Автоматты басқару жүйелері. Құрылымдық сұлбаның сипаттамасы
Кіріспе 3
1 Автоматты басқару теориясы 4
1.1 Автоматты басқару теориясының негізгі зерттеу нысандары 4
1.2 Автоматты басқару теориясында қолданылатын негізгі терминдер
5
1.3 Негiзгi ұғымдар мен анықтамалар 6
1.4 Автоматты басқару жүйесiн жiктеу 7
1.5 Автоматты жүйе элементтерi 7
1.6 Берiлiс функциялары 8
2 Тапсырма 11
2.1 Құрылымдық сұлбаның сипаттамасы. Автоматты басқару жүйелері
11
2.2 Сызықтандырылған автоматты жүйелердің орнықтылығын талдаумен түсіндіру
11
Қорытынды 16
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 17
1 Автоматты басқару теориясы 4
1.1 Автоматты басқару теориясының негізгі зерттеу нысандары 4
1.2 Автоматты басқару теориясында қолданылатын негізгі терминдер
5
1.3 Негiзгi ұғымдар мен анықтамалар 6
1.4 Автоматты басқару жүйесiн жiктеу 7
1.5 Автоматты жүйе элементтерi 7
1.6 Берiлiс функциялары 8
2 Тапсырма 11
2.1 Құрылымдық сұлбаның сипаттамасы. Автоматты басқару жүйелері
11
2.2 Сызықтандырылған автоматты жүйелердің орнықтылығын талдаумен түсіндіру
11
Қорытынды 16
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 17
Автоматты басқару теориясы басқару процестерін, зерттеу тәсілдерін және автоматты басқару жүйелерін жобалау негіздерін оқытады. Автоматты басқару дегеніміз қандай-да бір нысанды адамның қатысуынсыз басқару. Қазіргі уақытты автоматты басқару теориясы әр түрлі физикалық, химиялық, биологиялық т.б. нысандарды басқаруға арналған есептерді шешетін біртұтас ғылыми базаны құрайды.
Автоматты басқару теориясы автоматты басқару жүйелерін зерттеу тәсілдерін және жобалау негіздерін оқытады. Автоматты басқару теориясы ұғымы келесі терминдердің жиынтығынан тұрады:
- теория – белгілі бір жағдайларда нақты нәтиже алуға арналған мәліметтер жиынтығы;
- басқару – белгілі бір мақсатқа жету үшін нысанға берілетін әсер;
- автоматты басқару - адамның араласуынсыз техникалық жабдықтардың көмегімен басқару
Автоматты басқару теориясының мақсаты: АБТ-ң негізгі жағдайларын оқыту және басқару жүйелерін дұрыс, нақты эксплуатациялауға жеткілікті мөлешерде анализдеу және синтездеу тәсілдерімен таныстыру.
АБЖ инженерлік есептерін жүргізу мақсаты – жүйені анализдеу және синтездеу есептерін шешу. Бірінші жағдайда жүйенің реттеу сапасының көрсеткіштерін, оның құрылымы және параметрлері белгілі болғанда бағалау талап етіледі. Екінші жағдайда сапа көрсеткіштерінің қажетті мәндері қойылып, осы талаптарды қанағаттандыратын жүйені құру есебі қойылады.
Бұл өзіндік жұмыстың мақсаты: құрылымдық сұлба сипаттамаларымен таныса отырып, сұлбаны түрлендіріп, қарапайым түрге келтіру арқылы, әрбір элементтің беріліс функциялары көмегімен жалпы жүйенің беріліс функциясын есептеу. Сондай-ақ:
- Н(s) - g тапсырыс әсері бойынша ажыратылған жүйенің;
- Ф(s)=Z(s)/G(s) - тапсырыс әсері бойынша тұйық жүйесінің;
- Фf(s)=Z(s)/f(s) - қобалжыту әсері бойынша тұйық жүйесінің;
- Фx(s)=X(s)/G(s) - қателік дабылы бойынша тұйы жүйесінің беріліс функцияларын құрылымдық түрлендірулерді қолдана отырып, анықтау.
Автоматты басқару теориясы автоматты басқару жүйелерін зерттеу тәсілдерін және жобалау негіздерін оқытады. Автоматты басқару теориясы ұғымы келесі терминдердің жиынтығынан тұрады:
- теория – белгілі бір жағдайларда нақты нәтиже алуға арналған мәліметтер жиынтығы;
- басқару – белгілі бір мақсатқа жету үшін нысанға берілетін әсер;
- автоматты басқару - адамның араласуынсыз техникалық жабдықтардың көмегімен басқару
Автоматты басқару теориясының мақсаты: АБТ-ң негізгі жағдайларын оқыту және басқару жүйелерін дұрыс, нақты эксплуатациялауға жеткілікті мөлешерде анализдеу және синтездеу тәсілдерімен таныстыру.
АБЖ инженерлік есептерін жүргізу мақсаты – жүйені анализдеу және синтездеу есептерін шешу. Бірінші жағдайда жүйенің реттеу сапасының көрсеткіштерін, оның құрылымы және параметрлері белгілі болғанда бағалау талап етіледі. Екінші жағдайда сапа көрсеткіштерінің қажетті мәндері қойылып, осы талаптарды қанағаттандыратын жүйені құру есебі қойылады.
Бұл өзіндік жұмыстың мақсаты: құрылымдық сұлба сипаттамаларымен таныса отырып, сұлбаны түрлендіріп, қарапайым түрге келтіру арқылы, әрбір элементтің беріліс функциялары көмегімен жалпы жүйенің беріліс функциясын есептеу. Сондай-ақ:
- Н(s) - g тапсырыс әсері бойынша ажыратылған жүйенің;
- Ф(s)=Z(s)/G(s) - тапсырыс әсері бойынша тұйық жүйесінің;
- Фf(s)=Z(s)/f(s) - қобалжыту әсері бойынша тұйық жүйесінің;
- Фx(s)=X(s)/G(s) - қателік дабылы бойынша тұйы жүйесінің беріліс функцияларын құрылымдық түрлендірулерді қолдана отырып, анықтау.
1 Лукас В.А. Теория автоматического управления. - М.: Недра, 1990. - 416 с.
2 Иванов А.А. Теория автоматического управления. - М.: Недра, 1970. - 352 с.
3 Топчеев Ю.И., Цыпляков А.П. Задачник по ТАУ. - М.: Машиностроение, 1977. - 592 с.
4 Юревич Е.И. Теория автоматического управления. - Л.: Энергия, 1975. - 416 с.
5 Под ред. Воронова А.А., Теория автоматического управления., ч.1. - М.: Высшая школа, 1986 - 367 с.
6 Клюев А.С. Автоматическое регулирование. - М.: Энергия, 1973.
7 Ред. Нетушил А.В. Теория автоматического управления. - М.: Высшая школа, 1976. - 400 с.
8 Брюханов В.Н. и др. Теория автоматического управления. – М: Высшая школа, 2000 г.
2 Иванов А.А. Теория автоматического управления. - М.: Недра, 1970. - 352 с.
3 Топчеев Ю.И., Цыпляков А.П. Задачник по ТАУ. - М.: Машиностроение, 1977. - 592 с.
4 Юревич Е.И. Теория автоматического управления. - Л.: Энергия, 1975. - 416 с.
5 Под ред. Воронова А.А., Теория автоматического управления., ч.1. - М.: Высшая школа, 1986 - 367 с.
6 Клюев А.С. Автоматическое регулирование. - М.: Энергия, 1973.
7 Ред. Нетушил А.В. Теория автоматического управления. - М.: Высшая школа, 1976. - 400 с.
8 Брюханов В.Н. и др. Теория автоматического управления. – М: Высшая школа, 2000 г.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Қ.И.СӘТБАЕВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ТЕХНИКАЛЫҚ ЗЕРТТЕУ УНИВЕРСИТЕТІ
"Автоматтандыру және басқару" кафедрасы
МӨЖ №1
Тақырыбы: Автоматты басқару жүйелері. Құрылымдық сұлбаның сипаттамасы
№
Жұмысты орындау сапасы
Баға диапазоны
Орындалған
%
1
Орындалған жоқ
0 %
2
Орындалды
0-50%
3
Материалдық өзіндік жүйелендіру
0-10%
4
Талап етілген көлемде және көрсетілген мерзімде орындау
0-5%
5
Қосымша ғылыми әдебиеттерді пайдалану
0-5%
6
Орындалған тапсырманың ерекшелігі
0-10%
7
МӨЖ-ді қорғау
0-20%
Қорытынды:
0-100%
Оқытушы: Орынбет М.М.
Магистрант: Аронова Ақбота Мамандығы: 6М072100
Алматы 2016
МАЗМҰНЫ
Кіріспе
3
1
Автоматты басқару теориясы
4
1.1
Автоматты басқару теориясының негізгі зерттеу нысандары
4
1.2
Автоматты басқару теориясында қолданылатын негізгі терминдер
5
1.3
Негiзгi ұғымдар мен анықтамалар
6
1.4
Автоматты басқару жүйесiн жiктеу
7
1.5
Автоматты жүйе элементтерi
7
1.6
Берiлiс функциялары
8
2
Тапсырма
11
2.1
Құрылымдық сұлбаның сипаттамасы. Автоматты басқару жүйелері
11
2.2
Сызықтандырылған автоматты жүйелердің орнықтылығын талдаумен түсіндіру
11
Қорытынды
16
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
17
КІРІСПЕ
Автоматты басқару теориясы басқару процестерін, зерттеу тәсілдерін және автоматты басқару жүйелерін жобалау негіздерін оқытады. Автоматты басқару дегеніміз қандай-да бір нысанды адамның қатысуынсыз басқару. Қазіргі уақытты автоматты басқару теориясы әр түрлі физикалық, химиялық, биологиялық т.б. нысандарды басқаруға арналған есептерді шешетін біртұтас ғылыми базаны құрайды.
Автоматты басқару теориясы автоматты басқару жүйелерін зерттеу тәсілдерін және жобалау негіздерін оқытады. Автоматты басқару теориясы ұғымы келесі терминдердің жиынтығынан тұрады:
- теория - белгілі бір жағдайларда нақты нәтиже алуға арналған мәліметтер жиынтығы;
- басқару - белгілі бір мақсатқа жету үшін нысанға берілетін әсер;
- автоматты басқару - адамның араласуынсыз техникалық жабдықтардың көмегімен басқару
Автоматты басқару теориясының мақсаты: АБТ-ң негізгі жағдайларын оқыту және басқару жүйелерін дұрыс, нақты эксплуатациялауға жеткілікті мөлешерде анализдеу және синтездеу тәсілдерімен таныстыру.
АБЖ инженерлік есептерін жүргізу мақсаты - жүйені анализдеу және синтездеу есептерін шешу. Бірінші жағдайда жүйенің реттеу сапасының көрсеткіштерін, оның құрылымы және параметрлері белгілі болғанда бағалау талап етіледі. Екінші жағдайда сапа көрсеткіштерінің қажетті мәндері қойылып, осы талаптарды қанағаттандыратын жүйені құру есебі қойылады.
Бұл өзіндік жұмыстың мақсаты: құрылымдық сұлба сипаттамаларымен таныса отырып, сұлбаны түрлендіріп, қарапайым түрге келтіру арқылы, әрбір элементтің беріліс функциялары көмегімен жалпы жүйенің беріліс функциясын есептеу. Сондай-ақ:
- Н(s) - g тапсырыс әсері бойынша ажыратылған жүйенің;
- Ф(s)=Z(s)G(s) - тапсырыс әсері бойынша тұйық жүйесінің;
- Фf(s)=Z(s)f(s) - қобалжыту әсері бойынша тұйық жүйесінің;
- Фx(s)=X(s)G(s) - қателік дабылы бойынша тұйы жүйесінің беріліс функцияларын құрылымдық түрлендірулерді қолдана отырып, анықтау.
1 Автоматты басқару теориясы
Автоматты басқару теориясы - инженерлік мамандықтарға арналған жалпы техникалық курс. Бұл пән автоматты басқару теориясын оқытады, басқару жүйелерінің қызмет ету принциптерін қамтамасыз ететін негізгі теориялық мәліметтер береді.
