Франциядан 5 есе артық. Бірнеше ландшафтық белдеулер мен белдеу тармақтары бір-бібін алмастырады: орманды дала (6%), дала(28%), шөлейт (18%),шөлді (40%). Қазақстанняң Оңтүстік және Шығыс шекараларын биік таулар көмкеріп жатыр. Қазақстан халқы 16 млн-нан астам адамды құрайды. Қазақстандағы қалыптасқан экологиялық жағдайды жағдайды қанағаттанарлық деп айта алмаймыз.

ҚР-ның экологиядық проблемалы аймақтары
Қазақстандағы қазіргі кездегі экологиялық мәселелерге байланысты бірнеше экологиялық аймақтарын көрсетуге болады.
А аймағы - Каспий маңы, мұнай өндіру мен өңдеу салаларына маманданған облыстар кіреді. Бұл аймақтағы приоритетті мәселе - табиғи ортаның мұнаймен ластануы.
А аймағына Қазақстанның негізгі мұнай өндірушілері болып табылатын Атырау және Маңғыстау обылыстары жатады . Халқының саны 1,47 млн. адам, немесе халықтың 5% - ынан кем бөлігін құрайды.Ал ұлттық өнімнің шамамен 16% - ын құрайды . Каспий маңы аймағында мұнайгаз өнеркәсібінің айтарлықтай дамуы жоспарланып отыр. Каспий теңізінің солтүстігінде мұнай қоры - 3 - 3,5 млрд. Тонна және газдың - 2-2,3м Ағымдағы мұнай өндіру барлық қордың 1% құрайды. 1996 жылы елдің мұнай өндіру саласын қаржыландыру жүргізілді, жақын жылдары одан да артады.
Каспий теңізінде бекіре мекен етеді. Ол ең жоғары сапалы уылдырықтың 95 %-ын береді де, оның беретін табысы 10 млн. долларды құрайды. Шектен тыс аулаумен қатар, теңіз суының мұнаймен ластануы оның санын кемітеді. Сондықтан, биокөптүрлілікті сақтау мәселесіне көңіл аударылуы керек.
Қазақстанда мұнай өндіру 100 жылдан бері жүгізіліп келеді. Ескірген технологияларды қолдану орасан зор экономикалық шығындар мен қоршаған ортаның бұзылуына әкеліп соқтырды. Топырақтың деграциясы, судың мұнаймен ластануы адамның денсаулығына және экожүйеларге әсер етіп , шөлдену процестерінің жүруне, биокөптүрліліктің жойылуна әкеледі. Тыныс алу жолдарының қабыну аурулары мұнай өндіретін аудандардағы орташа саны облыспен салыстырғанда жоғары . Канцерогенді көмірсутектердің концентрациясың жоғары болуы бұл зонадағы қатерлі ісіктен болатын өнімнің басқа аймақтармен салыстырғанда 2 - 4 есе жоғары болуына әкелді. Жас балалардың өлімі мың адамға шаққанда 37 адамды құрайды. Бұл көрсеткіш еліміз бойынша ең жоғары көрсеткіш .
Мұнай өндірілетін жылдары 5 млн. тоннаға жуық мұнай төгілген. Бұл грунт пен беттік судың ластануына , өсімдіктердің жойылуы мен адамның ұшқыш органикалық қосылыстармен ластануына әкелді. Жыл сайын шамамен 740 млн. м серіктес газдар жатады. Бұл тек бағалы шикізаттың жойылуына ғана әкеліп соқтырмайды, сонымен қатар атмосфераның азот және күкірт тотықтарымен , парниктік жанбайтын көмірсутектермен ластануы мен осы маңдағы температураның жоғарылауына әкеледі.
В аймағына еліміздің шығыс облыстары жатады. Қазақстан Республикасының өнеркәсібі жоғары дамыған аймағы. Ірі түсті және қара металлургия, энергетикалық комплекс шоғырланған . Бұл аймақтағы мәселелер - қоршаған ортада өндірістік қалдықтардың жиналуы , урбанизацияланған территориялардағы атмосфералық ауаның ластануы , ормандардың деграциясы, ерекше қорғауға алынған территориялардың жеткіліксіздігі.
В аймағына солтүстік-шығыс обылыстар - Шығыс Қазақстан , Павлодар, Қарағанды, Ақмола жатады. Халқының жалпы саны 7 млн.-нан астам. Аймақ тау - кен өндіру, көмір өнеркәсібі мен жылу энергиясын өндіретін орталық болып табылады. Аймақтың экономикасында ауыр өнеркәсіп ,мұнай өңдеу , азық - түлік және жеңіл өнеркәсіп маңызды орын алады. Территорияның басым бөлігін ( 4 млн.ға) ормандар алып жатыр, бұл бүкіл Қазақстанның орман ресустарының 50% -ын құрайды.Ресустардың көп бөлігі Шығыс Қазақстан обылысына кіреді.
Ертіс - Нұра - Есіл өзендерінің бассейндерінің су ресустары - неғізгі су көзі.
Аймақтың экономикасының дамуына ресурстардың күйі әсер етеді. Ертіс және Нұраның өзен бассейндері 4,1 млн. халықты сумен қамтамассыз етеді және ішкі өнеркәсіптік қажеттілік үшін 1700 Мвт энергия өндіреді. Бассейнаралық су беруді жоспарлау , Қара Ертістен суды Қытай халық республикасына беру мәселені шиеленістіруі мүмкін .
Тек бір Шығыс Қазақстан обылысында 1,5 млрд. тонна улы өнеркәсіп қалдықтары сақталған. Олар 32 мың га жерді алып жатыр. Бірнеше жыл бұрын Нұра өзенінің суын пайдалану, 25 жылдан бері сынаптың жиналуы себепті тоқтатылған .Су түбінде ластану мөлшері 200 мгкг құраған.
Ертіс өзеніне жалпы ластану және Шығыс Қазақстан мен Павлодардағы керосиннің төгілуіқаупі төндіруде.
Өнеркәсіптік қызмет нәтижесінде ауа күкірт тотықтарымен , фенолдармен , формальдегидтермен, қатты бөлшектермен және қорғасынмен ластанған.
Экологиялық мәселелердің халықтың әлеуметтік - экономикалық жағдайы мен денсаулығына әсері орасан зор: жыл сайын улы қалдықтардан келетін шығын 300 млн. Доллар, ауаның ластануы - 266 млн. Доллар. Аймақта қатерлі ісіктермен ауыру деңгейі ең жоғары.
С аймағына - оңтүстік аймақтар жатады. Тұрақты сумен қамтамассыз етуді қажет ететін ауыл шаруашылық бағытымен сипатталады. Оңтүстік аудандардағы негізгі экономикалық меселелер - су ресурстарының жетіспеуі, су көздерінің шайынды сулармен ластануы, жайылымдардың деградациясы, табиғи және мәдени ешкерткіштердің бұзылуы. С аймағына Алматы, Жамбыл, Оңтүстік Қазақстан және Қызылорда обылыстары жатады. Халық саны шамамен 5 млн. Негізгі қызметі - ауыл шаруашылығы. Ол суару үшін Арал және Алакөл - Балқаш бассейнінің өзендерінің суын пайдаланады. Аймақтың біраз бөлігі ауа райы күрт континенталды шөл аймағында жатыр.
Ауыл шаруашылығының ұлттық өнімдегі үлесі 12% . 1990 жылы мал шаруашылығы ауыл шаруа

Семей полигоны зардаптары

Семей ядролық полигонында 1989 жылға дейін 470 ядролық жарылыс жасалып , 300 мың га территорияда радиоактивті жауын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.