Зияткерлік (интеллектуалды) меншік объектілерінің теориялық негіздері

Меншік – бұл бір жағынан заттардың, материалдық және рухани құндылықтардың белгілі тұлғаларға қатыстылығы, екінші жағынан мүлікке ие болып оны пайдалануды іске асыратын әлеуметтік қарым-қатынастар жүйесі.
Меншік түсінігінің ең бірінші құрамдас бөлігі оның материалдық негізін, табиғи – заттық бейнесін көрсететін заттар, мүліктік және мүліктік емес құқықтар, ақпараттық, интелектуалдық іс-әрекет нәтижелері және оларға деген иелік құқығы құрайды.
Меншік құқығы, ол меншік субектілерінің құқықтарын бекітіп сақтайтын, олардың меншік обьектілеріне қатысты заң шеңберінде белгіленген тәсілмен ие болуын, пайдалануын иеліктен айыруын өкім етуін білдіретін заң нормаларының жиынтығы. Бір мүлікке бірнеше тұлғалардың бір уақыт аралығында иелік құқығына ие бола алатындай жағдайлар да болуы мүмкін. Мұндай жағдайларды меншік құқығы субьектілерінің көптігі, ал тұлғалардың өзін меншіктестер деп атайды. Екі немесе бірнеше тұлғаның меншігіндегі мүлік оларға ортақ меншік құқығы бойынша тиесілі. Екі немесе бірнеше тұлға меншігіне тиесілі, заң жүзінде бөлуге болмайтын мүлік келген жағдайда ортақ меншік пайда болады.
Ортақ меншік шеңберінде әр меншік иесінің үлесі белгіленуі мүмкін. Мұндай ортақ меншік үлестік меншік деп аьалады. Егер ортақ меншіктің үлестері белгіленбеген болса онда меншік иелерінің ортақ иелігінде болады.
Интелектуалдық меншік обьектілері адам ақылы, адамзат интелектісінің тумасы болып табылады. Интелектуалдық меншікті зат түрінде берілуі мүмкін ақпарат деп айтуға болады.
Авторлық меншікті авторлық құқықпен қорғалатын обьектілерге жататын көркем шығармалар мен ғылыми еңбектер құрайыд, ал фонограммалар, теле-радио хабарлар сияқты атқарушылық қызметі аралас құқығымен қорғалады.
Зияткерлік меншікті бағалау – иеленушісіне белгілі бір пайда беретін зияткерлік қызмет нәтижелеріне құқық көлемінің құнын айқындау.
Халықаралық нормаларға сәйкес зияткерлік меншік өндірістік, ғылым, әдеби және көркем салалардағы зияткерлік қызметке қатысты құқықтар деген мағынаны білдіреді. Зияткерлік меншік өнеркәсіптік меншікке, коммерциялық құпия құқығына,авторлық құқық пен сабақтас құқықтарға бөлінеді. Зияткерлік меншік кәсіпорында жасалуы немесе сатып алынуы мүмкін, бірақ кез келген жағдайда оның құны бағалануды талап етеді, бұл баға зияткерлік еңбектің нақты нәтижелеріне құқықтарды иелену үшін заңды немесе жеке тұлға қанша төлеуге дайын екенінің ақшалай өлшемі болып табылады. Зияткерлік меншікті бағалау кезінде құнның бірнеше түрлері: нарықтық, есептік, инвестициялық, теңгерімдік құн түрлері пайдаланылады.Зияткерлік меншікпен жасалатын
операциялардыңтұрпатына қарай құнның келісімді, өткізу, бастапқы, қалдықтық, қалпына келтіру, тарату (жою), тағы басқалар түрлері де пайдаланылады. Құнның түрі бағалау мақсатына байланысты таңдалады. Зияткерлік меншіктің құны халықаралық тәжірибеде қабылданған тәсілдердің: шығындық, салыстырмалы (нарықтық) және табыстық тәсілдердің көмегімен бағаланады

1. Закон Республики Казахстан «Об оценочной деятельности в Республике Казахстан» от 30 ноября 2000 года.
2. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 12 ақпандағы
№124 қаулысымен бекітілген,«Зияткерлік меншік объектілерінің және материалдық емес активтердің құнын бағалау» бағалау стандарты
3. Богатин Ю.В., Швандар В.А. Инвестиционный анализ: Учебное пособие для вузов.- М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2010.
4. Газеев М.Х., Смирнов А.П., Хрычев А.Н. Показатели эффективности инвестиций в условиях рынка. – М.: 2009.
5. Грибовский С.В. Оценка доходной недвижимости. – СПб: Питер, 2011.
6. Есипов В., Маховикова Г., Терехова В. Оценка бизнеса. – СПб: Питер, 2012.
7. Ковалев В.В. Методы оценки инвестиционных проектов. - М.: Финансы и статистика, 2009.
8. Колтынюк Б.А. Инвестиционные проекты: Учебник.- СПб.: Изд-во Михайлова В.А., 2010.
9. www.zhastar.biz
10.ru.wikipedia.org
11.www.glossary.ru
12.xan.com.ua
13.www.kazneb.kz
14.www.nur.kz
15.transrealty.biz
16.ocenka-mechta.kz
17.www.appraiser.tk
18.www.petek.kz
19.www.dostovernost.com

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе 3
1 Зияткерлік (интеллектуалды) меншік объектілерінің теориялық негіздері 4
1.1Зияткерлік (интеллектуалды)меншік түсінігі 4
1. 2Зияткерлік (интеллектуалды)меншік объектілерінің классификациясы 7
2 Зияткерлік (интеллектуалды)меншік объектілерін бағалау 10
2. 1 Зияткерлік (интеллектуалды)меншік объектілерін бағалау тәсілдері 10
2. 2 Зияткерлік меншік объектілерінің және материалдық емес активтердің құнын бағалау бағалау стандарты 14
Қорытынды 24
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 25

Кіріспе

Меншік - бұл бір жағынан заттардың, материалдық және рухани құндылықтардың белгілі тұлғаларға қатыстылығы, екінші жағынан мүлікке ие болып оны пайдалануды іске асыратын әлеуметтік қарым-қатынастар жүйесі.
Меншік түсінігінің ең бірінші құрамдас бөлігі оның материалдық негізін, табиғи - заттық бейнесін көрсететін заттар, мүліктік және мүліктік емес құқықтар, ақпараттық, интелектуалдық іс-әрекет нәтижелері және оларға деген иелік құқығы құрайды.
Меншік құқығы, ол меншік субектілерінің құқықтарын бекітіп сақтайтын, олардың меншік обьектілеріне қатысты заң шеңберінде белгіленген тәсілмен ие болуын, пайдалануын иеліктен айыруын өкім етуін білдіретін заң нормаларының жиынтығы. Бір мүлікке бірнеше тұлғалардың бір уақыт аралығында иелік құқығына ие бола алатындай жағдайлар да болуы мүмкін. Мұндай жағдайларды меншік құқығы субьектілерінің көптігі, ал тұлғалардың өзін меншіктестер деп атайды. Екі немесе бірнеше тұлғаның меншігіндегі мүлік оларға ортақ меншік құқығы бойынша тиесілі. Екі немесе бірнеше тұлға меншігіне тиесілі, заң жүзінде бөлуге болмайтын мүлік келген жағдайда ортақ меншік пайда болады.
Ортақ меншік шеңберінде әр меншік иесінің үлесі белгіленуі мүмкін. Мұндай ортақ меншік үлестік меншік деп аьалады. Егер ортақ меншіктің үлестері белгіленбеген болса онда меншік иелерінің ортақ иелігінде болады.
Интелектуалдық меншік обьектілері адам ақылы, адамзат интелектісінің тумасы болып табылады. Интелектуалдық меншікті зат түрінде берілуі мүмкін ақпарат деп айтуға болады.
Авторлық меншікті авторлық құқықпен қорғалатын обьектілерге жататын көркем шығармалар мен ғылыми еңбектер құрайыд, ал фонограммалар, теле-радио хабарлар сияқты атқарушылық қызметі аралас құқығымен қорғалады.
Зияткерлік меншікті бағалау - иеленушісіне белгілі бір пайда беретін зияткерлік қызмет нәтижелеріне құқы қ көлемінің құнын айқындау.
Халықаралық нормаларға сәйкес зияткерлік меншік өндірістік, ғылым, әдеби және көркем салалардағы зияткерлік қызметке қатысты құқықтар деген мағынаны білдіреді. Зияткерлік меншік өнеркәсіптік меншікке, коммерциялық құпия құқығына,авторлық құқық пен сабақтас құқықтарға бөлінеді. Зияткерлік меншік кәсіпорында жасалуы немесе сатып алынуы мүмкін, бірақ кез келген жағдайда оның құны бағалануды талап етеді, бұл баға зияткерлік еңбектің нақты нәтижелеріне құқықтарды иелену үшін заңды немесе жеке тұлға қанша төлеуге дайын екенінің ақшалай өлшемі болып табылады. Зияткерлік меншікті бағалау кезінде құнның бірнеше түрлері: нарықтық, есептік, инвестициялық, теңгерімдік құн түрлері пайдаланылады.Зияткерлі к меншікпен жасалатын
операциялардыңтұрпатына қарай құнның келісімді, өткізу, бастапқы, қалдықтық, қалпына келтіру, тарату (жою), тағы басқалар түрлері де пайдаланылады. Құнның түрі бағалау мақсатына байланысты таңдалады. Зияткерлік меншіктің құны халықаралық тәжірибеде қабылданған тәсілдердің: шығындық, салыстырмалы (нарықтық) және табыстық тәсілдердің көмегімен бағаланады
1 Зияткерлік (интеллектуалды) меншік объектілерінің теориялық негіздері
1.1Зияткерлік (интеллектуалды)меншік түсінігі

Меншік - бұл бір жағынан заттардың, материалдық және рухани құндылықтардың белгілі тұлғаларға қатыстылығы, екінші жағынан мүлікке ие болып оны пайдалануды іске асыратын әлеуметтік қарым-қатынастар жүйесі.
Меншік түсінігінің ең бірінші құрамдас бөлігі оның материалдық негізін, табиғи - заттық бейнесін көрсететін заттар, мүліктік және мүліктік емес құқықтар, ақпараттық, интелектуалдық іс-әрекет нәтижелері және оларға деген иелік құқығы құрайды.
Екінші құрамдас бөлігі ол - қоғам субьектілері арасындағы қарым - қатынасты білдіретін, өндіріс, қайта бөлісу, материалдық немесе коллективті түрде игеру немесе қажеттіліктерді қанағаттандыру мақсатында иеліктен айыру, берілген обьектілерді мемлекет берген керілдік бойынша пайдалану мен басқару процесінде пайда болатын әлеуметтік қатынастар жүйесі.
Меншіктің үш түрі белгілі, олар: жылжитын мүлік; жылжымайтын мүлік; интелектуалдық мүлік.
Мүлік субьектілері ретінде жеке тұлғалар, заңды тұлғалар, қоғамдық, ұйымдары мен ұйымдары бола алады. Меншік субьектілері арасында иелік ету дәрежесі мен сипаты, құқықтық статусы мен өкімдік функциялары ауқымына қарай меншік субьектілері арасында иелік ету дәрежесі мен сипаты, құқықтық статусы мен өімдік функциялары ауқымына қарай меншік иелерін, иегерлерді және пайдаланушыларды бөліп айтуға болады.
Меншік иесі обьектіге иелік етуде толық, мерзімсіз құқықтарға ие. Пйдаланушы өзіне тиесілі емес меншік обьектісін тек қана пайдалану және оған минималды ауқымда ғана өкім жүргізу құқықтарына ие. Иегер обьекті заңды түрде, шектелген уақыт аралығында пайдалнуға, оған минималды ауқымда өкім жүргізіп иеленуге құқылы.
Меншік құқығы, ол меншік субектілерінің құқықтарын бекітіп сақтайтын, олардың меншік обьектілеріне қатысты заң шеңберінде белгіленген тәсілмен ие болуын, пайдалануын иеліктен айыруын өкім етуін білдіретін заң нормаларының жиынтығы. Бір мүлікке бірнеше тұлғалардың бір уақыт аралығында иелік құқығына ие бола алатындай жағдайлар да болуы мүмкін. Мұндай жағдайларды меншік құқығы субьектілерінің көптігі, ал тұлғалардың өзін меншіктестер деп атайды. Екі немесе бірнеше тұлғаның меншігіндегі мүлік оларға ортақ меншік құқығы бойынша тиесілі. Екі немесе бірнеше тұлға меншігіне тиесілі, заң жүзінде бөлуге болмайтын мүлік келген жағдайда ортақ меншік пайда болады.
Ортақ меншік шеңберінде әр меншік иесінің үлесі белгіленуі мүмкін. Мұндай ортақ меншік үлестік меншік деп аьалады. Егер ортақ меншіктің үлестері белгіленбеген болса онда меншік иелерінің ортақ иелігінде болады.
Интелектуалдық меншік обьектілері адам ақылы, адамзат интелектісінің тумасы болып табылады. Интелектуалдық меншікті зат түрінде берілуі мүмкін ақпарат деп айтуға болады.
Авторлық меншікті авторлық құқықпен қорғалатын обьектілерге жататын көркем шығармалар мен ғылыми еңбектер құрайыд, ал фонограммалар, теле-радио хабарлар сияқты атқарушылық қызметі аралас құқығымен қорғалады.
Авторлық құқық - автордың өз туындысына деген құқы. Авторлық құқықпен идеяның өзі емес сол идеяны айқындау қорғалады.
Авторлық құқықпен немесе копирайтпен қорғалуы үшін ол материалданған кескінде болуы шарт. Ақыл-ой өнімін жасаушы үшін авторлық меншік сол шығарма әкелетін пайданы табу үшін керек.
Интеллектуалдық меншік
Ғылыми техникалық және өндіріс аумағындағы обьектілер
Гуманитарлық аумақ обьектілер аумағындағы обьектілер
Өнеркәсіп
меншігі
Авторлық құқық
Құпияға қатысты құқық
Авторлық құқық обьекьтілері
Өнертабыстар
Әдебиет шығармалары
ЭЕМ программалары
Музыкалық шығармалар
Өнер туындылар
Деректі базалар
Интегралдық микросхеалар типологиясы
Интегралдық микросхеалар типологиясы
Ғылыми басымыдар
Пайдалы модельдер
Өнеркәсіп үлгілері
Қызмет ету мен тауар белгілері
Әділетсіз конкуренцияға тиым салу құқығы
Селекциялық қозғалыс

Өнеркәсіптік меншік - нәтижелері өндірісте, саудада және басқа да салаларда қолдануы мүмкін интеллектуалдық меншіктің түрі. Ол патент, куәлік немесе патенттік құқықпен қорғалады.
Өнеркәсіптік меншік обьектілеріне өнертабыстар, пйдалы модельдер, өндіріс үлгілері, тауарлық белгілер, фирмалық атаулар, дерекке қатысты нұсқаулар, әділетсіз конкуренцияның жасалған жерінің атауымен оған кедергі жасалуы жатады. Өнеркәсіптік меншік термині алғаш рет өткен ғасырда француз заңдарында пайда болған , ол бойынша тауар белгісіне деген құқық меншігінің ерекше бір түрі ретінде қарастырған.\
Пайдалы модель түсінігі тек кейбір елдерде қана қолданады, мысалы Ұлбританиямен АҚШ та бұл жоқ. Пайдалы модель үшін екі белгі тән: Өнертабыс деңгейі мен өнертабыспен салыстырғандағы қрғаудың максималды мерзімі.
Өнертабыс пен айдалы модель белгілі қоғамдық қажеттілік тудырған, адамның практикалық іс әрекеті аясында пайда болған мәселенің техникалық шешім табуы деп анықтама жасауға болады. Техникалық шешім термині өзінің жалпы мағынасында нақты қажеттіліктерді қанағаттандыратын іс-жүзіндегі құрал ретінде түсіндіріледі. Бұл жерде есте ұстаған жөн, кез келген техникалық шешім қорғауға алынбайды, тек қана белгіленген құқық нормалары мен критериилеріне сәйкес келетіндеріне ғана. Өнертабыстық патентпен қорғаған жағдайда патент иесінде, ал егер авторлық куәлікпен болса да онда мемлекет те ерекше құқықтар болады, ондайда өнертапқыш белгілі сияқы алуы құқылы.
Өнеркәсіптік үлгілер - пайдалы бұйымның естетикалық декоративтік жағының шешімін тауып, дизайн саласына салады, бірақ сонымен қатар өндіріспен өнеркәсіпте де модельдер ретінде қызмет атқарады.
Фирмалық атаулар мен коммерциялық атаулар кәсіпорындарды танып, оларды басқаларының арасында даралау үшін қажет.
Коммерциялық құпия болып табылатын обьектілер қарым-қатынастар кезінде ерекше орынды иеленеді. Егер меншік иегері құпияны сақтау үшін қажетті шаралар қолданған болса, онда рұқсатсыз заңсыз түрде болып құпияны ашуға тыйым салынады. Қорғаудың бұл жүйесі өнеркәсіптер құпияларға да қатысты, оның негізін азаматтық, қылмыстық заңдар және әділетсіз конкуренцияны тыйуға бағытталған заңдар құрайды. Әділ жүретін өндіріс пен сауда тәжірибесіне қайшы конкуренция актілерін тыйатын әділетсіз конкуренцияға тосқауыл қою құқығы да өндірістік меншіктің бір элементі болып табылады.
Ғылым техника және технология дамуымен жаңа обьектілер пайда болуда, оларды құқықтық қорғау қажет болып қалуы мүмкін, Сондықтан өндірістік меншік обьектілерінің саны үнемі өсуде.

1. 2Зияткерлік (интеллектуалды)меншік объектілерінің классификациясы

Ғылым, әдебиетпен өнер туындылары
Әдеби шығармалар - бұл термин мағынасында - баяндау тәсілі, бірегей композициямен, сөз арқылы, ойлар, сезімдер мен образдарды білдіретін шығармаларды атайды. Өзінің осы мағынасында әдеби шығарма тек әдеби көркем емес сонымен қатар ғылыми, оқу, публицистикалық және басқа да еңбектерді білдіреді.
Бұл жерде әдеби шығарма басқалар қабылдауға мүмкіндік алатындай етіп, ауызша, жазбаша немесе басқадай обьективті формада болуы мүмкін. Ол қағазда, таспада, грампластинка, компакт-диск немесе басқа да материалдық тасушыда бекітіліп, сонымен бірге көпшілік алдында айтылып, орындалуы мүмкін.
Лекциялар, баяндамалар басқада сөз сөйлеулер
РФ заңдарында лекция, баяндама т.б. әдеби шығармаларды қорғау жөнінде тоқталып айтылмайды. Алайда, ауызша айтылып, ешқандай материалдық тасушыға бекітілмеген шығарманы құқықтық қорғау қиын болса да мүмкін нәрсе.

Хаттар, күнделіктер, жеке белгілеулер
Басқа әдеби шығармалар арасында ерекшеленбесе де, хаттар, күнделіктер мен жеке жазбалар т.б. жеке сипаттағы құжаттар заңмен қорғалатын интелектуалдық меншік обьектілері қатарына жатқызылады.
Хаттар, күнделіктер, жазбахаттар, белгілеулер тағыда басқаларға деген құқық авторға тиесілі, жариялау тек қана оның рұқсатымен іске асырылады. Жеке тұлғаларға қатысты құжаттар құпиясы ондағы бар мәліметтір құндылығына қарамастан қорғала береді. Обьектілерді құқықтық қорғау критериі болып бұл жерде тек ондағы мәліметтердің жеке тұлғаларға қатыстылығы есептеледі. Хат, күнделік, т.б. жариялау үшін авторлардың және адресаттарждың келісімі қажет.

Интервью, пікірайыс, редакцияға хаттар
Интервью дер жазушы, репотер немесе коментатор өз әңгімелесушісінен баспаға шығаруға қажетті ақпаратты алу үшін болған кездесуді айтады. Интервью шығармашылық іс-әрекет нәтижесі болып табылады. Егер де интервью жақсы ойласиырылған композициямен ерекше стиль мен бейнеге ие болса, ол заңмен қорғалатын интеллектуалдық меншік обьектісіне айналады. Редакцияға жіберілген хат авторлық құқықпен қорғалатын интеллектуалдық меншік обьектісі болып табылады, себебі жазылу кезінде шығармашылық үлес қосуды қажет етеді. Хатта автордың позициясы, баяндау, ой-толғамы, фактілерді бағалау, әдеби-стиллистикалық тәсілдердің алуандығын қоса бәрң де синтезделген және ерекше маңызға ие.

Аудармалар
Шығарманы басқа тілге аудару авторлық құқықпен қорғалатын әдеби шығармалардың өзінше бір түрлі болып табылады. Егер аудармашының еңбегі шығармашылық емес, қажетті ғылыми және әдеби өңдеусіз, тек қана сөзбе-сөз аударуға ғана сайса, бұндай аударма авторлық құқықпен қорғалатын интеллектуалдық меншік обьектісіне жатпайды.
ЭЕМ-ге арналған программалар
РФ заңдарында ЭЕМ және деректер базасына арналған программалар ғылым, әдебиет пен өнер туындыларына теңделеді, бірақ өнертабысқа теңелмейді.
Авторлық құқықпен қорғалатын интеллектуалдық меншік обьектісі болып табылатын ЭЕМ программалары, белгілі нәтиже, дайындық материалдарын, ЭЕМ-ге программаларды әзірлеу барысында шығатын аудиовизуалдық көрсеткіштерді алу мақсатында, ЭЕМ және басқа да компьютерлік қондырғылардың іс-әрекет етуіне арналған, берілген командалар жиынтығын танытатын обьективтік форманы білдіреді.
ЭЕМ программаларын қорғаумен қатар соңғы жылдары ЭЕМ көмегімен интеллектуалдық меншік обьектілерін қорғау да өзекті болып табылады. ЭЕМ көмегімен жасалған көптеген туындылар өзінің ерекшелігі жағынан адамдардың шығармашылық іс-әрекеттері нәтижелерінен еш кем түспейді, сондықтан іс-жүзінде тәжірбиелі сарапшалардың өзі оларды бөліп қарамайды. Осындай шығармаларды авторлық құқықпен қорғалатын интеллектуалдық меншік обьектілері деп санауға толық негіз бар.

Драмалық шығармалар.
Драмалық шығармалыр өзінің жанрлық алуандығын, обьективтік көрініс беру формалары мен сахналық құбылу әдістерін қоса авторлық құқықпен қорғалатын интеллектуалдық меншік обьектісі болып табылады. Драмалық шығармалардың заңмен қорғалатын туындылардың ерекше түрі деп есептелуі, оларды қолданудағы көркемдік әдістер мен формаларының өзіндік спецификациясы болуымен түсіндіріледі.

Музыкалық шығармалар.
Көркемдік образдарды дыбыс арқылы берілетін туынды музыкалық деп танылады. Музыкалық танымның негізгі болып есептелетін дыбыс, көкемсуретте сияқты көзге көрінетін әлемнің бейнесін бермейді және сөзде болатын мағнылалық нақтылығы жоқ.
Сөйте тұра ол спецификациялық түрде ұйымдасқан, интонациялық табиғатқа ие. Көп ғасырлық сөйлеу тәжірбиесін өз бойына сініріп, интонация, музыкадан естілетін өнер тудырады. Музыкалық туындылар орындау кезінде, немесе компактдискілер, магнитафон жазбалары, күйтабақ т.б. техникалық құралдар арқылы санаға қабылданды. Көпшілік алдында орындалған туындыоар, қандай да болмасын материалдық формаыздармен қоса қорғалады.

Сценарилік туындылар
Авторлық құқықпен қорғалатын интеллектуалдық меншіктер арасында фильдер, спектаклдер, балеттер, бұқаралық көріністердің т.б. негізгі болатын сценарилерді де айтады. Сценарии, оригинал немесе басқа драмалық, баяндамалық туындының өңделген түрі болса да заңмен қорғалатын интеллектуыалдық меншік обьектісі болып табылады.
Аудиовизуалдық туындылар
Аудиовизуалдық шығармалар аудиторияның есту мен көру арқылы қабылдауына бағытталған кино және бейне шығармалардың кең ауқымын қамтиды. Бұған ең алдымен жанры мен бағытталуына, көлеміне, орындау тісліне байланысты емес кино, теле, бейнефильмдер, диафильмдер т.б. теледидарлық шығармаларжатады.

Бейнелеу және декоративтік өнер туындылары
Сурет, скульптура, графика, дизайн, комикстер, графикалық әңгімелер, монументалды, декоративтік, қолданбалы өнер - осылар көркемсурет және декоративтік өнер туындыларына жатады.

Өнертабыстар, пйдалы модельдер, өнеркәсіп үлгілері
Өнертабыстар
Интеллектуалдық меншік обьектісі егер ол қондырғы, тәсіл, зат, микроағза штаммы, өсімдік немесе жануар жасушасының түрі болса және белгілі зат, қондырғы жаңа мақсаттарда жұмсалса өнертабыс болып саналады. Машиналар, аспаптар, механизмдер, саймандар, транспорттық құралдар, ғимраттар, жабдықтар т.б. құрылғылар өнертабыс обьектілері ретінде саналады.
Пайдалы модельбер.
Жаңа өнеркәсіпке қолдануға жарайтын, өнлы Мадрид келісімі,Тауарлардың шыққан жері мен олардың халықаралық тіркеу атауларын қорғау жайлы Лиссабон келісімі,Өнеркәсіп үлгілерін халықаралық сақтауға алу туралы Гаага келісімі,Өнеркәсіп меншігі объектілерін классификациялау туралы шарт (Стасбургтік,Локарндік,Ниццалық,Вен алық).Осылардың бірқатарының маңызы мен ролі жайлы берілген зерттеудің тиісті тарауларында сөз болмақ.
1991 - ші жылдан,бұрыңғы КСРО субъектілерінде ұлттық патенттік жүйе құрылуымен қатар,өнеркәсіп меншігін құқықтық қорғау саласындағы ынтымақтастық процессі де жүріп жатыр.Мысалы,1993 - ші жылдың 12 - ші наурызында осы сала бойынша мемлекетаралық келісім қабылданады,бұл сәйкес ұйымдарымен жұмыс органдары бар Еуразиялық патенттік конвенцияны дайындауға бастама болды.Конвенция бойынша бір өтінімді бір тілде жазып,сол конвенция елдерінің қайсында болмасын патенттің өз күшін сақтау мүмкіндігі қарастырылған.

2 Зияткерлік (интеллектуалды)меншік объектілерін бағалау
2. 1 Зияткерлік (интеллектуалды)меншік объектілерін бағалау тәсілдері

Зияткерлік меншікті бағалау - иеленушісіне белгілі бір пайда беретін зияткерлік қызмет нәтижелеріне құқы қ көлемінің құнын айқындау.
Халықаралық нормаларға сәйкес зияткерлік меншік өндірістік, ғылым, әдеби және көркем салалардағы зияткерлік қызметке қатысты құқықтар деген мағынаны білдіреді. Зияткерлік меншік өнеркәсіптік меншікке, коммерциялық құпия құқығына,авторлық құқық пен сабақтас құқықтарға бөлінеді. Зияткерлік меншік кәсіпорында жасалуы немесе сатып алынуы мүмкін, бірақ кез келген жағдайда оның құны бағалануды талап етеді, бұл баға зияткерлік еңбектің нақты нәтижелеріне құқықтарды иелену үшінзаңды немесе жеке тұлға қанша төлеуге дайын екенінің ақшалай өлшемі болып табылады. Зияткерлік меншікті бағалау кезінде құнның бірнеше түрлері: нарықтық, есептік, инвестициялық, теңгерімдік құн түрлері пайдаланылады.Зияткерлі к меншікпен жасалатын
операциялардың тұрпатына қарай құнның келісімді, өткізу, бастапқы, қалдықтық, қалпына келтіру, тарату (жою), тағы басқалар түрлері де пайдаланылады. Құнның түрі бағалау мақсатына байланысты таңдалады. Зияткерлік меншіктің құны халықаралық тәжірибеде қабылданған тәсілдердің: шығындық, салыстырмалы (нарықтық) және табыстық тәсілдердің көмегімен бағаланады.
Бағалау әдісін дұрыс таңдау зияткерлік меншік құнын нақты және объективті анықталуы үшін өте маңызды. Зияткерлік меншікті бағалаудың үш тәсілі бар: шығындық, салыстырмалы және табыстық.
Салыстырмалы тәсіл зияткерлік меншікті бағалаудың үш тәсілінің бірі болып табылады және ол сәйкес сатулар әдісімен түсіндіріледі. Табыстық және шығындық тәсілде көп жағдайда нарықтағы ақпаратты қолданады:
* Табыстық тәсілде, нарық мәліметтеріне сүйене отырып капитализация коэффициенті, дисконттау мөлшерлемесі анықталады;
* Шығындық тәсілде, орын басу немесе қалпына келтіру құнын анықтау үшін бағалаушы зияткерлік меншік объектілерін патенттеуге кеткен шығындарды және құжаттамалық шығындарды , үстеме шығындар мен роялти деңгейі туралы нарықтық мағұлматтарға сүйенеді.
Дегенмен, сәйкес сатулар әдісі бағалау объектісін жақында сатылған ұқсас объектілермен тура салыстыруға негізделгендіктен, салыстырмалы тәсілді- нарықтық тәсіл, ал сәйкес сатуларды салыстыру әдісін- нарықтық ақпарат әдісі деп атайды.
СОСБ+- Т =БОНҚ
Мұндағы, СОСБ-салыстыру объектісінің сату бағасы
Т- салыстыру объектісіне жүргізілетін түзетулер
БОНҚ- бағалау объектісінің нарықтық құны
Бағалаудағы салыстырмалы тәсіл - бағалау объектісін оның аналогымен жасалған мәміле туралы қолда бар мәліметтерге қатысты салыстыруға негізделген құнды бағалау әдістерінің жиынтығы.
Салыстырмалы тәсілді қолдану шарттары:
* Объект ерекше немесе өзгеше (уникальный) болмауы керек;
* Ақпарат жасалған мәміленің шарттарын біріктіруі керек;
* Бағаланатын объектімен салыстыратын аналогтар құнына әсер ететін факторлар сәйкес болуы керек.

Аналогқа қойылатын негізгі талаптар:
- Аналог бағалау объектісіне негізгі экономикалық, материалдық, техникалық және басқа да сипаттары бойынша ұқсас болуы керек;
- Мәміле шарттары ұқсас болуы керек.

Салыстырмалы тәсіл келесі қағидаларға негізделеді:
- Орын басу;
- Теңестіру;
- Сұраныс пен ұсыныс.
Салыстырмалы тәсілдің кезеңдері:
- Нарықты зерттеу;
- Бағалау объектісінің жақында сатылған немесе сатуға ұсынылған аналогтары туралы мағұлматтарды жинау және нақтылығын тексеру;
- Бағалау объектісі мен таңдалған аналогтардың мәліметтерін салыстыру. Бағалау объектісінен ерекшеленуіне сәйкес таңдалған аналогтардың сату бағаларына түзету енгізу;
- Бағалау объектісінің құнын бекіту.
Бағаланатын зияткерлік меншіктің қорытынды құнын анықтау үшін сәйкес сатуларға түзету жүргізу қажет. Түзету коэффициентін дұрыс анықтау өте маңызды.
Шығындық тәсіл - жинақталған тозуды ескере отырып бағалау объектісінің қалпына келтіру немесе орнын басуға қажетті шығындарды анықтауға негізделген бағалау әдістерінің жиынтығы. Тәсілді қолдану кезінде мердігерлердің емес, инвесторлардың шығындары ескеріледі. Бұл тәсілдің негізінде орын басу қағидасы жатыр. Шығындық тәсіл объектінің толық қалпына келтіру құнынан тозуды алып тастағанға тең.
Шығындық тәсілді қолдану үшін қажетті ақпарат:
- Тікелей шығындар;
- Үстеме шығындар мөлшері;
- Патенттеуге кеткен шығындар;
- Роялти пайда нормасы;
Шығындық тәсіл кезеңдері:
- Неғұрлым тиімді пайдалануды ескере отырып, жер телімінің құнын есептеу (Қж);
- Бағаланатын құрылыстың жаңа құрылысына шығындарды есептеу (Қжқ);
- Жиналған тозуды анықтау (Тж).
Физикалық тозу - табиғи физикалық ескіру мен сыртқы қолайсыз факторлардың әсері нәтижесінде объектінің жұмыс істеу қабілетінің төмендеуімен байланысты тозу.
Функционалдық тозу (моральдік тозу) - жаңа заман талаптарына сәйкес келмеуіне байланысты тозу.
Сыртқы тозу - сыртқы экономикалық факторлардың өзгеру нәтижесіндегі тозу.
- Жиналған тозуды ескере отырып жақсартулар құнын есептеу:
Қж= Қжқ - Тж
- Зияткерлік меншіктіңқорытынды құнын анықтау:
Қшт=Қж + Қж

Табыстық тәсіл. Инвестор болашақтағы табыс деңгейін қамтамасыз ету үшін өз капиталын салады. Сондықтан да, табыс әкелетін зияткерлік меншікобъектісін сатып алу туралы шешім қабылдағанда инвестор табыстық тәсіл бойынша бағалау нәтижелеріне негізделеді. Табыстық тәсіл - Зияткерлік меншіктібағалаудың дәстүрлі үш тәсілінің бірі. Ол бағалау объектісінен күтілетін табыс капитализациясына негізделген әдістер жиынтығы. Табыстық тәсіл - салым салынған зияткерлік меншікқұны осы мүлік әкеле алатын табыс мөлшері мен сапаның ағымдық бағасына сәйкес келетіндігіне негізделген. Табыстық тәсіл одан күтілетін табыстардың ағымдық құнын анықтауға негізделген зияткерлік меншік құнын бағалау әдістерінің жиынтығы. Бұл тәсілмен есептеудің негізі зияткерлік меншік объектісін жалға беру болып табылады. Зияткерлік меншіктіңболашақ табысын ағымдық құнға айналдыру үшін табыс капитализациясы қолданылады.
Табыс капитализациясы - бұл объектінің ағымдық құны мен болашақ пайдасының байланысын анықтайтын үрдіс.
Табыстық тәсілдің базалық формуласы:
V=IR
Мұндағы, V - Зияткерлік меншік құны;
I - бағаланатын объектіден күтілетін табыс.
Табыс деп зияткерлік меншік период аралығында әкеле алатын таза операциялық табыс түсіндіріледі
R- табыс немесе пайда нормасы - бұл капитализация мөлшерлемесі немесе коэффициенті.
Капитализация коэффициенті - бағалау объектісінің құны мен табыс арасындағы байланысты бейнелейтін табыс нормасы. Капитализацияның екі түрі бар:
-тура капитализация
-каптиталға берілген норма бойынша табыс капитализациясы
Тура капитализация кезінде екі мөлшер қарастырылады: жылдық табыс және капитализация мөлшерлемесі. Капитализация мөлшерлемесі - мүліктің нарықтық құнының ол әкелетін таза табысқа қатынасы. Күтілген табыс Зияткерлік меншіктіиемдену аралығындағы табысты талдау нәтижесінде анықталады. Дисконттау мөлшерлемесі - мүлікті пайдалану нәтижесінде пайда болатын ақша ағымдарының құнын белгілі бір уақытта қайта есептеу кезінде қолданылатын күрделі пайыз нормасы.
Табыстық тәсіл кезеңдері:
- Бағалау объектісінен түсуі мүмкін барлық соманы есептеу;
- ТЖӨ есептеу;
- Бағалау объектісімен байланысты шығындарды есептеу;
- Таза операциялық табыс мөлшерін анықтау;
- Күтілетін табыстарды ағымдық құнға ауыстыру

2. 2 Зияткерлік меншік объектілерінің және материалдық емес активтердің құнын бағалау бағалау стандарты
1. Жалпы ережелер

1. Осы стандарт халықаралық бағалау стандарттарына сәйкес Қазақстан Республикасындағы бағалау қызметі туралы Қазақстан Республикасы Заңының негізінде әзірленген және зияткерлік меншік объектілері мен материалдық емес активтерді бағалау әдістеріне қойылатын талаптарды белгілейді. Стандарт Қазақстан Республикасы аумағындағы зияткерлік меншік объектілері мен материалдық емес активтердің барлық түрін бағалау үшін міндетті.
2. Бағалау қызметінің негізгі принциптері объективтілік және дұрыстық болып табылады.
3. Міндетті және бастамашылық бағалау - бағалау түрлері болып табылады.
4. Осы стандартта мынадай ұғымдар пайдаланылады:
алу (экстракция) - жанама салыстыру әдісі. Ол материалдық және материалдық емес активтердің рентабельділігінің орташа салалық көрсеткіштері бар кәсіпорынның нақты рентабельділігін талдау арқылы материалдық емес активтердің есептік құнын береді;
бағалау объектісі құнының қорытынды шамасы - бағалаушының бағалаудың түрлі тәсілдері мен әдістерін пайдалану кезінде бағалау объектісінің құнын есептеу нәтижелерін негіздеп жалпылау қорытындысы ретінде алынған бағалау объектісі құнының шамасы;
біріктірілген төлем - роялти мен тұтас төлемді қамтитын лицензиялық төлем;
дисконттау (капиталдандыру) - болашақтағы ақша ағындарын бағалау объектісінің ағымдағы құнына қайта есептеу;
дисконттау ставкасы - болашақта төлеуге немесе алуға жататын ақша сомасын бүгінгі құнға айырбастау үшін пайдаланылатын, зияткерлік меншік объектілерінің құнын бағалау кезінде пайдаланылатын табыс ставкасы;
зияткерлік меншік - зияткерлік шығармашылық қызметтің нәтижесі ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.