Педагогика. Оқулық

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 231 бет
Таңдаулыға:

ПЕДАГОГИКА

Оқулық

ББК 74. 00

П24 Оқулықты жогары оқу орындары студенттеріне

Қазақстан Республикасы Білім және гылым министірлігі өткізген оқулықтар мен оқу-әдістемелік әдебиеттер дайындау жөніндегі конкурс

комиссиясының "Білім " мамандыгы бойынша тобы ұсынады.

Рецензенттер:

К. С Успанов, п. ғ. д, профессор Абылай-хан атындағы ҚазӘТХҚУ; Л. К. Керимов, п. ғ. д, профессор ҚазМҚПИ

Авторлар:

Кіріспені қазақшаға аударған : Шалгинбаева К. К. Тақырыптар 3. 1, 3. 4 - Хайруллин Г. Т. ; тақырыптар 1. 1, 2. 1, 2. 2. 1, 2. 2. 2. - Хмель Н. Д; тақырып 1. 2, - Трифонов В. В. ; тақырып 1. 3 -Бейсенбасва А. А. және Иванова Н. Д. ; тақырып 1, 4- Кожабаева Б. И. және Толеубекова Р. К. ; тақырып 2. 3. 1. - Муканова Б. И. ; 2. 3. 2-Берикханова А. Е ., тақырып 2. 4- Жампеисова К. К. және Бейсенбаева А. А. ; тақырып 2. 5 - Бейсенбаева А. А және Иванова Н. Д. ; тақырып 2. 6 - Хан Н. Н. ; тақырып 2. 7 - Калиева С. И. ; тақырып 2. 8 - Иванова Н. Д. және Байдельдинова Г. К. ; тақырыл 2. 9 - Таубаева Ш. Т. және Менлибекова Г. Ж. ; тақырып 2. 10 - Бейсенбаева А. А. және Тленбаева М. Б. ; тақырып 2. 11. 1 - Жуматасва Ш. Ж. және Махметова Б. Т. ; 2. 11. 2 -Тригубова Н. Н., тақырып 2. 12 - Кошербаева А. Н. ; тақырып 2. 13 - Хан Н. Н. ; тақырып 2. 14 - Джанабаева Р. А. және Шалгынбаева Х. К; тақырып 2. 15 -Казмагамбетов А. Г. ; тақырып 2. 16 - Берикханова А. Е. және Қайдарова А. Ж. ; тақырып 3. 2 - Бейсепбаева А. А. және Кошербаева А. Н. ; тақырып 3. 3 - Тригубова Н. Н.

Ғылыми редакторлар:

Н. Д. Хмель, Г. Т. Хайруллин, Б. И. Муканова

П 24 Педагогика: Оқулық/ Абай атындағы Ұлттық Педагогикалық Университетінің педагогика кафедрасынын авторлар ұжымы- Алматы: Ргіпі-8, 2005. -430 б.

ISВN 9965-482-27-6

Мазмұны

Алғы сөз.

Модуль 1. Педагогиканың теориялық-әдіснамалық негіздері.

1. 1 Педагогиканың әдіснамалық негізі.

1. 2 Теория мен тәжірибенің дамуындағы ғылыми-педагогикалық зерттеу әдістері.

1. 3 Жеке тұлғаны қалыптастырушы факторлар - тұқым қуалаушылық, қоршаған орта және іс-әрекет.

1. 4 Оқушылардың жас және дербес ерекшеліктеріне психологиялық- педагогикалық сипаттама.

Модуль 2. Тұтас педагогикалық процестің теориясы мен практикасы

2. 1Тұтас педагогикалық процесс педагогиканың пәні және

мұғалім іс-әрекетінің объектісі.

2. 2. 1 Біртұтас педагогикалық процестің зандары.

2. 2. 2 Педагогикалық процестің заңдылықтары.

2. 3. 1 Тәрбие мақсатының әлеуметтік негіздері.

2. 3. 2 Тәрбиенің мазмұны.

2. 4 Тұтас педагогикалық процесте жеке тұлғаның дүниетанымын қалыптастыру.

2. 5 Тұтас педагогикалық процесте тәрбиенің формалары мен әдістер жүйесі.

2. 6 Мұғалім мен балалар ұжымының педагогикалық процестегі

ынтымақтастығы.

2. 7 Сыныптың тәрбие жүйесін басқарудағы сынып жетекшісінің қызметі.

2. 8 Жанұядағы педагогикалық процесс және оның мектеппен

өзара байланысы.

2. 9 Тұтас педагогикалық процестегі оқыту-жеке тұлғаны қалыптастыру құралы.

2. 10 Қазіргі мектептегі білім берудін мазмұны.

2. 11. 1 Оқытуды ұйымдастырудың формасы.

2. 11. 2 Сабақ - педагогикалық процесте оқытудын негізгі формасы.

2. 12 Қазіргі мектептегі окыту әдістері.

2. 13 Оқушылардың ұжымдық танымдық іс-әрекетін

ұйымдастыру.

2. 14 Оқушылардың танымдык іс-әрекетін белсендіру.

2. 15 Оқу-тәрбие жұмысының нәтижесін есепке алу мен бағалау.

2. 16 Педагогикалық технологиялар.

Модуль 3. Мектептің тұтас педагогикалық процесін басқару

3. 1 Мектеп ішілік басқару және оны әдістемелік жабдықтау.

3. 2 Мектептің оку-тәрбие процесін басқару. Әдістемелік қызметті

ұйымдастыру.

3. 3 Мектептің /сыныптың/ оқу-тәрбие процесінің диагностикасы - басқару негізі.

3. 4 Мектеп жұмысын жоспарлау жүйесі.

Казақстан Республикасының жоғары педагогикалық білім беру тұжырымдамасына сәйкес «Мектеп педагогикасы» курсынын мазмұны ашылды. Осы курстың алдында «Мамандыкқа кіріспе» және «Адамзат тарихындағы педагогикалық ойлар мен мектептің дамуы» курстарының оқытылуы қарастырылды. Бұл материалдар оку-тәрбие мекемелерінде тұтас педагогикалық процесті іске асыруға тұлғалық іс-әрекеттік және субъект субъектілік әдістерге негізделеді.

Кітап мұғалімдерге, аспиранттарға, магистранттарға, студенттерге, сонымен бірге білім беру саласындағы қызметкерлерге арналған. Мұғалім мамандығына қатысы жоқ тұлғаларға қажет болуы мүмкін.

ISВN 9965-482-27-6

Алғы сөз

2003 жылы Абай атындағы ҚазҰПУ-нін педагогика кафедрасының авторлық ұжымының «Педагогика» дәрістер курсы жарық көрді. Кітап Республиканың барлық педагогикалық жоғарғы оқу орындарына таратылған болатын. Кітапқа оның мазмұнын жетілдіре түсуді өтінген көптеген пікірлер алынды. Авторлар ұжымы оқырмандардан алынған өтініштерді ескере отырып кітаптың алғашқы нұсқасын өндеді. Сондықтан осы кітап алғашқы нұсқадан өзінің мазмұны және келтірілген оқу ақпараттарының көлемі бойынша ерекшеленеді.

Авторлар, бұдан бұрын авторлар ұжымы (Садыков Т. С., Хмель Н. Д., Жампеисова Қ. К., Қапиева С. И., Бейсенбаева А. А., Хан Н. Н. ) жасаған Қазақстан Республикасындағы педагогикалық білім берудің тұжырымдамасы және «Мектеп педагогикасы» бағдарламасына кітап мазмұнының сәйкестігін сақтаған. Аталған жағдай, жоғары оқу орындарындағы педагогикалық мамандықтардағы студенттер үшін «Мектеп педагогикасы» курсы бойынша окулық ретінде осы кітапты пайдалану мүмкіндігін қамтамасыз етеді.

Оқулық мұғалімді кәсіби дайындауда оның іс-әрекет объектілерінің ерекшелігінін, тұтас педагогикалық процесстің оқу-тәрбие жүйесін ұйымдастыруға шығармашылықпен қараудын оны ізгілендіру мен демократиялауға тығыз байланысты негізделген тұжырымдама идеяларына толық тірек етілген. Бірін-бірі өзара толықтыратын педагогикалық пәндер арасындағы логикалық бірізділік ескерілген.

«Педагогика» оқулығында материал үш модуль бойынша орналасқан. Бірінші модуль педагогиканын теориялық-әдіснамалық негізіне, педагогиканың негізгі категорияларына, айқындалған теориялық білімдерді қалыптастырудағы олардын роліне, берілген негізгі әдіснамалық ережелеріне арналған. Бұл тарауда дамудың ара қатынасы, тұлғаның қалыптасуы мен тәрбиесі, педагогикада айқындалған, мақсатқа сәйкес ескерілген тәрбиеленушілер мен білім алушылардын дара және жас ерекшеліктері қарастырылады. Педагогика ғылымының дамуындағы зерттеу әдістері беріледі.

«Тұтас педагогикалық процесстің теориясы мен практикасы» атты екінші модульде оқулықтың негізгі мазмұны ашылған, онда педагогикалық процесстің заңдылықтары мен заңдары, мәні, оқыту мен тәрбиенің

ерекшеліктері, сондай-ақ білім алушылардың ұжымдык, танымдык іс-әрекеті негізделген. Білім берудің дәстүрлі және инновациялык технологияларына сипаттама берілген. Оқыту мұғалімнің балалар ұжымымен бірлескен іс-әрекетін ұйымдастыру барысында тәрбиенің маңызды факторы ретінде түсіндіріледі. Тәрбиенің негізгі мақсаты ретінде, олардың өзіне, адамдарға, енбекке және т. б. адамгершілік қатынасы оқушылардың дүниетанымдық көзқарасын қалыптастыруды көздейді. Сыныптағы тәрбие жүйесін кұру, сынып жетекшісінің оқушылармен бірлескен шығармашылық іс-әрекетінін нәтижесі ретінде қарастырылады.

«Тұтас педагогикалық процессті басқару» атты үшінші модуль оқу мекемелерінің қызметін белгілейтін негізгі нормативті құжаттардың сипатын мазмұндайды. Мектеп басшыларының жұмысы, соның ішінде мұғалімдердің әдіснамалық және әдістемелік деңгейін жетілдіруге байланысты ұйымдастырылған іс-әрекеттер туралы түсініктер беріледі. Оқушылар ұжымы мен оқушы тұлғасын қалыптастырудың диагностикасы арқылы оқу-тәрбие жұмысының тиіміділігінің бағасы көрсетіледі. Оқулықтың барлық тақырыптарының мазмұнын жетілдірудін негізіне тұлғалық іс-әрекеттік тәсіліне тән, осыған орай тәрбие мен оқытудың өзегінде оқушы тұлғасы тұрады, ал мұғалім оның іс-әрекетін ұйымдастырады және басқарады. Оқушы мұғалім сияқты іс-әрекет субъектісі, педагогтың жетекшілік роліндегі педагогикалық процесстің субъектісі болып танылады. Ондағы оқушы тұлғасының өзгеруі іс-әрекет тәсілдрін меңгеру барысында өтеді, демек, субъект-субъектілік қарым-қатынас жүзеге асырылады.

Әрбір тақырыптың құрылымы бастапқы күйінде қалды: мақсаты; міндеттері, жоспар, негізгі ұғымдар, пәнаралық байланыс, тақырыптар мазмұны, өзін-өзі бақьшауға арналған сұрақтар, әдебиеттер, өзіндік жұмысқа арналған тапсырмалар, реферат тақырыптары.

Мәтін окулықтың мазмұнын тереңірек түсінуге мүмкіндік беретін кестелермен және сызбалармен жабдықталған.

Оқырмандардың жұмысын жетілдіру үшін барлық тақырыптардағы материалдардың құрылымын беру бір ізді, әдебиеттер тізімінде қазіргі педагогика оқулықтарына сілтемелер берілген, олармен жұмыс істеу тапсырмада көрініс тапқан, студенттер мен педагогтардың ынтымақтастығында құрылған.

Сонымен, ұсынылып отырған оқулық оқу материалының мазмұнындағы және оның орналасуындағы өзіндік ерекшелік сипатка ие.

Белгіленген ерекшеліктер бұл оқулықты педагогикаға байланысты оқу құралдарымен белгілі окулықтардан өзгешелігін айқындайды. Авторлардын пікірі бойынша, дәл осындай мазмұн жоғарғы оқу орындарындағы болашақ мектеп мұғалімін қазіргі заман талабына сай кәсіби дайындауға толығырақ жауап береді. Оқулық педагогиканы оқытушыларына, білім беру жүйесінің практиқалық кадрларына және педагогикалық мамандықтардың студенттеріне арналған.

Окулықтың авторлық ұжымы Абай атындагы КазҰПУ-нің педагогика кафедрасының профессорлар-оқытушылар құрамының мүшелерінен тұрады.

Авторлар, оқырмандардың ескертпелері мен тілектері болуы мүмкін деп болжайды. Оның барлығы оқулықты одан әрі жетілдіре түсу үшін алғыс пен қабыл алынады.

Бірінші модуль.

Педагогиканың теориялық - әдіснамалық негіздері.

1. 1. Педагогиканың әдіснамалық негіздері.

Мақсаты: педагогика ғылымы туралы, мұғалімнің теориялық және практикальіқ іс - өрекетін ұйымдастыруда әдіснаманың ролі туралы ұғымды қалыптастыру.

Міндеттері:

а) педагогика және оның категориялық аппараты туралы ұғым беру;

б) педагогикалық пәндердін мазмұнын ашып көрсету;

в) педагогиканың баска ғылымдармен байланысын көрсету;

г) педагогиканың және педагогикалық пәңдердің әдіснамалық мәнін ашып көрсету.

Жоспар:

1. Педагогика тәрбие туралы ғылым.

2. Педагогикалық ғылымдар және оның мазмұны.

3. Педагогика адам туралы ғылымдар жүйесінде.

4. Педагогикалық зерттеулердің әдіснамасы.

Негізгі ұғымдар: педагогика, педагогиканың категориялары, педагогика пәні, педагогиканың әдіснамасы, педагогикалық зерттеулердің әдістері.

Пәнаралық байланыстар: философия, әлеуметтану, психология, саясаттану, мәдениеттану.

Педагогика гәрбие туралы ғылым. Педагогика өзінің атауын гректін "раіdіаgоgаз" "баланы жетектеуші" сөзінен алған. Ең алғашқысында бұл сөз кұлдардың қожасының баласын мектепке жетектеп апарушы дегенді білдірсе, кейін келе ол тәрбие туралы ғылымның аты ретінде қалды. Тәрбие-қоғамның кейінгі ұрпақтарда өзін кайта көрсетумен байланысты "атқаратын негізгі қызметтерінің бірі. Әрбір келешек ұрпақтың қоғамдағы орнын табуы ең алдымен өткен ұрпақтардың жинаған әлеуметтік тәжірибесін меңгеру деген сөз. Адамзат есейген сайын, мазмұны жағынан әлеуметтік тәжірибеде күрделене түседі. Сондықтан уақыт өткен сайын еңбектің қоғамдык бөлінісіңде қоғамнын "тәрбиенің" қызметін жүзеге асырумен байланысты кәсіби іс - әрекет бөлініп шықгы. Өсіп келе жатқан балалардың әлеуметтік тәжірибені игеруі үшін - делдал - ұстаз, мұғалім керек. Педагогика басқа ғылымдар сияқты, белгілі бір ақиқат саласындағы білімдерді жүйеге келтіреді. Қандайда болса ғылымның дамуы ұғымдар жүйесі арқылы ғылыми білімнің тұрақтануымен байланысты. Ғылымның негізгі ұтымдары

категориялар деп аталады. Педагогикада негізгі ұғымдар (категориялар) жүйесі жүзжылдық бойында қалыптасты, ол кездейсоқ емес, өйткені алдымен педагогикалық білімдер философия төңірегінде жинақталған. Педагогика философиядан бөлінуі педагогикалық ғылымның объектісінің (нысанасының) анықталуымен байланысты.

Категориялар мазмұндарында объективті шындықтың маңызды жактары бейнеленуі, яғни уақыт анықталған категориялар құрамы, осы ғылым зерттейтін, объективті шындықтың толық бағалы сипаттамасын жасауға мүмкіншілік береді. Бірақта бұл үшін зерттеліп отырған шындықтың шекарасын білу керек. Ғылымдарды олардың нысанасы мен пәні бойынша ажыратуға болады. Нысана -акиқатының нақтылы сол ғылым зерттеуге алатын саласы. Пән - бұл нактылы ақиқаттың мәнін құрайтын негізі. Педагогика қоғамның тәрбиелік қызметін жүзеге асырумен байланысты ғылым. Демек, педагогикалық іс - әрекет іске асырылатын объективтік шындықтың жақтары, педагогиканың нысанасы болады.

Ал педагогика пәні - индивидтің өткен ұрпақтардың әлеуметтік тәжірибесін меңгертетін оқу және оқудан тыс уақыттын бірлігіндегі тұтас педагогикалық процесс болъш табылады. Ұстаздар әлеуметтік тәжірибенің мазмұны мен оқушылар арасындағы келістіруші делдал болып табылады, тұлғаның қалыптасуы олардың белсенді қайта өзгерткіш өрекетіне байланысты.

Бір элементтен көп элементтер қосылу барысында жүйе пайда болады. Педагогикалық шындықта бұл "ұстаздар - оқушылар" жүйесі, ол сол жетекші бөлігі (элементі) ұстаздар бойынша педагогикалық жүйе деп аталады.

Кандай да болмасын жүйе (биологиялық, техникалық, өлеуметтік) жағдайының өзгеруі процесс деп аталады. "Ұстаздар (педагогтар) -оқушылар" жүйесі жағдайының өзгеруі педагогикалық процесс деп аталады. Тек қана педагогикалық процестегі ұстаздар мен оқушылардың өзара өрекетінде (процестің қызметіңде) тұлғаның қайта өзгеруі жүзеге асады. Педагогикалық шындық педагогиканың категориялары, ұтымдары жүйелері арқылы бейнелене алады. Өсіп келе жаткан ұрпактьщ әлеуметтік тәжірибені меңгеруі білім алумен байланьісты. "Білім беру" деген сөзді орыс тіліңде "образование" түбірі -"образ" деген (бет-лик, лицо-пішін) лексикалық мағынасы бойынша иңдивидтің дене және рухани қасиеттері қальштасуын,

индивидтің коғамдық болмыстың нақтылы әлеуметтік - экономикалық және мәдени - тарихи жағдайларьшда дамуға, өзін жүзеге асыруға және өзін ынталандыруға қабілетті тұлғаға айналуын біддіреді. Сондықтан «білім беру» ұғым ретінде педагогикалық жетекші категория болады.

Тұлғаға білім беру үшін оқыту қажет, ол ұстаздар мен оқушылардың өзара әрекет процесі, оқу орындарында оқылатын ғылымдар негіздері мазмұның меңгеру барысындағы оқытумен оқудың бірлігі, сондықтан оқыту екі жақты процесс. Сабақ берудің ролі оқылатын материалдарды заттсыздандыру (распредмечивание) ғылыми білім мазмұнында заттандырылған, іс-әрекеттер тәсілдерін айқьшдай көрсету. Оқу материалдары мазмұны мен оқушылар арасындағы делдал ретінде ұстаз оқушыларды қажетті іс - әрекеттер тесілдеріне үйретеді. Оқушыларды оқуға үйрету арқылы ғана (А. Дистервег, К. Д. Ушинский, Н. К. Крупская), тек осы жағдайда ғана мұғалім өзінің қызметін орындайды. Оқушылар іс - әрекеттер тәсілдерін меңгере отырьш оқуға үйренеді, оқу пәнінің мазмұнымен саналы және белсенді жұмыс істейді, соның негізінде индивидтің әрекет күштері мен қабілеттері заттық формаға ауысады (опредмечивание), оқушы тұлғасьшың өзгеруі жүзеге асады.

Индивидтің жеке тұлға және азамат ретінде дамуы әлеуметтік белсеңділік пен анықталатьш белтілі бір әлеуметтік ортада іс -әрекеттерін талап етеді. Сондықтан да әлеуметтену ең маңызды категорияға жатады, ол тұлғаның өзін - өзі сезінуі, "меннен " басқа "менге" қозғалысқа, әлеуметке енуі. Әлеуметтендірудің негізі белгілі бір білімдер, кұндылықтар, мінез-құлық нормалары жүйесін меңгеру деген сөз, ол сол тұлғаға сол қоғамның толық жарамды мүшесі ретінде қызмет етуіне мүмкіндік береді. Тұлғаның әлеуметтену процесі стихиялы (ұйымдаспаған) түрде болуы мүмкін, онда оның нәтижесін болжау қиын және қоғам үшін зиянды болуы мүмкін. Міне, сондықтан да ұстаз әлеуметтендірудің мәнін түсіне отырып, ынтымақтастық "бізді" иелену үшін қажетті байланыстарды, оқушылардың оқу және отбасына осы мәселені шешуге көмектесе алады және өзіндік "меңді" оқу, оқудан тыс іс - әрекеттері аркылы қамтамасыз ете алады.

Сонымен қатар, педагогикада жалпы ғылыми басқада адам туралы ғылымдар пайдаланатын ұғымдар пайдаланады.

- тұлға, іс-әрекет, даму, қалыптасу, педагогикалық болмысқа

қатысты іс-әрекет мағналы болады, егерде ол табысты болса,

өйткені осы жагдайда тұлға өзін-өзі ұйымдастыра алатын жүйе ретінде

омір сүре алады. Ягни іс-әрекет табыстылығы, қазіргі кезеңдегі білім

берудің тұлғаға бағытталған парадигмасы тұрғысынан, педагогикалық

негізгі категориялар құрамына кіретін ұғымға жатады.

Демек, педагогика теориясы педагогикалық шындықтың толық бағалы сипаттамасын жасау үшін «тәрбие», «білім беру», «педагогикалық процесс», «оқыту», «элеуметтендіру», «іс-эрекет табыстылығы» сияқты негізгі ұғымдарын (категорияларын) пайдалана алады, олар шындыгында әртүрлі педагогикалық құбылыстарды танып білуде қолданылады. (1-сурет)

Педагогиканың негізгі ұғымдары (категориялары) өзара тығыз байланысты - мазмұнды түрде бір-бірін өзара толықтырады, әртүрлі жақтарын бейнелейді. Толық бағалы теориялық білім дәл негізгі ұтымдар арқылы бекітіледі.

Педагогикалық ғылымдар және олардың мазмұны ХІХ ғасырға дейін ғылыми ізденістердің пәндік саласын анықтауға байланысты ғылымдардың бөлінуі (даралануы) белсенді жүріп жатты. Сонымен бірге білімдер аумағының өсуі жеке пөңдерінің бөлінуіне алып келеді, яғни пәннің өзінің ішінде бөлініп даралануы бастадды. Педагогика да бірте - бірте жалпы пәнмен байланысты бола отыра, мақсаттары, жас ерекшеліктері, оку-

тәрбиелеу, оқу орнындарындағы типтері бойынша ерекшелігі бар салалар айқындала түсті.

Педагогика ғылымдарының жүйесіне: жалпы педагогика, жас ерекшелік педагогикасы, мектепке дейінгі педагогика, кәсіби педагогика, педагогика мен білім берудің тарихы, салалық педагогика, корекциялық педагогика, салыстырмалы педагогика, жеке пәндер әдістемесі және т. б. жатады. Кейінгі кезде педагогикалық білімнің дербес салалары ретінде әлеукеттік педагогика және т. б. бөліне бастады.

Жалпы педагогака педагогакалық процесс пен білім берудің негізгі заңдылықтарын зерттейді. Жас ерекшелік педагогика (мектепке дейінгі, мектеп, ересектер педагогикасы) анатомиялык жөне физиологиялық және әртүрлі жастағы топтардың психологиялық ерекшеліктеріне сәйкес педагогикалық процесс пен білім берудің ерекшелігін зерттейді. Кейінгі он жылда бірқатар ғалымдар мектепке дейінгі педагогикадан бала бақша жасыңдағы педагогакасын бөліп көрсетеді. Мұндай бөлу әділетті, себебі сәби жасындағы балалардың санасы дамуының өзіндік ерекшеліктері бар, міне осыдан келіп бұл пәннің психологиямен, педагогикамен және медицинамен тығыз байланыстылығы ерекше. Зейнеткерлердің тұрғындар құрамыңдағы үлес салмағының өсуіне байланысты үшінші жас педагогикасы пайда болды, ол қалыптасу деңгейінде.

Кәсіби - техникалық білім беру педагогикасы, арнаулы орта білім беру педагогикасы, жоғары білім беру педагогикасы -пәндері (дисциплины), олардың пәні педагогикалық процесс және жұмысшы кадрларын кәсіби және соньгмен бірге әртүрлі деңгейдегі мамандарды даярлаудың заңдылықтары болып табылады. Бұл пәндерге жұмысшыларда екінші, үшінші және т. б. мамандықтарды игеруге дейін бағытыңдағы оқытудың заңдылықтарын зерттейтін өндірістік педагогика да жатады.

Педагогиканың салалық тарауларына арнаулы педагогикалық ғылымдар (сурдопедагогика, тифлопедагогика, олигофренопедагогика, логопедия), дене дамуыңда кейбір ауытқушылықтар (есту, көру, ойлау қабілеттеріндегі өзгерістер, сөйлеу) бар балалар мен ересектерге білім берудің теориялық негіздерін, принциптерін, әдістерін, формаларын зерттеулермен айналысады.

Әскери педагогака әртүрлі рангтағы әскери қызмет атқаратындарды әскерге шақыру жасындағьшардан бастап әскери мамандықты игергендер

мен офицерлер құрамының төрбиелік іс-әрекеттерінің тәрбиелік заңдьшықтарын зерттейді.

Еңбекпен түзету (исправительная) педагогикасы түрмеде отырған азаматтарды кайта тәрбиелеудің теориясы мен практикасын қарастырады (пенитенциарлық мекемелер) . Мұнда жас ерекшелігі ескеріледі, оларда әсіресе балалар мен жасөспірімдер қылмысына катысты кездесетін заң бұзу зерттеледі.

Сауықтыру педагогикасы психология мен педагогиканың өзара белсенді әрекеттері барысында салыстырмалы түрде кейінгі кезде ғана дами бастады. Бұл ғылымның пәні кәдімгі жалпы мектептегі оқу - тәрбие процесінен қол үзген ұзақ уақытқа емделетін ауру балаларға білім беру болады.

Педагогика тарихы - адамзат тарихындағы педагогикалық идеялар мен мектептердің қалыптасуын зерттейтін ғылым. Сондықтан оның азаматтық тарихпен, этнографиямен, этнологиямен, археологиямен байланыстары табиғи нәрсе, өйткені педагогакалық ой қоғамның материаддық және рухани мәдениетті саласының бірлігі бағытында дамиды.

Салыстырмалы педагогика әрбір елдердегі білім беру және тәрбие жүйелерінің дамуын, олардың жалпы және өзіңдік ерекшеліктерін салыстыра, дамуын зерттейді. Ал бұл ұлттық педагогикалық мәдениетті дүние жүзінде қалыптасып келе жатқан жетістіктермен байытуға мүмкіңдік береді.

Жеткілікті дәрежеде дербес педагогакалық пәндер тобын жеке немесе пәңдік педагогика құрайды, оңда жалпы - бұл педагогикалық заңдар мен заңдылықтар, танымдық әрекет әдістері, ал жеке ерекшелік (особенное) берілетін сабақ пәнінің мазмұны.

Педагогика адам туралы ғылымдар жүйесіңде. Педагогика білім беру, педагогикалық шындық туралы ғылым ретіңде педагогикалық процестің дамуы мен қызмет етуінің заңдылықтарын зерттейді, теориялық білімдерді жинақтайды және жүйеге келтіреді, педагогикалық шындық тәжірибесін зерттейді, яғни практика үшін педагогикалық шындыкты қайта құру үшін негіз жасайды. Сондықтан осы саладағы ғылыми зерттеулер практикалық бағытталған сипатта болады. Міне осыдан педагогиканың гуманитарлық білімдер (адамтану) жүиесімен байланысы басталады. Педагогика адам туралы ғылымдар жүйесіне кіргеніне қарамастан, ол педагогикалық мақсаттылық және тұлғаның қалыптасуына педагогикалық басшылықты зерттейтін бірден бір ғылыми пән.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.