Инженерлік калькулятор

Кіріспе
1. Негізгі бөлім
1.1 Есептеуіш машинаның даму тарихы 3
1.2 Delphi тарихы 5
1.3 Delphi.дің 7 версиясымен танысу 7
1.4 Delphi ортасымен танысу 8
1.5 Құрал саймандар батырмалары 9
2. Практикалық бөлім
2.1 Есеп мақсаты 11
2.2 Программалар код терезесі 11
2.3 Есептің алгоритмі 12
3. Қорытынды
Есепті қорытындылау
Пайдаланылған әдебиеттер
Косымша А

Ақпарат қоғамның өмір сүруінің барлық кезеңінде де адамдардың тіршілігі мен қызметінің негізгі факторы болып табылады. Ақпаратты пайдалану сипаты да өзгеруде. Қазіргі ортаның даму өрісі ақпараттық процесстерді, яғни ақпаратты жинау, жеткізу, сақтау, өңдеу, беру және қабылдауға байланысты барлық операцияларды қамтитын процестерді автоматтандыру қажеттігін туғызады.
Соңғы жылдары бағдарламалауға деген қызығушылықтың артуы ақпараттық технологияның дамуымен және оның күнделікті өмірге енуімен тығыз байланысты. Қазіргі кезде ақпараттық технологиялар адам өмірінің ажырамас бір бөлігіне айналды.
Осы курстық жобаның басты мақсаты Delphi тілінде жазылған инженердік калькулятор және кез - келген қолданушы компьютерінін аз қуаттылығына қарамастан еркін пайдалану, күрделі математикалық есептеулерді тез әрі жеңіл шешімін шешу мақсатында мүмкіндіктерін жасау болып табылады.
Курстық жобаның міндеті: математикалық функцияларды есептеуге арналған электрондық калькулятор ретінде қолдануға болады.
Курсты жобаның нысаны: қарапайым арифметикалық және күрделі инженерлік есептеулерді есептейтін калькулятор.
Зерттеу пәні: объектілі-бағытталған бағдарламалау: Borland Delphi 7 тілі.
50-жылдардың басында жарыққа шыға бастаған негізгі өңдеу құралы – бірінші буын ЭЕМ-дерінің ішкі құрылымы элементтері жеке бөлшектерден дайындалған электрондық-логикалық схемаларға негізделген болатын. Бұл бөлшектің негізгілері вакумдық электрондық шамдар еді. Мұндай компьютерлердің көлемі үлкен, сенімділігі жоғары емес, тездік жылдамдықтары бір секундта 5-6 мың қарапайым операция шамасынан аспайтын (екі санды қосу, көбейту не символдарды салыстыру сияқты бір әрекет қарапайым операция деп аталады да, оны орындайтын команда машиналық команда деп аталды. Оның үстіне, мұндай машиналар үшін құрылатын программалар машиналық командалардан тұратын да, программалау жұмысы көп еңбекті қажет еткен. Ал, ЭЕМ-нің өзі тек есептеу жұмыстарын жүргізу үшін пайдаланған).

1. А. Камалова, Ж. С. Муталова «DELPHI ОРТАСЫНДА БАҒДАРЛАМАЛАУ НЕГІЗДЕРІ»,2015.
2. Халықова К.З., Тұрғанбаева А.Р. Программалау тілдерін оқыту: Оқу құралы.-Алматы,2012.
3. Камардинов О. Информатика. Оқу құралы. Алматы: «Қарасай» баспасы, 2011.
4. Халықова К.З., Паскаль тілінде программалау: Оқу құралы. – Алматы: АГУ им. Абая, 2102.
5. Культин Н. Delphi. Программирование на Object Paskal. Санкт-Петербург, 1998.
6. М. Фленов. Библия Delphi. Санкт-Петербург, 2014.
7. Орлик С.В Секреты Delphi на примерах. М.:Бином, 1996

Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 36 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ
Жәнгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-техникалық университеті

Политехникалық факультеті
“Ақпараттық жүйелер” кафедрасы

Қорғауға жіберілсін “___”_________ ____ ж.

Жетекші:_______ Ж.С. Муталова

“Объектілі-бағытталған бағдарламалау (delphi тілі)”пәні бойынша

КУРСТЫҚ ЖОБА
Тақырыбы: “Инженерлік калькулятор” программасын құру

Жобаны орындаған студент: Р.Қ Арыстанов
Шифр: 5B070300 Тобы: ИС-21
Мамандығы : Ақпараттық жүйелер
Курстық жоба қорғалды (бағасы) _________________
Жетекші: _______ а.о. Муталова Ж.С

Орал 2015
Мазмұны
Кіріспе
1. Негізгі бөлім
1.1 Есептеуіш машинаның даму тарихы
3
1.2 Delphi тарихы 5
1.3 Delphi-дің 7 версиясымен танысу 7
1.4 Delphi ортасымен танысу 8
1.5 Құрал саймандар батырмалары 9
2. Практикалық бөлім
2.1 Есеп мақсаты 11
2.2 Программалар код терезесі 11
2.3 Есептің алгоритмі 12
3. Қорытынды
Есепті қорытындылау
Пайдаланылған әдебиеттер
Косымша А

Кіріспе

Ақпарат қоғамның өмір сүруінің барлық кезеңінде де адамдардың
тіршілігі мен қызметінің негізгі факторы болып табылады. Ақпаратты
пайдалану сипаты да өзгеруде. Қазіргі ортаның даму өрісі ақпараттық
процесстерді, яғни ақпаратты жинау, жеткізу, сақтау, өңдеу, беру және
қабылдауға байланысты барлық операцияларды қамтитын процестерді
автоматтандыру қажеттігін туғызады.
Соңғы жылдары бағдарламалауға деген қызығушылықтың артуы ақпараттық
технологияның дамуымен және оның күнделікті өмірге енуімен тығыз
байланысты. Қазіргі кезде ақпараттық технологиялар адам өмірінің ажырамас
бір бөлігіне айналды.
Осы курстық жобаның басты мақсаты Delphi тілінде жазылған инженердік
калькулятор және кез - келген қолданушы компьютерінін аз қуаттылығына
қарамастан еркін пайдалану, күрделі математикалық есептеулерді тез әрі
жеңіл шешімін шешу мақсатында мүмкіндіктерін жасау болып табылады.
Курстық жобаның міндеті: математикалық функцияларды есептеуге арналған
электрондық калькулятор ретінде қолдануға болады.
Курсты жобаның нысаны: қарапайым арифметикалық және күрделі
инженерлік есептеулерді есептейтін калькулятор.
Зерттеу пәні: объектілі-бағытталған бағдарламалау: Borland
Delphi 7 тілі.

1. Негізгі бөлім
1.1 Есептеуіш машинаның даму тарихы

50-жылдардың басында жарыққа шыға бастаған негізгі өңдеу құралы –
бірінші буын ЭЕМ-дерінің ішкі құрылымы элементтері жеке бөлшектерден
дайындалған электрондық-логикалық схемаларға негізделген болатын. Бұл
бөлшектің негізгілері вакумдық электрондық шамдар еді. Мұндай
компьютерлердің көлемі үлкен, сенімділігі жоғары емес, тездік жылдамдықтары
бір секундта 5-6 мың қарапайым операция шамасынан аспайтын (екі санды қосу,
көбейту не символдарды салыстыру сияқты бір әрекет қарапайым операция деп
аталады да, оны орындайтын команда машиналық команда деп аталды. Оның
үстіне, мұндай машиналар үшін құрылатын программалар машиналық
командалардан тұратын да, программалау жұмысы көп еңбекті қажет еткен. Ал,
ЭЕМ-нің өзі тек есептеу жұмыстарын жүргізу үшін пайдаланған).
Транзисторды ойлап шығарғанға байланысты, 50-жылдардың соғы кездері
техникалық негіздері түгелдей алмастырылған, негізгі элементтері жартылай
өткізгішті транзисторлардан тұратын екінші буын ЭЕМ-дері жарыққа шықты.
Мұндай элементтер машинаның әрекет тездігін және сенімділігін елеулі түрде
арттыруға мүмкіндік береді. Екінші буын машиналарының сырт аумағы, масасы,
энергия пайдалану шамасы көп төмендегендіктен, олардың өзіндік құны да
бірінші буын машиналарына қарағанда көп төмендетілді. Оның үстіне, бұл ЭЕМ-
дерде жоғарғы деңгейлі (Алгол, Фортран, Бейсик, т.б) программалау
тілдерінде операторлардан тұратын программалармен жұмыс істеу мүмкіндігі
туды.
Информация өзінің хабары мен мазмұны арқылы сипатталатындығы және
хабар жіберушіден қабылдаушыға материалды – энергетикалық (электр, жарық,
дыбыс және т.с.с сигналдар) түрінде берілетіндігі белгілі. Хабарды қабылдау
қабылдаушының жағдайын сипаттайтын қандай-да бір шаманың уақытқа байланысты
өзгерісімен тікелей байланысты. Демек, информациялық хабарды информациялық
процесс жүретін физикалық ортаның материалдық – энергетикалық параметрлерін
уақытқы байланысты өзгертетін Х(t) функциясымен бейнелеуге болады. Осы
функция үздіксіз де (мысалы, уақытқа байланысты өзгеретін дененің
жылдамдығы, ауаның температурасы және электр тогының күші сияқтылар),
үздікті де (мысалы, уақытқа байланысты белгілі бір қатынас тіліндегі
таңбалар тізбектері немесе дыбыстар тіркестері арқылы құрылатын сөздер мен
сөйлемдер) болуы мүмкін. Үздіксіз функциялар арқылы бейнеленетін хабар –
аналогты сигнал, ал үздікті функциялар арқылы берілетін хабар – дискретті
сигнал деп аталады. Адамның сезім мүшелерінің мүмкіндігі шектеулі
болғандықтан үздіксіз информацияны дискретті түрде қабылдайды.
Ең алғаш ДЭЕМ тек сандық информацияларды өңдеу, яғни ғылыми-
техникалық, соның ішінде көбінесе математикалықесептерді шешу үшін ғана
қолданылған. Сондықтан оның атындағы дискреттік деген сөздің орнына
цифрлық деген анықтауышты пайдаланып, цифрлық есептегіш машина (ЦЕМ) деп
аталып кетті.
Қазіргі кезде ЦЕМ арқылы информациялардың кез келген (сандық,
символдық, локикалық) типін өңдеуге, яғни әр түрлі (ғылыми-техникалық,
экономикалық мәтіндерді түрлендіру, бір тілден екінші тілге аудару,
басқару, жасанды зерде және т.б.) есептерді шешуге болады. Оның себебі,
бұларда информацияларды өңдеу және сақтау үшін екі тұрақты жағдайлары бар
физикалық құрылғылар қолданылады. Бұл жағдайларды “ 0 ” және “ 1 ”
цифралырымен белгілейді. Сондықтан өңдеуге қажет информациялар және оларға
қатысты алгоритмдер “ 0 ” және “ 1 ” – ден тұратын тізбектер арқылы
берілуі керек. Ал қандайда болмасын алгоритмдік тілде жазылған алгоритмді
және кезкелген таңбалардың тізбектері арқылы берілген өңдеуге қажет
информацияларды мазмұндарын өзгертпей “ 0 ” мен “ 1 ” –ден тұратын
тізбектер арқылы кескіндеуге болады(бір ғана мазмұн әртүрлі хабар арқылы
беріледі). Яғни, ЦЕМ әмбебап есептегіш (өңдегіш) құрал болады. Біздің
қарастыратынымыз тек ЦЕМ.
Ең алғаш 1946 жылы АҚШ ғалымы Джон фон Нейман әмбебап ЦЕМ жасаудың
негізгі принцииптерін жариялады. Осы принциптерді толық жүзеге асырып
жасалынған ең бірінші ЦЕМ “EDSAC” деген атпен 1949 жылы Англияда Кембридж
университетінде жасалынды. Бір жылдан кецін 1950 жылы “EDVAC” атты әмбебап
ЦЕМ АҚШ-та шықты. Бұл елдерде оларды ағылшын тілінде компьютер деп атады.
Сондықтан осы терминді автомобиль деген термин сияқты қазақ тіліне
өзгертпей ендіріп қолдануымыз керек. Бұрынғы Кеңес одағында ең бірінші
МЭСМ деген компьютердің жасалуы 1947 жылы басталып 1951 жылы аяқталды,
1952-1953 жылдары келесі “БЭСМ - 1” компьютері жасалынды.
Алгоритмнің “ 0 ” мен “ 1 ” – ден тұратын тізбектер арқылы
кескінделуін программа деп атайды. Ал ондағы нұсқаулар мен амалдарды
бұйрықтар дейді. ЦЕМ орындай алатын барлық бұйрықтар жиынын машиналық тіл
деп атайды. Қазіргі машиналық тілдің әліпбилері тек “ 0 ” мен “ 1 ” – ден
“” ғана құрылады.

1.2 Delphi тарихы

Borland компаниясы 1981 жылы Нильс Енсен, Хенриксен және Могенс Глад
атты азаматтары құрған. Delphi-ді өңдеген Borland компаниясы болды. Ол осы
компанияның өте тиімді және сапалы өнімі болды.1994 жылы Delphi-дің бірінші
нұсқасы шықты. Delphi ортасы Turbo Pascal құралының көмегімен
эволюцияланған. Turbo Pascal толығымен процедуралық тіл болды, бірақ Turbo
Pascal өзінің 5,5 нұсқасына объектілі-бағдарлы қасиетін қосты. Содан келіп
Turbo Pascal атауы Object Pascal атымен атала бастады. Тек 2003 жылдан
бастап қана Delphi атауыберілді.
Delphi 1. Алғашқы нұсқасы 1995 жылғы мамырда пайда болған кезде
Windows 95 (ол кезде Windows NT болды) болған жоқ. Бұл 16-биттік Windows
3.1 (3.11) версиясымен жұмыс жасайтын нұсқасы. Бұл бірінші объектілі-
бағытталған тілдер, жаңа нысан үлгісі, сынақтан өткен тілдік С ++ болды
Turbo Pascal-мен салыстырғанда айтарлықтай толықтырулар мен өзгерістер
жасады.
Алғашқы нұсқасы 9 парақтан тұрады және 79 құрамдас бөліктерді қамтиды.
Delphi 2. Екінші және барлық кейінгі Delphi нұсқалары Windows
95982000 NT (Windows 32) 32-биттік ОЖ іске қосылу үшін арналған. Жаңа
сапалық ОЖ көшуне байланысты көптеген өзгерістер енгізді оның ішінде:
- 16-биттік таңбаларды қолдану енгізілді;
- жолдардың жаңа пішімі 8;
- кез келген ұзындықтағы биттік таңбалар;
- деректердің variant және currency жаңа түрлері енгізілді;
- Кестелік деректерді TTable сүзу тетігі енгізілді.
12 галерея компоненттері қарастырылған, оның ішінде 114 стандартты
компоненттер орналасқан.
Компоненттерінбөлужәнеқайтапайдалан удыжеңілдетуүшінпакеттерінтетігінпа й
далану;
- Шаблонды қолдаукомпоненттері;
- COM, ActiveX, OLEnterpriceжәнеCORBA техналогиясынқолдайды.
Үшінші нұсқа 4 деңгейілі бөлімде жеткізіледі: Стандартты, Кәсіби,
Клиент сервер Suite мен Enterprise.
13 бетті галерияда 148 стандартты компаненттер орналаскан.
3,5 модификациясында көп деңгейлі дерекқордын іске асыру үшін қосымша
компоненттер енгізілді.
Delphi 4 . 1998 жылдың шілдесінде Delphi-дің 4 нұсқасы пайда болды
және пайдаланушылар қарқынды өсті.
Осы нұсқаның негізгі қамтитын өзгерістері:
- Тіліндегі өзгерістер: динамикалық массивтер, шамадан тыс әдістері,
жаңа типтер Int64, Real48 және Double аналогы ретінде қолданылады;
- Код редакторындағы өзгерістер: автоматты коды аяқтау; бастапқы кодын
іздеу мүмкіндігі; жүзеге асыру әдісі, және керісінше оңай көшу;
- Бірдей функционалдық мақсаты интерфейс элементтерінің түрі мен
әрекетін біріктіруге акциясы іс-қимыл тетігі;
- Деректер базасын және есептеу бөлінген көп деңгейлі қолдау
жақсартылады.
- 14 бетті палитрада 182 стандартты компоненттер орналасқан.
Delphi 5. 1999 жылдың шілдесінде шыққан Delphi-дің 5 нұсқасында
айтарлықтай өзгерістер болмады:
- 20 бетті комплектация қуатты 218 стандартты қосымшылар орналаскан.
- Код редакторындағы өзгерістер: автоматты коды аяқтау; бастапқы кодын
іздеу мүмкіндігі; жүзеге асыру әдісі, және керісінше оңай көшу;
- Бірдей функционалдық мақсаты интерфейс элементтерінің түрі мен
әрекетін біріктіруге акциясы іс-қимыл тетігі;
Delphi 6. 2001 жылдың мамыр айында шығарылған Delphi 6 нұсқасы 5
нұсқаны шығарғаннан кейін дерлік 2 жылдан кейін шықты. Жаңа нұсқа бойынша
туындаған кідіріс Kylix және OS Linux үшін Delphi жұмысын шығару болды.
Delphi 6 негізгі ерекшеліктерін арнайы айтып кетуге лайық:
- Ол Web-бағдарламалауды қолдау одан әрі қадамдарды және BDE жоқ
кейбір танымал салалық деректер базасының серверлерін ең жылдам байланыс
жасап, драйверлер мен компоненттерін әзірледі.
-27 бетті комплектацияда 387 стандартты қосымшылар орналастырылған
(CLX режимінде 21-бетте 211 компоненттері бар).

Сурет 7. Delphi 7
Delphi 7. 2002 жылы жетінші нұсқасы шықты, ол ең танымал және тұрақты
бағдарламаға айналды.
Delphi 7 қол жетімді негізгі ерекшеліктері:
- Microsoft .NET Framework жұмыс істеу үшін құралдар ерекше нұсқасы;
- Кәсіпорын өтінім Model Driven Architecture (MDA) технологиясың толық
шешім жобалау және орналастыру;
- Қуатты және ыңғайлы WEB-қосымшалар әзірлеу құралдары;
- Rave Reports жоғары сапалы кросс-платформа құру құралы ;
- ModelMaker модельдеу ортасы (UML технологиясы бойынша).
Алғаш рет Borland компаниясы Delphi 7 – нің көмегімен .NET – ке көшу
мүмкіндігі бар екендігін көрсетті.

1.4 Delphi-дің 7 версиясымен танысу

Delphi 7 түрі(версиясынің) ерекшелігі: бұның алдындағы
версиялардың(түрі) мүмкіншіліктері мұнда жоқ болып шығады.
Delphi-дің 7 түрі(версиясы) алдындағы 6 түрі(версиясы)-нің бағдарлама
жасаудың тілімен және интеграциялық ортасы мен қатты ұқсас. Оның ерекшелігі
– интернет жүйесіне бағдарлама жасауды жеңілдету үшін жаңа технологияларды
енгізу. 7 версияның тағы да ерекшелігі – автоматтандырылған бағдарламаны
жасау CASE атты құрал, басқаша айтқанда Modal Moker.
Modal Moker.құарлы барлық жұмысқа да ыңғайлы. Мысалы ол компьютерде
жұмыс жасаған адамға мағыналы мысалдарды орындай отыруға көмектесіп, өзі
басқа қара жұмысты орындап отырады.
Интернетке арналған қосымша технологиялары да әлдеқайда өзгерген.
Intra Web бөлшектері арқылы қосымша көмек сұрамайтын жаңа технология
дайындауға болады.
Кроссплатформалық көмекшіні жасауды одан әрі жеңілдету үшін Delphi 7
мен Kylix 3 арналған тіл айырмашылығы жойылған.
VCL және CLX жүйесінің жұмысын жеңілдеткен кезде VCL-дан Quick
Report, Past Net бөлшектері жойылып кетті.
Бірнеше өзгерістерді есептемегенде 7 версияның ең басты ерекшелігі –
кроссплатформалық көмекші құралдардың жақсы деңгейде ұсталуы және де CASE
құралдарын енгізу туралы.
VCL бағдарламасын жасаудағы 26 орнында 325 бөлшектер орналасқан.
Delphi бағдарлама жасаудың біріңғай жүйесі болып келеді. Басқа да
өзіне сәйкес жүйе сияқты Delphi жаңадан бағдарлама жасауға арналған. Delphi
жүйесінің өте бір жақсы екі ерекшелігі бар, олар: ол жасаған бағдарлама тек
қана Windows арқылы жұмыс жасап тұрмайды, ал өзі бағдарламаны түзетіп
жасаудың инструменттер түріне жатады (RAD).
Delphi жүйесі Visual Basic тілінен айырмашылығы қатал түрдегі
біріңғайлылығы. Бұл ерекшелік компиляция жасалынып жатқанда ақ,
компеляторға көптеген қателерді тауып беруге көмек береді. Бұл жүйе өзінің
көрсеткіштері арқылы СОМ түрлері және технологияларымен жедел түрде
байланыса алады. Ал Visual Basic пен Java жүйелері СОМ технологиясымен
жұмыс жасағанда онымен жәй әрі кештеу байланысады.
Айта кету керек: Delphжүй түрлері(версиясы)нің мүмкіншіліктері мол:
рет саны бойынша ең төмеңгі түрі(версиясы)нің жұмысын, ең биікітегісі де
жасай алады, бірақ қарсы түрде олай бола алмайды.

1.4 Delphi ортасымен танысу

Delphi-ді іске қосқан кезде осындай терезе алдыңызға шығады. Оның
ішінде:
1) негізгі терезе;
2) обьектілер тармағының терезесі;
3) обьектілер инспекторының терезесі;
4) броузер терезесі;
5) формалар терезесі;
6) программа кодының терезесі

Программа кодының терезесін көру үшін F12 клавишасын басу жеткілікті.
Delphi-ді алғаш шақырғаннан кейін Intprise-бен байланыс. Delphi Direct
терезесі барлық терезенің үстіне шығады. Осы терезенің көмегімен Intprise
коорпарациясының Web-беттеріне кіруге мүмкіндік туады.
Негізгі терезе. Негізгі терезе құрылатын программаның жобаларын
басқаратын негізгі қызметті атқарады.Бұл терезе экранда барлық уақытта
болады және ең жоғарғы бөлігінде орналасады. Негізгі терезеде Delphi
ортасының бас менюіб пиктографиялық командалық батырмалар жиынтығы,
компоненттер палитрасы орналасқан.
Бас меню жобаны басқаруға арналған барлық қажетті командалардан
тұрады. Бас менюдің барлық операциялары екінші деңгейде ашылатын опциялар
тақырыбын қамтиды. Бас терезенің барлық элементтері арнайы панельдерде
орналасқан, оның сол жақ бөлігінде басқару батырмалары орналасқан.
Панельде көрінетін батырмалардың құрамын өзгерту үшін оған курсорды
келтіріп, тышқанның оң жақ батырмасын басу жеткілікті. Бұдан ашылған
көмекші меню терезесінде барлық панельдердің аттары келтірілген және
олардың статусы көрсетілген (жалаушалар). Олардың ішінен Gustomise-ды
(настроика, баптау) таңдағаннан кейін баптау терезесі пайда болады. Енді
қажет емес батырмаларды алып тастауға болады, Commands терезесіндегі
тізімнен қажетті батырмаларды таңдап, оны экранға тасып апаруға болады.
Негізгі терезеге жиі пайдаланылатын пиктограммаларды орналастырған
ыңғайлы: Project\Syntax Chek – программа командаларының синтаксисін
тексеру; ViewDebug WindowsWatches- откладкалық режимді бақылау
терезесіне кіру және т.б.
Пикторафикалық батырмалар бас менюдің негізгі опцияларына жылдам
кіруге мүмкіндік береді. Олар басқару белгілері бойынша 7 топқп бөлінген.
Әрбір топ бір панельде орналасады:

1. Standard тобы;
2. View тобы;
3. Debug тобы;
4. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.