Қазақстан тәуелсіз, егеменді мемлекет

Жоспар

Кіріспе

I Негізгі бөлім
1. Тәуелсіздікке жетудің қиын жолы.
2. Қазақстан тәуелсіз мемлекет.
3. Егеменді даму жағдайындағы Қазақстан.
4. Тәуелсіздік тірегі . демократия, ұлттық татулық.

Қорытынды.

Сілтемелер тізімі.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.

Қазақ халқының бүгінге дейінгі қат-қабат тарихының басты мазмұны бұл мазмұны үшін күреске келіп тіреледі. Елдік пен бостандық жолындағы күресі байырғы скиф, ғұн, үйсін, қаңлы, оғыз, қыпшақ замандарынан кешегі шерлі желтоқсанға дейінгі сан ғасырлық шежіресі бар. Табанды күресінің арқасында бабаларымыз өзінің бірлік – берекесін сақтап қана қоймай, XV ғасырда қуатты қуатты қазақ хандығын құрады. Алайда бұл сол кезеңнің тарихи заңдылығына сай қазақ хандығы ұзақ уақыт мамыражай өмір сүре алмады. Елмен елдесті, жаумен жауласты, дәуірлеу мен тоқырау, шарықтау мен құлдырау кезеңдерін бастан кешірді. Ақырында отаршылдық бұғауына түсті. Сөйтіп, XVIII-XIX ғасырларда қазақ елі еркіндігінен, тәуелсіздігінен айрылды.
Кеңес үкіметі тұсында тотарлитарлық жүйе еңбекшілердің басқару мен бақылау тартылуын шектеді. Мемлекеттік меншік пен әміршіл - әкімшіл жүйе онаған жал үстемдік құрып, ашық саясат пен нарықтық қатынастарға жол бермей келді. Демократиялық институттарды жамытудың орнына күштеу мен жазалау әдістері кеңінен қолданылып отырды. 1985 жылы партия қоғамды демократияландыру және оны жариялылық негізде қайта құруды жүзеге асыру үшін халық алдында жауапкершілікті ала отырып, ғылыми техникалық серпінділікті жеделдету мен әлеуметтік экономикалық дамуының тұжырымдамасын жариялайды. Алайда нақты тетіктері болмағандықтан қайта құру кібіртіктей береді. Мұның өзі тіпті небір қиыншылықтарды басынан кешіріп отырған өз халқына қарсы қылмысты әрекет болатын. Соынмен қатар осы кездерді, яғни 1986 жылы республика басшылары ауысады. Бұған партия мен халыққа беймәлім партиялық жандайшап Г. В. Колбин Мәскеудің шешімімен Қазақстан Компартиясының бірінші хатшылығына сайланады. Осындай күрделі мәселе 1986 жылы 16 желтоқсанда шешіледі. Партияның жоғарғы билеуші тобы қазақ халқының мүддесін тағы да аяқ асты етті. Ал ширек ғасыр Қазақстанға басшылық еткен Д. А. Қонаевқа бірден-бір жылы лебіз айтылмайды. Сонымен қатар жариялылыққа сенген қазақ жастары партияның жаңа басшылығына қарсы болып, Мәскеудің өздігінше тағайындағанына келіспейтіндігін білдірді. Жастар үкіметпен бетпе-бет тілдеспек болып, орталық алаңға өз ойларын ашық білдіру ниетімен шыққан болатын. Алайда үкімет жастармен тілдесудің орнына оларға қарсы әскери сапер күректер, шоқпар, бронды машиналар және де әскери қызметкерлерді өз жұртына айдап салды. Жастардың бейбіт шеруі күшпен жаншылғаннан кейін, қазақ жастарына «қазақтың ұлтшылдары» деп айыпталды. Көптеген жастарды түрмеге жауып, олардың бірнешеуін ату жазасына бұйырды. Біржарым жылдан он, онбес жылға дейінгі көпжылдарға қазақ жастары абақтыға айдалды. Сол желтоқсанның ызғары күнінде қазақ жастары бостандық үшін табанды қайсарлық көрсете білді. Сондай-ақ 70жылдан астам жер дүниені тітіреткен қызық империяның құлдырауы Алматы қаласындағы Достық үйінің дөңгелек залында 11 мемлекет басшыларының аталмыш құжатқа қол қойылуымен аяқталды. Азаттық жайында армандаудан да торығып қала жыздаған қазақ жерінен 5 жыл бұрын бастау алған кеңес халықтарының ұлт-азаттық шеруі қазақ жерінде жеңіске жетті. Қалай тебірелсек те, қалай толғансақ та, бұл көптік етпейтін тарихи ақиқат. Тәуелсіздікке жету үшін тіптен ұзақ әрі күрделі күрес керек екен. Тәуелсіздік жолында қан да төгілген, жас та төгілген, тер де төгілген. Осы бабаларымыз аңсап өткен тәуелсіздікке біз 1991 жылы желтоқсанда жеттік. Қазақ елі нақ осы жылы егемендігін, өз тәуелсіз дербестігін алды. өз алдына тәуелсіз мемлекет болды. Тәуелсіздік бұл тағдырдың қазақ еліне тартқан сиы емес, өзінің ежелгі жерінде қилы кезең тауқыметін тарту арқылы қолы жеткен мемлекеттік құқығы.1991ж 1-ші желтоқсанда Қазақстан тарихында тұңғыш рет республикада жалпы халықтың қатысуымен Президент сайлауы өткізілді. Дауыс беру нәтижесінде Н.Назарбаев Президент болып сайланады.10-желтоқсанда ел басы жарлығымен қазақ Кеңестік социалистік республикасының атауы Қазақстан Республикасы болып өзгертілді.1991ж 16желтоқсанда парламент депутаттары «Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы » заң қабылданды. Бұл заңның бірінші бабында Қазақстан Республикасы тәуелсіз мемлекет деп жарияланды. Республикадағы барлық ұлттың өкілдері жергілікті қазақтармен тең қүқықты азаматы деп саналды.Олар бапта көрсетілгендей респуликадағы мемлекеттік өкіметтің қайнар көзі және егемендікті бірден-бір қорғаушы болып табылады делінді. Сонымен қатар республиканың мемлекеттік тілі – қазақ тілі, ал орыс тілі ұлтаралық байланыс тілі болып белгіленді Сөйтіп 1991жылғы 16- желтоқсан республика тәуелсіз күні ретінде бүкіл әлемге танылды.Өзінің тәуелсіздігін алған Қазақстан Республикасын дүниежүзінің ондаған елі таныды.Алғашқылардың бірі болып Туркия, сол сияқты АҚШ, Германия,Франция, Ұлыбритания, Канада және сол сияқты ірі-ірі мемлекеттер мойындады. Қазақстанда тәуелсіз бұқаралық ақпарат құралдары жұмыс істеу үшін жағдай жасалды.Қазақстан Европадағы қауіпсіздік пен ынтымақ кеңесінің толық құқылы мүшесі болып, адам және аз ұлттың құқықтарының сақталуына кепілдік берді.
Осыдан кейін Қазақстанда тәуелсіз егемен мемлекеттік даму процессі басталды. Елімізде жаңа конституцияның жобасы дайындалды. Облыстардың, қалалардың жәнеаудандардың басқару органдарына реформалар жүргізілді.Жаңадан әкімдер лауазымы енгізіліп, олардың алдына Президент пен Үкімет шешімдерін орындау, жергілікті жерлерде экономикалық , мәдени-әлеуметтік мәселелерін шешу міндеті қойылды.Әкімдерді тағайындау, оларды қызметінен босату Қазақстан Президенті мен жоғарғы әкімшілік органдары жүргізетін болып белгіленді. Ал бюджетті бекіту,оның орындалуын қадағалау, депутаттармен жұмыс жүргізу, тұрақты комиссиялардың қызметіне басшылық ету , әр түрлі қоғамдық ұйымдармен байланыс жасау Кеңестердің қарауына берілді. Республикамыз тәуелсіз алғаннан кейін, егемен мемлекет ретіндехалықаралық аренаға шықты.1992 ж 3- наурыздаҚазақстан Біріккен Ұлттар Ұйымына кірді, халықаралық валюта қорының, халықаралық реконструкция даму бакісінің, дүниежүзілік банктің, халықаралық даму қауымдастығының, Инвестицияға кепілдік беретін көп жақты агенттіктің , инвестициялық таластарды шешу жөніндегі халықаралық орталықтың, дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мүшесі болды және басқа бірсыпсра ұйымдарға кірді.
Сонымен қатар Қазақстан Республикасының президенті Нұрсұлтан Назарбаев 17-желтоқсанда орталық алаңда сөйлеген сөзінде былай деді: «Дербес мемлекет құру қазақ халқының ғасырлар бойы аңсаған арманы еде.Міне, енді сол күнге де жеттік .Қуанышымыз ұзағынан болсын, ардақты ағайын.
Тәуелсіздік табалдырығында тұрған осы жан тебірентер сәтте қазақ елінің еркіндігі, бостандығы жолында бас тіккен азаматтардың солардың қатарында бұл күнге жете алмай өмірден өткен желтоқсан құрбандарының рухына тағзым етіп, еске алуды парыз санаймыз.Тәуелсіздіктің біздің бәріміздің артар міндеті мол.Енді еңселі ел болдудың жолына шындап түсуіміз керек.Әулетіміздің асуы да, дәулетіміздің тасуы да өз қолымызда.Кең байтақ жеріміздің байлығы осы даланың түпкілікті халқына да,тағдыр қосып бірге өмір сүріп жатқан өзге ұлт өкілдеріне де молынан жетеді.Не істесекте ақылмен істейік , арзан ұранға ермейік,ұшпа сезімге ерік бермейік дегім келеді. Әсіресе, жастар салқындылықтан, үлкенді сыйлаудан, сөзге тоқтаудан айнымаса, қашанда достыққа адал болса, бауырмашыл, кеңпейіл болса, халықтың атына сөз келтіретін ұстамсыздық атаулыдан аулақ жүрсе деп тілейік.
Тарих көші ұзақ.Асықсақ та аптықпайық. Қазақстанның көп ұлтты халқының жұлдызы жоғары болатына, туған елімізде дәулетті де, сәулетті өмір орнайтынына кәміл сенемін.» Сөйтіп 1992жылы 4-маусымда Қазақстан Республикасы тарихындағы ерекше мәртебелі күн. Бұл күн еліміздің мемлекеттік рәміздері-Туы, Елтаңбасы, Әнұраны дүниеге келген күні ретінде мәңгі есте қалды.Егеменді Қазақстанның жаңа елтаңбасының авторлары белгілі сәулетшілер: Жандарбек Мәлібеков пен Шот-Аман Уалиханов. Елтаңба бұл толық шеңбер пішінді. Шеңбер ішіндегі Елтаңба идеясының басты жүгін арқалап тұрған-шаңырақ бұл қазақтың шаңырағы шайқалмасын дейді.Бұл ұғым халқымыздың ең ізгі тілегін білдіреді.Шеңбер ішіндегі киіз үй шынайы шеберлік пен шендестірілген түңдігі-аспан, күнбезіндегі асыл шырақ –күн бейнесін

Пайдаланған әдебиеттер.

1.Әбдіәкімұлы Әбдіжаппар.
«Қазақстан тарихы»
Алматы 2005ж.

2.Оразалин Нұрлан.
«Азаттық айдыны».
Алматы 2001ж.

3.Мусин Чапай.
«Қазақстан тарихы».
Алматы 2005ж.

4.Сауытбек Әбдірахманов.
«Тәуелсіздік шежіресі».
Алматы 2001ж.

5.Аманжолов К.
«Қазақстан тарихының дәрістер курсы».2-том.
Алматы «Білім» 2004ж.

6.Рысбай Көкішұлы.
«Қазақстан Республикасының тарихы».
Алматы 2001ж.

7.Артықбаев Ж.
«Қазақстан тарихы».
Астана 2000ж.

8.Тәуелсіздік шежіресі.
Егемен Қазақстан.2001ж.14-желтоқсан.

9. «Біз тәуелсіздікке қалай жеттік».
Ана тілі 2000ж.

10. «Тәуелсіздік тұғыры».
Қалижанұлы.
Астана ақшамы.2003ж. 13-желтоқсан.

11.Смағұлов С.
«Қазақстан тарихы».
Алматы 2005ж.

12.Тоқмұхамедов,Садықов.
«Тарих тағлымы».
Алматы 1992ж.

13.Тәуелсіздік туын тіккен күн.
Шымкент келбеті.2005ж.16-желтоқсан.

14. Тәуелсіздіктің қасиетті белгілері.
Ұлағат 2006ж.№4

15.Тәуелсіздік жылдарындағы даму деректер мен дәйектер.
Егемен Қазақстан 2003ж.16-желтоқсан.

16.Тәуелсіздік кіндігі - желтоқсан.
Қазақ әдебиеті 2006ж.7-сәуір.

17.Қазақстан тарихы: көне заманнан-бүгінге дейін.5-том.
Асылбеков. Алматы 1998ж.

18.Тәуелсіздік тарихының көшбасшысы.
Құқықтық Қазақстан 2006ж.27-қазан.

19.Қаражанов.
Қазақстан тарихы .Алматы 2001ж.

20.Ұлттық тәуелсіздік.
Егемен Қазақстан 2006ж.22-қазан.

21.Тәуелсіздік тағлымы.
Заң газеті 2004ж.15-желтоқсан.

22.Тәуелсіз елдің тарихи шежіресі.
Егемен Қазақстан 1993ж. 15қаңтар.

23.Тәуелсіздік толғауы.
Егемен Қазақстан 2004ж.25-қазан.


24.Азаттықтың ақ таңы.
Егемен Қазақстан.2003ж.16-желтоқсан.