Төтенше жағдайлар және табиғи апаттар кезіндегі жүргізілетін іс-шаралар және оны есептеу графикалық жұмысы

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
Негізгі бөлімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
• Тапсырма № 1 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
• Тапсырма № 2 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
• Тапсырма № 3 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
• Тапсырма № 4 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..13
• Тапсырма № 5 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..15
• Тапсырма № 6 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..20
• Тапсырма № 7 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..25
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 29
Пайдаланғанәдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 30

Осы есептеу-графикалық жұмысты жасау барысында мен болуы мүмкін кейбір төтенше жағдайлар және табиғи апаттарды алдын ала анықтап, олардың болуы кезіндегі жүргізілетін іс-шаралар көрсетіп, және оны есептеуім қажет.
Адамды қоршап жатқан ортаның бәрі потенциалды апат туғызады. Бұл апаттар кез келген уақытта болып қалуы мүмкін. Сондықтан адамның өзімен қоса, мемлекет өз адамдарының өмір қауіпсіздігіне жауапты. Төтенше жағдайларды ескеріп, алдын алу – мемлекеттің бірден бір шарасы.
Қазақстан мемлекетінің орналасқан жері – кең байтақ. Ол жерлерде табиғат апатының неше түрі: жер сілкіну, қар тасқыны, қатты жел, су тасқыны сияқты құбылыстар жиі болып жатады.
Зілзала – бұл кенеттен пайда болатын, халықтың қалыпты тірлігін күрт бұзатын, материалдық құндылықтарды үлкен шығынға ұшырататын, сондай-ақ адамдар мен хайуанаттардың өлім-жітімі болатын табиғат құбылысы.
Зілзала кез келген мемлекет үшін үлкен ауыртпашылық, келтірер залалы мол төтенше оқиға.
Қазақстан Республикасының аумағында мынадай зілзалалар болуы мүмкін: жер сілкінісі, сл, қар көшкіні, сырғыма, дауыл, су тасқыны, буырқасын, өрт.
Дүниежүзінде су тасқынына бүкіл зілзаланың 40% келеді екен, 20% –тропикалық циклондар, 15% – жер сілкінісінің, ал қалған 25%– зілзаланың басқа түрлері.

1. Торғаев Ә.Ә., Приходько Н.Г. Өрт қауіпсіздігі негіздері.– Алматы: АЭжБУ, 2013. – 57 б.
2. Оспанова Г.С., Бозшатаева Г.Т. Экология. – Алматы: Атамұра, 2005. – 125 б.
3. Наурызбаев А.Б. Табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар туралы әдістемелік құрал. – Алматы: Дәуір, 2010. – 231 б.
4. Стамқұлұлы Ә. Р. Қазақстан Республикасының Экология құқығы. – Алматы: Жеті жарғы, 2006. – 345 б.
5. Айтуғанова З. Ш. Экологиялық қауіпсіздіктің экономикалық мәселелері. – Алматы: Юрист, 2005. – 45 б.
6. Абжалиева А.Ж., .Жамалбеков Е.Ұ, Қалыбеков Т, Қолұшпаева А.Т., Рысбеков Қ.Б. Экология. – Алматы: Ғылым, 2007. – 456 б.
7. Ақбасова А.Ж., Саинова Г.Ә. Экология. – Алматы: Атамұра, 2009. – 275 б.

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 31 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
Негізгі бөлімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
* Тапсырма № 1 ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
* Тапсырма № 2 ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
* Тапсырма № 3 ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...9
* Тапсырма № 4 ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .13
* Тапсырма № 5 ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .15
* Тапсырма № 6 ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .20
* Тапсырма № 7 ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .25
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 29
Пайдаланғанәдебиеттер ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 30

Кіріспе
Осы есептеу-графикалық жұмысты жасау барысында мен болуы мүмкін кейбір төтенше жағдайлар және табиғи апаттарды алдын ала анықтап, олардың болуы кезіндегі жүргізілетін іс-шаралар көрсетіп, және оны есептеуім қажет.
Адамды қоршап жатқан ортаның бәрі потенциалды апат туғызады. Бұл апаттар кез келген уақытта болып қалуы мүмкін. Сондықтан адамның өзімен қоса, мемлекет өз адамдарының өмір қауіпсіздігіне жауапты. Төтенше жағдайларды ескеріп, алдын алу - мемлекеттің бірден бір шарасы.
Қазақстан мемлекетінің орналасқан жері - кең байтақ. Ол жерлерде табиғат апатының неше түрі: жер сілкіну, қар тасқыны, қатты жел, су тасқыны сияқты құбылыстар жиі болып жатады.
Зілзала - бұл кенеттен пайда болатын, халықтың қалыпты тірлігін күрт бұзатын, материалдық құндылықтарды үлкен шығынға ұшырататын, сондай-ақ адамдар мен хайуанаттардың өлім-жітімі болатын табиғат құбылысы.
Зілзала кез келген мемлекет үшін үлкен ауыртпашылық, келтірер залалы мол төтенше оқиға.
Қазақстан Республикасының аумағында мынадай зілзалалар болуы мүмкін: жер сілкінісі, сл, қар көшкіні, сырғыма, дауыл, су тасқыны, буырқасын, өрт.
Дүниежүзінде су тасқынына бүкіл зілзаланың 40% келеді екен, 20% - тропикалық циклондар, 15% - жер сілкінісінің, ал қалған 25% - зілзаланың басқа түрлері.

Тапсырма № 1. 1-есеп

Жұмыстың мақсаты: төтенше жағдайлар және табиғи апаттар кезіндегі жүргізілетін іс-шаралар және оны есептеу.

0.1 Теориялық мәліметтер
Төтенше жағдай дегеніміз - табиғат немесе өндіріс апаттарының зардаптарын күнделікті қызметпен, қаражатпен жоюға мүмкіндік бермейтін, ол үшін әдейі материалдық, техникалық, ақша қаражатын және адам күшін талап ететін жағдай.
Қазақстан мемлекетінің орналасқан жері - кең байтақ. Ол жерлерде табиғат апатының неше түрі: жер сілкіну, қар тасқыны, қатты жел, су тасқыны сияқты құбылыстар жиі болып жатады.
Жер сілкінісі кенеттен пайда болады және қас қағымда өтеді. Жер сілкінісі - бұл жер қыртысында немесе мантияның үстінгі бөлігінде кенеттен болған қозғалыс пен жарылыс нәтижесінде пайда болған, елеулі ауытқу түрінде, үлкен қашықтыққа таралатын жер асты дүмпулі мен жер астының қозғалысы. Бұл құбылыс жер асты дүмпулерінен, тербелістен болады. Әзірге ғалымдар жер сілкінісі қашан, қанша уақыт болатынын және қандай зардап әкелетінін тура басып айта алмай отыр. Сесмикалық станциялардың көрсетулері - дәл емес. Жыл сайын жер бетінде 100 ден аса жер сілкіністері болып тұрады.
Жер қыртысының тектоникалық қозғалысын тудыратын жер сілкінісі оте жойқын болып келеді.
Жер сілкінісінің барысында адамдар қаза болады, үйлер, жолдар, көпірлер, каналдар, тоғандар мен басқа да инженерлік ғимараттар, су құбырлары, канализация, электр беру жүйесі қирайды, байланыс желісі бұзылады, қар көшкіні, сел, сырғыма мен қопарылыс пайда болады. Тау жыныстарынан тастар құлайды, адамдарда үрей болады. Су асты және су жағалауындағы жер сілкінісі кезінде, теңіз түбінің қозғалыс нәтижесінде теңіздің гравитациялық толқындарынан цунами пайда болып, құрылыста үлкен бүлінушілік жасайды.

0.2 Тапсырма шарттары
Қаланың солтүстік ауданы 70-90 кПа артықша қысым аймағына түседі. Құрылыс тығыздығы 30%, көшелердің ені 30-40м, ғимараттар көбінесе 8 қабатты болып келеді. Үйінділердің пайда болу мүмкіндігі мен олардың биіктіктерін анықтау.
Шешуі:
0.3 кесте бойынша 50кПа артықша қысым болған кезде бірыңғай үйінділер қалыптасады. №1.3 кестеден 30% құрылыс тығыздығы үшін мүмкін болатын үйіділер биіктігі - 3,1 м. Берілген мәліметтерді ескере отырып, көшелердегі үйінділерді тазалау жұмыстарын жоспарлауға болады.
0.1 к е с т е - №1.1-ші есеп үшін нұсқаулар
Параметлер
Есеп үшін нұсқаулар

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
Қысым, кПа
55
45
35
95
75
65
110
100
40
50
30
40
50
60
70
80
90
85
95
Құрылыс тығызды ғы
25
35
45
55
60
30
40
50
20
60
50
30
30
40
50
60
65
55
40
Көшелер ені
10
20
30
40
20
30
40
10
60
50
20
50
40
50
60
50
30
50
30
Қабат саны
6
5
4
2
3
7
8
6
5
3
5
4
6
8
8
7
5
3
2

1.2 к е с т е - Қысымын анықтау
Ғимарат қабат саны
Көше ені, м

10-20
20-40
40-60
60-100

Үйінділер қысымы, кПа
2-3
50
90
-
-
4-5
40
70
110
140
6-8
30
50
100
150

0.2 к е с т е - Үйінділер биіктігін анықтау
Құрылыс тығыздығы
Көшелер ені

1
2
4
6
8
9

Үйінділер биіктігі, м
20
0,3
0,6
1,3
1,7
2,1
2,4
30
0,5
0,9
1,9
2,8
3,1
3,7
40
0,6
1,2
2,5
3,7
4,2
5,4
50
0,8
1,6
3,1
4,6
5,2
6,8
60
0,9
1,7
3,8
5,6
6,2
7,8

Тапсырма №2. 2 - есеп

Жұмыстың мақсаты: ядролық жарылыс кезінде белгеле бір уақыттағы радияция деңгейлерінің қандай өзгеріске ұшырайтынын есептеп анықтау.

2.1 Теориялық мәліметтер
Ядролық жарылыс ауада, жер(су) бетінде және жер (су) астында болуы мүмкін. Оның талқандау факторына: соққы толқын, жарықты сәуле бөлу, өткір радияция, төңіреккті радиоактивтивті ластау және электрлік магниттік импульс жатады.
Соққы толқын ауаның бірден қысылысынан пайда болады және дыбыс жылдамдығынан жоғарғы жылдамдықпен тарайды. Соққы толқынының пайда болу көзі жарылыстың ортасында өте жоғары қысымның пайда болуынан. Соққы толқын өзінің жойқын күшіне байланысты жолындағылардың бәрін қирата өтеді. Соққы толқынның күші эпицентрінен қашықтаған сайын бәсеңдей береді. Адамдар соққы толқыннан тек арнайы панаханаларға, шұңқырларға т.с.с. таса жерлерге жасырынып, сақтанады.
Жарықты сәуле бөлу ядролық қарудың жарылысының әсерінен пайда болады. Оның құрамында ультракүлгін, инфрақызыл және көрінетін сәулелер болады. Жарықты сәуле бөлу жарылыстың күшіне байланысты бірнеше секундтқа ғана созылады. Бұл сәулелердің ішіндегі қауіптісі инфрақызыл сәулесі.
Жарықты сәуле бөлу үлкен өрттердің пайда болуына әсер етеді, адамдар күйеді, көзді жандырып жібереді.
Өткір радияция - гамма-сәулесінің және нейтрондардың ағымы. Ядролық жарылыстың нәтижесінде, оның айналасына жоғары көтеріліп бұлт құраған радиоактивті заттар жерге түсіп, айналаны, суды, ауаны радиоактивті заттармен ластайды.
Радиоактивті заттар адамдарға екі жолмен әсер етеді: гамма-сәуленің бета- бөлшектерімен бөлініп адамның ашық жеріне, терісіне қонады, екіншіден, олар адамның ішіне кетеді. Осыдан адамдар сәуле ауруына шалдығады. Егер теріге радиоактивті күйік алуы мүмкін. Ішке түскен радиоактивті заттар қан арқылы адам бойына толықтай тарайды.
Радиоактивті заттардан арнайы панаханалар ғана сақтайды.
Радияция жағдайын бағалауды шешкен кезде әдетте радияция деңгейін бір уақытқа алып келеді. Жарылыс уақыты белгілі болған кезде радияция деңгейі келесі формуламен анықталады:

P1=P0(tt0)-1.2 немесе Рt=P0хKt , 2.1
мұндағы, Р0 - t0 жарылыс уақытынан кейінгі радиациа деңгейі;
Рt - жарылыстан кейін есептелген.
t - қарастырылып отырған уақыттағы радиация деңгейі.
Kt = (tt0)-1.2 - жарылыстан кейінгі әртүрлі уақытта есептелген радиация коэффициенті.
Есепті шешу барысында уақыттың жеті есе көбеюінде радиация деңгейі қандай өзгерістерге ұшырайды?
Жарылыстан кейінгі әртүрлі t уақытта қайта есептеу радиация дәрежесінің Kt коэффициент мәні 2.1 кестеде көрсетілген.

2.1 к е с т е - Kt коэффициент мәні
t,сағ
Kt
t,сағ
Kt
t,сағ
Kt
0,5
2,3
9
0,072
18
0,031
1
1
10
0,063
20
0,027
2
0,435
11
0,056
22
0,024
3
0,267
12
0,051
24
0,022
4
0,189
13
0,046
26
0,020
6
0,116
15
0,039
32
0,015
7
0,097
16
0,036
36
0,013
8
0,082
17
0,033
48
0,010
2.2 Тапсырма шарттары
Сағат 19 сағ. 20 мин. нысана аумағындағы радиация деңгейі 45 рсағ. Егер ядролық соққы 2 сағ. 20мин. жасалған болса, онда жарылыстан 1 сағаттан кейінгі радиация деңгейін анықтаңыз.
Шешуі:
1) Радиация деңгейі өлшенген уақыт пен ядролық жарылыс болған уақыт арасындағы уақыт айырмашылығын анықтаймыз. Ол 3 сағ. тең.
19:20 - 2:20 = 17 сағ.
2) №1.4 кесте бойынша 3 сағаттан кейінгі радиация деңгейінің коэффиценті К3= 0,033
3) Формула бойынша (2.1), 1 сағ. кейінгі радиация деңгейін анықтаймыз. P1= P1 K3=450,033=1363 рсағ, өйткені Kt жарылыстан кейін 1 сағатта Kt =1 тең, 3-сағатта K3 =0,033 тең.

2.2 к е с т е - №2-есеп нұсқалары
Параметрлері
№2-есеп нұсқалары

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Өлшенген радиация деңгейі,
рсағ
15
30
50
18
25
35
40
20
23
45
17
31
18
27
55
45
20
43
55
10
Өлшену уақыты
11.20
11.00
13.00
15.00
12.00
14.00
17.00
16.00
18.00
21.00
15.30
00.10
18.45
21.00
10.40
19.20
20.00
22.05
23.35
00.00
Ядролық соққы жасалған уақыт
7.20
8.00
9.00
11.00
6.00
10.00
12.00
13.00
14.00
17.00
5.30
6.10
10.45
3.00
1.40
2.20
4.00
8.05
7.35
12.00

Тапсырма №3. 3 - есеп

Жұмыстың мақсаты: cу басу масштабы су деңгейінің ұзақтығы мен биіктігіне, су басу аймағына, су басу уақытына (көктем, жаз, қыс) және басқаларына байланысты болатынын анықтау.

3.1 Теориялық мәліметтер

Су басу - өзен, көл немесе теңіз суының деңгейінің көтеріліп, жердің белгілі бір бөлігінің су астында қалуы. Ол елді мекендердің су астында қалуына, адам мен малдың өлім-жітіміне алып келеді. Көптеген су басудың негізгі себептеріне нөсер жаңбыр жаууы, қардың, мұздақтардың үздіксіз еруі жатады.
Сырғымалар, бөгеттерден, тоғандардың кенет бұзылуынан пайда болатын су басу өте қауіпті болады.
Өзеннің жоғарғы бөлігінде мұз тосқауылдары топырақ бөгеттерінің бұзылуы жағдайында тасқын қас-қағым сәтте болуы мүмкін.
Қалған жағдайларда су басу қаупіне дер кезінде назар аударуға мүмкіндік беретін азды-көпті уақыт бар. Алайда қардың көктемгі еруі, құбылмалы ауа райының созылуы, мұзбен жүрген кезде, қар еріп жатқанда және қолайсыз ауа райы кезінде батпақтардың үстімен жүру өте қауіпті. Су батпақтардың сінгіштігін азайтады да, батпаққа батудың қаупі туады.
Су тасқыны апаты кезінде мүмкіндігінше төменгі жерден жылдам кетіп, биік жерлерге көтерілу қажет.
Елді мекендегі тасқын кезінде қауіпсіздік көп жағдайда оның алдында жүргізілген сақтандыру жұмыстарымен қамтамасыз етіледі.
Республика аумағындағы көптеген тасқындардың су деңгейінің көтерілуінен болатындығы белгілі. Алдын алу жұмыстарының тұтас жүйесі бар: су басу болатын аумақтағы тасқын судың арнасын бұру; су қоймасы, бөгет, тосқауыл тұрғызу; жағаны биіктету және су түбін тереңдету жұмыстарын жүргізу; ғимараттар мен үй-жайларды судан оқшаландыру қондырғысын қою; қысқа бұталы ағаштар отырғызу; жүзу және құтқару құралдарын жасау және даярлау; толқын соққыларына төзетін күрделі құрылысты тұрғызу; отбасының барлық мүшелерін жүзуге үйрету; қайықтың болуы; жақын орналасқан биік жерді білу; жақындаған зілзала туралы хабарды алуға дайын болу; тұрғын үйдің жанына топырақ салынған тосқауылдар қою, топырақ төгу.
Тұрғындарды уақытша көшірудің басталуы мен тәртібі туралы жергілікті радио мен теледидар, ал жұмыс істейтіндерге кәсіпорын, мекеме және оқу орындары арқылы, ал өндіріс пен қызмет көрсету саласында жұмыс істейтін халыққа тұрғын үй басқармасы органдары арқылы хабарланады.
Халыққа жиналатын орынды, жиналу мерзімін, көшу кезінде жаяу баратын бағыт, сондай-ақ апаттың күтілген көлеміне орай туындаған жағдайларды, оны ауыздықтау жолдарын және барысы мен басқа да мәліметтер хабарланып отырады.
Уақыт жеткілікті болған жағдайда қауіпті аймақтағы халық дүние-мүлкімен бірге су басу аймағынан тыс орналасқан жақын елді-мекендерге көшіріледі.
Кәсіпорын мен мекемелер су қаупі төнген жағдайда жұмыс тәртібін өзгертеді, ал кей жағдайда жұмыс мүлдем тоқтайды. Су басу ықтимал аймақта мектептер мен балалардың мектепке дейінгі мекемелері уақытша жұмысын тоқтатып, балалар қауіпсіз жерге орналасқан мектеп пен балалар мекемесіне ауыстырылады. Егер төменгі қабатта тұратын және көшедегі адамдар судың көтерілуін байқаса, жоғарғы қабаттарға көтерілуге, егер үй бір қабатты болса, шатырға шығулары тиіс. Жұмыста әкімшілік нұсқауымен белгіленген тәртіпті сақтап, биік орналасқан орындарға көтерілу керек. Далада кенеттен су басқан кезде дөңеске немесе ағашқа шығып, әртүрлі жүзу құралдарын пайдаланған жөн.
Су басу масштабы су деңгейінің қауіпті тұру ұзақтығы мен биіктігіне, су басу аймағына, су басу уақытына (көктем, жаз, қыс) және басқаларына байланыста.
Гидротехникалық құбырлардың бұзылуы кезіндегі су басу аймақтарының өлшемдерін анықтауды мысалда көрсетеміз.

3.2 Тапсырма шарттары
Су қоймасының көлемі W = 39 млн. м3, тесіктің ені В = 55 м, бөгетке дейінгі судың биіктігі Н =65 м, судың орташа қозғалыс жылдамдығы v = 5мс. Бөгеттен 25, 50 және 100 км қашықтықтағы толқынның бұзылу параметрлерін анықтау.

Шешуі:

формуласы бойынша берілген қашықтыққа толқынның бұзылу параметрлерін анықтаймыз
сағ;
сағ;
сағ.
3.1 кесте бойынша берілген қашықтықтағы толқын биіктігін табамыз:
Һ25 = 0,2хН = 0,2 х 65=13м;
Һ50 = 0,15хН = 0,15 х 65= 9,75м;
Һ100=0,075хН = 0,075 х 65=4,9 м.
3.1 к е с т е - Бөгеттен өту ұзақтығы мен толқын ұзындығының биіктігі
Параметр атауы
Бөгеттің арақышықтығы, км

0
25
50
100
150
200
250
Толқын биіктігі һ, м
0,25Н
0,2Н
0,15Н
0,075Н
0,05Н
0,03Н
0,02Н

Толқын өту ұзақтығы
, сағ
Т
1,7Т
2,6Т
4Т
5Т
6Т
7Т

Берілген қашықтықтарда толқын өту ұзақтығын () келесі формуламен анықтаймыз:

мұндағы W - суқойма көлемі, м;
В - тесіктің ені, м;
N - пропанның 1 м еніндегі максималды су шығыны, м3с.

Н,м
5
10
25
50
N, м3с
10
30
125
350
Су қоймасының босату уақытын табамыз:
T=39*1063600*55*455=0.43 сағ
онда, t25 = 1,7 х Т = 1,7 х 0,43 = 0,73сағ.;
T100= 4 х Т = 4 х 0,43 = 1,72 сағ.
3.2 к е с т е - № 3 есеп нұсқаулары
Нұсқалар
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Суқоймасының көлемі,
W, м3, млн
20
30
40
50
60
65
70
75
85
90
27
49
65
105
95
39
45
55
80
100
Пропан ені,
В, м
15
20
25
40
60
70
80
85
90
95
10
30
35
45
50
55
65
75
20
85
Бөгетке дейінгі су биіктігі,
Н, м
20
25
30
45
50
60
65
70
75
80
15
45
40
55
60
65
70
80
35
95
Судың орташа қозғалыс жылдамдығы,
v, мс
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
Бөгеттен кейінгі қашықтық,
h, км
25
50
100
60
70
80
90
75
95
65
35
40
45
50
55
30
110
95
105
110

Тапсырма № 4. 4-есеп

Жұмыстың мақсаты: зілзала кезіндегі нысана элементтерінің бұзылу сипаты қандай болатынын анықтау.
4.1 Теориялық мәліметтер
Зілзала - бұл кенеттен пайда болатын, халықтың қалыпты тірлігін күрт бұзатын, материалдық құндылықтарды үлкен шығынға ұшырататын, сондай-ақ адамдар мен хайуанаттардың өлім-жітімі болатын табиғат құбылысы.
Адамдардың, жануарлардың, өсімдіктердің қаза табуы мен жойылуына алып келетін, ғимараттардың және де басқа орындар мен көптеген салмақты бұзылулардың жерсілкінуінен болатын ошақты зақымдану аймағы деп атайды. жер сілкінуі кезінде болған ошақ аймағы, яғни ғимараттардың бұзылу сипаттамалары мен орындарын ядролық зақымдану ошағымен салыстыруға болады, сонымен бірге көптеген ғимараттар мен орындардарды орташа және күшті бұзылуларға алып келеді.
4.1 к е с т е - Ғимараттар мен орындардың сипаттамалары
№
Ғимараттар мен орындардың сипаттамалары
Бұзылуы, балл

әлсіз
орташа
күшті
түгел
1
25-50 т жүк көтергіш кран құбырлары мен металды каркасы бар өндірістік ғимараттар
VII-VIII
VIII-IX
IX-X
X-XII
2
Металды каркасы және каркассыз құрастырғыш жеңіл ғимараттар
VI-VII
VII-VIII
VIII-IX
IX-XII
3
Жеңіл металды каркас және кірпіш толған әйнектелген, ауданы 30% болатын ғимараттар
VI-VII
VII-VIII
VIII-IX
IX-XII
4
Метал каркасты және жары, төбесі түгелімен сынғышпен жабылған өндіріс ғимараттары
VI-VII
VII-VIII
VIII-IX
IX-XII
5
Теміркішпішті ғимараттар
VI-VII
VII-VIII

VIII-IX
6
Теміркірпішті бөлшектермен жабылған қосымша бір және көпқабатты өнд.ғим.
VI-VII
VII-VIII
VIII-IX
IX-XI
7
Бір және көпқабатты ағаш бөлшектер мен жабылған өнд.ғим.
VI
VI-VII
VII-VIII
VIII-ден көп

8
Металды немесе теміркірпіш каркасты әкімшілік көпқабатты ғимараттар
VII-VIII
VIII-IX
IX-X
X-XI
9
Азқабатты кірпіш ғимараттар (бір,екі қабатты)
VI
VI-VII
VII-VIII
VIII-IX
10
Азқабатты кірпіш ғимараттар (үш және одан көп қабатты)
VI
VI-VII
VII-VIII
VIII-IX
11
Қоймалы кірпіш ғимараттар
V-VI
VI-VIII
VIII-IX
IX-X
12
жб эстакады немесе металдағы құбырлар
VII-VIII
VIII-IX
IX-X
-

4.2 Тапсырма шарттары
Нысана алаңындағы зілзала қарқындылығы, Рихтер шкаласы бойынша XII баллға дейін жетті. Берілген нысанада металдық каркасы мен жүк көтергіштігі 25-50 т. кран құрылғылары бар өндірістік және әкімшілік және кірпіштен құрылған ғимараттар, металлдық және темірбетондық эстакададағы құбырлар бар.
Зілзала кезіндегі нысана элементтерінің бұзылу сипаты қандай болады?
Шешуі:
4.1 - кесте бойынша, металдық каркасы мен жүк көтергіштігі 25-50 т. кран құрылғылары бар өндірістік ғимараттар берілген шкаладағы зілзала кезінде - бұзылуы күштірек.
Металды каркасы және каркассыз құрастырғыш жеңіл ғимараттар түгелімен қирайды.
Жеңіл металды каркас және кірпіш толған әйнектелген, ауданы 30% болатын ғимараттар тып-типыл болып жоқ болады.
Метал каркасты және жары, төбесі түгелімен сынғышпен жабылған өндіріс ғимараттары жермен жексен болып қирап қалады.
Теміркішпішті ғимараттар және теміркірпішті бөлшектермен жабылған қосымша бір және көпқабатты өндіріс ғимараттары және бір және көпқабатты ағаш бөлшектер мен жабылған өнд.ғим. түгел қирайды.
Азқабатты кірпіш ғимараттар (бір,екі қабатты) , қоймалы кірпіш ғимараттар барлығы тугелімен қирайды.

Ал металлдық немесе темірбетондық каркасы бар, көп қабатты әкімшілік ғимарттар XII баллдық зілзалаға тұрақсыз.
4.2 к е с т е - № 4 есеп нұсқаулары
нұсқа
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Жерсілкінудің баллдық қарқындылығы
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
VI-VII
VIII-IX
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
VI-VII
VIII-IX
XI
XII

Тапсырма № 5. 5-есеп

5.1 Теориялық мәліметтер
Химиялық объектілерде болған апаттар аса қатерлі апаттардың қатарына жатады. Себебі ондай апаттар адамдарды, жан-жануарларды, өсімдік әлемін жаппай жоятын улы заттар шығуымен сипатталады.
Бүгінде ғылыми-техникалық прогрестің шапшаң дамуынан өндіріс, құрылыс, тау-кен байлығын өндіру, жаңа химиялық заттарды өндіріске енгізу сияқты іс-әрекеттер жүргізіліп жатыр. Бұндай қарқынды даму экономикаға әсер еткенімен, экологиялық апатқа әкеліп соғу қауіпі де туындап отыр. Кей жерлерде жаңа техниканы және технологияны, материалдарды пайдалану ережелері сақталмайды, қауіпсіздік шаралары орындалмайды. Міне, осы сияқты қателіктердің салдарынан апаттың болу қаупі туындайды. Апаттың тағы бір себептері - улы, тез тұтанғыш, жарылғыш заттарды сақтау, тасымалдау ережелерін сақталу-сақталмауы, олармен жұмыс істеудегі қателіктерге жол берілуі жатады. Апаттың болуы, адамдардың еңбек тәртібін сақтамаушылықтарына, олардың тиісті дәрежеде білімдерінің жетіспеушілігіне, техниканы және оның қауіпсіздік сақтау ережелерін жете меңгермегендіктеріне көп байланысты. Міне, осылар жұмыс орнындағы апатқа, жарылыстарға, өртке, қирауға, қоршаған ортаны улы не радиоактивті заттармен ластауға әкеліп соқтырады.
Улы заттардың ішіндегі көп кездесетіні әрі қатерлісі хлор мен аммиак.
Хлор жасыл-сары түстіөткір исі бар газ. Хлор ауадан екі есе ауыр, cондықтан хлор бұлты жер бауырлап ұшады. Оның қайнау температурасы - 34,60 C. Яғни, хлорқыс кезінде де газ түрінде де қала береді. 5-7 атм қысымында тез қысылып, жасыл-сары түсті сұйыққа айналады. Суда жақсы ериді. Өндірістің түрлі салаларында кеңінен қолданылады. Ауыз сулар мен ағын суларды тазарту, зиянсыздандыруға қолданылады. Адамдардың тыныс алу жолын зақымдайды және өкпені ісіндіреді. Ал мөлшері көп болғанда 5-25 минут ішінде адам өледі
.
5.2 Тапсырма шарттары
Қаланың оңтүстік бөлігінде орналасқан ХОО-ның апат болған жағдайдағы химиялық жұқтыру ошағының қауіптілігін бағалау керек. Көлемі 3500 м3 газголдерде сығылған хлор сақтаулы тұр, ауа температурасы +40 0С. Апат орны нысана аймағының солтүстік жағынан 310 км қашықтықта орналасқан. Әрі қарай ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.