Автоматты басқару теориясы автоматты басқару жүйелерін зерттеу тәсілдерін және жобалау негіздерін оқытады. Автоматты басқару теориясы ұғымы келесі терминдердің жиынтығынан тұрады:
- теория - белгілі бір жағдайларда нақты нәтиже алуға арналған мәліметтер жиынтығы;
- басқару - белгілі бір мақсатқа жету үшін нысанға берілетін әсер;
- автоматты басқару- адамның араласуынсыз техникалық жабдықтардың көмегімен басқару
Автоматты басқару теориясының мақсаты: АБТ-ң негізгі жағдайларын оқыту және басқару жүйелерін дұрыс, нақты эксплуатациялауға жеткілікті мөлешерде анализдеу және синтездеу тәсілдерімен таныстыру.
Міндеттері:
1) келесі сұрақтарды меңгеру:
- автоматты басқару жүйелерінің теорияларының негіздерін;
- автоматты басқару жүйелерін анализдеу және синтездеу тәсілдерін;
2) келесі дағдыларды меңгеру:
- автоматты басқару жүйелерін анализдеу;
- автоматты басқару жүйелерін оптималдандыру және синтездеу;
- автоматты реттеу жүйелерін қазіргі жаңашыл нысандық-негізделген программалық орталарда (мысалы VisSim, Matlab т.с.с) модельдеу және зерттеу
1.1 Автоматты басқару теориясының негізгі зерттеу нысандары
АБТ- ғылыми және техникалық пән, ол нысандар мен басқару жүйелерінің математикалық модельдерін құрастыру негізінде жүйелік ұйымдастырудың негізгі принциптерін оқытады. Бұл жобаланатын жүйелердің сипаттамалары мен қасиеттерін бағалауға және сапаның қажетті талаптарына жауап беретін жүйелер құруға мүмкіндік береді.
Анализ - басқару жүйесін оның математикалық моделін құрастыру жолымен зерттеу және осы модельдің қасиеттерін меңгеру. Анализ автоматты реттеу жүйесінің моделі басқару есебін (міндетін) шешуге күйі келетінін анықтау мақсатымен жүргізіледі, егер шеше алмаса онда қандай тәсілдермен және жабдықтармен жүйені жұмысқа қабілетті қылуға болатындығын анықтайды.
Синтез - (теориялық құрастыру) - бұл басқару нысанының мінез-қылығына сәйкес келетін басқару жүйесінің моделін құру.
Басқару жүйесі- бұл бір немесе бірнеше басқарылатын нысандардың және оларды басқаратын жүйелердің жиынтығы. Қандай-да болсын автоматты реттеу жүйесінің іс-әрекеті нысанның жұмысын немесе қажетті режимде процестің өтуін сипаттайтын реттелінетін шамалардың ауытқуын табудан және осы нысанға немесе процеске сол ауытқуларды жоя отырып әсер етуден тұрады.
Автоматты басқару теориясындағы негізгі мәселелерге өтпелі процестердің тұрақтылығы, сапасы, статикалық және динамикалық дәлдік, автотербеліс, оптималдандыру, синтездеу және идентификациялау жатады.
Автоматты басқару жүйелері келесі бөлімдерден тұрады:
1) шамалардың өзгеру сипатына байланысты:
- үзіліссіз әрекетті жүйелер;
- импульстік әрекетті жүйелер;
- дискретті әрекетті жүйелер;
- релелі әрекетті жүйелер.
2) математикалық әрекеттеріне байланысты:
- сызықты жүйелер;
- сызықты емес жүйелер.
3) статикадағы қателіктер типіне байланысты:
- статикалық АБЖ
- астатикалық АБЖ
Автоматты басқару теориясында зерттеу нысаны ретінде ақиқат физикалық нысандар және басқару жүйелері емес, ал олардың математикалық модельдері қолданылады. Автоматты басқару жүйесінің математикалық моделін құрастыру әдісі үш негізгі кезеңдерден тұрады:
1) автоматты басқару жүйелерінің элементтерінің: басқару нысанының, ақпараттық-өлшегіш кешендердің, атқарушы құрылғылардың математикалық модельдері құрылады.
2) басқару жүйелерінің элементтерінің байланыстарының математикалық моделдері құрастырылады.
3) басқару жүйесінің сыртқы ортамен әсерінің математикалық моделі құрылады.
Автоматты басқару жүйесінің математикалық модельдерін қалыптастыру негізінде ақиқат жүйеде өтетін физикалық процестердің математикалық сиптатамасы жатыр.
1.2 Автоматты басқару теориясында қолданылатын негізгі терминдер
Автоматты басқару- бұл басқару жүйелерін адамның араласуынсыз техникалық жабдықтардың көмегімен басқару.
Амплитудалық-жиіліктік сипаттама (АЖС)- бірқатар шаманың комплекстік беріліс коэффициентінің модулінің жиілікке тәуелділігі.
Басқару жүйесін анализдеу- бұл оның құрылымын, қасиетін және сипаттамаларын меңгеру.
Апериодтық (инерциялы) буын- бұл сызықты жүйелердің инерциялы қасиеті бар қарапайым моделі.
АЖС - амплитудалық-жиіліктік сипаттама - синусоидалы сигналдың сызықты буынының күшейту коэффициентінің, яғни комплекстік коэффициент модулінің жиілікке тәуелділігі.
Салмақтық функция - сызықты жүйенің немесе буынның Дирак дельта-функциясына әсері (практикада - бұл өте қысқа импульс).
Қарсылық - бұл басқару нысанына түсетін, оның жағдайына кері әсер ететін бөгеу.
Интегратор - шығыстық сигналы кірістегі уақытқа байланысты интегралға пропоруионал буын.
Кибернетика - басқару туралы ғылым.
Комплекстік беріліс коэффициенті- сызықты буындардың кірістік және шығыстық сигналдарын байланыстыратын жорамал аргумент функциясы.
Бақыланатын шама- басқару нысанын сипаттайтын және басқару процесінде өлшенетін шама. Бақыланбайтын шама - өлшенбейді.
ЛАЖС (логарифмдік амплитудалық-жиіліктік сипаттама) - бұл логарифмдік масштабта құрастырылған АЖС
ЛФЖС (логарифмдік фазалық-жиіліктік сипаттама)- бұл жартылай логарифмдік масштабта тұрғызылған ФЖС (мұнда тек жиілік қана логарифмдік масштабта алынады)
Кері байланыс - бұл элементтің шығысын кірісімен байланыстырады
1.3 Негiзгi ұғымдар мен анықтамалар
Технологиялық процестi басқару нысанына әсер ететiн тиiмдi ықпалды басқару дейдi. Егер бұл басқару адамның қатысуынсыз жүзегеасса, оны автоматты, ал адамның қатысуымен болса қолмен басқару деп атайды. Жалпы технологиялық процестер орындалатын барлық өндiрiс жабдықтарыбасқару нысандарына жатады.
Басқару нысанына сәйкес әсер ететiн кез келген техникалық ұрылғы автоматты басқару құрылғысы делiнедi.
Бiр-бiрiмен байланысты және басқару алгоритiмiне өара әрекеттес жұмыс жасайтын автоматты басқару құрылғысы мен басқару нысанының жиынтығы автоматты басқару жүйесi (АБЖ) деп аталады. Жұмыс барысында автоматтв басқару жүйесiне әртүрлi iшкi жәнесыртқы әсерлер ықпал жасайды. Автоматты жүйенiң бiр бөлiгiнен келесi бөлiгiнетехнологиялық процестiң бiрқалыпты өтуiн қамтамасыз ететiн әрекеттiң тiзбектi желiсiн құрайтын әсердi iшкi әсер деп атайды. Оларды басқарушы әсер дейдi. Ал сыртқы әсер екiге бөлiнедi. Технологиялық процестiң тиянақты туiне қажет бiрнеше әсер қызмет алгоритiмiне сәйкес жүйе iрiсiне берiледi де, жоспарланған әсер деп аталады. Ал, екiшi әсер жүйеге немесе басқару нысанына сыртқы ортада берiледi. Ал, жүйе жұмысында алдын ала еске алынбайды да, кездейсоқ сипатта болып, басқару ... жалғасы
Қ.И.СӘТБАЕВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ТЕХНИКАЛЫҚ ЗЕРТТЕУ УНИВЕРСИТЕТІ
"Автоматтандыру және басқару" кафедрасы
МӨЖ №1
Тақырыбы: Автоматты басқару жүйелері. Құрылымдық сұлбаның сипаттамасы
№
Жұмысты орындау сапасы
Баға диапазоны
Орындалған
%
1
Орындалған жоқ
0 %
2
Орындалды
0-50%
3
Материалдық өзіндік жүйелендіру
0-10%
4
Талап етілген көлемде және көрсетілген мерзімде орындау
0-5%
5
Қосымша ғылыми әдебиеттерді пайдалану
0-5%
6
Орындалған тапсырманың ерекшелігі
0-10%
7
МӨЖ-ді қорғау
0-20%
Қорытынды:
0-100%
Оқытушы: Орынбет М.М.
Магистрант: Аронова Ақбота Мамандығы: 6М072100
Алматы 2016
МАЗМҰНЫ
Кіріспе
3
1
Автоматты басқару теориясы
4
1.1
Автоматты басқару теориясының негізгі зерттеу нысандары
4
1.2
Автоматты басқару теориясында қолданылатын негізгі терминдер
5
1.3
Негiзгi ұғымдар мен анықтамалар
6
1.4
Автоматты басқару жүйесiн жiктеу
7
1.5
Автоматты жүйе элементтерi
7
1.6
Берiлiс функциялары
8
2
Тапсырма
11
2.1
Құрылымдық сұлбаның сипаттамасы. Автоматты басқару жүйелері
11
2.2
Сызықтандырылған автоматты жүйелердің орнықтылығын талдаумен түсіндіру
11
Қорытынды
16
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
17
КІРІСПЕ
Автоматты басқару теориясы басқару процестерін, зерттеу тәсілдерін және автоматты басқару жүйелерін жобалау негіздерін оқытады. Автоматты басқару дегеніміз қандай-да бір нысанды адамның қатысуынсыз басқару. Қазіргі уақытты автоматты басқару теориясы әр түрлі физикалық, химиялық, биологиялық т.б. нысандарды басқаруға арналған есептерді шешетін біртұтас ғылыми базаны құрайды.
Автоматты басқару теориясы автоматты басқару жүйелерін зерттеу тәсілдерін және жобалау негіздерін оқытады. Автоматты басқару теориясы ұғымы келесі терминдердің жиынтығынан тұрады:
- теория - белгілі бір жағдайларда нақты нәтиже алуға арналған мәліметтер жиынтығы;
- басқару - белгілі бір мақсатқа жету үшін нысанға берілетін әсер;
- автоматты басқару - адамның араласуынсыз техникалық жабдықтардың көмегімен басқару
Автоматты басқару теориясының мақсаты: АБТ-ң негізгі жағдайларын оқыту және басқару жүйелерін дұрыс, нақты эксплуатациялауға жеткілікті мөлешерде анализдеу және синтездеу тәсілдерімен таныстыру.
АБЖ инженерлік есептерін жүргізу мақсаты - жүйені анализдеу және синтездеу есептерін шешу. Бірінші жағдайда жүйенің реттеу сапасының көрсеткіштерін, оның құрылымы және параметрлері белгілі болғанда бағалау талап етіледі. Екінші жағдайда сапа көрсеткіштерінің қажетті мәндері қойылып, осы талаптарды қанағаттандыратын жүйені құру есебі қойылады.
Бұл өзіндік жұмыстың мақсаты: құрылымдық сұлба сипаттамаларымен таныса отырып, сұлбаны түрлендіріп, қарапайым түрге келтіру арқылы, әрбір элементтің беріліс функциялары көмегімен жалпы жүйенің беріліс функциясын есептеу. Сондай-ақ:
- Н(s) - g тапсырыс әсері бойынша ажыратылған жүйенің;
- Ф(s)=Z(s)G(s) - тапсырыс әсері бойынша тұйық жүйесінің;
- Фf(s)=Z(s)f(s) - қобалжыту әсері бойынша тұйық жүйесінің;
- Фx(s)=X(s)G(s) - қателік дабылы бойынша тұйы жүйесінің беріліс функцияларын құрылымдық түрлендірулерді қолдана отырып, анықтау.
1 Автоматты басқару теориясы
Автоматты басқару теориясы - инженерлік мамандықтарға арналған жалпы техникалық курс. Бұл пән автоматты басқару теориясын оқытады, басқару жүйелерінің қызмет ету принциптерін қамтамасыз ететін негізгі теориялық мәліметтер береді.
Автоматты басқару теориясы автоматты басқару жүйелерін зерттеу тәсілдерін және жобалау негіздерін оқытады. Автоматты басқару теориясы ұғымы келесі терминдердің жиынтығынан тұрады:
- теория - белгілі бір жағдайларда нақты нәтиже алуға арналған мәліметтер жиынтығы;
- басқару - белгілі бір мақсатқа жету үшін нысанға берілетін әсер;
- автоматты басқару- адамның араласуынсыз техникалық жабдықтардың көмегімен басқару
Автоматты басқару теориясының мақсаты: АБТ-ң негізгі жағдайларын оқыту және басқару жүйелерін дұрыс, нақты эксплуатациялауға жеткілікті мөлешерде анализдеу және синтездеу тәсілдерімен таныстыру.
Міндеттері:
1) келесі сұрақтарды меңгеру:
- автоматты басқару жүйелерінің теорияларының негіздерін;
- автоматты басқару жүйелерін анализдеу және синтездеу тәсілдерін;
2) келесі дағдыларды меңгеру:
- автоматты басқару жүйелерін анализдеу;
- автоматты басқару жүйелерін оптималдандыру және синтездеу;
- автоматты реттеу жүйелерін қазіргі жаңашыл нысандық-негізделген программалық орталарда (мысалы VisSim, Matlab т.с.с) модельдеу және зерттеу
1.1 Автоматты басқару теориясының негізгі зерттеу нысандары
АБТ- ғылыми және техникалық пән, ол нысандар мен басқару жүйелерінің математикалық модельдерін құрастыру негізінде жүйелік ұйымдастырудың негізгі принциптерін оқытады. Бұл жобаланатын жүйелердің сипаттамалары мен қасиеттерін бағалауға және сапаның қажетті талаптарына жауап беретін жүйелер құруға мүмкіндік береді.
Анализ - басқару жүйесін оның математикалық моделін құрастыру жолымен зерттеу және осы модельдің қасиеттерін меңгеру. Анализ автоматты реттеу жүйесінің моделі басқару есебін (міндетін) шешуге күйі келетінін анықтау мақсатымен жүргізіледі, егер шеше алмаса онда қандай тәсілдермен және жабдықтармен жүйені жұмысқа қабілетті қылуға болатындығын анықтайды.
Синтез - (теориялық құрастыру) - бұл басқару нысанының мінез-қылығына сәйкес келетін басқару жүйесінің моделін құру.
Басқару жүйесі- бұл бір немесе бірнеше басқарылатын нысандардың және оларды басқаратын жүйелердің жиынтығы. Қандай-да болсын автоматты реттеу жүйесінің іс-әрекеті нысанның жұмысын немесе қажетті режимде процестің өтуін сипаттайтын реттелінетін шамалардың ауытқуын табудан және осы нысанға немесе процеске сол ауытқуларды жоя отырып әсер етуден тұрады.
Автоматты басқару теориясындағы негізгі мәселелерге өтпелі процестердің тұрақтылығы, сапасы, статикалық және динамикалық дәлдік, автотербеліс, оптималдандыру, синтездеу және идентификациялау жатады.
Автоматты басқару жүйелері келесі бөлімдерден тұрады:
1) шамалардың өзгеру сипатына байланысты:
- үзіліссіз әрекетті жүйелер;
- импульстік әрекетті жүйелер;
- дискретті әрекетті жүйелер;
- релелі әрекетті жүйелер.
2) математикалық әрекеттеріне байланысты:
- сызықты жүйелер;
- сызықты емес жүйелер.
3) статикадағы қателіктер типіне байланысты:
- статикалық АБЖ
- астатикалық АБЖ
Автоматты басқару теориясында зерттеу нысаны ретінде ақиқат физикалық нысандар және басқару жүйелері емес, ал олардың математикалық модельдері қолданылады. Автоматты басқару жүйесінің математикалық моделін құрастыру әдісі үш негізгі кезеңдерден тұрады:
1) автоматты басқару жүйелерінің элементтерінің: басқару нысанының, ақпараттық-өлшегіш кешендердің, атқарушы құрылғылардың математикалық модельдері құрылады.
2) басқару жүйелерінің элементтерінің байланыстарының математикалық моделдері құрастырылады.
3) басқару жүйесінің сыртқы ортамен әсерінің математикалық моделі құрылады.
Автоматты басқару жүйесінің математикалық модельдерін қалыптастыру негізінде ақиқат жүйеде өтетін физикалық процестердің математикалық сиптатамасы жатыр.
1.2 Автоматты басқару теориясында қолданылатын негізгі терминдер
Автоматты басқару- бұл басқару жүйелерін адамның араласуынсыз техникалық жабдықтардың көмегімен басқару.
Амплитудалық-жиіліктік сипаттама (АЖС)- бірқатар шаманың комплекстік беріліс коэффициентінің модулінің жиілікке тәуелділігі.
Басқару жүйесін анализдеу- бұл оның құрылымын, қасиетін және сипаттамаларын меңгеру.
Апериодтық (инерциялы) буын- бұл сызықты жүйелердің инерциялы қасиеті бар қарапайым моделі.
АЖС - амплитудалық-жиіліктік сипаттама - синусоидалы сигналдың сызықты буынының күшейту коэффициентінің, яғни комплекстік коэффициент модулінің жиілікке тәуелділігі.
Салмақтық функция - сызықты жүйенің немесе буынның Дирак дельта-функциясына әсері (практикада - бұл өте қысқа импульс).
Қарсылық - бұл басқару нысанына түсетін, оның жағдайына кері әсер ететін бөгеу.
Интегратор - шығыстық сигналы кірістегі уақытқа байланысты интегралға пропоруионал буын.
Кибернетика - басқару туралы ғылым.
Комплекстік беріліс коэффициенті- сызықты буындардың кірістік және шығыстық сигналдарын байланыстыратын жорамал аргумент функциясы.
Бақыланатын шама- басқару нысанын сипаттайтын және басқару процесінде өлшенетін шама. Бақыланбайтын шама - өлшенбейді.
ЛАЖС (логарифмдік амплитудалық-жиіліктік сипаттама) - бұл логарифмдік масштабта құрастырылған АЖС
ЛФЖС (логарифмдік фазалық-жиіліктік сипаттама)- бұл жартылай логарифмдік масштабта тұрғызылған ФЖС (мұнда тек жиілік қана логарифмдік масштабта алынады)
Кері байланыс - бұл элементтің шығысын кірісімен байланыстырады
1.3 Негiзгi ұғымдар мен анықтамалар
Технологиялық процестi басқару нысанына әсер ететiн тиiмдi ықпалды басқару дейдi. Егер бұл басқару адамның қатысуынсыз жүзегеасса, оны автоматты, ал адамның қатысуымен болса қолмен басқару деп атайды. Жалпы технологиялық процестер орындалатын барлық өндiрiс жабдықтарыбасқару нысандарына жатады.
Басқару нысанына сәйкес әсер ететiн кез келген техникалық ұрылғы автоматты басқару құрылғысы делiнедi.
Бiр-бiрiмен байланысты және басқару алгоритiмiне өара әрекеттес жұмыс жасайтын автоматты басқару құрылғысы мен басқару нысанының жиынтығы автоматты басқару жүйесi (АБЖ) деп аталады. Жұмыс барысында автоматтв басқару жүйесiне әртүрлi iшкi жәнесыртқы әсерлер ықпал жасайды. Автоматты жүйенiң бiр бөлiгiнен келесi бөлiгiнетехнологиялық процестiң бiрқалыпты өтуiн қамтамасыз ететiн әрекеттiң тiзбектi желiсiн құрайтын әсердi iшкi әсер деп атайды. Оларды басқарушы әсер дейдi. Ал сыртқы әсер екiге бөлiнедi. Технологиялық процестiң тиянақты туiне қажет бiрнеше әсер қызмет алгоритiмiне сәйкес жүйе iрiсiне берiледi де, жоспарланған әсер деп аталады. Ал, екiшi әсер жүйеге немесе басқару нысанына сыртқы ортада берiледi. Ал, жүйе жұмысында алдын ала еске алынбайды да, кездейсоқ сипатта болып, басқару ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz