«Көлікті жарықтандыру мен дабылдау жабдықтары»
Кіріспе. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
1.Жарықтандыру және дабылдау жүйелері. . . .4
1.1. Жарықтандыру жүйесін жіктеу. . . . . . . . . .5
1.2. Дабылдау аспаптарын жіктеу. . . . . . . . . .. .8
1.3. Ақпараттандыру және диагностикаландыру жүйесі. . . . . . . . . . . . . . . . . .9
1.4. Бақылау.өлшеу аспаптары. . . . . . . . . . . 10
Қорытынды. . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13
Пайдаланылған әдебиеттер. . . . . . . . . . . . . . 14
1.Жарықтандыру және дабылдау жүйелері. . . .4
1.1. Жарықтандыру жүйесін жіктеу. . . . . . . . . .5
1.2. Дабылдау аспаптарын жіктеу. . . . . . . . . .. .8
1.3. Ақпараттандыру және диагностикаландыру жүйесі. . . . . . . . . . . . . . . . . .9
1.4. Бақылау.өлшеу аспаптары. . . . . . . . . . . 10
Қорытынды. . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13
Пайдаланылған әдебиеттер. . . . . . . . . . . . . . 14
Кез келген заманауи көліктерде көптеген электр құрылғылар бар.Олардың барлығы электр энергия көздері мен электр энергиясын тұтынушылар болып бөлінеді.
Электр энергия көздері – механикалық және химиялық энергияны электр энергиясына айналдыратын құрылғылар болып табылады. Автокөліктерде электр энергиясының көзі – аккумулятор батареясы мен генератор.
Электр энергиясын тұтынушылар – электр энергиясымен қоректенетін кез келген құрылғы: стартер, оталу жүйесі, жарықтандыру мен дабылдау аспаптары, терезе тазалағыш және т.б. Электр энергиясын тұтынушылар электр тогы энергиясын энергияның басқа түріне (механкалық, жарық, дыбыс, жылу) айналдыруға қызмет етеді.
Генератор өндірген электр, әдетте, электр энергиясын тұтынушылардың барлығын электр энергиясымен қамтамасыз ету үшін жеткілікті. Бірақ бұл тек қозғалтқыш жұмыс істеп тұрғанда ғана жүзеге асады, себебі, генератор одан ғана механикалық энергияны алады. Қозғалтқышты іске қосу үшін сыртқы көзден оның иінді білікке бірнеше айналымды беруі керек. Автокөліктерде осындай сыртқы көз, шағын электрқозғалтқыш – стартер.
Аккумулятор батареясының қуаты қозғалтқыш өшірулі тұрған кезде шектеулі уақыт аралығында қуаты аз тұтынушыларды (жарықтандыру құралдары, терезе тазалағыш, т.б.) токпен жабдықтауға жеткілікті. Алайда, уақыт өте аккумулятор батареясының өндіретін энергиясы азаяды және бірте-бірте нөлге дейін төмендейді. Бұны болдырмау үшін аккумулятор батареясын зарядтау қажет.
Автокөліктерде электр энергиясына байланысты тұйық шеңбер алуға болады.Аккумулятор батареясы шағын электрқозғалтқыш – стартердіэлектр тоғымен қоректендіріді. Стартер білігі қозғалтқыштың иінді білігін айналымға келтіре отырып, генератор білігін айналдырады. Генератордан шыққан электр энергиясының белгілі бір бөлігі аккумулятор батареясын зарядтау үшін жұмсалады.
Электр энергиясының көздері тиімді әрі узақ уақыт жұмыс істеуі үшін оларды сақтау керек. Қозғалтқыштың өшірулі кезінде тым көп тұтынушыларды қосып, аккумулятор батареясының жұмысын ауырлатуға болмайды.
Электр энергия көздері – механикалық және химиялық энергияны электр энергиясына айналдыратын құрылғылар болып табылады. Автокөліктерде электр энергиясының көзі – аккумулятор батареясы мен генератор.
Электр энергиясын тұтынушылар – электр энергиясымен қоректенетін кез келген құрылғы: стартер, оталу жүйесі, жарықтандыру мен дабылдау аспаптары, терезе тазалағыш және т.б. Электр энергиясын тұтынушылар электр тогы энергиясын энергияның басқа түріне (механкалық, жарық, дыбыс, жылу) айналдыруға қызмет етеді.
Генератор өндірген электр, әдетте, электр энергиясын тұтынушылардың барлығын электр энергиясымен қамтамасыз ету үшін жеткілікті. Бірақ бұл тек қозғалтқыш жұмыс істеп тұрғанда ғана жүзеге асады, себебі, генератор одан ғана механикалық энергияны алады. Қозғалтқышты іске қосу үшін сыртқы көзден оның иінді білікке бірнеше айналымды беруі керек. Автокөліктерде осындай сыртқы көз, шағын электрқозғалтқыш – стартер.
Аккумулятор батареясының қуаты қозғалтқыш өшірулі тұрған кезде шектеулі уақыт аралығында қуаты аз тұтынушыларды (жарықтандыру құралдары, терезе тазалағыш, т.б.) токпен жабдықтауға жеткілікті. Алайда, уақыт өте аккумулятор батареясының өндіретін энергиясы азаяды және бірте-бірте нөлге дейін төмендейді. Бұны болдырмау үшін аккумулятор батареясын зарядтау қажет.
Автокөліктерде электр энергиясына байланысты тұйық шеңбер алуға болады.Аккумулятор батареясы шағын электрқозғалтқыш – стартердіэлектр тоғымен қоректендіріді. Стартер білігі қозғалтқыштың иінді білігін айналымға келтіре отырып, генератор білігін айналдырады. Генератордан шыққан электр энергиясының белгілі бір бөлігі аккумулятор батареясын зарядтау үшін жұмсалады.
Электр энергиясының көздері тиімді әрі узақ уақыт жұмыс істеуі үшін оларды сақтау керек. Қозғалтқыштың өшірулі кезінде тым көп тұтынушыларды қосып, аккумулятор батареясының жұмысын ауырлатуға болмайды.
1. В.Е. Ют Электрическое и электронное оборудования автомобилей. М: Транспорт, 1989.
2. Ю.К. БоробскихЭлектрообрудование автомобилей. Справочник. М: Транспорт, 1971.
3. А.Б. Брюханов Электронные устройства автомобилей. М: Транспорт, 1988.
4. А.М. Резник, В.П. Орлов Электрооборудование. М: Транспорт, 1988.
5. М.Ж. Хазимов и др. Практикум по дисциплине электрические и электронные системы автотракторной и сельскохозяйственной технике. Алматы, 2004.г.
6. Джиенкулов С.А. и Д.С. Сарбасов Методические указания по выполнению лабораторных работ. Алматы, КазНТУ, 2006.
2. Ю.К. БоробскихЭлектрообрудование автомобилей. Справочник. М: Транспорт, 1971.
3. А.Б. Брюханов Электронные устройства автомобилей. М: Транспорт, 1988.
4. А.М. Резник, В.П. Орлов Электрооборудование. М: Транспорт, 1988.
5. М.Ж. Хазимов и др. Практикум по дисциплине электрические и электронные системы автотракторной и сельскохозяйственной технике. Алматы, 2004.г.
6. Джиенкулов С.А. и Д.С. Сарбасов Методические указания по выполнению лабораторных работ. Алматы, КазНТУ, 2006.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ ҚАРАҒАНДЫ МЕМЛЕКЕТТІК ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Кафедра: КТ және ЛЖ
Реферат
Пәні: Автокөлік техникасының жіктелуі мен құрылысы
Тақырыбы: Көлікті жарықтандыру мен дабылдау жабдықтары
Қабылдаған: Жумабеков А.Т
_________________________
(баға) (қолы)
Орындаған: ПО 14-1тобының
студенті Оразбек А.С
_________________________
(күні) (қолы)
2016 жыл
Мазмұны
Кіріспе. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
Жарықтандыру және дабылдау жүйелері. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
Жарықтандыру жүйесін жіктеу. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5
Дабылдау аспаптарын жіктеу. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8
Ақпараттандыру және диагностикаландыру жүйесі. . . . . . . . . . . . . . . . . .9
Бақылау-өлшеу аспаптары. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10
Қорытынды. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13
Пайдаланылған әдебиеттер. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Кіріспе
Кез келген заманауи көліктерде көптеген электр құрылғылар бар. Олардың барлығы электр энергия көздері мен электр энергиясын тұтынушылар болып бөлінеді.
Электр энергия көздері - механикалық және химиялық энергияны электр энергиясына айналдыратын құрылғылар болып табылады. Автокөліктерде электр энергиясының көзі - аккумулятор батареясы мен генератор.
Электр энергиясын тұтынушылар - электр энергиясымен қоректенетін кез келген құрылғы: стартер, оталу жүйесі, жарықтандыру мен дабылдау аспаптары, терезе тазалағыш және т.б. Электр энергиясын тұтынушылар электр тогы энергиясын энергияның басқа түріне (механкалық, жарық, дыбыс, жылу) айналдыруға қызмет етеді.
Генератор өндірген электр, әдетте, электр энергиясын тұтынушылардың барлығын электр энергиясымен қамтамасыз ету үшін жеткілікті. Бірақ бұл тек қозғалтқыш жұмыс істеп тұрғанда ғана жүзеге асады, себебі, генератор одан ғана механикалық энергияны алады. Қозғалтқышты іске қосу үшін сыртқы көзден оның иінді білікке бірнеше айналымды беруі керек. Автокөліктерде осындай сыртқы көз, шағын электрқозғалтқыш - стартер.
Аккумулятор батареясының қуаты қозғалтқыш өшірулі тұрған кезде шектеулі уақыт аралығында қуаты аз тұтынушыларды (жарықтандыру құралдары, терезе тазалағыш, т.б.) токпен жабдықтауға жеткілікті. Алайда, уақыт өте аккумулятор батареясының өндіретін энергиясы азаяды және бірте-бірте нөлге дейін төмендейді. Бұны болдырмау үшін аккумулятор батареясын зарядтау қажет.
Автокөліктерде электр энергиясына байланысты тұйық шеңбер алуға болады. Аккумулятор батареясы шағын электрқозғалтқыш - стартерді электр тоғымен қоректендіріді. Стартер білігі қозғалтқыштың иінді білігін айналымға келтіре отырып, генератор білігін айналдырады. Генератордан шыққан электр энергиясының белгілі бір бөлігі аккумулятор батареясын зарядтау үшін жұмсалады.
Электр энергиясының көздері тиімді әрі узақ уақыт жұмыс істеуі үшін оларды сақтау керек. Қозғалтқыштың өшірулі кезінде тым көп тұтынушыларды қосып, аккумулятор батареясының жұмысын ауырлатуға болмайды. Аккумулятор батареясы үшін жаз маусымына қарағанда қыс маусым қиын болып табылады, себебі қозғалтқышты іске қосу үшін анағұрлым көп энергия талап етіледі. Сондықтан әр күз сайын батареяны кірден тазалап, оның корпусының жағдайын тексеріп, электролиттің деңгейі мен тығыздығын, сымдардың бекітілуін текстеріп тұрған жөн. Автокөлікті пайдалану барысында электрлік байланыстарды таза, құрғақ әрі амалынша сыртқы әсерлер мен судан қорғалғаны маңызды.
Жарықтандыру және дабылдау жүйелері
Жарықтандыру мен дабылдау аспаптарынсыз автокөлікте жұмыс істеу мүмкін емес. Түнгі және қараңғы кездерде қозғалыс жолын, кабинаны, аспаптар қалқанын жарықтандыру мен көліктің габаритті көлемін байқау үшін қажет. Жарықтандыру аспаптарына фара, фонарь, астыңғы фара, бұрылыс белгісі және габарит шамдар, нөмір белгісіне жарық түсіретін шамдар жатады.
Жарықтандыру және дабылдау жүйелері (1-сурет) автомабилдердің электр жабдықтарында ерекше орын алады, өйткені автономды жарықтандырудың және дабылдаудың тиімділігі автомобилдендіру өсіп жатқан жағдайда және автомобилдік тасмалдаудың ролі артып жатқан жағдайда негізінен тәуліктің қараңғы кезінде жол жүру қауіпсіздігін анықтайды.
Шамның (фар) ең көп тараған құрылымы, біраз уақыттарға дейін американың шырағы (фарасы) болды, ол ашылып-жабылмайтын оптикалық элемент болатын, дәнекерленген шағылыстырғыш және шашыратқыш дөңгелек немесе тікбұрышты пішіндегі инертті газбен толтырылған, оның ішінде бір немесе екі қыздырма қылы орнатылған [3](192-194 бет).
1-сурет. Жарықтандыру және дабылдау жүйелері
Европадағы 50- ші жылдардан бастап, шыныметалдық элементті ауыспалы жарық көзі кеңінен қолданыс тапты, қарапайым және галогендік шырақ тәрізді бір немесе екі қыздырма денесінен тұратын металдық шағылдырғыштың соқыр тесігіне орнатылатын. Фаралардың жаңа құрылымдарына шағылдырғышты күрделі пішінді орнатып, оны тек қана жеңіл пішіндейтін материалдардан жасауға рұқсат беру талаптары қойылған (шыны, пластмасса). Осы қойылған барлық тапсырыстардың шешімі бүгінде шығарылып жатқан алдыңғы қатарлы фирмалардың фараларының құрылымында көрініс табуда [2](181-185).
Дабылдағыш жүйесінде айтарлықтай өзгерістерге ұшырауда. Оның өркендеу ерекшеліктеріне салмағын азайту жалпы тенденциясымен бір қатарда болып табылады:
- жарықтандырудың градиенттілігін жарық үлестіруші картинада азайту;
- көрініс бұрыштарын азайту;
- шамдардың әртүрлі бөліктер беттерінің жарықтылығын теңестіру;
- фантам (жап-жарық күннің сәулесінде қосылмаған шамды қосылған деп қабылдау) әсерін болдырмау. Дабылқағу жүйесіндегі дәстүрлі сигналдық саймандарды жетілдірумен бір қатарда, қосымша сигнал шырақтары (қосымша тежегіш сигналдары, бұрылуды көрсететіндер, хабарландыру табылады) пайда болуда [4](201-203 бет).
Жарықтандыру жүйесін жіктеу
Жарықтандыру құрылғыларының қатарына: фаралар, артқы шамдар, номер белгісін жарықтандырушы шамдар, автокөлік салонын жарықтандырушы шамдар, капот астындағы кеңістікті жарықтандыруға арналған шам, жүксалғышты жарықтандыру шамы.
Фара жүріп келе жатқан көліктің алдыңғы жол учаскесін жарықтандыруға арналады.
2-сурет. Фара
Фара (2-сурет) корпустан (5), шағылдырғыштан (1), сейілткіш шыныдан (3), жиектен (8), ток келтіруші сымдар (7), патроннан (6) және шамнан (2) тұрады. Сейілдіргіш шыны, шағылдырғыш және шам жиектің серіппелі ілгектерімен, ал жиек жалғастырушы бұрамамен байланысып оптикалық элементті құрайды. Оптикалық элемент корпустың негізгі корпусына серіппелер мен реттегіш бұрамалар (4) арқылы бекітілген.
Шағылдырғыш жарық сәулесін бағыттап жарық шығарады. Шағылдырғыштың ішкі беті лакталған және алюминий немесе хромның жұқа қабатымен жылтыратылған. Сейілдіргіш шыны жарық шоңының соқырлату әсерін кеміту үшін қажет, сондықтан оның сырты дөңес формада, ал ішкі жағы жарықсындырғыш шығыңқы болып келеді.
Жарықтандыру аспаптарында жарық көзі - электрлі шам. Ол (3-сурет) металл қалпақтары, контактілерден, шынылы баллондардан (2) және вольфрамдық жіптерден (1) құралады.
3-сурет. Шамдар
а-екі контактілі, б-экранды екі контактілі, в-бір контактілі
Шамдар бір контактілі(3-сурет,в) және екі контактілі(3-сурет,а) болып бөлінеді. Бір контактілі шамда шынылы баллонның ішіндегі қыздыру жібінің бір ұшы қалпаққа(3-сурет,5), ал екінші ұшы қалпақ соңында оқшауланған контактіге дәнекерленген. Екі контактілі шам екі жіптен тұрады, оның бір ұшы қалпақ соңындағы екі оқшауланған контактіге, ал екіншісі калпаққа дәнекерленген. Және де сейілдіргіш шынымен ұштастыра жарық шоңының оңға және астыға араласуын, соның нәтижесінде қарама-қарсы бағыттағы көлік жүргізушісінің соқырлануын төмендетуге экранды екі контактілі шамдар(3-сурет,б) қолданылады.
Габаритті фонарь - автокөліктің артқы, алдыңғы немесе бүйір жақтарында, тіркемеде орнатылған габариттік өлшемдерін жарықтандыруға арналған. Габариттік фонарьлардың жарығы 100 метрден кем емес арақашықтықта көрінуі керек.
Бұрылыс белгісі автомобильдің алдағы болатын маневрін ескертуге арналған. Оған дабыл беретін шамдар, ауыстырып қосқыш және үзгіш (реле) жатады. Мұнда токтың электр магнитті үзгіші кеңінен тараған.
Бұрылу белгісі қосулы тұрғанда контактілер тұйықталады және ажырайды. Олай болса, шамдар минутына 70-100 рет жыпылықтайды.
Осы күнгі жарықтандыру жүйесін, жарықтандыруды құрудың типіне байланысты бөлуге болады: европалық және америкалық.
Жарықтарату жүйесін іске асыру әдісіне қарай 2 фаралық және 4 фаралық жүйе болып бөлінеді. Европалық және америкалық жарықтандыру жүйелері, жарық шоғын жасау құрылымына қарай (жарықтарату формасына қарай) және оны қалыптастыру принциптеріне қарай әртүрлі. Бұл айырмашылықтың басты себептеріне, қозғалысты ұйымдастыру ерекшеліктері, жол саласы және т.б. жатады. Жарықтандырудың американдық жүйесін іске асыруға параболоидтық шағылыстырғыштың фокалдық жазықтығына алыстық жарықтың қыздырма қылын, қысқа тік цилиндр пішінге ие оптикалық оське перпендикуляр орналасқан және осы ось арқылы өтіп, горизонталь жазықтықта жатқанды орналастырудың есебінен болады.
Жақындық жарықтың қыздырма қылы оптикалық осьтен өтетін горизонталь жазықтығынан біраз жоғары орналастырылады және тағыда ол аздап бір жағынан жылжытылған, оптикалық оске перпендикуляр орналасқан болып тік цилиндрлік пішінге ие болады. Бұның арқасында, жақындық жарықтандырудың жарық ағынының осі төмен қарай жантайған болып және ол жолдың оң жақ бөлігіне қарай жылысқан болып осы арқылы пайда болатын жарықтандыру ассиметриялы болады.
Европалық жарықтандыру жүйесінде жақындық жарық режимінде, шағылыстырғыштың жұмысшы бетінің тек қана бір бөлігі қолданылады.
1960 жылдары АҚШ-да төртфаралы жарықтандыру жүйесі таралым тапты. Оның негізінде өзгеше ой болды, жарықтандыру функциясын екі типтегі фараға бөлістіру.
Төртфаралық жарықтандыру жүйесі диаметрі 130 мм төрт фарадан тұрады, оларды жұппен горизонталь немесе вертикаль бойынша орнатуға болады.
Сыртқы және жоғарғы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кафедра: КТ және ЛЖ
Реферат
Пәні: Автокөлік техникасының жіктелуі мен құрылысы
Тақырыбы: Көлікті жарықтандыру мен дабылдау жабдықтары
Қабылдаған: Жумабеков А.Т
_________________________
(баға) (қолы)
Орындаған: ПО 14-1тобының
студенті Оразбек А.С
_________________________
(күні) (қолы)
2016 жыл
Мазмұны
Кіріспе. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
Жарықтандыру және дабылдау жүйелері. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
Жарықтандыру жүйесін жіктеу. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5
Дабылдау аспаптарын жіктеу. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8
Ақпараттандыру және диагностикаландыру жүйесі. . . . . . . . . . . . . . . . . .9
Бақылау-өлшеу аспаптары. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10
Қорытынды. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13
Пайдаланылған әдебиеттер. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Кіріспе
Кез келген заманауи көліктерде көптеген электр құрылғылар бар. Олардың барлығы электр энергия көздері мен электр энергиясын тұтынушылар болып бөлінеді.
Электр энергия көздері - механикалық және химиялық энергияны электр энергиясына айналдыратын құрылғылар болып табылады. Автокөліктерде электр энергиясының көзі - аккумулятор батареясы мен генератор.
Электр энергиясын тұтынушылар - электр энергиясымен қоректенетін кез келген құрылғы: стартер, оталу жүйесі, жарықтандыру мен дабылдау аспаптары, терезе тазалағыш және т.б. Электр энергиясын тұтынушылар электр тогы энергиясын энергияның басқа түріне (механкалық, жарық, дыбыс, жылу) айналдыруға қызмет етеді.
Генератор өндірген электр, әдетте, электр энергиясын тұтынушылардың барлығын электр энергиясымен қамтамасыз ету үшін жеткілікті. Бірақ бұл тек қозғалтқыш жұмыс істеп тұрғанда ғана жүзеге асады, себебі, генератор одан ғана механикалық энергияны алады. Қозғалтқышты іске қосу үшін сыртқы көзден оның иінді білікке бірнеше айналымды беруі керек. Автокөліктерде осындай сыртқы көз, шағын электрқозғалтқыш - стартер.
Аккумулятор батареясының қуаты қозғалтқыш өшірулі тұрған кезде шектеулі уақыт аралығында қуаты аз тұтынушыларды (жарықтандыру құралдары, терезе тазалағыш, т.б.) токпен жабдықтауға жеткілікті. Алайда, уақыт өте аккумулятор батареясының өндіретін энергиясы азаяды және бірте-бірте нөлге дейін төмендейді. Бұны болдырмау үшін аккумулятор батареясын зарядтау қажет.
Автокөліктерде электр энергиясына байланысты тұйық шеңбер алуға болады. Аккумулятор батареясы шағын электрқозғалтқыш - стартерді электр тоғымен қоректендіріді. Стартер білігі қозғалтқыштың иінді білігін айналымға келтіре отырып, генератор білігін айналдырады. Генератордан шыққан электр энергиясының белгілі бір бөлігі аккумулятор батареясын зарядтау үшін жұмсалады.
Электр энергиясының көздері тиімді әрі узақ уақыт жұмыс істеуі үшін оларды сақтау керек. Қозғалтқыштың өшірулі кезінде тым көп тұтынушыларды қосып, аккумулятор батареясының жұмысын ауырлатуға болмайды. Аккумулятор батареясы үшін жаз маусымына қарағанда қыс маусым қиын болып табылады, себебі қозғалтқышты іске қосу үшін анағұрлым көп энергия талап етіледі. Сондықтан әр күз сайын батареяны кірден тазалап, оның корпусының жағдайын тексеріп, электролиттің деңгейі мен тығыздығын, сымдардың бекітілуін текстеріп тұрған жөн. Автокөлікті пайдалану барысында электрлік байланыстарды таза, құрғақ әрі амалынша сыртқы әсерлер мен судан қорғалғаны маңызды.
Жарықтандыру және дабылдау жүйелері
Жарықтандыру мен дабылдау аспаптарынсыз автокөлікте жұмыс істеу мүмкін емес. Түнгі және қараңғы кездерде қозғалыс жолын, кабинаны, аспаптар қалқанын жарықтандыру мен көліктің габаритті көлемін байқау үшін қажет. Жарықтандыру аспаптарына фара, фонарь, астыңғы фара, бұрылыс белгісі және габарит шамдар, нөмір белгісіне жарық түсіретін шамдар жатады.
Жарықтандыру және дабылдау жүйелері (1-сурет) автомабилдердің электр жабдықтарында ерекше орын алады, өйткені автономды жарықтандырудың және дабылдаудың тиімділігі автомобилдендіру өсіп жатқан жағдайда және автомобилдік тасмалдаудың ролі артып жатқан жағдайда негізінен тәуліктің қараңғы кезінде жол жүру қауіпсіздігін анықтайды.
Шамның (фар) ең көп тараған құрылымы, біраз уақыттарға дейін американың шырағы (фарасы) болды, ол ашылып-жабылмайтын оптикалық элемент болатын, дәнекерленген шағылыстырғыш және шашыратқыш дөңгелек немесе тікбұрышты пішіндегі инертті газбен толтырылған, оның ішінде бір немесе екі қыздырма қылы орнатылған [3](192-194 бет).
1-сурет. Жарықтандыру және дабылдау жүйелері
Европадағы 50- ші жылдардан бастап, шыныметалдық элементті ауыспалы жарық көзі кеңінен қолданыс тапты, қарапайым және галогендік шырақ тәрізді бір немесе екі қыздырма денесінен тұратын металдық шағылдырғыштың соқыр тесігіне орнатылатын. Фаралардың жаңа құрылымдарына шағылдырғышты күрделі пішінді орнатып, оны тек қана жеңіл пішіндейтін материалдардан жасауға рұқсат беру талаптары қойылған (шыны, пластмасса). Осы қойылған барлық тапсырыстардың шешімі бүгінде шығарылып жатқан алдыңғы қатарлы фирмалардың фараларының құрылымында көрініс табуда [2](181-185).
Дабылдағыш жүйесінде айтарлықтай өзгерістерге ұшырауда. Оның өркендеу ерекшеліктеріне салмағын азайту жалпы тенденциясымен бір қатарда болып табылады:
- жарықтандырудың градиенттілігін жарық үлестіруші картинада азайту;
- көрініс бұрыштарын азайту;
- шамдардың әртүрлі бөліктер беттерінің жарықтылығын теңестіру;
- фантам (жап-жарық күннің сәулесінде қосылмаған шамды қосылған деп қабылдау) әсерін болдырмау. Дабылқағу жүйесіндегі дәстүрлі сигналдық саймандарды жетілдірумен бір қатарда, қосымша сигнал шырақтары (қосымша тежегіш сигналдары, бұрылуды көрсететіндер, хабарландыру табылады) пайда болуда [4](201-203 бет).
Жарықтандыру жүйесін жіктеу
Жарықтандыру құрылғыларының қатарына: фаралар, артқы шамдар, номер белгісін жарықтандырушы шамдар, автокөлік салонын жарықтандырушы шамдар, капот астындағы кеңістікті жарықтандыруға арналған шам, жүксалғышты жарықтандыру шамы.
Фара жүріп келе жатқан көліктің алдыңғы жол учаскесін жарықтандыруға арналады.
2-сурет. Фара
Фара (2-сурет) корпустан (5), шағылдырғыштан (1), сейілткіш шыныдан (3), жиектен (8), ток келтіруші сымдар (7), патроннан (6) және шамнан (2) тұрады. Сейілдіргіш шыны, шағылдырғыш және шам жиектің серіппелі ілгектерімен, ал жиек жалғастырушы бұрамамен байланысып оптикалық элементті құрайды. Оптикалық элемент корпустың негізгі корпусына серіппелер мен реттегіш бұрамалар (4) арқылы бекітілген.
Шағылдырғыш жарық сәулесін бағыттап жарық шығарады. Шағылдырғыштың ішкі беті лакталған және алюминий немесе хромның жұқа қабатымен жылтыратылған. Сейілдіргіш шыны жарық шоңының соқырлату әсерін кеміту үшін қажет, сондықтан оның сырты дөңес формада, ал ішкі жағы жарықсындырғыш шығыңқы болып келеді.
Жарықтандыру аспаптарында жарық көзі - электрлі шам. Ол (3-сурет) металл қалпақтары, контактілерден, шынылы баллондардан (2) және вольфрамдық жіптерден (1) құралады.
3-сурет. Шамдар
а-екі контактілі, б-экранды екі контактілі, в-бір контактілі
Шамдар бір контактілі(3-сурет,в) және екі контактілі(3-сурет,а) болып бөлінеді. Бір контактілі шамда шынылы баллонның ішіндегі қыздыру жібінің бір ұшы қалпаққа(3-сурет,5), ал екінші ұшы қалпақ соңында оқшауланған контактіге дәнекерленген. Екі контактілі шам екі жіптен тұрады, оның бір ұшы қалпақ соңындағы екі оқшауланған контактіге, ал екіншісі калпаққа дәнекерленген. Және де сейілдіргіш шынымен ұштастыра жарық шоңының оңға және астыға араласуын, соның нәтижесінде қарама-қарсы бағыттағы көлік жүргізушісінің соқырлануын төмендетуге экранды екі контактілі шамдар(3-сурет,б) қолданылады.
Габаритті фонарь - автокөліктің артқы, алдыңғы немесе бүйір жақтарында, тіркемеде орнатылған габариттік өлшемдерін жарықтандыруға арналған. Габариттік фонарьлардың жарығы 100 метрден кем емес арақашықтықта көрінуі керек.
Бұрылыс белгісі автомобильдің алдағы болатын маневрін ескертуге арналған. Оған дабыл беретін шамдар, ауыстырып қосқыш және үзгіш (реле) жатады. Мұнда токтың электр магнитті үзгіші кеңінен тараған.
Бұрылу белгісі қосулы тұрғанда контактілер тұйықталады және ажырайды. Олай болса, шамдар минутына 70-100 рет жыпылықтайды.
Осы күнгі жарықтандыру жүйесін, жарықтандыруды құрудың типіне байланысты бөлуге болады: европалық және америкалық.
Жарықтарату жүйесін іске асыру әдісіне қарай 2 фаралық және 4 фаралық жүйе болып бөлінеді. Европалық және америкалық жарықтандыру жүйелері, жарық шоғын жасау құрылымына қарай (жарықтарату формасына қарай) және оны қалыптастыру принциптеріне қарай әртүрлі. Бұл айырмашылықтың басты себептеріне, қозғалысты ұйымдастыру ерекшеліктері, жол саласы және т.б. жатады. Жарықтандырудың американдық жүйесін іске асыруға параболоидтық шағылыстырғыштың фокалдық жазықтығына алыстық жарықтың қыздырма қылын, қысқа тік цилиндр пішінге ие оптикалық оське перпендикуляр орналасқан және осы ось арқылы өтіп, горизонталь жазықтықта жатқанды орналастырудың есебінен болады.
Жақындық жарықтың қыздырма қылы оптикалық осьтен өтетін горизонталь жазықтығынан біраз жоғары орналастырылады және тағыда ол аздап бір жағынан жылжытылған, оптикалық оске перпендикуляр орналасқан болып тік цилиндрлік пішінге ие болады. Бұның арқасында, жақындық жарықтандырудың жарық ағынының осі төмен қарай жантайған болып және ол жолдың оң жақ бөлігіне қарай жылысқан болып осы арқылы пайда болатын жарықтандыру ассиметриялы болады.
Европалық жарықтандыру жүйесінде жақындық жарық режимінде, шағылыстырғыштың жұмысшы бетінің тек қана бір бөлігі қолданылады.
1960 жылдары АҚШ-да төртфаралы жарықтандыру жүйесі таралым тапты. Оның негізінде өзгеше ой болды, жарықтандыру функциясын екі типтегі фараға бөлістіру.
Төртфаралық жарықтандыру жүйесі диаметрі 130 мм төрт фарадан тұрады, оларды жұппен горизонталь немесе вертикаль бойынша орнатуға болады.
Сыртқы және жоғарғы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz