Маркетинг мәні, мазмұны және эволюциясы

Пән: Маркетинг
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 65 бет
Таңдаулыға:

Маркетинг мәні, мазмұны және эволюциясы

Кіріспе

Маркетингтің мәні, оның қағидалары және қызметтері
Маркетингтің мазмұны және түрлері
Маркетингтің эволюциялық даму кезеңі
Маркетингтің әлеуметік - экономикалық мәні

Қорытынды

Пайдаланған әдебиеттер

Кіріспе

XX ғасыр басында фирмалардың көпшілігі шағын болатын, ал олардың қызметкерлері өзінің клиенттерінің әрбіреуін жақсы білетін. Басқарушылар маркетингтік ақпаратты өздерінің тұрақты клиенттерімен әңгімелесу арқылы жинайтын. Одан кейін одан да ауқымды және сапалы ақпаратты алудың қажеттілігін туғызған үш тенденция пайда болып, күшейе бастады.

Жергілікті деңгейдегі маркетингтен жалпыұлттық ауқымдағы маркетингке көшу. Фирмалар әрдайым өзінің нарығының ауқымын кеңейтіп, оның басқарушылары өзінің клиенттерімен тікелей таныс емес. Маркетингтік ақпаратты жинаудың жаңа жолдары қажет.

Сатып алушылардың мұқтаждықтарынан сатып алушылардың қажеттіліктеріне өту. Табыстың өсуіне байланысты, сатып алушылар тауарды сатып алғанда сол тауарға деген талаптарды жоғарлатады. Сатушыларға сатып алушылардың тауардың әртүрлі сипаттамаларына, рәсімделуіне және тауардың басқа да қасиеттеріне қалайша қарайтындығын алдын ала болжау қиынға түседі. Арнайы маркетингтік зерттеулер жүргізу қажеттілігі пайда болады.

Баға бәсекелестігінен бағалық емес бәсекелестікке өту. Сатушылар маркетингтің бағалық емес, тауарларға маркалық атауларды қою, жарнама және өткізуді ынталандыру сияқты әдістерді көптеп қолдана бастады. Осы әдістерді қолдануға нарық қалай қарайтындығы туралы ақпаратпен қамтамасыз ететін кері байланыс жүйесін құру қажеттілігі туындайды.

Бұл қажеттіліктерді іске асыру үшін көптеген фирмалар маркетингтік ақпарат жүйелерін жасайды.

Маркетинг (ағылш. marketіng - рынок‚ базар‚ өткізу‚ сауда) - кәсіпорынның (фирманың, бірлестіктің‚ т. б. ) тауар өндіру-өткізу және сауда жасау қызметін ұйымдастыру мен басқару жүйесі. Маркетинг нарық дамуының жай-күйі мен келешегін зерделеуге негізделеді, тұтыну мен өндіріс өніміне (тауарға‚ көрсетілетін қызметке) сұранымды қалыптастырады, табыс алу мақсатымен рынокта тауарлардың өткізілуін тездетуге бағытталады. Маркетинг - сұранымды жан-жақты зерделеп‚ болжау‚ жарнаманы пайдалану‚ өндірісті ынталандыру‚ сақтау мен тасымалдаудың осы заманғы тәсілдерін‚ тауарлардың тұтынушыға жетуіне жәрдемдесетін тех. және басқа түрлерін қолдану негізінде кәсіпорынның жаңа өнімді әзірлеу‚ өндіру мен өткізу жөніндегі ұйымдық-техникалық‚ қаржы‚ коммерциялық және басқа қызмет түрлері жатады.

Экономиканы‚ жарнаманы‚ инженерлік істі‚ психологияны‚ жоспарлауды‚ болжауды оңтайлы ұштастыру‚ яғни Маркетинг - тауарларды өндіру мен өткізу туралы ғылым. Оның негізгі мақсаты барынша көп пайда алумен бірге айырбас‚ тауарлардың тұтынушыға жеткізілуін тездету және өндірістік-коммерц. қызметтің тиімділігін арттыру арқылы нарықтың (адамдардың‚ фирмалардың, кәсіпорындардың) тауарларға (жұмыстарға‚ қызметтерге) сұранымын қанағаттандыру.

Маркетингтің мәні, оның қағидалары және қызметтері

Экономикалық әдебиетте маркетингтің табиғаты және оның заманауи экономикадағы рөлі туралы түрлі көзқарас қалыптасқан. Кейбір мәселелер бойынша авторлардың ұстанымдары принципті тұрғыда өзгеше болуы мүмкін және бұл соншалықты қорқынышты емес. Маркетинг - бұл шығармашылық көзқарасты болжамдайтын ғылым және кәсіпорынның нарықтық қызметін басқаруға түрлі пікірлердің болуы. Нарықтар, тауарлар, тұтынушылар және өндірушілер, бәсекелестер мен мемлекеттік органдардың, яғни нарықтық қарым-қатынастарға қатысушылардың барлығының алуан түрлі болуына және еліне, өңіріне, салт-дәстүріне және т. б. қарай ерекшеленуіне байланысты. Тіпті бір елдің ішінде нарықтық қарым-қатынастар тауарға, қызметке немесе жылдың мезгіліне байланысты елеулі өзгешеленуі мүмкін.

Барлық авторларды бірлестіретін жалғыз пікір, бұл маркетинг саласы бизнесі қолда бар және ықтимал клиенттердің сұраныстарын қанағаттандыруға бағдарланған нарықтық экономиканың экономикалық субъектісінің қызметін ұйымдастыруға байланысты мәселелер болып табылады. Сонымен, маркетингтің зерттеу объектісі нарықтар және тауарлар мен қызметтер конъюнктурасы, ал зерттеу мәні - тауарлар мен қызметтерді іске асыру бойынша нарықтық мінез-құлықты оңтайландыру болып табылады.

Маркетинг теориясының негізін қалаушы америкалық ғалым Ф. Котлердің берген анықтамасы бойынша, маркетинг - адам қызметінің айырбастау арқылы мұқтаждықтар мен қажеттіліктерді қанағаттандыруға бағытталған түрі.

Бұл нарықты кең түсінікте сипаттайтын өте күрделі анықтама. Адамдардың мұқтаждығы сан алуан және күрделі ғой: бұл жерде тамақ, киім және қауіпсіздікке физиологиялық мұқтаждық, рухани жақындық, әсер ету, үйірлікке әлеуметтік мұқтаждықтар және білім мен өзін көрсетуге жеке мұқтаждықтар. Олар жарнамалық агенттіктердің күшімен қалыптастырылмайды, адам табиғатынан шығады. Маркетинг адамның барлық мұқтаждықтарын қанағаттандыра алмайды. Ал қажеттілік - жеке адамның тұлғасы мен мәдени деңгейіне сәйкес ерекше түрге енген мұқтаждық. Адамдардың қажеттіліктері, олардың мұқтаждықтары сияқты шексіз жэне көбінесе оларды қанағаттандыру айырбастаудың нарықтық үдерістерінен тыс болуы мүмкін. Сонымен, егер біз берілген анықтаманы негізге алынатын ретінде қарастырсақ, онда бізге адамның барлық мұқтаждықтары мен қажеттіліктерін қанағаттандырудың нақты әдістері мен қағидаларын белгілеу қиын болады.

Сондықтан болар, Ф. Котлер кейінірек басқа анықтама берді: «Маркетинг ғылым және өнер ретінде пайдаға айырбастап мақсатты нарықты қанағаттандыру үшін тұтынушыға құндылықты жеткізу және қосымша құнды құрумен айналысады». Маркетингтің Ж. Ж. Ламбен ұсынған түсінігі шаруашылық жүргізудің нарықтық жүйесі үшін маркетинг рөлінің жалпы көрінуіне негізделеді, бұл жерде маркетинг сатып алушылардың қазіргі және жаңа қажеттіліктерін есепке алуға бағытталған жүйе құра отырып, экономикалық демократияның факторы болып табылады, анықталған қажеттіліктерді қанағаттандыруға инвестициялық бағдарламаларды таңдауды белгілейді, жаңалықтарды ынталандырады және кәсіпкерліктің дамуына ықпал етеді.

Маркетингтің ғылым ретіндегі эволюциясы нарықтық қарым-қатынастың даму кезеңдеріне сәйкес және түрлі кезеңдерге сай маркетингті қолдану салалары мен әдістерін талдаусыз оның анықтамасына көзқарастарды талдау мүмкін болмайды. Маркетинг нарықтың тауармен толығу сатысында тарихи қалыптасты және дүниежүзілік менеджменттің қоғам дамуының сапалық тұрғыда неғұрлым жоғары сатысына кезеңдік дамуын көрсетеді. Маркетинг технологиялары серпінді зерт-теу және талдау рәсімдеріне және кәсіпорын немесе фирма қызметкерлері көпшілігінің инновациялық белсенділігіне негізделген біртұтас жүйе. Маркетинг принциптерін табысты іске асыру туралы, мұнымен бірнеше адамдардан тұратын маркетинг бөлімі ғана емес, барлық қызметкерлер айналысқан және бұған кәсіпорынның барлық қызметі көзделген жағдайды ғана айтуға болады.

Басшылықтың әрбір іс-әрекеті маркетингтік философияға бағынғанда, кәсіпорын немесе ұйым маркетингке бағдарлануды дамудың басты желісі ретінде таңдағанда ғана айтуға болады. Мұндай қызмет берілген нақты мезетке ғана емес, болашаққа көзделуі тиіс.

Біздің пікірімізше, жоғарыда келтірілген барлық анықтамаларды келесідей жинақтауға болады: маркетинг - кәсіпорынның стратегиясы мен философиясы, берілген нақты мезетке, сондай-ақ болашаққа алдын ала белгіленген мақсатқа қол жеткізу үшін оның шаруашылық қызметін басқарудың жетекші саласы.

Маркетинг - бұл сапалық тұрғыда неғұрлым жоғары санат, бұл ең жоғары сапалық деңгей менеджменті. Маркетингті ондіруші нарығы заманының менеджементін тарихи ауыстырған және тұтынушы нарығында жалғыз балама болған басқарудың жаңа тұжырымдамасы ретінде түсіну біздің шаруашылық жүргізудің практикасы мен санасына енуі тиіс.

Маркетинг бәсекелестікке қабілеттілікті арттырудың тиімді құралы болуы үшін маркетингтің келесі қағидаларын ұстану қажет:

1) тұтынушыға қажеттіні ғана өндіру, яғни өндірілген тауарды сату емес, өзінің сатып алушысы бар тауарды өндіру;

2) нарыққа тауарлар мен қызметтер ұсынысымен емес, тұтынушылардың проблемаларын шешу құралдарымен шығу, басқаша айтқанда тауар сатып алушының қажеттіліктерін барынша қанағаттандыруы тиіс;

3) кәсіпорынның нарықтық қызметін қысқа мерзімді нәтижеге емес, стратегиялық жоспарлау және болжамдауды жүзеге асыру негізінде ұзақ мерзімді болашаққа бағдарлау;

4) тактикалық міндеттерді нақты орындай отырып, фирманың өндірістік қызметінің стратегиялық түпкі мақсатына қол жеткізуге барлық күшті шоғырландыру; /

5) маркетингтік технологияларды жеке-жеке емес, кешенді, жүйелі пайдалану, себебі олардың бірігуі және стратегиялық бір мақсатқа қол жеткізуге топталып көзделуі синергиялық нәтижені (әрекеттерді біріктіріу нәтижесі) қамтамасыз етеді, басқаша барлық маркетингтік іс-шараларды біртұтас үдеріс ретінде қарау жэне ұйымдастыру қажет;

6) тауарлардың өмірлік циклінің барлық сатыларында оларды ондіру мен бөлудің әлеуметтік және экономикалық факторларын ескеру;

7) тауарлар немесе қызметтер өндірісін нарық конъюнктурасын, тұтынушылардың қажеттіліктерін және бәсекелестердің әрекеттерін мұқият зерттеуден кейін ғана ұйымдастыру;

8) кәсіпорынның нарықтық қызметін неғұрлым тиімді басқару мақсатында бір уақытта мақсатты әсер етумен тауар өндірісін нарықтың өзгергіш талаптарына жедел бейімдеуге қол жеткізу үшін икемділік және ептілікті дамыту;

9) нарықта тауарлардың немесе фирманың бәсекелестік артықшылықтарын қалыптастыру және іздеу барысында қарқынды белсенділікке ұмтылу.

Маркетингтің ең басты қағидасы ол кәсіпорынның көліктен бастап бухгалтерияға дейін, барлық құрылымынан өту керек. Әрбір қызметкер өзінің жұмыс орнында маркетингтік философияны ұстану керек. Егер кәсіпорынның барлық қызметкерлері маркетингті басшылыққа алатын болса, маркетинг бөлімінің қажеті қанша деген заңды сұрақ туындайды. Жоғарыда атап көрсетілгендей, кәсіпорынның әрбір құрылымдық бөлімшесі өз қызметінде маркетингтің теориялық және практикалық негізгі ережелеріне негізделуі тиіс, олардың жұмысын маркетингтік қағидалардан тыс қарастыруға болмайды. Басқаша айтқанда, егер олар өздерінің негізгі қызметтерін аңдаусыз дәстүрлі орындап, ал маркетинг бөлімі олар үшін маркетингтік бағдар әзірлейтін болса, бұл мақсатқа лайықты болмайды. Фирма бөлімшелерінің жұмысындағы жоғарыда көрсетілген қайталаудың қисынсыздығы мен айқынсыздықты болдырмау үшін, маркетинг қызметі өз жұмысы мен кәсіпорын қызметінің маркетингтік бағытталуын қамтамасыз ететіндей ұйымдастырылуы қажет. Немесе маркетинг бөлімінің қызметі жеке құрылымдық бөлімшелерге, сондай-ақ жалпы бүкіл кәсіпорынға маркетингтік әсер етуде болып табылады.

Құрылымдық бөлімшелерге қатысты - бұл маркетинг бөлімінің кәсіпорын қызметінің барлық бағыттары бойынша түрлі зерттеулер жүргізуі және тиісті ұсыныстарды әзірлеуі, ал кәсіпорынға қатысты - бұл жоспарлау, жұртшылықпен байланыс, жарнама, клиенттермен жұмысқа және т. б. әсер ету.

Маркетингтік зерттеулер: Ішкі және сыртқы ортаны зерттеулер; халықаралық нарықты талдау; өткізу нарқын зерттеу; капитал нарқы, еңбек және материальдық ресурстар нарқы; өнеркәсіп салаларын зерттеу; сауданы зерттеу; тұтынушылар сұранысын зерттеу; өнімді бөлуді зерттеу; жарнаманы зерттеу; тауарды және қаптаманы зерттеу; ақпаратты жинау және өндеу; маркетинг операциясын зерделеу; маркетинг-микс кешенін зерттеу; бәсекелестерді зерделеу; бенчмаркинг; сұраныс пен сауда болжамы және т. б.

Маркетинг-менеджмент: Маркетингті басқаруды ұйымдастыру; контроллинг; маркетинг қызметінің ұйымдастырушы құрылымының әзірлемесі; маркетингтік қызметтің басқару шешімдерін оңтайландыру; аудит-маркетинг, маркетинг қызметі жұмысынын тиімділігін бағалау.

Маркетингтің мазмұны және түрлері

Маркетингтің эволюциясы нарықтың дамуымен байланысты, сондықтан маркетинг тұжырымдамалары тұрақты дамуда болады. Бүгінгі күнгі маркетинг - білімнің жетекші өндіріс күші, оны қамтамасыз ету бойынша қызмет ақпараты -толық құқықты тауар, ал ақпараттық технологиялар - инновациялық маркетингтік арна болатын инновациялық экономика дамуының жағдайларында компанияға нарықтық табысты саясатты қамтамасыз етуге бағытталган. Маркетингтің қолданылу саласын кеңейту дамумен және тұжырымдамаларды, әдістерді және құралдарды өзгертумен қабаттаса жүреді.

Бүгінгі күні маркетинг қызметінің аумағын не құрайды? Маркетингтің заманауи жүйесі - бұл белгілі бір элементтердің, субъектілердіц және нарықтық кеңістіктің, үздіксіз өзара әрекеттесетін маркетингтік ортасы ретіндегі жиынтыгы. Бұл жүйеде коммуникацияның күрделі желісі аркылы тауарлар мен кызметтерге сұранысты қалыптастыру, пайда табу және қажеттіліктерді қанағаттандыру жасалады. Маркетингтік жүйеге түрлі элементтер: нарыққа қатысушы жабдықтаушылар, бәсекелестер, делдалдар, тұтынушылар және қызметті талдау пәні болып отырған фирма тікелей кіреді. Сонымен қатар маркетингтік жүйені қалыптастыру түрлі жағдайлар мен факторлардың эсерінен қүрылған, белгілі бір қоршаған ортада болып отырғанын ескеру қажет.

1960 жылы Джером Маккарти маркетинг мазмұнын «4Р»: тауар (Product), баға (Ргісе), өткізу (Рlасе) және жылжыту (Promotion) арқылы ашатын модель ұсынды. Бұл модель XX ғасырдың екінші жартысында маркетинг саласындағы теориялық зерттеулерге қуатты шабыт берді.

Маркетинг әрқашан да қызметтің нарықтық құралдарын пайдалану арқылы компанияның стратегиялық мақсаттарына ең жақсы қол жеткізуге бағдарланды. Сондықтан маркетинг қызметінің құралдары мен мақсаттарын компания мақсаттарымен біртұтастықта қарау қажет.

Маркетинг қызметінің мақсаттары фирманың мақсаттарымен тығыз байланысты және оларға қол жеткізуге ықпал етуге бағытталған. Фирманың негізгі мақсаттарына келесілерді жатқызуға болады:

- нарықта жетістікке жету;

- рентабельділік;

- қаржы тұрақтылығы;

- дамудың әлеуметтік факторларын (уәждерін) қамтамасыз ету;

- фирманың нарықтық ұстанымы мен беделін нығайту.

Дұрысында маркетингтің мақсаты сұраныс пен ұсыныс келісімінің оңтайлы жылдамдығын қамтамасыз етуі керек. Инновациялық жағдайларда - бұл идеяларды әзірлеу, оларды тауарға айналдыру, өндіріс, бөлу және іске асыру, өндірістік ресурстардың айналымдылығының неғұрлым пайдалы қарқыны, сұранысты ең жақсы қанағаттандыруды қамтамасыз ететін, тауардың өндірушіден тұтынушыға жылжуының барлық сатысында фирманың ең аз ықтимал шығындары кезінде қол жеткізілетін жылдамдық. Маркетингтің заманауи теориясында маркетинг эволюциясының түрлі кезеңдеріне тән болған маркетингтің сан алуан түрлері туралы айтылады. Олар: дифференцияланбаған, дифференцияланған, шоғырландырылған, кешенді және коммуникативті маркетинг болып бөлінеді, 1. 4-кесте.

marketing-turlery055

Дифференцияланбаған маркетинг нарықты сегменттерге бөлуді көздемеді. Ол «барынша өндіру және одан кейінгі өткізу» қағидасының орнына келді және «тауар-сатып алушы-өткізу-жарнама» элементтері бойынша кешенді, өзара ұштастырылған қызмет қағидасына ауысумен негізделеді. 50-жылдары белсенді қолданылды.

Дифференцияланған маркетинг нарықты сегменттеумен байланысты. Ол 60-жылдардан бастап белсенді дами бастады, бұл кезде нарықты сегменттеу маркетингтің аса маңызды атрибуты болды. Сұраныстық шектеулер тұтынушылардың түрлі топтарын зерттеуді күшейтуді талап етті. Сегменттеудің үш басты бағыты негізделді: аумақтық, тауарлық және тұтынушылық.

Шоғырландырылған маркетинг нарықты сегменттеу идеясын одан әрі дамытуды белгіледі. Оның мағынасы маркетингтің мақсатты сипатын жоғары сатып алушылық қабілетке ие негізгі сегменттерге шоғырландыру есебінен тереңдетуде болды. Тауарлық нарықтарда бәсекелестіктің күрт шиеленісуі бизнесті тауарлық ассортиментті әртараптандыру идеясына, сұраныстың сандық сипатын ассортименттік-сапалы сипатқа ауыстыруға, оңтайлы ассортимент іздеуге әкелді.

Кешенді маркетинг, немесе «маркетинг-мико», маркетинг құралдары жүйесін қолданудан синергетикалық нәтиже алуды қамтамасыз ететін маркетингтің барлық бағыттары бойынша (тауар-баға-өткізу-жарнама) басқару жүйесінің интегралды әрекеті ретінде қарау көзделген.

Коммуникативті маркетинг (қарым-қатынастар маркетингі, өзара байланыстар маркетингі, өзара байланысқан маркетинг) 90-жылдардан бастап дами бастады, маркетинг функциясы шынында маркетинг қызметі шегінен асады деп есептейді. Ол компанияның барлық бөлімшелері бойынша қолданылады және өнімді жасау және өткізуге қатысатын барлық қызметкерлерді қамтиды, сондай-ақ маркетингтік коммуникацияның барлық сыртқы арналарында қолданылады.

Маркетинг - бұл кәсіпкерлік қызметтің тұжырымдамасы және клиенттердің қажеттіліктерін неғұрлым толық қанағаттандыру арқасында кәсіпкерлік мақсаттарға қол жеткізу үшін нарықтық құралдар жүйесін мақсатты пайдалану саясаты.

Функционалды маркетинг. Маркетинг нарықты саналы, белсенді, жүйелі зерттеумен және оған әсер етуімен сипатталады. Бұл үшін белгілі бір бағыттарда қызмет жүргізіледі және маркетингтің келесі мақсаттарына жету бойынша шешімдер қабылданатын әдістер қолданылады:

■ маркетингтік зерттеу;

■ өнімді және ассортиментті ресімдеу;

■ баға саясаты;

■ бөлу;

■ коммуникация, оның ішінде жарнама.

Жоғарыда атап көрсетілгендей, XX ғасырдың екінші жартысында маркетингтік кешеннің тұжырымдамасы әзірленді және ол туралы «маркетинг-микс» (marketing-mix) ретінде айта бастады, себебі маркетингтің стратегиялық тұжырымдамаларының ішіндегі сияқты, оның әдістерінің комбинациясында да нұсқаларды таңдау үшін көптеген мүмкіндіктер болды. Бұл функционалдық жіктеме маркетингтік көзқарастардың барлық сан алуан түрлерін қамтымаса да өз маңызын бүгінгі күні, инновациялық экономика кезеңінде де жоғалтқан жоқ. Бастапқыда 4 фактор «маркетинг-микс» немесе «4Р» бөліп қаралды.

Нарықтық бизнес ортасы технологиялық прогрестің әсерінен іргелі өзгерістерге үшырайды және жаһандану үдерісі де өзгереді. Интернеттің арқасында кез келген сауда компаниялары енді бір-бірімен қандай да болмасын нарықта бәсекеге түсе алады. Экономиканың негізгі күші - бәсекелестік, электрондық нарық компаниялары көп онім шығара алады, бұрынғысына қарағанда көп өнім сата алады, ол өнімнің бағасына әсер етеді. Ол компанияның бағасына мән беріп, тауарды кеңінен жекелей қарастыруға мүмкіндігін туғызады. Алайда мұндай жекелей келген әдіс психологиялық жағдай туғызады. Мұндай жағдайда компания экономиканың арқасында алысқа бармайды. Нарық жаңа инновацияны күтеді. Инновацияға бетбұрыс үнемі компанияның бәсеке өрісіне айналады.

Тұтынушылар сауатты бола бастайды жэне түтынушылық таңдаудың жаңа құралдарын біле бастайды, мысалы Интернет сияқты. Бұның бәрі оларға тауарды сатып алу кезінде түсінікті болады. Ақпаратты технология және интернетті қолдана отырып үлкен бэсеке, жаһандану үдерісі, нарықтың қалыптасуына әсер етуі және іскерлік белсенділікті арттыру маркетингке қандай әсерін тигізеді? Бұл бағаға қосымша қысым көрсетеді. Нәтижесінде жаһандану кезінде компания өндіруші мекемені қай жерде арзаныраққа түседі, сол жерге ауыстырады және тауарды жергілікті сатушыларға қарағанда арзан әкелуге тырысады. Үлкен бәсеке дегеніміз - көп тауар жеткізуші, әкелушілерді білдіреді, олар белгілі бір тұтынушылар үшін күреседі, ол бағаның арзан болуына көп әсерін тигізеді. Интернет адамдарға бағаларды салыстырып, ең арзан ұсынысты пайдалануға мүмкіндік туғызады. Маркетингтің мақсаты, баға деңгейін қолдау жолдарын табу және жаһандану беталысының кірісті болуын қарастырады. Халықаралық өндіруші елде тауар сатып алуға мүмкіндік туғызбаса, оларды ұстай алмайды, себебі халыққа арзан сапалы, жаңа тауар қажет.

Сонымен қатар әлемдік аймақтар, әлемдік экономикаға бет бұра отырып, протекционизмді қолданып күнәһар болады, халықтық нарықты халықаралық бәсекеден сақтау мақсатында жергілікті жасауды талап етеді. Бірақ жасанды сауда орындары көп уақытқа шыдамайды, себебі тұтынушылар құндылықтарын түсірумен қатар жүрмейді. Бұл үлкен технологиялық нарықта ашық көрінеді, мұнда жаңашыл беталыс жаһандық сипатта болады.

Бүкіл әлемге танымал маркетинг теоретигі Филипп Котлер, бірнеше ондаған жыл бұрын өзінің «Маркетинг негізі» атты кітабын шығарған, бұл кітап көптеген зерттеушілер мен тәжірибе өткізушілер үшін «Маркетинг библиясы» ретінде сақталды, бұл кітапта маркетингтің жаңа ғасыр басындағы жаңа себеп шарттарды кіргізді, олар жаңа үрдіске себептерін тигізеді, ол ақпараттық экономикасымен жаңашыл кезеңде болды. Ол жаңа себеп шарттарға келесідей өзгерістер енгізді:

«жаса және сат» маркетингінен «есті де үндес» маркетингіне;

белсенділіктен жаңашылға иелену;

тік интеграциядан виртуалдық интеграцияга дейін;

бұқаралық маркетингтен маркетинкге, тұтынушы қажеттілігіне қарай;

нарықтың кәсібінен қосымша үлкен кеңістіктегі жұмысқа;

нарықтың бәсекесінен белгілі бір тұтынушы бәсекесіне дейін;

жаңа тұтынушыны шақырып сақтаудан және бар тұтынушы сұранысын қанағаттандыруға дейін;

келісім маркетингінен клиенттермен қарым-қатынас маркетингіне дейін;

делдалдық маркетингінен тураға дейін;

маркетингтік монологтан тұтынушы диалогіне дейін;

жеке коммуникация түрін жоспарлаудан интеграциялық коммуникативтік маркетингке дейін;

бір арналы маркетингтен көпарналыға дейін;

тауарға жинақталып қарау маркетингінен тұтынушының қызығушылығына зейін қою маркетингіне дейін;

маркетингтік қызметтен бір бөлімінің күшімен онымен компанияның барлық қызметкерлері айналысатын маркетингке;

тауар әкелушіні пайдалану және дистрибьютерлермен серіктес болуға дейін;

Компания маркетингіне экономиканың жылдам өзгеруі көп әсерін тигізеді.

Табысты компаниялар мониторинг беталысымен айналысулары керек және жағдайларды дамыту туралы сценарийлерді жетілдіріп отырулары қажет, олар өзгерістердің компанияға қалай әсер ететінін және жауапты шараларды жоспарлау қажет. Компания жетекшілері қызметкер тағайындайды немесе мониторинг беталысын және сценарийді өндіру үшін топ құрады. Қазіргі кездегі маркетингте ойдан шығарылған нарыққа кеңінен таралуы пайда болды. Кейбір кезде осыған байланысты мета-нарық дегенді айтады. Мета-нарық дегеніміз не? Мате-нарық (metamarket) - ойдан шығарылған нарық, шынайы нарық туралы, өндіруші және сатушы туралы. «Электрондық нарық» анықтамасы біз үшін үйреншікті болды, «Интернет - дүкен» де түсінікті. Мұндай нарықтық бүкіл үрдісті жылдам тез арада жүргізеді, тауарды таңдау және оны пайдалану сияқты ақпаратты тез алуға болады. Жаңашыл бағыт өз сатып алушыларын тез табады.