«Атамекен ЖШС» ЗАВ – 20 механикаландырылған астық токтағы технологиялық машиналарға техникалық қызмет көрсету түрі және жөндеуді ұйымдастыра отырып машиналардың заңдық талапарына сәйкес жобалау
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
1. Өндірістік . техникалық мінездеме ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
1.1. Шаруашылық туралы жалпы мағлұмат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
1.2. Табиғи . климаттық жағдайы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
1.3. Өнімділік қызметтің негізгі көрсеткіші ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10
1.4. Материалдық . техникалық база және оның қолданылуы ... ... ... ... ... ... ... ..11
1.5. Шаруашылықтағы қайта өңдеуден кейінгі жағдай және
таңдаған жоба тақырыбының игерілуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .14
2. Дән тазартқыш машиналарды жөндеу
жумыстарын ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...15
2.1. Дәнтазартқыш ОВП . 20 техникасының
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .17
2.2. ОВП . 20 Техникалық қызмет көрсету және . жөндеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..18
2.3. Триерлік блок БТ . 10 Техникалық
сипаттамасы және оған
жөндеу жұмыстарын ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...19
2.4. БТ 10 Техникалық қызмет көрсету
Және жөндеу жұмыстары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .20
2.5. Қалақшалы нория НПЗ . 20 Техникалық
сипаттамасы және оған ТҚК ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
2.6. НПЗ . 20 жөндеу жұмыстарын ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..21
2.7. Гидравликалық автомобиль көтергіші ГАП . 2Ц
Техникалық сипаттамасы және жөндеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..22
2.8. ГАП . 2Ц Техникалық қызмет көрсету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .22
2.9. Техникалық қызмет көрсету жұмыстарын жоспарлау ... ... ... ... ... ... ... ... ... 22
3. Конструкторлық жоба ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .30
3.1. Бұрандалардың беріктігінің есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..30
3.2. Пісіріп біріктіру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...31
3.3. Таспалы тасмалдауыш ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 33
4. Еңбек қорғау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 35
4.1 «Атамекен ЖШС . нің» еңбек қауіпсіздігі және
еңбек жағдайын талдау жасау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 36
4.2. «Атамекен ЖШС . нің» Еңбек қауіпсіздігін және
еңбек жағдайын жақсарту бойынша ұсыныстар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...37
4.3. Жарықтандырудың есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .41
4.4. Ауыл шаруашылық машиналарын жөндеу
кезіндегі техникалық қауіпсіздік нұсқауы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 42
5. Қоршаған ортаны қорғау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...44
6. Техникалық.экономикалық көрсеткіштерін есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 50
6.1. Нория таспасын құрастыруға арналған
қондырғының дайындау құнының экономикалық есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ...53
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 57
Қолданған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..58
1. Өндірістік . техникалық мінездеме ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
1.1. Шаруашылық туралы жалпы мағлұмат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
1.2. Табиғи . климаттық жағдайы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
1.3. Өнімділік қызметтің негізгі көрсеткіші ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10
1.4. Материалдық . техникалық база және оның қолданылуы ... ... ... ... ... ... ... ..11
1.5. Шаруашылықтағы қайта өңдеуден кейінгі жағдай және
таңдаған жоба тақырыбының игерілуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .14
2. Дән тазартқыш машиналарды жөндеу
жумыстарын ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...15
2.1. Дәнтазартқыш ОВП . 20 техникасының
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .17
2.2. ОВП . 20 Техникалық қызмет көрсету және . жөндеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..18
2.3. Триерлік блок БТ . 10 Техникалық
сипаттамасы және оған
жөндеу жұмыстарын ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...19
2.4. БТ 10 Техникалық қызмет көрсету
Және жөндеу жұмыстары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .20
2.5. Қалақшалы нория НПЗ . 20 Техникалық
сипаттамасы және оған ТҚК ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
2.6. НПЗ . 20 жөндеу жұмыстарын ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..21
2.7. Гидравликалық автомобиль көтергіші ГАП . 2Ц
Техникалық сипаттамасы және жөндеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..22
2.8. ГАП . 2Ц Техникалық қызмет көрсету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .22
2.9. Техникалық қызмет көрсету жұмыстарын жоспарлау ... ... ... ... ... ... ... ... ... 22
3. Конструкторлық жоба ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .30
3.1. Бұрандалардың беріктігінің есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..30
3.2. Пісіріп біріктіру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...31
3.3. Таспалы тасмалдауыш ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 33
4. Еңбек қорғау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 35
4.1 «Атамекен ЖШС . нің» еңбек қауіпсіздігі және
еңбек жағдайын талдау жасау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 36
4.2. «Атамекен ЖШС . нің» Еңбек қауіпсіздігін және
еңбек жағдайын жақсарту бойынша ұсыныстар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...37
4.3. Жарықтандырудың есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .41
4.4. Ауыл шаруашылық машиналарын жөндеу
кезіндегі техникалық қауіпсіздік нұсқауы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 42
5. Қоршаған ортаны қорғау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...44
6. Техникалық.экономикалық көрсеткіштерін есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 50
6.1. Нория таспасын құрастыруға арналған
қондырғының дайындау құнының экономикалық есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ...53
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 57
Қолданған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..58
Қазақстан аграрлық өнеркәсібінің негізі – ауылшаруашылығы. Онда еңбекке қабілетті халықтың 23% - дан астамы жұмыс істейді, ол республиканың халық шаруашылығы өндіретін бүкіл өнімінің 25% - ын дайын береді. Ауылшарушылығы шикізаттарын ұқсататын және халық тұтынатын заттар өндіретін өнекәсіп салаларын қамтиды. 1990 жылы Аграрлық өнеркәсіп орнына Ауыл шаруашылығы министрлігі құрылды.
Егіншілік немесе өсімдік шаруашылығы 36 млн га жер, егістік көлемінде. Оның оңтүстігінде 2,3 млн га, суармалы жерлер. Жыртылған жерлердің көбі солтүстігінде, қара және қоңыр топырақты орманды дала және дала зоналарында, суарылмайтын егіншілік жүргізуге өте қолайлы. Ал Қазақстанның оңтүстігінде жыртылған жерлер кейде өзен аңғарларын қуалай шөл және шөлейт зоналарына енеді.
Астық шаруашылығы – егіншіліктің басты саласы. Дәнді дақылдар егісінің 66% - дан астамы жаздық бидай, ал қалғаны – күздік бидай. Астық дақылдарынан көп егілетіндер: бидай (жаздық 66,8%, күздік 2,2%), арпаның үлесі 23%, жүгері 0,3%, сұлы 1,7%, тары 3,3%, қарақұмық 0,4%, күріш 0,4%, бұршақ 0,6%.
Арпа, сұлы, жүгері егісі барлық жерлерде кездеседі, солтүстік – батыста тары көп егіледі. Қаратал өзенінің аңғарында, Сырдария мен Іле сағасында күріш өсіретін ірі аудандар бар. 2002 жылы Қазақстанда 283,6 мың тонна күріш жиналды. Ауыл шаруашылығында 145 мың трактор, 131 мың жүк машинасы жұмыс істейді. 1997 жылы Қазақстанда 12,3 млн тонна астық жиналды.
Қазақстанда алуан түрлі техникалық дақылдар өсіріледі. Техникалық дақылдар егістік жер көлемінде 1,1% алып жатыр, бірақ беретін өнімнің 6% - ын құрайды. Шитті мақта мен қант қазылшасы – ас маңызды дақылдар. Мақтаның егіс Бетпақдаладағы, Келес және Арыс өзендері аңғарындағы, ал қант қызылшасы Асы және Талас, Шу, Қаратал өзендерінің аңғарындағы және Қырғыз Алатауы, Іле Алатауы мен Жоңғар Алатауының баурайындағы суармалы жерлерге орналастырылған. Суарылмайтын техникалық дақылдардың күнбағыс кең таралған. Ертіс өзені аңғарына жайғасқан. Шығыс Қазақстан және Павлодар облыстарында көп егіледі.
Егіншілік немесе өсімдік шаруашылығы 36 млн га жер, егістік көлемінде. Оның оңтүстігінде 2,3 млн га, суармалы жерлер. Жыртылған жерлердің көбі солтүстігінде, қара және қоңыр топырақты орманды дала және дала зоналарында, суарылмайтын егіншілік жүргізуге өте қолайлы. Ал Қазақстанның оңтүстігінде жыртылған жерлер кейде өзен аңғарларын қуалай шөл және шөлейт зоналарына енеді.
Астық шаруашылығы – егіншіліктің басты саласы. Дәнді дақылдар егісінің 66% - дан астамы жаздық бидай, ал қалғаны – күздік бидай. Астық дақылдарынан көп егілетіндер: бидай (жаздық 66,8%, күздік 2,2%), арпаның үлесі 23%, жүгері 0,3%, сұлы 1,7%, тары 3,3%, қарақұмық 0,4%, күріш 0,4%, бұршақ 0,6%.
Арпа, сұлы, жүгері егісі барлық жерлерде кездеседі, солтүстік – батыста тары көп егіледі. Қаратал өзенінің аңғарында, Сырдария мен Іле сағасында күріш өсіретін ірі аудандар бар. 2002 жылы Қазақстанда 283,6 мың тонна күріш жиналды. Ауыл шаруашылығында 145 мың трактор, 131 мың жүк машинасы жұмыс істейді. 1997 жылы Қазақстанда 12,3 млн тонна астық жиналды.
Қазақстанда алуан түрлі техникалық дақылдар өсіріледі. Техникалық дақылдар егістік жер көлемінде 1,1% алып жатыр, бірақ беретін өнімнің 6% - ын құрайды. Шитті мақта мен қант қазылшасы – ас маңызды дақылдар. Мақтаның егіс Бетпақдаладағы, Келес және Арыс өзендері аңғарындағы, ал қант қызылшасы Асы және Талас, Шу, Қаратал өзендерінің аңғарындағы және Қырғыз Алатауы, Іле Алатауы мен Жоңғар Алатауының баурайындағы суармалы жерлерге орналастырылған. Суарылмайтын техникалық дақылдардың күнбағыс кең таралған. Ертіс өзені аңғарына жайғасқан. Шығыс Қазақстан және Павлодар облыстарында көп егіледі.
1. В.Е.Комаристов, Н.Ф.Дунай, Сельскохозяственные машины, Москва «КолосС» 1984.
2. Н.И.Кленин, В.Г.Егоров, Сельскохозяственные и мелиоративные машины, Москва «КолосС» 2004.
3. С.П.Пунков, Л.В.Ким, В.Б.Фейденгольд, Проектирование элеваторов и хлебоприомных предприятий с основами САПР, Издательство Воронежского университета, 1996.
4. Ю.И.Воронов, Л.Н.Ковалев, А.Н.Устинов, Ауыл шаруашылығы машиналары, Алматы «НАЗ - 9» ЖШС, 2005.
5. А.Н.Карпенко, А.А.Зеленев, В.М.Халанский, Сельскохояственные машины, Москва «Колос» 1979.
6. А.В.Брязгунов, Сельскохозяственные машины и обслуживание, Издательство «Қайнар» Алматы, 1979.
7. Т.Құдайқұлов, Ауыл шарушылық машиналарын оқыту, Алматы «Рауан», 1995.
8. М.А.Адуов, Ж.М.Жазықбаева, Машиналар мен жабдықтарды жобалау және құрылымдау негіздері, Астана 2004.
9. О.Сапаров, Машина пайдалануды техникалық қамтамасыз ету, Астана 2003.
10. Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексі, Алматы - 2007 ж.
11. Ұ. Б. Асқарова, Экология және қоршаған ортаны қорғау, Алматы - 2007 ж.
12. З. М. Молдахметова, А. М. Ғазалиев, С. Д. Фазылов, Экология негіздері, Қарағанды – 2002 ж.
13. М.Н. Иванов, Детали машин Москва «Высшая школа» 1991 г.
14. П.В. Солуянов, Практикум по охране труда «Колос» Москва 1969 г.
15. Абраев С.А, Баржаксина Б.А, Технологиялық машиналарды жинақтау, пайдалану және жөндеу пәнінен курстық және дипломдық жобаны орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар
16. А.Н батишев, Монтпж, эксплутация и ремонт технологического обородувание Москва «КолосС» 2007
17. Б.Ж. Жүнісбаев, Б.Е. Қашаған, Технологиялық машиналарды монтаждау және паидалану Алматы 2009
18. В.В. Матвеев, А.А. Кузьмич, установка, выверка и крепление технологического оборудывание и конструкций на фундаментах Ленинград стройиздат 1990
19. Яцков А.Д, Романов А.А Диагностика, монтаж и ремонт технологического оборудования пищевых произвотств. Тамбов, издат. Тамбовского ГТУ 2006
20. Ш.Н. Нуртаев Механизация и электрофикация обородуваний в живатнавотстве Алматы 2009
2. Н.И.Кленин, В.Г.Егоров, Сельскохозяственные и мелиоративные машины, Москва «КолосС» 2004.
3. С.П.Пунков, Л.В.Ким, В.Б.Фейденгольд, Проектирование элеваторов и хлебоприомных предприятий с основами САПР, Издательство Воронежского университета, 1996.
4. Ю.И.Воронов, Л.Н.Ковалев, А.Н.Устинов, Ауыл шаруашылығы машиналары, Алматы «НАЗ - 9» ЖШС, 2005.
5. А.Н.Карпенко, А.А.Зеленев, В.М.Халанский, Сельскохояственные машины, Москва «Колос» 1979.
6. А.В.Брязгунов, Сельскохозяственные машины и обслуживание, Издательство «Қайнар» Алматы, 1979.
7. Т.Құдайқұлов, Ауыл шарушылық машиналарын оқыту, Алматы «Рауан», 1995.
8. М.А.Адуов, Ж.М.Жазықбаева, Машиналар мен жабдықтарды жобалау және құрылымдау негіздері, Астана 2004.
9. О.Сапаров, Машина пайдалануды техникалық қамтамасыз ету, Астана 2003.
10. Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексі, Алматы - 2007 ж.
11. Ұ. Б. Асқарова, Экология және қоршаған ортаны қорғау, Алматы - 2007 ж.
12. З. М. Молдахметова, А. М. Ғазалиев, С. Д. Фазылов, Экология негіздері, Қарағанды – 2002 ж.
13. М.Н. Иванов, Детали машин Москва «Высшая школа» 1991 г.
14. П.В. Солуянов, Практикум по охране труда «Колос» Москва 1969 г.
15. Абраев С.А, Баржаксина Б.А, Технологиялық машиналарды жинақтау, пайдалану және жөндеу пәнінен курстық және дипломдық жобаны орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар
16. А.Н батишев, Монтпж, эксплутация и ремонт технологического обородувание Москва «КолосС» 2007
17. Б.Ж. Жүнісбаев, Б.Е. Қашаған, Технологиялық машиналарды монтаждау және паидалану Алматы 2009
18. В.В. Матвеев, А.А. Кузьмич, установка, выверка и крепление технологического оборудывание и конструкций на фундаментах Ленинград стройиздат 1990
19. Яцков А.Д, Романов А.А Диагностика, монтаж и ремонт технологического оборудования пищевых произвотств. Тамбов, издат. Тамбовского ГТУ 2006
20. Ш.Н. Нуртаев Механизация и электрофикация обородуваний в живатнавотстве Алматы 2009
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
1. Өндірістік – техникалық
мінездеме ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..8
1.1. Шаруашылық туралы жалпы
мағлұмат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
1.2. Табиғи – климаттық
жағдайы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ..8
1.3. Өнімділік қызметтің негізгі
көрсеткіші ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10
1.4. Материалдық – техникалық база және оның
қолданылуы ... ... ... ... ... ... . ... .11
1.5. Шаруашылықтағы қайта өңдеуден кейінгі жағдай және
таңдаған жоба тақырыбының
игерілуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..1 4
2. Дән тазартқыш машиналарды жөндеу
жумыстарын ұйымдастыру
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
...15
1. Дәнтазартқыш ОВП – 20 техникасының
сипаттамасы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... .17
2. ОВП – 20 Техникалық қызмет көрсету және
.
жөндеу
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...18
3. Триерлік блок БТ – 10 Техникалық
сипаттамасы және оған
жөндеу жұмыстарын
ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..19
4. БТ 10 Техникалық қызмет көрсету
Және жөндеу жұмыстары
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... .20
5. Қалақшалы нория НПЗ – 20 Техникалық
сипаттамасы және оған
ТҚК ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ...20
6. НПЗ – 20 жөндеу жұмыстарын
ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..21
7. Гидравликалық автомобиль көтергіші ГАП – 2Ц
Техникалық сипаттамасы және
жөндеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...22
8. ГАП – 2Ц Техникалық қызмет
көрсету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
..22
9. Техникалық қызмет көрсету жұмыстарын
жоспарлау ... ... ... ... ... ... .. ... ... ..22
2. Конструкторлық
жоба ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... 30
1. Бұрандалардың беріктігінің
есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ..30
2. Пісіріп
біріктіру ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 31
3. Таспалы
тасмалдауыш ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...33
3. Еңбек
қорғау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ..35
4.1 Атамекен ЖШС - нің еңбек қауіпсіздігі және
еңбек жағдайын талдау
жасау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... .36
4.2. Атамекен ЖШС - нің Еңбек қауіпсіздігін және
еңбек жағдайын жақсарту бойынша
ұсыныстар ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... .37
4.3. Жарықтандырудың
есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ..41
4.4. Ауыл шаруашылық машиналарын жөндеу
кезіндегі техникалық қауіпсіздік
нұсқауы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 42
5. Қоршаған ортаны қорғау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ..44
6. Техникалық-экономикалық көрсеткіштерін
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 50
6.1. Нория таспасын құрастыруға арналған
қондырғының дайындау құнының экономикалық
есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... .53
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..57
Қолданған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... 58
КІРІСПЕ
Қазақстан аграрлық өнеркәсібінің негізі – ауылшаруашылығы. Онда
еңбекке қабілетті халықтың 23% - дан астамы жұмыс істейді, ол республиканың
халық шаруашылығы өндіретін бүкіл өнімінің 25% - ын дайын береді.
Ауылшарушылығы шикізаттарын ұқсататын және халық тұтынатын заттар өндіретін
өнекәсіп салаларын қамтиды. 1990 жылы Аграрлық өнеркәсіп орнына Ауыл
шаруашылығы министрлігі құрылды.
Ауыл шаруашылығы
Мал шаруашылығы
Ірі қар мал, жылқы,
Түйе, қой мен ешкі,
Құс пен шошқа
шарушылықтары
Егіншілік шаруашылығы
Дәнді дақылдар,
Техникалық дақылдар,
Картоп және бақша,
Мал азықтық дақылдар
Егіншілік немесе өсімдік шаруашылығы 36 млн га жер, егістік көлемінде.
Оның оңтүстігінде 2,3 млн га, суармалы жерлер. Жыртылған жерлердің көбі
солтүстігінде, қара және қоңыр топырақты орманды дала және дала
зоналарында, суарылмайтын егіншілік жүргізуге өте қолайлы. Ал Қазақстанның
оңтүстігінде жыртылған жерлер кейде өзен аңғарларын қуалай шөл және шөлейт
зоналарына енеді.
Астық шаруашылығы – егіншіліктің басты саласы. Дәнді дақылдар егісінің
66% - дан астамы жаздық бидай, ал қалғаны – күздік бидай. Астық
дақылдарынан көп егілетіндер: бидай (жаздық 66,8%, күздік 2,2%), арпаның
үлесі 23%, жүгері 0,3%, сұлы 1,7%, тары 3,3%, қарақұмық 0,4%, күріш 0,4%,
бұршақ 0,6%.
Арпа, сұлы, жүгері егісі барлық жерлерде кездеседі, солтүстік –
батыста тары көп егіледі. Қаратал өзенінің аңғарында, Сырдария мен Іле
сағасында күріш өсіретін ірі аудандар бар. 2002 жылы Қазақстанда 283,6 мың
тонна күріш жиналды. Ауыл шаруашылығында 145 мың трактор, 131 мың жүк
машинасы жұмыс істейді. 1997 жылы Қазақстанда 12,3 млн тонна астық жиналды.
Қазақстанда алуан түрлі техникалық дақылдар өсіріледі. Техникалық
дақылдар егістік жер көлемінде 1,1% алып жатыр, бірақ беретін өнімнің 6% -
ын құрайды. Шитті мақта мен қант қазылшасы – ас маңызды дақылдар. Мақтаның
егіс Бетпақдаладағы, Келес және Арыс өзендері аңғарындағы, ал қант
қызылшасы Асы және Талас, Шу, Қаратал өзендерінің аңғарындағы және Қырғыз
Алатауы, Іле Алатауы мен Жоңғар Алатауының баурайындағы суармалы жерлерге
орналастырылған. Суарылмайтын техникалық дақылдардың күнбағыс кең таралған.
Ертіс өзені аңғарына жайғасқан. Шығыс Қазақстан және Павлодар
облыстарында көп егіледі.
Республикада егіншіліктің бау мен жүзім шаруашылықтары, негізінен,
Қазақстанның оңтүстігінде дамыған. Мұнда картоп, орманжапырақ, пияз, сәбіз,
қияр және басқа көкөністерді өсіретін ондаған мамандырылған шаруашылықтар
құрылды.
Қазақстан егіс көлемінің құрылымы
Қазақстанда жыл сайын егістік жерлерге 115000 тонна тыңайтқыш
сіңіріледі. Орташа алғанда, өңделетін жердің гектары жылына шамамен 0,5
гектарға кеміді. Шетелден қымбат бағаға сатып, алынатындықтан, тыңайтқыштар
аз қолданады.
Ауыл шаруашылығына жарамды жер құрылымы
Ауыл шаруашылығында астық өндіру егін жинаунау науқанынын кейінгі
астықты тазалау, кептіру, қайта өңдеу жұмыстарымен аяқталады.
Қайта өңдеу – астық өндірудегі ең негізгі әрі үлкен еңбекті қажет
ететін процесс.
Сондықтан да ауыл шаруашылығы жұмыскерлерінің басты міндеті егін жинау
және конвейерлердің көмегімен қайта өңдеу қызметтерін дұрыс ұйымдастырып
еңбек өнімділігін арттыру болып табылады.
Ауыл шаруашылығында астықты конвейерлер арқылы қайта өңдеу әдісі
кеңінен қолданылады. Өйткені бұл тәсіл механикаландырылған дәнтазартқыш
және дәнтазартқыш – дәнкептіргіш пунктерінде жүзеге асырылады.
Бұл пунктер астықты қайта өңдеуде ауыл шаруашылығындағы жаңа үлгідегі
индустрияландырылған озық техникалық мекеме болып табылады. Пунктегі
техникалардың құрамына астықтазартқыш, астықтазартқыш – кептіргіш, астықты
тиеу және түсіру транспорттары және осы қызмет түрлеріне қатысыты астықты
кептіретін, тазалайтын, сұрыптайтын құралдармен сақтайтын орындар кіреді.
Бұл пунктерден басқа ауылшаруашылығында сағатына 5 , 10, 20 және 40
тонна астықты өңдейтін дәнтазартқыш агрегаттар кептіретін орындар
пайдаланылады.
Астықты қайта өңдеудегі конвейерлік әдіс дәнтазартқыш машинаның
құрлысының негізгі бағытын айқындайды.
Ауыл шаруашылығындағы тұқымдық бидайды қайта өңдеу орындарының
материалдық – техникалық базасына жүргізілген зерттеулер нәтижесінде
шаруашылықтардағы негізгі күш дәнкептіргіш техникалардың өнімділігін
арттыруға бағытталған. Бірақ та кептіргішке жеткіліксіз келген дұрыс
тазаланбаған дән кептірудің өнімділік процесін төмендетеді.
Пунктерді салу барысында, құрылысқа қажетті арнайы техникалық
шешімдерді орындамай, сонымен қатар астық тазалау, кептіруге арналған
өндірістік желдеткіш шанақтар мен салқындататын механизмдерді сирек
қолданысқа енгізген.
Осы жағдайды есепке ала отырып қазіргі астық өңдеу пунктерінің негізгі
міндеті астықты тазалау, кептіру қызмет түрлерін жетілдіру, техникалық
жабдықтау, еңбек өнімділігін арттыру болып табылады.
1 Өндірістік – техникалық мінездеме
1.1 Шаруашылық туралы жалпы мағлұмат
Атамекен ауылы, Астана –Кокшетау тас жолы бойында 200 шақырымында
орналасқан. Барлық бағытқа көлік қатынасы тек тас жолымен іске асады.
Астана қаласына жақын орналасқандықтан тас жолы арқылы Астанаға,
Астанадан теміржол арқылы немесе өзге де қосымша бағыттарда тас жолдары
келіп қатынасын іске асыра алады.
Атамекен ауылының жалпы аумақтық жер көлемі 25073кв,км. Одан егістік
14761 га, шабындық 1113 га, жайылымдық 7032 га.
ЖШС Атамекен ауылының инфраструктуралық жағдайын әлеуметтік дамуына
үлкен мән береді. Оның негізі ретінде Атамекен ауылының негізгі кәсібі
егістік болып табылады. Экономикалық пайдасының көп бөлігінің аталмыш
егістік шаруашылығынан алады. ауданындағы бидай экспорттаушы ауылдардың
ішінде алдынғы орын алады.
Ауылдың құрылу тарихы 1907 жылы Украинадан патша үкіметінің
бұйрығымен егіншілікке жайлы жер іздеп көшіп келген егінші шаруалардың
келуімен байланысты. Келген шаруалар ат және өгізге жеккен соқалармен жер
жыртып, бидай, сұлы, көкөніс түрлерін егіп, күн – көрістерін еккен
өнімдерімен отбасыларын асырап келді. 1929 жылдың қысында бұл елді мекенге
ауданнан адамдар келіп, колхоз құру туралы жиналыс ашып, оның пайдасын
түсіндірді. Алғашқыда бейтарап тіршілік көшіп келген шаруалар бұл шешімді
қабылдамаған мен жоғарғы жақтың бұйрығымен 30 жылдардың басында колхоз
құрылды. Колхоз атауын Украинаның Полтавщина елді мекеніндегі Марковка атты
деревнясынан келген шаруалардың қалауымен Новомарковка атады.
Алғашқы жылдардан – ақ шаруалар колхоздастырудың артықшылығын сезініп,
бірігіп еңбек етіп, жер жыртып, егін егіп, мал басын өсірумен мықтап
айланысты. 1931 – 33 жылдары құрғақшылық салдарынан астық өндіру аз болды.
1934 жылы егін бітік шығып, колхоз мемлекетке астық тапсыру жоспарын артық
орындады.
Ауылда клуб, кітапхана ашылып, ликбез жұмыс істей бастады. 1935 жылы
колхоз Авангард аталып, егіс алқабы 1000 га жетіп, жүздеген бас қара мал,
жылқы, қой өсіріп аудандағы ең табысты ауылға айналды. Қазіргімен
салыстырғанда шамалы болғанымен сол кезеңде бұл үлкен жетістік еді. 1937
жылы колхозға алғашқы тіркемелі тракторлар, машиналар келді.
1.2 Табиғи – климаттық жағдайы
Солтүстік Қазақстанның табиғат жағдайларының көршілес Батыс Сібірдің
табиғатымен көптеген ортақ белгілері бар, оның бүкіл территориясын біркелкі
деуге болады.
Солтүстік өңірдің маусымдық температуралық режимі оның мезгіл –
мезгіл ауытқып отыратынына қарамастан егін шаруашылығына жалпы қолайлы.
Жылдық орташа температуралық ауытқу республиканың солтүстігінде 38 – 40’С
болады. Қаңтар айының орташа тәуліктік ауытқуы -9’C, ал жазда ол +13’C – қа
дейін көтеріледі.
Климаттың ауыл шаруашылығына тигізетін әсері ерекше. Бір дақылдарға
жылу, екіншілеріне ылғал, үшіншілеріне жарық көбірек керек. Республиканың
солтүстік және орталық аудандарындағы климат жағдайлары егін шарушылығымен
айналысуға мүмкіндік береді, осы ретте Новомарковка ауылының шаруашылығының
басты саласы егіншілік болып, астық тапсыруда алдыңғы орындарды иеленіп,
соның нәтижесінде ауыл көркейіп, өркендеп, облыстағы белді шаруашылық
саласына айналды.
Атамекен ауылының жер беті, негізінен жазық, жыртуға өте қолайлы.
Жазықтарында кейде ойлы – қырлы жерлер кездеседі. Ауыл климатының мынадай
ерекшеліктері бар: басқа аудандарымен салыстырғанда жазы едәуір қоңыр
салқын, қысы айтарлықтай суық. Алайда, тұтас алғанда, температура
жағдайлары дәнді бұршақ тұқымдас және көкөніс бақша дақылдарының пісіп,
жетілуіне толық жеткілікті, өйткені өсіп – өну кезеңі кемінде 160 күнге
созылады. Ауыл территориясының көп бөлігін қара топырақты дала алып жатыр,
олар қазіргі уақытта түгелдей жыртылып, егіншілікке игерілген. Атмосфералық
жауын – шашынның таралуы әркелкі. Өңірде жылдық жауын – шашын мөлшерінің 70
– 80% - ы жылдың жылы мезгіліне түседі. Ылғалдың көп мөлшері шілде айына
келеді. Қыста жауын – шашын 20 - 30%. Қардың қалыңдығы орта есеппен 20 – 30
см болса, қар жамылғысы 125 – 165 күн жатады. Шаруашылықта орташа тәуліктік
температура 10’C – тан жоғары болатын жерде, өсіп – өну кезеңі 130 – 135
күнге созылады.
Егіншілік – ауыл шаруашылығының басты саласы, ал ауыл шарушылығы –
оның маманданған негізгі саласы. Ауылда егістік жер көлемінің 70% - дан
астамына дәнді дақылдар, негізінен алғанда, жаздық бидай егіледі. Мұндағы
жыл сайын өндірілетін астықтың мөлшері әр жылда мемлекеттік орташа деңгейде
болды. Сондай – ақ өзен аңғарлары мен қалалардың маңында көкөніс, картоп,
бақша дақылдары өсіріледі. Кең алқапқа мал азықтық дақылдар егіледі.
Кесте 1.1-Табиғи – климаттық жағдайы
Көрсеткіш Мәні
Жылдық орташа температура,С 1,7 – 2,6
Шілде айындағы орташа температура,С 17,6
Қаңтар айындағы орташа температура,С -11,3 – 13,6
Ауаның абсолюттік төменгі температурасы, С -43
Қар жамылғысы,күн 125 – 165
Қар қалыңдығы 20 – 30 см
Аязсыз күндер 120
Жоғары температураның жиынтығы 2000 – 2100
Ауаның абсолюттік жоғары температурасы, С 35 – 40
Жылдық ылғалдылықтың жиынтығы 500 – 550
Белсенді тіршілік кезеңіндегі жауын – шашынның 280 – 290
жиынтығы
Жер қыртысының жұмсара бастауы 2 – 6 мамыр
Шаруашылық үшін стандарттық ылғалдың биожиынтық өнімі: астық 25 цга;
картоп 200 цга; көпжылдық шөпке 80 цга; Шаруашылықта астықты, жалпы ауыл
шаруашылық өнімін жоғары алуға мүмкіндік бар.
1.3 Өнімділік қызметтің негізгі көрсеткіші
1.2. кесте бойынша жер пайдаланудың құрылыстық және құрылымдық
мәліметтері.
Кесте 1.2- Шаруашылықтың жер пайдалануының құрылысы мен құрамы
Есептік көрсеткіш Көлем, га
2011 ж. 2012 ж. 2013 ж.
Жалпы жер көлемі 25073 25073 25073
Барлық АШ пайдаланылатын жер
Олардан: егістік
шабындық 14761 14761 14761
жайылымдық 1113 1113 1113
7032 7032 7032
1.2. кестеде берілген зерттеуді қорытындылай келе шаруашылықтың жер
игеруінің құрылысы мен құрамы соңғы 3 жылда айтарлықтай өзгермегенін
байқалады.
Кесте 1.3- Шаруашылықтың тұқым себу аумағының құрылысы мен құрамы
Дақылдардың атауы Көлем, га
2011 ж. 2012 ж. 2013 ж.
Жаздық бидай 15096 19239 19741
Картоп 20 40 30
Тамыржемістілер 12 7 5
3. Кесте бойынша соңғы 3 жылда құрғақшылыққа байланысты егістік жер
көлемі қысқарып, алынатын өнім көлемі де азайғаны байқалады.
Кесте 1.4- Негізгі ауылшаруашылық дақылдарының өнімділігі
Дақылдардың атауы Өнімділік, цга
2011 ж. 2012 ж. 2013 ж.
1 2 3 4
1 2 3 4
Астық тұқымдас 3.8 10.1 2.4
Картоп 80 70 60
Тамыржемістілер 90 120 80
Көкөністер 450 400 450
4. Кестені талдау нәтижесінде соңғы 3 жылда негізгі ауыл шаруашылық
дақылдарының өнімділігі төмендегені байқалады.
Кесте 1.5- Шаруашылық мөлшері
Көрсеткіштер 2011 ж. 2012 ж. 2013 ж.
Жалпы өнім 5783 19600 1725
Жұмысшылар саны 210 210 210
Астық тұқымдас, ц 5610 169540 45712
Картоп, ц 2637 2570 2702
Ашық жерде егілетін
көкөністер, ц 5962 5340 4540
Жыл аяғындағы тракторлар
саны, дана 18 18 17
5. Кестесіне келтірілген мәліметтерді қорытындылай келе шаруашылықтың
өнімділік дәрежесі бірқалыпты деңгейде көтеріліп келе жатқанын
байқаймыз.
1.4 Материалдық – техникалық база және оның қолданылуы
Кесте 1.6-Шаруашылықтың МТӨ құрамы
Машина атаулары Маркалар Шыққан Әр жылдағы сан
жылы
2008 ж. 2009 ж. 2010 ж.
1 2 3 4 5 6
Тракторлар К – 701 1986 ж 12 11 11
К – 744 1990 ж 1 1 1
МТЗ – 8082 1989 ж 7 6 6
Т – 25 1990 ж 1 1 1
ЮМЗ – 6 1984 ж 2 2 2
1 2 4 5 6
3
Автокөліктер ЗИЛ – 554 1990 ж 4 4 4
ГАЗ – 5201 1990 ж 2 1 2
ГАЗ – 5312 1990 ж 4 3 4
Трактордың ПТС – 9. 1989 ж
тіркемелері ПТС – 12 1991 ж 24 23 22
Астықсепкіштер 53 53 52
Картопотырғызушы 2 2 2
Шөп шапқыш құрал ДОМ – МАР 1991 ж 4 4 4
1.6. Кестеде берілген мәліметтерге сүйене отырып шаруашылық өзінің
егістік жер көлеміне сай қажетті техникалармен жеткілікті жабдықталған
деген қорытындыға келеміз.
Кесте 1.7 - МТӨ шаруашылықтың құрамы мен қолданылуының көрсеткіштері
Көрсеткіш мөлшері 2008 ж. 2009 ж. 2010 ж.
1 2 3 4
Шаруашылықтағы қолданыстағы 18 18 18
тракторлардың, саны
Шартты үлгідегі тракторлар, саны 18 18 18
Тракторлардың меншікті салмағы 100 100 100
-доңғалақты,%
Шартты үлгідегі тракторлардың меншікті100 100 100
салмағы - доңғалақты,%
1 2 3 4
Шартты үлгідегі тракторлардың егістік 105 95,9 96,3
көлемі, га
Тракторлардың теңгерімдік құны, 100 73 84
млн.тг.
Машиналардың теңгерімдік құны, млн.тг.76 83 83
АШ машиналармен тракторлар арасындағы
теңгерімдік қатынасы, млн.тг.
Механикаландырылған тракторлар мен 0,76 1,13 0,98
атқарылатын жұмыстардың егістік
көлеміне шаққандағы тығыздығы
Механикаландырылған тракторлардың 27,6 26,4 27,3
жұмыс көлемі
Шартты үлгідегі бір трактордың жылдық
еңбек өнімділігі
солардың ішінен:
-доңғалақты
Бір га егістік алқабына кететін 1530 2020 2090
жанармай шығыны, кг
4,6 5,1 5,7
Кесте 1.8 - Шаруашылықта астық жинайтын комбайнның пайдалануы
Комбайн маркасы, Комбайнның бір маусымда бастырған егін
Шыққан жылы түсімі, т
2008 ж. 2009 ж. 2010 ж.
1. ACROS – 530 2008 ж. 700 640 440
2. ACROS – 530 2008 ж. 660 700 340
3. ACROS – 530 2008 ж. 740 654 590
4. ACROS – 530 2008 ж. 700 552 435
5. ACROS – 530 2008 ж. 640 550 445
6. ACROS – 530 2008 ж. 557 440 335
7. ACROS – 530 2008 ж. 630 540 430
8. ACROS – 530 2008 ж. 720 670 550
1.5 Шаруашылықтағы қайта өңдеуден кейінгі жағдай және таңдаған
жоба тақырыбының игерілуі
Шаруашылықта 1989 жылы пайдалануға берілген бір дәнтазартқыш пунктісі
бар. Дәннің қайта өңдеудегі технологиялық процессі (2 – ші парақта
көрсетілген) берілген пункте келесі тәсілмен өтеді. Өзі түсіргіш
транспортпен алқаптан әкелінген астық, шомішті транспортер бар қабылдау
шанағына (1), содан бірінші тазалау бөліміне түседі. Алғашқы тазалау ОВП –
20 дәнтазартқыш машинасында атқарылады (2), ол жерде астық таспалы
тасмалдағыш (3) шөмішті элеватор НПЗ – 20, осы процесстен соң бидай,
триерлік блокқа түседі БТ – 10(4), триерден шыққан таза бидай шанаққа
түседі. Шанақтың үш түрі бар: таза бидайға арналған (5), қоспа жем шөпке
арналған шанақ (6), қорға арналған шанақ (7), осы үрдістің бәрі тетікпен
басқарылады (8). Бұл астықты қайта өңдеуге арналған стационарлы бидай
тазалау ЗАВ – 20 агрегаты деп аталады.
Сипатталған бұл құрылғылар моральдық және физикалық жағынан ескірген.
Соңғы жылдарда пайдалануға берілген құрылғылардың ағымдық жөндеу жұмыстары
едәуір артып, қызметкерлер жұмысына қосымша жүктемелердің туындауы,
пункттің еңбек өнімділігіне кері әсерін тигізді. Осыған байланысты
дәнтазартқыш – кептіргіш пунктісінде құрылғының жаңартылуы қажет етілді.
Кесте 1.9- ЗАВ – 20 стационарлы бидай тазалайтын машиналар мен механизімдер
№ Машиналардың аттары дана
1 ОВП – 20 2
2 БТ – 10 2
3 НПЗ – 20 1
4 ГАП – 2Ц 1
5 СВМ -6М 1
2 Дән тазартқыш машиналарға техникалық қызмет көрсету
Техникалық қызмет көрсету бұл машиналардың жұмыс қабілеттілігін сақтау
және жөндеу.
Ауылшаруашылық машиналарына техникалық қызмет көрсету келесі түрлерді
өзіне қосады: дайындар алды техникалық жөндеуден өткізу, дайындар алды
техникалық қызмет көрсету, өңдеу алды тексеру, айаралық техникалық қызмет
көрсету (АТҚК); бір айаралық техникалық техникалық қызмет көрсету (ТҚК-1)
және екінші айаралық техникалық қызмет көрсету (ТҚК-2).
Эксплутациялық техникалық қызмет көрсету жане пайдалануға АТҚК, ал
эксплутациялық өңдеу аяқталғанда ТҚК – 1.
Ауылшаруашылық машиналарына АТҚК келесі операциялардан тұрады:
шаңдардан тазалау, қоқыстардан арылту, өсімдік қалдығынан арылту,
жинақтылығын тексеру, тетіктердің техникалық жағдайы, құрама бірлігі, май
деңгейінде тұрмау, сұйықтықтар, салқындатқыш жане технологиялық
сұйықтықтар, басқару механизімінің жөнделуін тексеру, тежегіш жүйесі,
жарықтандыру жүйесі, жұмыс ұйымының дәлділігінің дұрыстығы және басқа
машинаның жүйесі, кесте бойынша машинаның бөліктерін майлау; осы
келтірілгендер талапқа сай келуі тиіс.
Осы жалпы операциялардан басқа, жекелей машиналарға немесе топтық
машиналарға техникалық қызмет көрсету жұмысы атқарылады.
Жиналған астықты қайта өңдеу тазалау машиналарында техникалық қызмет
көрсету келесі түрімен көрсетіледі: АТҚК дән өңдейтін машиналарды тексеру,
серіппелер бекітілуін, стандардың дұрыс ілінуін, станның жетек әздігін
(шатунов), біліктің басты подшипниктерін, жетектегі шкивтің бұрандалары
және жұлдызшаларын, бұранда қосылыстарын тексеру, таспалы берілістің
керілісі, желдеткіштерді дән қалдықтарынан тазарту.
ТҚК – 1 уақыты кезінде істен шыққан және тозған бөлшектерді
ауыстырады, елеуішті және құрастырылмалы машиналар тексеріледі. Тазалайды
және барлық подшипниктерді және үйкелісті қосылыстарды майлайды.
Щөткелердің және реттеуіштердің жағдайын анықтайды. Щөткелер елекке
біркелкі жатуы және барлық бетте жатуы керек.
ТҚК – 2 кезінде АТҚК және ТҚК – 1 барлық операцияларды орындайды,
содан соң, іске бос қосып, дәнтазартқыштың техникалық жинақ бірлігінің
жағдайын тексеріп және керек жағдайда қайта жөндеуге келмейтін
дәнтазартқыштарды алып тастайды. Редукторлы – мотордағы және подшипниктағы
майды бақылау деңгейіне дейін жеткізеді. Оттық бөлімде өндірістік
инструкцияға сай ТҚК өткізіледі.
Ауылшаруашылық машиналарының пайдалану жағдайына бірқатар сыртқы және
ішкі факторлар әсер етеді. Сыртқы факторларға климаттық, топырақ пен
өсімдіктің физика – химиялық қасиеттері сондай – ақ машиналарға ТҚК жөндеу
деңгейі жатады. Машиналардың жиынтық бірліктерінің, құрама бөліктерінің
бөлшектердің конструтивтік – технологиялық қасиеттері ішкі факторларға
жатады.
Сыртқы климаттық факторлар ауаның әртүрлі температурасымен,
ылғалдылығымен, шаңдылығымен жауын – шашын мен, күн көзінің радияциялық
қарқындылығымен сипатталады.
Ауаның ылғалдылығы шаң – тозаңның көп болуы, дәнтазартқыш машиналардың
өңдеу, тасымалдау жұмысына кері әсерін тигізеді.
Дәнтазартқыш машинаның жұмыс органына әсер ететін өсімдіктер массасы
кесуге, тасымалдауға және өңдеуге кедергісі мен өсімдік бетіндегі
абразиптік бөлшектер мөлшерімен жұмыс орындарына жабысу және оларды бітеу
мүмкіншіліктерімен айырықшаланады.
Төменгі минустық температурада машиналардың құрама бөлшектерінің
үйкелістегі жұптарының механикалық кедергісі мен үйкелісі және қажалуы
өседі.
Дәнтазартқыш машиналарда астықты тасымалдау барысына астықтың ылғалды
болуы, өсімдік қалдықтарының көп болуы кедергі жасап, машина агрегаттарына
қосымша механикалық жүктеу, динамикалық вибрациялық соққылау 1,5...3 есе
өсіп, бөлшектердің бүлінуі көбейіп, техника қалыпты жұмыс істеу
мүмкіндігінен айырылады. Сонымен қатар астық құрамындағы шөп – шалаң,
өсімдік қалдықтары, шаң топырақтар машиналардың жылжымалы жүріс жүйесімен
ретті жұмыс органдарының бөлшектерінің бұзылуына, бітелуіне әкеп соғады.
Дәнтазалағыш машиналар негізгі 9 бөліктен тұрады. Осы машина қосылыстарын
уақытылы қадағалап, дұрыс реттеп, майлау материалдарын немесе қажалған
бөлшектерін мерзімінде айыр бастап, құрама бөлшектерінің дұрыс бекітілуін
қадағалап отырмаса, құрама бөлшектердің динамикалық және механикалық
жүктеулері біршама артып, олардың қажалуын, дірілін жылжымалы жұмыс
бөлшектерінің дисбалансын ұлғайтады.
Машиналарды пайдалану жағдайына әсері бар ішкі конструтивтік –
технологиялық факторларға олардың жобалау деңгейі, дайындау сапасы жатады,
себебі одан оның жұмыс сенімділігі мен тиімділігінің көрсеткіштері
байланысты. Машиналардың аттас бөлшектері мен қосылыстары, әдетте, қажалу
беттерінің белгілі бір мөлшерде әртүрлі қаттылығы, олардың кедір –
бұдырлығы, алғашқы саңлауы мен керілмелігі болады. Машинаны пайдалану
кезіндегі ТҚК. Машиналардың ауысымдық ТҚК кезінде келесі операциларды
орындайды: машинаның сыртқы беттерін және жұмыс органдарын шаңнан, өсімдік
қалдықтарынан және ластан тазартады; машинаның ішкі беттерін улы
химикаттар, минералдық тыңайтқыштар, агрессивтік сұйықтардан жуып және
тазалайды; машинаны және оның құрама бөлшектерін қарайды, қарап машинаның
жиын және оның құрама бөлшектерін техникалық жағдайын, механизмдері мен
қоршауларының жалғауларының бекітілулерін, жалғасулары мен тығыздықтарын
майдың, жұмыс және технологиялық басқару механизмдерінің, тежеу жүйесінің,
жарықтандыру және белгіберу жүйелерінің ақаусыздық жағдайын, жұмыс
органдарының және машинаның басқада жүйелерінің реттелулерінің дұрыстығын,
трактормен тіркемелі, аспалы және жартылай аспаы машиналардың дұрыс
агрегатталуын тексереді; картерлардағы, ауыспалы қораптағы, ыдыстардағы
жұмыс және салқындатқыш сұйықтар деңгейін тексереді және пайдалану
құжаттарында бекітілген нормаға дейін жеткізеді; машинаның жағдайына
байланысты реттеу жұмыстарын орындайды; машинаның құрама бөлшектерін майлау
кестесі мен сүлбесіне сәйкес майлайды.
Дәнтазартқышты бірінші ТҚК кезінде: машинаның сыртқы беттерін, жұмыс
органдарын және ішкі қуыстарын шаңнан, өсімдік қалдықтарынан және ластан
тазартады; дәнтазартқыштың ішкі қуыстарын улы химикат, минералдық
тыңайтқыштар тазартады, аккумуляторлық батареялардың қышқылданған
клеммаларын, сымдардың ұштықтарын және электр жабдықтарының басқа да
элементтерін тазалайды; машинаның жиынтықтылығын, механизмдерінің
қоршауларының бекітілуі, жалғасулар мен тығыздықтарынан тексереді; жұмыс
кезінде бақылап және жай диагностикалық құралдарды пайдаланып тексереді:
дәнтазартқыш жұмыс органдарымен негізгі құрама бөлшектерінің техникалық
жағдайын; тіркемелі, аспалы және жартылай аспалы дәнтазартқыштардың
трактормен агрегетталуының дұрыстығын; басқару механизмдерінің, тежеу
жүйесінің, жарық беру және белгі беру жүйелерінің ақаусыздық жағдайын;
өздігінен жүретін машиналар дизельдерін және жұмыс органдарын жүргізетін
дизельдерін; машина доңғалақтары шиналарындығы ауа қысымын, картерлердегі,
қораптардағы, сыйымдылықтардығы жұмыс және салқындату сұйықтары,
аккумуляторлық батареялардағы электролиттерді деңгейін тексереді және
пайдалану құжаттарында бекітілген нормаға дейін жеткізеді; жай бақылау
құралдарын пайдаланып машинаның жұмыс органдарын және негізгі құрама
бөлшектерін майлайды.
Машинаны екінші ТҚК кезінде: машинаның жинақтылығын, жалғасу мен
тығыздықтарынан майдың, отынның, салқындатқыш, жұмыс және технологиялық
сұйықтардың ағуының жоқтығын, берілістерінде шынжырлар мен қайыстардың
керілуін қарап тексереді; жұмыс істетіп байқап және диагностикалық пен
бақылау құралдарын пайдаланып тексереді: машинаның жұмыс органдары мен
негізгі құрама бөлшектерінің жағдайын, механизмдерң мен қоршауларының
жалғауларының бекітілуін, жарық беру және белгі беру жүйелерінің
аққаусыздығын, өздігінен жүретін машиналардың двигательдерінің және жұмыс
органдарын жүргізетін двигательдерін;
Машина доңғалақтары шиналарындағы ауа қысымын, картерлердегі,
сыйымдылықтардағы жұмыс және салқындатқыш сұйықтардың, аккумуляторлық
батареялардағы электролиттердің тығыздығын тексереді, оларды айырбастайды
және пайдалану құжаттарында көрсетілген нормаға дейін жеткізеді;
электролиттің тығыздығын тексереді және қажет болса батареяларды
зарядтайды; бақылау қондырғыларын пайдаланып, шамалап жұмыс органдарын
бұзып, машинаның күрделі құрама бөлшнетерін реттейді;
Ауысым сайын техгиканың жұмыс жүйесімен қосылыс бөліктерінің бүлінуі
жоқтығын құбырлардың тығындалмауын бақылап, байқалған ақаулықтарды жояды.
2.1 Дәнтазартқыш ОВП – 20 техникасының сипаттамасы және ТҚК
Дәнтазартқыш ОПВ – 20 машинасы дәнді – дақылдарды, астықты алдын ала
және алғашқы тазалауға арналған өздігінен қозғалатын машина. ОПВ – 20
машинасы астықты, дәнді – бұршақ дақылдарын және басқа дақылдарды жемшөп
қоспаларынан тазартады. ОПВ – 20 машинасы ауылшаруашылығында, токтарда және
жабық үй –жайда орналастырылып қызмет атқарады.
Еліміздің көптеген шаруашылық салалары ОВП – 20 астық тазалағыш
машинасын жиын – терін науқаны кезінде астық өңдеу үшін стационарда
пайдаланады.
Жұмыс принцпі. ОВП – 20A елек станының негізі өзара поперечиналар мен
қосылған толықтаңбаланған бүйірлерден тұрады. Әрбір станға арнайы
рамкаларға төрт - төрттен елек орналастырылады. Оларды станның бүйіріне
бекітілген қозғалтқыш бұрыштары арнайы рамкаға бекітіліп, орталықтан тыс
қысқыштар арқылы бағытталады.
Стандар рама тігінен серппелер арқылы ілініп бекітілген, сондықтан
негізгі әзден орталықтан тыс вал көмегімен қозғалысқа түседі.
Астықтар електер арқылы бөлініп, қабылдау тоспаларына келеді. Стандар
1 минутта 460 айналым, 15 мм амплитуда жасайды, електің иілім бұрыштығы
8’С болады.
Електер астына щөткелер орнатылған. Олар електің тазалау және тегістеу
қызметін атқарып, 1 минут амплитудасы 128 мм айналым жасайды. 1 қатар елек
тазалағышқа 6 щөтке орналасқан. Олар құбырға шплинт арқылы бекітілген.
ОВП – 20 дәнтазартқыш машинасының техникалық мінездемесі
Өнімділігі, тc
20
Елек стандарының айналмалылығының жиілілік саны, айнмин 460
Елек стандарының айналымының амплитудасы, мм 15
Елек бұрыштығының иілімі, градус
8
Елек өлшемі, мм
790x990
Бекітілген қуаттылық, кВт
7,3
Машина салмағы, кг
1900
2.2 ОВП – 20 Техникалық қызмет көрсету және жөндеу
ТҚК деп – техниканың жұмыс қабылетін сақтау және жөндеу, белгіленген
қызметін атқару, сақтау сияқты кешенді операциларды айтамыз. Оның құрамына
бақылау – тексеру жұмыстары, техникалық жағдайды бақылау, тазалау, майлау,
болтылармен біріктірілген бөліктерді қатайту және ағымдық бақылау жұмыстары
кіреді.
Дер кезінде дұрыс көрсетілген ТҚК пайдалануға сенімділік пен кепілдік
береді. ТҚК пайдалану барысында және сақталу мерзімінде де өткізілуі керек.
Қолданыс кезіндегі ТҚК мынадай түрлерден тұрады:
• Пайдалану барасындағы ТҚК;
• Әрбір ауысымдық ТҚК;
• Бірінші ТҚК.
Пайдалану барасындағы ТҚК машинаны шарушылық жұмыстарына дайындау
барысында, жұмысқа қосу кезінде, және жұмыс аяқталған кезде.
Ауысымдық ТҚК – әрбір 8 – 10 сағаттық жұмыс біткен соң көрсетіледі.
Алғашқы ТҚК 240 сағаттық жұмыстан соң көрсетіледі. Сақтауға арналған ТҚК
сақтауға дайындау барысында, сақтау кезеңінде және сақтаудан шығарар кезде
жүргізіледі. Сақтауға дайындау кезеңіндегі ТҚК жұмыс біткеннен кейін дереу
жүргізіледі. Сақтау кезіндегі ТҚК екі айда бір реттен кем емес машинаның
жалпы жағдайын тексеру арқылы жүргізіледі. Сақтаудан шығару кезіндегі ТҚК
шаруашылық жұмыстары басталардың алдында жүргізіледі.
2.3 Триерлік блок БТ – 10 Техникалық сипаттамасы және оған ТҚК
Триерлік цилиндірдің технологиялық процессі төмендегідей ретпен
атқарылады.
Науа арқылы берілген астық ішкі бетінде ұяшықтары бар цилиндірге
түсіп, оның өз осьмен айналып, ұяшықтарды толтырады. Цилиндр айналған кезде
ұяшықтың иілім бұрышы үйкеліп одан ішке түскен астықтар түсе бастайды.
Алдымен ұяшыққанығыз орналаспайтын ұзындар, одан соң шашылатын ұяшықтың
бұрылысының үлкен бұрышын керек ететін ұсақ дәндер түседі.
Түскен дақылдар науаның жылжымалы тақтасына түсіп, одан шнек артылы
триерден шығарылады. Науа мен жылжымалы тақтаның қызметін реттеп отыру
керек. Егер жылжымалы тақтаның артын жоғары көтерсе, одан оған тек
ұяшықтағы ұсақ дәндер түсе бастайды. Егер жылжымалы тақтаны артын төмен
түсірсе онда науаға ұзын дақылдар түсе бастайды.
Триерлік цилиндірдің айналым жылдамдығын арттырған кезде ұяшықтағы
астық түсімі науаның үлкен бұрылысында болады. Науаның қызметі қозғаушы
доңғалақтың және бұрамалардың көмегімен өзгертіледі. Дән тазартқыш
машиналарға астықты қалақты науа және шөмішті тасмалдау құрылғылары арқылы
жеткізіледі және түсіреді. Қалақшалы транспортерлер жоғары жұмыс
өнімділігімен және жоғары бағытқа тасмалдау қабілеттілігімен ерекшеленеді.
Триерлік блок БТ – 10 машинасы ауа – елек тазалағышынан өткен ұзын
және қысқа астық қоспаларын, дәнді бұршақ дақылдарын, жарма және май
дақылдарын тазалауға арналған. Ол тұқым тазалағыш машинамен бірге қызмет
атқарады. Триерлер өндірістен тұқым тазалауға және сұрыптауға арналған
машина немесе құрылым ретінде жеке шығарылмайды. Оларды күрделі астық
тазалау машиналарының құрамдас бөлігі ретінде блок құрылғы түрінде
дайындайды. Триерлік блок астық тазартқыш ЗАВ – 20, ЗАВ – 40
агрегаттарының құрылысы ұзын және қысқа астық қоспаларын айыруға арналған.
Блок жетек шашыратқы механизмі бар ұзындығы 2250 мм, диаметрі 600 мм, 4
триерлік цилиндрден тұрады. Триерлік блоктың құрылымы параллель және
кезектік екі схема бойынша жұмыс істейді.
Азық – түліктік дақылдарды тазалау барысында блоктың төрт цилиндріде
қатар жұмыстап, ұзын қоспаларды (сұлы) бөліп шығарады. Бұл жағдайда
цилиндрдің ұяшықтарының диаметрі 8,5 мм болады. Ал кезекті схема бойынша
жоғарғы екі цилиндр ұзын қоспаларды ал төменгі екеуі қысқа қоспаларды бөліп
шығарады. Мұндайда төменгі цилиндрдің ұяшыұтарының диаметрі 5 мм болу
керек. Сонымен қатар барлық цилиндрлердің ұяшықтарының диаметрлерін 5 мм
қойып, блоктарды параллель жұмыстатып, қысқа қоспаларды бөліп алуға болады.
Цилиндрдің айналым жиілігі 30...45 айнмин. Электр қозғалтқыштың
қуаттылығы 2,2 кВт. Блоктың салмағы 1170 кг. Параллель жұмыстау кезіндегі
блоктың жұмыс өнімділігі 15 тсағ, кезекті жұмыс кезінде 7,5 тсағ.
БТ – 10 Техникалық мінездемесі
Ылғалдығы 16% астық тұқымдарын тазалаудағы өнімділік, тсағ. 7,5
- 15
Триерлік цилиндрлер саны
4
Триерлік цилиндр өлшемі, мм
Диаметрі
600
Ұзындығы
2250
Электр қозғалтқышының қуаттылығы, кВт
2,2
Салмағы, кг
1170
Габариттық өлшемі, мм
4250x1120x2540
2.4 БТ – 10 Техникалық қызмет көрсету
ТҚК деп – техниканың жұмыс қабылетін сақтау және жөндеу, белгіленген
қызметін атқару, сақтау сияқты кешенді операциларды айтамыз. Оның құрамына
бақылау – тексеру жұмыстары, техникалық жағдайды бақылау, тазалау, майлау,
болтылармен біріктірілген бөліктерді қатайту және ағымдық бақылау жұмыстары
кіреді.
Дер кезінде дұрыс көрсетілген ТҚК пайдалануға сенімділік пен кепілдік
береді. ТҚК пайдалану барысында және сақталу мерзімінде де өткізілуі керек.
Қолданыс кезіндегі ТҚК мынадай түрлерден тұрады:
• Пайдалану барасындағы ТҚК;
• Әрбір ауысымдық ТҚК;
• Бірінші ТҚК.
Пайдалану барасындағы ТҚК машинаны шарушылық жұмыстарына дайындау
барысында, жұмысқа қосу кезінде, және жұмыс аяқталған кезде.
Ауысымдық ТҚК – әрбір 8 – 10 сағаттық жұмыс біткен соң көрсетіледі.
Алғашқы ТҚК 240 сағаттық жұмыстан соң көрсетіледі. Сақтауға арналған ТҚК
сақтауға дайындау барысында, сақтау кезеңінде және сақтаудан шығарар кезде
жүргізіледі. Сақтауға дайындау кезеңіндегі ТҚК жұмыс біткеннен кейін дереу
жүргізіледі. Сақтау кезіндегі ТҚК екі айда бір реттен кем емес машинаның
жалпы жағдайын тексеру арқылы жүргізіледі. Сақтаудан шығару кезіндегі ТҚК
шаруашылық жұмыстары басталардың алдында жүргізіледі.
5. Қалақшалы нория НПЗ – 20 Техникалық сипаттамасы және оған ТҚК
Технологиялық жобалардың нормасына сәйкес, қалақшалы элеваторлар
технологияляқ белгілеудің тәуелділігінен негізгі және арнайы болып
бөлінеді.
Қалақшалы элеваторлардың жақсы қолданылуы үшін, мынадай жағдайларды
ескеру керек:
• кез келген астық ағынының 2 ден кем емес қалақшалы элеваторларға
берілу мүмкіндігі;
• технологиялық жоба бойынша қалақшалы элеватордың 1 тәулікте
бірдей жұмыс істеуін қамтамасыз ету;
Дәнтазартқыштарға, сүрлем ұлғаюына, астықтың алғашқы тазартылуына,
тасмалдау қалдықтарына, тапсырыс құралын тиеу және түсіруге, жобаның
қолайсыз гидрогеологиялық жағдайында, құралдарды түсіруге, ішкі есепке
арнайы қалақшалы элеваторлардың орнатылуы іске асады.
Қалақшалы элеваторлардың керекті номенклатурасы ағынның есептік
өндірісінен анықтап, тапсырыс астығының қазіргі қайта өңдеуін қамтамасыз
етеді.
Негізгі қалақшалы элеваторлардың барлық операцияның астықпен
орындалған қамтамасыз ету есебінен анықтауға болады. Астықпен операция
кезінде уақыты бойынша жоба тапсырмасы тоқтаған кезде берілген кестемен
жетекшілік жасап, келтірілген технологиялық жобаның нормасына сай жасау
керек.
Қалақшалы элеваторлар әртүрлі өндірістерде қолдануға беріледі.
Ленталы қалақшалы элеватор мыналардан тұрады: тірек табан, құбыр,
кертік лента, шөміш, серіппелі муфты және редуктор моторы. Ол диірмен және
құрама жем өндіріс зауыттарында қолданылады. Ленталы қалақшалы элеватор
астықтың тік орналасуына арналған. Ол секциялы құбыр, жетек тетігі, шөміш,
тірек табаннан тұрады.
НПЗ – 20 Техникалық мінездемесі
Салмағы 0,76 тм3, ылғалдылығы 20% дейін,
арамшөп қоспалары 10% дейінгі
астықтарды тасымалдаудың бір сағаттағы өнімділігі
20
Лентаның қозғалыс жылдамдығы, мc
2,53
Қалақшаның сыйымдылығы, л
1,5
Қалақшаның адымы, мм
180
Электрқозғалтқыштың белгіленген қуаттылығы, кВт
2,2
Габариттық өлшемдер, мм
1755x1135x20000
Салмағы (12 метр биіктікте), кг
837
2.6 НПЗ – 20 Техникалық қызмет көрсету
ТҚК деп – техниканың жұмыс қабылетін сақтау және жөндеу, белгіленген
қызметін атқару, сақтау сияқты кешенді операциларды айтамыз. Оның құрамына
бақылау – тексеру жұмыстары, техникалық жағдайды бақылау, тазалау, майлау,
болтылармен біріктірілген бөліктерді қатайту және ағымдық бақылау жұмыстары
кіреді.
Дер кезінде дұрыс көрсетілген ТҚК пайдалануға сенімділік пен кепілдік
береді. ТҚК пайдалану барысында және сақталу мерзімінде де өткізілуі керек.
Қолданыс кезіндегі ТҚК мынадай түрлерден тұрады:
• Пайдалану барасындағы ТҚК;
• Әрбір ауысымдық ТҚК;
• Бірінші ТҚК.
Пайдалану барасындағы ТҚК машинаны шарушылық жұмыстарына дайындау
барысында, жұмысқа қосу кезінде, және жұмыс аяқталған кезде.
Ауысымдық ТҚК – әрбір 8 – 10 сағаттық жұмыс біткен соң көрсетіледі.
Алғашқы ТҚК 240 сағаттық жұмыстан соң көрсетіледі. Сақтауға арналған ТҚК
сақтауға дайындау барысында, сақтау кезеңінде және сақтаудан шығарар кезде
жүргізіледі. Сақтауға дайындау кезеңіндегі ТҚК жұмыс біткеннен кейін дереу
жүргізіледі. Сақтау кезіндегі ТҚК екі айда бір реттен кем емес машинаның
жалпы жағдайын тексеру арқылы жүргізіледі. Сақтаудан шығару кезіндегі ТҚК
шаруашылық жұмыстары басталардың алдында жүргізіледі.
2.7 Гидравликалық автомобиль көтергіші ГАП – 2Ц Техникалық
сипаттамасы және оған ТҚК
Агрегат құрылыс бөлігінен тұрады. Шанақ блок тірегі іргетастың астында
орналасқан. Аумақ автомобиль көтергіші үшін арналған, сондай – ақ пандус
автокөліктің автомобиль көтергішіне енуіне, металлды арматуралар (ферма,
шанақ т.б.) машиналар және құрылғылар аумақта блок шанағының жөнделуіне
арналған; құрылғыға гидравликалық автомобиль көтергіш ГАП – 2Ц жатады.
2.8 ГАП – 2Ц Техникалық қызмет көрсету
Майдың деңгейін тексеру: а) цилиндрдегі майдың мөлшерін тексеру; ә)
аралық тіреуіштегі май деңгейі; б) агрегаттарға бір орталықтан бөлінетін
гидравликалық жүйенің бағытындағы майдың деңгейі.
2.9 Техникалық қызмет көрсету жұмыстарын жоспарлау
Күнделікті қызмет көрсету жұмыстары.
Техникалық қызмет көрсету жұмыстарын жоспарлау.
Кешендегі машиналар мен жабдықтарға техникалық қызмет көрсетудің
тиімділігі оны жоспарлау және қызмет жұмыстар есебінің дұрыстығына
байланысты болады.
Кесте 2.1 - Механизмдердің құрамдық сипаттамасы
№ пп Машиналар мен жабдықтар Маркасы Саны
1 Дән тазалағыш ОВП – 20 2
2 Триерлік блок БТ – 10 2
3 Қалақшалы нория НПЗ – 20 1
4 Гидравликалық автомобиль көтергіш ГАП – 2Ц 1
5 Желдеткіш СВМ – 6М 1
Жоспарлау барысында техникалық қызмет көрсету күнделікті және оқтынды
түрлерінің есептері топтық жүргізіледі.
Есеп үшін қажетті деректер
Жұмыскерлер және техникалық жабдықтар санын анықтау үшін төмендегідей
деректер қажет:
1. Кешендер саны.
2. Машина және жабдықтар номенклатурасы.
3. Техникалық қызмет көрсету түрлері.
4. Техникалық қызмет көрсету кезеңдіктері.
5. Техникалық қызмет көрсету станциясына қашықтық.
6. Қызмет ететін аймақтағы жолдағы жағдайы.
Күнделікті қызмет көрсету (КҚК) жұмыстарын есептеу.
Әр кешендер үшін КҚК еңбек сыйымдылығын анықтау формуласы:
QКҚК=КҚКi * ni * Дi (2.1)
Осында:
ТКҚК - i мүптегі бір КҚК еңбек сыйымдылығы, сағ;
Ni - i типтегі машиналар саны, дана;
Дi – машинаның жылдық немесе кезеңдік жұмыс, тәулік;
m – машиналар тип саны;
1. Дән тазалағыш.
Qкқк = 1×2×210=420 адам сағат.
2. Триерлік блок.
Qкқк = 2,76×2×270=1490,4 адам сағат.
3. Қалақшалы нория.
Qкқк = 1,33×1×210=279,3 адам сағат.
4. Гидравликалық автомабиль көтергіш.
Qкқк = 0,78×1×30=23,4 адам сағат.
5. Желдеткіш.
Qкқк = 2,4×1×60=144 адам сағат.
QКҚК=кқк = 2357,1 адам сағат.
Осыдан кейін орташа жылдық немесе кезеңдік қажет слесарь – реттегіш
саны (Морт) төмендегі формуламен анықталады:
Морт = (2.2)
Осында:
λр – слесарь – реттегіштің шақпауының регламентталған коэфиценті
(жұмыскерлердің демалысқа шыққан және ауырып қалғандағы ауыстыру
қарастырылған);
Др – есептелетін кезеңдегі жұмыс ұзақтығы тәулік;
Тф – жұмыс аусым ұзақтығы, сағат;
Морт =
Тәулік бойынша КҚК жұмыс көлемін орындауға қатынасты нақтылы слесарь –
реттеуіш саны анықтау формуласы
М (2.3)
Осында:
Qтәулік – КҚК тәулік жұмыс көлемі, сағат.
Qтәулік =
M
КҚК жұмыстарын тиімді атқару үшін слесарь – реттеушілер арасында кешен
ішіндегі негізгі жол қосылыс ғимараттарды бөліп берген ұтымды болады.
Осындай жағдайда олардың әр қайысысына нақлылы машина жабдықты анықтап беру
керек.
Машина мен жабдықтардың тәулік бойында үзіліспен пайдалатын ескерсек,
слесарь – реттеуіш екі аусымды етіп ұйымдастырған ұтымды болады.
Слесарь – реттеуіштер арасында КҚК жұмыстар көлемін әр ғимараттарына
(Ткқк) машиналар жиынтығы бойынша төмендегі формуламен анықтайды:
Tкқк.fкқк×ni (2.4)
Осында:
Tкқк.f – бір машина жиынтығы бойынша КҚК еңбек сиымдылығы, сағат.
Ыңғайлы болу үшін осы еңбек сиымдылықты сызба түрінде орналастырылған
дұрыс. Осыдан кейін ғымарат жабдықтарды олардың тәулік бойындағы жұмыс
істеу тәртібіне сәйкес слесарь – реттеуштерді топтарға боледі.
Топтардың жұмыс үрдістері жоспар сызбасында көрсетіледі.
Кесте 2.2 - Ферма, кешен ғимараттардағы КҚК сиымдылықтары.
Ғимараттар Еңбексиымдылық, сағат
№ 1 1
Барлығы 1
Кесте 2.3 - Ғимараттардағы слесарь – реттеуіштер топтарының жоспар сызбасы
Топтар Ғимараттар
1
№ 1 +
Слесарь – реттеуіштер жұмыстарын ұйымдастырғандағықойылатын талаптар.
1. Аусым бойынша жұмыспен қамтамасыз ету біркелкі жағдайда және
түстенуге үзіліс ескерілуі керек;
2. Бір машинадан екінші және бір ғимаратан екіншіге аусулар минималды
болу керек;
3. Стационарлық сақтандырушы, бидай шығару транспартерлер және түрлі
қондырғылардың жұмыс кезінде қатынасуы қажет.
Слесары – реттеушіштердің аусымдық жұмыспен қамтуы нолмативпен ауытқуы
7 ... 8 % мөлшерінде болуы керек.
Машиналарды кезеңдік қызымет жөндеу жұмыстарының есебі.
Аудан орталықтарында кезеңдік жөндеу жұмыстары үшін мамандандырылған
мекеме орналасқан. Ондағы слесарь – жөндеушілер топтары қарастырылады. Олар
шаруашылықтағы кешендегі, дән тазалағыш агрегаттарына және жабдықтарына,
дәнді бірінші өңдеу жабдықтарына, сонымен қатар жөндеу жұмыстарын, электр
жабдықтарына кезеңдік техникалық қызымет көрсетіледі.
Жоспарланған кезеңді техникалық қызмет (ТҚ-1,ТҚ-2) жұмыстары еңбек
сиымдылығын 90-95 % шаруашылықтағы шебер – реттеуштер тобы атқарады ал
қалған 5 – 10 % - ын келісім шарт ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
1. Өндірістік – техникалық
мінездеме ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..8
1.1. Шаруашылық туралы жалпы
мағлұмат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
1.2. Табиғи – климаттық
жағдайы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ..8
1.3. Өнімділік қызметтің негізгі
көрсеткіші ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10
1.4. Материалдық – техникалық база және оның
қолданылуы ... ... ... ... ... ... . ... .11
1.5. Шаруашылықтағы қайта өңдеуден кейінгі жағдай және
таңдаған жоба тақырыбының
игерілуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..1 4
2. Дән тазартқыш машиналарды жөндеу
жумыстарын ұйымдастыру
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
...15
1. Дәнтазартқыш ОВП – 20 техникасының
сипаттамасы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... .17
2. ОВП – 20 Техникалық қызмет көрсету және
.
жөндеу
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...18
3. Триерлік блок БТ – 10 Техникалық
сипаттамасы және оған
жөндеу жұмыстарын
ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..19
4. БТ 10 Техникалық қызмет көрсету
Және жөндеу жұмыстары
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... .20
5. Қалақшалы нория НПЗ – 20 Техникалық
сипаттамасы және оған
ТҚК ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ...20
6. НПЗ – 20 жөндеу жұмыстарын
ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..21
7. Гидравликалық автомобиль көтергіші ГАП – 2Ц
Техникалық сипаттамасы және
жөндеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...22
8. ГАП – 2Ц Техникалық қызмет
көрсету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
..22
9. Техникалық қызмет көрсету жұмыстарын
жоспарлау ... ... ... ... ... ... .. ... ... ..22
2. Конструкторлық
жоба ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... 30
1. Бұрандалардың беріктігінің
есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ..30
2. Пісіріп
біріктіру ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 31
3. Таспалы
тасмалдауыш ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...33
3. Еңбек
қорғау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ..35
4.1 Атамекен ЖШС - нің еңбек қауіпсіздігі және
еңбек жағдайын талдау
жасау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... .36
4.2. Атамекен ЖШС - нің Еңбек қауіпсіздігін және
еңбек жағдайын жақсарту бойынша
ұсыныстар ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... .37
4.3. Жарықтандырудың
есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ..41
4.4. Ауыл шаруашылық машиналарын жөндеу
кезіндегі техникалық қауіпсіздік
нұсқауы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 42
5. Қоршаған ортаны қорғау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ..44
6. Техникалық-экономикалық көрсеткіштерін
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 50
6.1. Нория таспасын құрастыруға арналған
қондырғының дайындау құнының экономикалық
есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... .53
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..57
Қолданған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... 58
КІРІСПЕ
Қазақстан аграрлық өнеркәсібінің негізі – ауылшаруашылығы. Онда
еңбекке қабілетті халықтың 23% - дан астамы жұмыс істейді, ол республиканың
халық шаруашылығы өндіретін бүкіл өнімінің 25% - ын дайын береді.
Ауылшарушылығы шикізаттарын ұқсататын және халық тұтынатын заттар өндіретін
өнекәсіп салаларын қамтиды. 1990 жылы Аграрлық өнеркәсіп орнына Ауыл
шаруашылығы министрлігі құрылды.
Ауыл шаруашылығы
Мал шаруашылығы
Ірі қар мал, жылқы,
Түйе, қой мен ешкі,
Құс пен шошқа
шарушылықтары
Егіншілік шаруашылығы
Дәнді дақылдар,
Техникалық дақылдар,
Картоп және бақша,
Мал азықтық дақылдар
Егіншілік немесе өсімдік шаруашылығы 36 млн га жер, егістік көлемінде.
Оның оңтүстігінде 2,3 млн га, суармалы жерлер. Жыртылған жерлердің көбі
солтүстігінде, қара және қоңыр топырақты орманды дала және дала
зоналарында, суарылмайтын егіншілік жүргізуге өте қолайлы. Ал Қазақстанның
оңтүстігінде жыртылған жерлер кейде өзен аңғарларын қуалай шөл және шөлейт
зоналарына енеді.
Астық шаруашылығы – егіншіліктің басты саласы. Дәнді дақылдар егісінің
66% - дан астамы жаздық бидай, ал қалғаны – күздік бидай. Астық
дақылдарынан көп егілетіндер: бидай (жаздық 66,8%, күздік 2,2%), арпаның
үлесі 23%, жүгері 0,3%, сұлы 1,7%, тары 3,3%, қарақұмық 0,4%, күріш 0,4%,
бұршақ 0,6%.
Арпа, сұлы, жүгері егісі барлық жерлерде кездеседі, солтүстік –
батыста тары көп егіледі. Қаратал өзенінің аңғарында, Сырдария мен Іле
сағасында күріш өсіретін ірі аудандар бар. 2002 жылы Қазақстанда 283,6 мың
тонна күріш жиналды. Ауыл шаруашылығында 145 мың трактор, 131 мың жүк
машинасы жұмыс істейді. 1997 жылы Қазақстанда 12,3 млн тонна астық жиналды.
Қазақстанда алуан түрлі техникалық дақылдар өсіріледі. Техникалық
дақылдар егістік жер көлемінде 1,1% алып жатыр, бірақ беретін өнімнің 6% -
ын құрайды. Шитті мақта мен қант қазылшасы – ас маңызды дақылдар. Мақтаның
егіс Бетпақдаладағы, Келес және Арыс өзендері аңғарындағы, ал қант
қызылшасы Асы және Талас, Шу, Қаратал өзендерінің аңғарындағы және Қырғыз
Алатауы, Іле Алатауы мен Жоңғар Алатауының баурайындағы суармалы жерлерге
орналастырылған. Суарылмайтын техникалық дақылдардың күнбағыс кең таралған.
Ертіс өзені аңғарына жайғасқан. Шығыс Қазақстан және Павлодар
облыстарында көп егіледі.
Республикада егіншіліктің бау мен жүзім шаруашылықтары, негізінен,
Қазақстанның оңтүстігінде дамыған. Мұнда картоп, орманжапырақ, пияз, сәбіз,
қияр және басқа көкөністерді өсіретін ондаған мамандырылған шаруашылықтар
құрылды.
Қазақстан егіс көлемінің құрылымы
Қазақстанда жыл сайын егістік жерлерге 115000 тонна тыңайтқыш
сіңіріледі. Орташа алғанда, өңделетін жердің гектары жылына шамамен 0,5
гектарға кеміді. Шетелден қымбат бағаға сатып, алынатындықтан, тыңайтқыштар
аз қолданады.
Ауыл шаруашылығына жарамды жер құрылымы
Ауыл шаруашылығында астық өндіру егін жинаунау науқанынын кейінгі
астықты тазалау, кептіру, қайта өңдеу жұмыстарымен аяқталады.
Қайта өңдеу – астық өндірудегі ең негізгі әрі үлкен еңбекті қажет
ететін процесс.
Сондықтан да ауыл шаруашылығы жұмыскерлерінің басты міндеті егін жинау
және конвейерлердің көмегімен қайта өңдеу қызметтерін дұрыс ұйымдастырып
еңбек өнімділігін арттыру болып табылады.
Ауыл шаруашылығында астықты конвейерлер арқылы қайта өңдеу әдісі
кеңінен қолданылады. Өйткені бұл тәсіл механикаландырылған дәнтазартқыш
және дәнтазартқыш – дәнкептіргіш пунктерінде жүзеге асырылады.
Бұл пунктер астықты қайта өңдеуде ауыл шаруашылығындағы жаңа үлгідегі
индустрияландырылған озық техникалық мекеме болып табылады. Пунктегі
техникалардың құрамына астықтазартқыш, астықтазартқыш – кептіргіш, астықты
тиеу және түсіру транспорттары және осы қызмет түрлеріне қатысыты астықты
кептіретін, тазалайтын, сұрыптайтын құралдармен сақтайтын орындар кіреді.
Бұл пунктерден басқа ауылшаруашылығында сағатына 5 , 10, 20 және 40
тонна астықты өңдейтін дәнтазартқыш агрегаттар кептіретін орындар
пайдаланылады.
Астықты қайта өңдеудегі конвейерлік әдіс дәнтазартқыш машинаның
құрлысының негізгі бағытын айқындайды.
Ауыл шаруашылығындағы тұқымдық бидайды қайта өңдеу орындарының
материалдық – техникалық базасына жүргізілген зерттеулер нәтижесінде
шаруашылықтардағы негізгі күш дәнкептіргіш техникалардың өнімділігін
арттыруға бағытталған. Бірақ та кептіргішке жеткіліксіз келген дұрыс
тазаланбаған дән кептірудің өнімділік процесін төмендетеді.
Пунктерді салу барысында, құрылысқа қажетті арнайы техникалық
шешімдерді орындамай, сонымен қатар астық тазалау, кептіруге арналған
өндірістік желдеткіш шанақтар мен салқындататын механизмдерді сирек
қолданысқа енгізген.
Осы жағдайды есепке ала отырып қазіргі астық өңдеу пунктерінің негізгі
міндеті астықты тазалау, кептіру қызмет түрлерін жетілдіру, техникалық
жабдықтау, еңбек өнімділігін арттыру болып табылады.
1 Өндірістік – техникалық мінездеме
1.1 Шаруашылық туралы жалпы мағлұмат
Атамекен ауылы, Астана –Кокшетау тас жолы бойында 200 шақырымында
орналасқан. Барлық бағытқа көлік қатынасы тек тас жолымен іске асады.
Астана қаласына жақын орналасқандықтан тас жолы арқылы Астанаға,
Астанадан теміржол арқылы немесе өзге де қосымша бағыттарда тас жолдары
келіп қатынасын іске асыра алады.
Атамекен ауылының жалпы аумақтық жер көлемі 25073кв,км. Одан егістік
14761 га, шабындық 1113 га, жайылымдық 7032 га.
ЖШС Атамекен ауылының инфраструктуралық жағдайын әлеуметтік дамуына
үлкен мән береді. Оның негізі ретінде Атамекен ауылының негізгі кәсібі
егістік болып табылады. Экономикалық пайдасының көп бөлігінің аталмыш
егістік шаруашылығынан алады. ауданындағы бидай экспорттаушы ауылдардың
ішінде алдынғы орын алады.
Ауылдың құрылу тарихы 1907 жылы Украинадан патша үкіметінің
бұйрығымен егіншілікке жайлы жер іздеп көшіп келген егінші шаруалардың
келуімен байланысты. Келген шаруалар ат және өгізге жеккен соқалармен жер
жыртып, бидай, сұлы, көкөніс түрлерін егіп, күн – көрістерін еккен
өнімдерімен отбасыларын асырап келді. 1929 жылдың қысында бұл елді мекенге
ауданнан адамдар келіп, колхоз құру туралы жиналыс ашып, оның пайдасын
түсіндірді. Алғашқыда бейтарап тіршілік көшіп келген шаруалар бұл шешімді
қабылдамаған мен жоғарғы жақтың бұйрығымен 30 жылдардың басында колхоз
құрылды. Колхоз атауын Украинаның Полтавщина елді мекеніндегі Марковка атты
деревнясынан келген шаруалардың қалауымен Новомарковка атады.
Алғашқы жылдардан – ақ шаруалар колхоздастырудың артықшылығын сезініп,
бірігіп еңбек етіп, жер жыртып, егін егіп, мал басын өсірумен мықтап
айланысты. 1931 – 33 жылдары құрғақшылық салдарынан астық өндіру аз болды.
1934 жылы егін бітік шығып, колхоз мемлекетке астық тапсыру жоспарын артық
орындады.
Ауылда клуб, кітапхана ашылып, ликбез жұмыс істей бастады. 1935 жылы
колхоз Авангард аталып, егіс алқабы 1000 га жетіп, жүздеген бас қара мал,
жылқы, қой өсіріп аудандағы ең табысты ауылға айналды. Қазіргімен
салыстырғанда шамалы болғанымен сол кезеңде бұл үлкен жетістік еді. 1937
жылы колхозға алғашқы тіркемелі тракторлар, машиналар келді.
1.2 Табиғи – климаттық жағдайы
Солтүстік Қазақстанның табиғат жағдайларының көршілес Батыс Сібірдің
табиғатымен көптеген ортақ белгілері бар, оның бүкіл территориясын біркелкі
деуге болады.
Солтүстік өңірдің маусымдық температуралық режимі оның мезгіл –
мезгіл ауытқып отыратынына қарамастан егін шаруашылығына жалпы қолайлы.
Жылдық орташа температуралық ауытқу республиканың солтүстігінде 38 – 40’С
болады. Қаңтар айының орташа тәуліктік ауытқуы -9’C, ал жазда ол +13’C – қа
дейін көтеріледі.
Климаттың ауыл шаруашылығына тигізетін әсері ерекше. Бір дақылдарға
жылу, екіншілеріне ылғал, үшіншілеріне жарық көбірек керек. Республиканың
солтүстік және орталық аудандарындағы климат жағдайлары егін шарушылығымен
айналысуға мүмкіндік береді, осы ретте Новомарковка ауылының шаруашылығының
басты саласы егіншілік болып, астық тапсыруда алдыңғы орындарды иеленіп,
соның нәтижесінде ауыл көркейіп, өркендеп, облыстағы белді шаруашылық
саласына айналды.
Атамекен ауылының жер беті, негізінен жазық, жыртуға өте қолайлы.
Жазықтарында кейде ойлы – қырлы жерлер кездеседі. Ауыл климатының мынадай
ерекшеліктері бар: басқа аудандарымен салыстырғанда жазы едәуір қоңыр
салқын, қысы айтарлықтай суық. Алайда, тұтас алғанда, температура
жағдайлары дәнді бұршақ тұқымдас және көкөніс бақша дақылдарының пісіп,
жетілуіне толық жеткілікті, өйткені өсіп – өну кезеңі кемінде 160 күнге
созылады. Ауыл территориясының көп бөлігін қара топырақты дала алып жатыр,
олар қазіргі уақытта түгелдей жыртылып, егіншілікке игерілген. Атмосфералық
жауын – шашынның таралуы әркелкі. Өңірде жылдық жауын – шашын мөлшерінің 70
– 80% - ы жылдың жылы мезгіліне түседі. Ылғалдың көп мөлшері шілде айына
келеді. Қыста жауын – шашын 20 - 30%. Қардың қалыңдығы орта есеппен 20 – 30
см болса, қар жамылғысы 125 – 165 күн жатады. Шаруашылықта орташа тәуліктік
температура 10’C – тан жоғары болатын жерде, өсіп – өну кезеңі 130 – 135
күнге созылады.
Егіншілік – ауыл шаруашылығының басты саласы, ал ауыл шарушылығы –
оның маманданған негізгі саласы. Ауылда егістік жер көлемінің 70% - дан
астамына дәнді дақылдар, негізінен алғанда, жаздық бидай егіледі. Мұндағы
жыл сайын өндірілетін астықтың мөлшері әр жылда мемлекеттік орташа деңгейде
болды. Сондай – ақ өзен аңғарлары мен қалалардың маңында көкөніс, картоп,
бақша дақылдары өсіріледі. Кең алқапқа мал азықтық дақылдар егіледі.
Кесте 1.1-Табиғи – климаттық жағдайы
Көрсеткіш Мәні
Жылдық орташа температура,С 1,7 – 2,6
Шілде айындағы орташа температура,С 17,6
Қаңтар айындағы орташа температура,С -11,3 – 13,6
Ауаның абсолюттік төменгі температурасы, С -43
Қар жамылғысы,күн 125 – 165
Қар қалыңдығы 20 – 30 см
Аязсыз күндер 120
Жоғары температураның жиынтығы 2000 – 2100
Ауаның абсолюттік жоғары температурасы, С 35 – 40
Жылдық ылғалдылықтың жиынтығы 500 – 550
Белсенді тіршілік кезеңіндегі жауын – шашынның 280 – 290
жиынтығы
Жер қыртысының жұмсара бастауы 2 – 6 мамыр
Шаруашылық үшін стандарттық ылғалдың биожиынтық өнімі: астық 25 цга;
картоп 200 цга; көпжылдық шөпке 80 цга; Шаруашылықта астықты, жалпы ауыл
шаруашылық өнімін жоғары алуға мүмкіндік бар.
1.3 Өнімділік қызметтің негізгі көрсеткіші
1.2. кесте бойынша жер пайдаланудың құрылыстық және құрылымдық
мәліметтері.
Кесте 1.2- Шаруашылықтың жер пайдалануының құрылысы мен құрамы
Есептік көрсеткіш Көлем, га
2011 ж. 2012 ж. 2013 ж.
Жалпы жер көлемі 25073 25073 25073
Барлық АШ пайдаланылатын жер
Олардан: егістік
шабындық 14761 14761 14761
жайылымдық 1113 1113 1113
7032 7032 7032
1.2. кестеде берілген зерттеуді қорытындылай келе шаруашылықтың жер
игеруінің құрылысы мен құрамы соңғы 3 жылда айтарлықтай өзгермегенін
байқалады.
Кесте 1.3- Шаруашылықтың тұқым себу аумағының құрылысы мен құрамы
Дақылдардың атауы Көлем, га
2011 ж. 2012 ж. 2013 ж.
Жаздық бидай 15096 19239 19741
Картоп 20 40 30
Тамыржемістілер 12 7 5
3. Кесте бойынша соңғы 3 жылда құрғақшылыққа байланысты егістік жер
көлемі қысқарып, алынатын өнім көлемі де азайғаны байқалады.
Кесте 1.4- Негізгі ауылшаруашылық дақылдарының өнімділігі
Дақылдардың атауы Өнімділік, цга
2011 ж. 2012 ж. 2013 ж.
1 2 3 4
1 2 3 4
Астық тұқымдас 3.8 10.1 2.4
Картоп 80 70 60
Тамыржемістілер 90 120 80
Көкөністер 450 400 450
4. Кестені талдау нәтижесінде соңғы 3 жылда негізгі ауыл шаруашылық
дақылдарының өнімділігі төмендегені байқалады.
Кесте 1.5- Шаруашылық мөлшері
Көрсеткіштер 2011 ж. 2012 ж. 2013 ж.
Жалпы өнім 5783 19600 1725
Жұмысшылар саны 210 210 210
Астық тұқымдас, ц 5610 169540 45712
Картоп, ц 2637 2570 2702
Ашық жерде егілетін
көкөністер, ц 5962 5340 4540
Жыл аяғындағы тракторлар
саны, дана 18 18 17
5. Кестесіне келтірілген мәліметтерді қорытындылай келе шаруашылықтың
өнімділік дәрежесі бірқалыпты деңгейде көтеріліп келе жатқанын
байқаймыз.
1.4 Материалдық – техникалық база және оның қолданылуы
Кесте 1.6-Шаруашылықтың МТӨ құрамы
Машина атаулары Маркалар Шыққан Әр жылдағы сан
жылы
2008 ж. 2009 ж. 2010 ж.
1 2 3 4 5 6
Тракторлар К – 701 1986 ж 12 11 11
К – 744 1990 ж 1 1 1
МТЗ – 8082 1989 ж 7 6 6
Т – 25 1990 ж 1 1 1
ЮМЗ – 6 1984 ж 2 2 2
1 2 4 5 6
3
Автокөліктер ЗИЛ – 554 1990 ж 4 4 4
ГАЗ – 5201 1990 ж 2 1 2
ГАЗ – 5312 1990 ж 4 3 4
Трактордың ПТС – 9. 1989 ж
тіркемелері ПТС – 12 1991 ж 24 23 22
Астықсепкіштер 53 53 52
Картопотырғызушы 2 2 2
Шөп шапқыш құрал ДОМ – МАР 1991 ж 4 4 4
1.6. Кестеде берілген мәліметтерге сүйене отырып шаруашылық өзінің
егістік жер көлеміне сай қажетті техникалармен жеткілікті жабдықталған
деген қорытындыға келеміз.
Кесте 1.7 - МТӨ шаруашылықтың құрамы мен қолданылуының көрсеткіштері
Көрсеткіш мөлшері 2008 ж. 2009 ж. 2010 ж.
1 2 3 4
Шаруашылықтағы қолданыстағы 18 18 18
тракторлардың, саны
Шартты үлгідегі тракторлар, саны 18 18 18
Тракторлардың меншікті салмағы 100 100 100
-доңғалақты,%
Шартты үлгідегі тракторлардың меншікті100 100 100
салмағы - доңғалақты,%
1 2 3 4
Шартты үлгідегі тракторлардың егістік 105 95,9 96,3
көлемі, га
Тракторлардың теңгерімдік құны, 100 73 84
млн.тг.
Машиналардың теңгерімдік құны, млн.тг.76 83 83
АШ машиналармен тракторлар арасындағы
теңгерімдік қатынасы, млн.тг.
Механикаландырылған тракторлар мен 0,76 1,13 0,98
атқарылатын жұмыстардың егістік
көлеміне шаққандағы тығыздығы
Механикаландырылған тракторлардың 27,6 26,4 27,3
жұмыс көлемі
Шартты үлгідегі бір трактордың жылдық
еңбек өнімділігі
солардың ішінен:
-доңғалақты
Бір га егістік алқабына кететін 1530 2020 2090
жанармай шығыны, кг
4,6 5,1 5,7
Кесте 1.8 - Шаруашылықта астық жинайтын комбайнның пайдалануы
Комбайн маркасы, Комбайнның бір маусымда бастырған егін
Шыққан жылы түсімі, т
2008 ж. 2009 ж. 2010 ж.
1. ACROS – 530 2008 ж. 700 640 440
2. ACROS – 530 2008 ж. 660 700 340
3. ACROS – 530 2008 ж. 740 654 590
4. ACROS – 530 2008 ж. 700 552 435
5. ACROS – 530 2008 ж. 640 550 445
6. ACROS – 530 2008 ж. 557 440 335
7. ACROS – 530 2008 ж. 630 540 430
8. ACROS – 530 2008 ж. 720 670 550
1.5 Шаруашылықтағы қайта өңдеуден кейінгі жағдай және таңдаған
жоба тақырыбының игерілуі
Шаруашылықта 1989 жылы пайдалануға берілген бір дәнтазартқыш пунктісі
бар. Дәннің қайта өңдеудегі технологиялық процессі (2 – ші парақта
көрсетілген) берілген пункте келесі тәсілмен өтеді. Өзі түсіргіш
транспортпен алқаптан әкелінген астық, шомішті транспортер бар қабылдау
шанағына (1), содан бірінші тазалау бөліміне түседі. Алғашқы тазалау ОВП –
20 дәнтазартқыш машинасында атқарылады (2), ол жерде астық таспалы
тасмалдағыш (3) шөмішті элеватор НПЗ – 20, осы процесстен соң бидай,
триерлік блокқа түседі БТ – 10(4), триерден шыққан таза бидай шанаққа
түседі. Шанақтың үш түрі бар: таза бидайға арналған (5), қоспа жем шөпке
арналған шанақ (6), қорға арналған шанақ (7), осы үрдістің бәрі тетікпен
басқарылады (8). Бұл астықты қайта өңдеуге арналған стационарлы бидай
тазалау ЗАВ – 20 агрегаты деп аталады.
Сипатталған бұл құрылғылар моральдық және физикалық жағынан ескірген.
Соңғы жылдарда пайдалануға берілген құрылғылардың ағымдық жөндеу жұмыстары
едәуір артып, қызметкерлер жұмысына қосымша жүктемелердің туындауы,
пункттің еңбек өнімділігіне кері әсерін тигізді. Осыған байланысты
дәнтазартқыш – кептіргіш пунктісінде құрылғының жаңартылуы қажет етілді.
Кесте 1.9- ЗАВ – 20 стационарлы бидай тазалайтын машиналар мен механизімдер
№ Машиналардың аттары дана
1 ОВП – 20 2
2 БТ – 10 2
3 НПЗ – 20 1
4 ГАП – 2Ц 1
5 СВМ -6М 1
2 Дән тазартқыш машиналарға техникалық қызмет көрсету
Техникалық қызмет көрсету бұл машиналардың жұмыс қабілеттілігін сақтау
және жөндеу.
Ауылшаруашылық машиналарына техникалық қызмет көрсету келесі түрлерді
өзіне қосады: дайындар алды техникалық жөндеуден өткізу, дайындар алды
техникалық қызмет көрсету, өңдеу алды тексеру, айаралық техникалық қызмет
көрсету (АТҚК); бір айаралық техникалық техникалық қызмет көрсету (ТҚК-1)
және екінші айаралық техникалық қызмет көрсету (ТҚК-2).
Эксплутациялық техникалық қызмет көрсету жане пайдалануға АТҚК, ал
эксплутациялық өңдеу аяқталғанда ТҚК – 1.
Ауылшаруашылық машиналарына АТҚК келесі операциялардан тұрады:
шаңдардан тазалау, қоқыстардан арылту, өсімдік қалдығынан арылту,
жинақтылығын тексеру, тетіктердің техникалық жағдайы, құрама бірлігі, май
деңгейінде тұрмау, сұйықтықтар, салқындатқыш жане технологиялық
сұйықтықтар, басқару механизімінің жөнделуін тексеру, тежегіш жүйесі,
жарықтандыру жүйесі, жұмыс ұйымының дәлділігінің дұрыстығы және басқа
машинаның жүйесі, кесте бойынша машинаның бөліктерін майлау; осы
келтірілгендер талапқа сай келуі тиіс.
Осы жалпы операциялардан басқа, жекелей машиналарға немесе топтық
машиналарға техникалық қызмет көрсету жұмысы атқарылады.
Жиналған астықты қайта өңдеу тазалау машиналарында техникалық қызмет
көрсету келесі түрімен көрсетіледі: АТҚК дән өңдейтін машиналарды тексеру,
серіппелер бекітілуін, стандардың дұрыс ілінуін, станның жетек әздігін
(шатунов), біліктің басты подшипниктерін, жетектегі шкивтің бұрандалары
және жұлдызшаларын, бұранда қосылыстарын тексеру, таспалы берілістің
керілісі, желдеткіштерді дән қалдықтарынан тазарту.
ТҚК – 1 уақыты кезінде істен шыққан және тозған бөлшектерді
ауыстырады, елеуішті және құрастырылмалы машиналар тексеріледі. Тазалайды
және барлық подшипниктерді және үйкелісті қосылыстарды майлайды.
Щөткелердің және реттеуіштердің жағдайын анықтайды. Щөткелер елекке
біркелкі жатуы және барлық бетте жатуы керек.
ТҚК – 2 кезінде АТҚК және ТҚК – 1 барлық операцияларды орындайды,
содан соң, іске бос қосып, дәнтазартқыштың техникалық жинақ бірлігінің
жағдайын тексеріп және керек жағдайда қайта жөндеуге келмейтін
дәнтазартқыштарды алып тастайды. Редукторлы – мотордағы және подшипниктағы
майды бақылау деңгейіне дейін жеткізеді. Оттық бөлімде өндірістік
инструкцияға сай ТҚК өткізіледі.
Ауылшаруашылық машиналарының пайдалану жағдайына бірқатар сыртқы және
ішкі факторлар әсер етеді. Сыртқы факторларға климаттық, топырақ пен
өсімдіктің физика – химиялық қасиеттері сондай – ақ машиналарға ТҚК жөндеу
деңгейі жатады. Машиналардың жиынтық бірліктерінің, құрама бөліктерінің
бөлшектердің конструтивтік – технологиялық қасиеттері ішкі факторларға
жатады.
Сыртқы климаттық факторлар ауаның әртүрлі температурасымен,
ылғалдылығымен, шаңдылығымен жауын – шашын мен, күн көзінің радияциялық
қарқындылығымен сипатталады.
Ауаның ылғалдылығы шаң – тозаңның көп болуы, дәнтазартқыш машиналардың
өңдеу, тасымалдау жұмысына кері әсерін тигізеді.
Дәнтазартқыш машинаның жұмыс органына әсер ететін өсімдіктер массасы
кесуге, тасымалдауға және өңдеуге кедергісі мен өсімдік бетіндегі
абразиптік бөлшектер мөлшерімен жұмыс орындарына жабысу және оларды бітеу
мүмкіншіліктерімен айырықшаланады.
Төменгі минустық температурада машиналардың құрама бөлшектерінің
үйкелістегі жұптарының механикалық кедергісі мен үйкелісі және қажалуы
өседі.
Дәнтазартқыш машиналарда астықты тасымалдау барысына астықтың ылғалды
болуы, өсімдік қалдықтарының көп болуы кедергі жасап, машина агрегаттарына
қосымша механикалық жүктеу, динамикалық вибрациялық соққылау 1,5...3 есе
өсіп, бөлшектердің бүлінуі көбейіп, техника қалыпты жұмыс істеу
мүмкіндігінен айырылады. Сонымен қатар астық құрамындағы шөп – шалаң,
өсімдік қалдықтары, шаң топырақтар машиналардың жылжымалы жүріс жүйесімен
ретті жұмыс органдарының бөлшектерінің бұзылуына, бітелуіне әкеп соғады.
Дәнтазалағыш машиналар негізгі 9 бөліктен тұрады. Осы машина қосылыстарын
уақытылы қадағалап, дұрыс реттеп, майлау материалдарын немесе қажалған
бөлшектерін мерзімінде айыр бастап, құрама бөлшектерінің дұрыс бекітілуін
қадағалап отырмаса, құрама бөлшектердің динамикалық және механикалық
жүктеулері біршама артып, олардың қажалуын, дірілін жылжымалы жұмыс
бөлшектерінің дисбалансын ұлғайтады.
Машиналарды пайдалану жағдайына әсері бар ішкі конструтивтік –
технологиялық факторларға олардың жобалау деңгейі, дайындау сапасы жатады,
себебі одан оның жұмыс сенімділігі мен тиімділігінің көрсеткіштері
байланысты. Машиналардың аттас бөлшектері мен қосылыстары, әдетте, қажалу
беттерінің белгілі бір мөлшерде әртүрлі қаттылығы, олардың кедір –
бұдырлығы, алғашқы саңлауы мен керілмелігі болады. Машинаны пайдалану
кезіндегі ТҚК. Машиналардың ауысымдық ТҚК кезінде келесі операциларды
орындайды: машинаның сыртқы беттерін және жұмыс органдарын шаңнан, өсімдік
қалдықтарынан және ластан тазартады; машинаның ішкі беттерін улы
химикаттар, минералдық тыңайтқыштар, агрессивтік сұйықтардан жуып және
тазалайды; машинаны және оның құрама бөлшектерін қарайды, қарап машинаның
жиын және оның құрама бөлшектерін техникалық жағдайын, механизмдері мен
қоршауларының жалғауларының бекітілулерін, жалғасулары мен тығыздықтарын
майдың, жұмыс және технологиялық басқару механизмдерінің, тежеу жүйесінің,
жарықтандыру және белгіберу жүйелерінің ақаусыздық жағдайын, жұмыс
органдарының және машинаның басқада жүйелерінің реттелулерінің дұрыстығын,
трактормен тіркемелі, аспалы және жартылай аспаы машиналардың дұрыс
агрегатталуын тексереді; картерлардағы, ауыспалы қораптағы, ыдыстардағы
жұмыс және салқындатқыш сұйықтар деңгейін тексереді және пайдалану
құжаттарында бекітілген нормаға дейін жеткізеді; машинаның жағдайына
байланысты реттеу жұмыстарын орындайды; машинаның құрама бөлшектерін майлау
кестесі мен сүлбесіне сәйкес майлайды.
Дәнтазартқышты бірінші ТҚК кезінде: машинаның сыртқы беттерін, жұмыс
органдарын және ішкі қуыстарын шаңнан, өсімдік қалдықтарынан және ластан
тазартады; дәнтазартқыштың ішкі қуыстарын улы химикат, минералдық
тыңайтқыштар тазартады, аккумуляторлық батареялардың қышқылданған
клеммаларын, сымдардың ұштықтарын және электр жабдықтарының басқа да
элементтерін тазалайды; машинаның жиынтықтылығын, механизмдерінің
қоршауларының бекітілуі, жалғасулар мен тығыздықтарынан тексереді; жұмыс
кезінде бақылап және жай диагностикалық құралдарды пайдаланып тексереді:
дәнтазартқыш жұмыс органдарымен негізгі құрама бөлшектерінің техникалық
жағдайын; тіркемелі, аспалы және жартылай аспалы дәнтазартқыштардың
трактормен агрегетталуының дұрыстығын; басқару механизмдерінің, тежеу
жүйесінің, жарық беру және белгі беру жүйелерінің ақаусыздық жағдайын;
өздігінен жүретін машиналар дизельдерін және жұмыс органдарын жүргізетін
дизельдерін; машина доңғалақтары шиналарындығы ауа қысымын, картерлердегі,
қораптардағы, сыйымдылықтардығы жұмыс және салқындату сұйықтары,
аккумуляторлық батареялардағы электролиттерді деңгейін тексереді және
пайдалану құжаттарында бекітілген нормаға дейін жеткізеді; жай бақылау
құралдарын пайдаланып машинаның жұмыс органдарын және негізгі құрама
бөлшектерін майлайды.
Машинаны екінші ТҚК кезінде: машинаның жинақтылығын, жалғасу мен
тығыздықтарынан майдың, отынның, салқындатқыш, жұмыс және технологиялық
сұйықтардың ағуының жоқтығын, берілістерінде шынжырлар мен қайыстардың
керілуін қарап тексереді; жұмыс істетіп байқап және диагностикалық пен
бақылау құралдарын пайдаланып тексереді: машинаның жұмыс органдары мен
негізгі құрама бөлшектерінің жағдайын, механизмдерң мен қоршауларының
жалғауларының бекітілуін, жарық беру және белгі беру жүйелерінің
аққаусыздығын, өздігінен жүретін машиналардың двигательдерінің және жұмыс
органдарын жүргізетін двигательдерін;
Машина доңғалақтары шиналарындағы ауа қысымын, картерлердегі,
сыйымдылықтардағы жұмыс және салқындатқыш сұйықтардың, аккумуляторлық
батареялардағы электролиттердің тығыздығын тексереді, оларды айырбастайды
және пайдалану құжаттарында көрсетілген нормаға дейін жеткізеді;
электролиттің тығыздығын тексереді және қажет болса батареяларды
зарядтайды; бақылау қондырғыларын пайдаланып, шамалап жұмыс органдарын
бұзып, машинаның күрделі құрама бөлшнетерін реттейді;
Ауысым сайын техгиканың жұмыс жүйесімен қосылыс бөліктерінің бүлінуі
жоқтығын құбырлардың тығындалмауын бақылап, байқалған ақаулықтарды жояды.
2.1 Дәнтазартқыш ОВП – 20 техникасының сипаттамасы және ТҚК
Дәнтазартқыш ОПВ – 20 машинасы дәнді – дақылдарды, астықты алдын ала
және алғашқы тазалауға арналған өздігінен қозғалатын машина. ОПВ – 20
машинасы астықты, дәнді – бұршақ дақылдарын және басқа дақылдарды жемшөп
қоспаларынан тазартады. ОПВ – 20 машинасы ауылшаруашылығында, токтарда және
жабық үй –жайда орналастырылып қызмет атқарады.
Еліміздің көптеген шаруашылық салалары ОВП – 20 астық тазалағыш
машинасын жиын – терін науқаны кезінде астық өңдеу үшін стационарда
пайдаланады.
Жұмыс принцпі. ОВП – 20A елек станының негізі өзара поперечиналар мен
қосылған толықтаңбаланған бүйірлерден тұрады. Әрбір станға арнайы
рамкаларға төрт - төрттен елек орналастырылады. Оларды станның бүйіріне
бекітілген қозғалтқыш бұрыштары арнайы рамкаға бекітіліп, орталықтан тыс
қысқыштар арқылы бағытталады.
Стандар рама тігінен серппелер арқылы ілініп бекітілген, сондықтан
негізгі әзден орталықтан тыс вал көмегімен қозғалысқа түседі.
Астықтар електер арқылы бөлініп, қабылдау тоспаларына келеді. Стандар
1 минутта 460 айналым, 15 мм амплитуда жасайды, електің иілім бұрыштығы
8’С болады.
Електер астына щөткелер орнатылған. Олар електің тазалау және тегістеу
қызметін атқарып, 1 минут амплитудасы 128 мм айналым жасайды. 1 қатар елек
тазалағышқа 6 щөтке орналасқан. Олар құбырға шплинт арқылы бекітілген.
ОВП – 20 дәнтазартқыш машинасының техникалық мінездемесі
Өнімділігі, тc
20
Елек стандарының айналмалылығының жиілілік саны, айнмин 460
Елек стандарының айналымының амплитудасы, мм 15
Елек бұрыштығының иілімі, градус
8
Елек өлшемі, мм
790x990
Бекітілген қуаттылық, кВт
7,3
Машина салмағы, кг
1900
2.2 ОВП – 20 Техникалық қызмет көрсету және жөндеу
ТҚК деп – техниканың жұмыс қабылетін сақтау және жөндеу, белгіленген
қызметін атқару, сақтау сияқты кешенді операциларды айтамыз. Оның құрамына
бақылау – тексеру жұмыстары, техникалық жағдайды бақылау, тазалау, майлау,
болтылармен біріктірілген бөліктерді қатайту және ағымдық бақылау жұмыстары
кіреді.
Дер кезінде дұрыс көрсетілген ТҚК пайдалануға сенімділік пен кепілдік
береді. ТҚК пайдалану барысында және сақталу мерзімінде де өткізілуі керек.
Қолданыс кезіндегі ТҚК мынадай түрлерден тұрады:
• Пайдалану барасындағы ТҚК;
• Әрбір ауысымдық ТҚК;
• Бірінші ТҚК.
Пайдалану барасындағы ТҚК машинаны шарушылық жұмыстарына дайындау
барысында, жұмысқа қосу кезінде, және жұмыс аяқталған кезде.
Ауысымдық ТҚК – әрбір 8 – 10 сағаттық жұмыс біткен соң көрсетіледі.
Алғашқы ТҚК 240 сағаттық жұмыстан соң көрсетіледі. Сақтауға арналған ТҚК
сақтауға дайындау барысында, сақтау кезеңінде және сақтаудан шығарар кезде
жүргізіледі. Сақтауға дайындау кезеңіндегі ТҚК жұмыс біткеннен кейін дереу
жүргізіледі. Сақтау кезіндегі ТҚК екі айда бір реттен кем емес машинаның
жалпы жағдайын тексеру арқылы жүргізіледі. Сақтаудан шығару кезіндегі ТҚК
шаруашылық жұмыстары басталардың алдында жүргізіледі.
2.3 Триерлік блок БТ – 10 Техникалық сипаттамасы және оған ТҚК
Триерлік цилиндірдің технологиялық процессі төмендегідей ретпен
атқарылады.
Науа арқылы берілген астық ішкі бетінде ұяшықтары бар цилиндірге
түсіп, оның өз осьмен айналып, ұяшықтарды толтырады. Цилиндр айналған кезде
ұяшықтың иілім бұрышы үйкеліп одан ішке түскен астықтар түсе бастайды.
Алдымен ұяшыққанығыз орналаспайтын ұзындар, одан соң шашылатын ұяшықтың
бұрылысының үлкен бұрышын керек ететін ұсақ дәндер түседі.
Түскен дақылдар науаның жылжымалы тақтасына түсіп, одан шнек артылы
триерден шығарылады. Науа мен жылжымалы тақтаның қызметін реттеп отыру
керек. Егер жылжымалы тақтаның артын жоғары көтерсе, одан оған тек
ұяшықтағы ұсақ дәндер түсе бастайды. Егер жылжымалы тақтаны артын төмен
түсірсе онда науаға ұзын дақылдар түсе бастайды.
Триерлік цилиндірдің айналым жылдамдығын арттырған кезде ұяшықтағы
астық түсімі науаның үлкен бұрылысында болады. Науаның қызметі қозғаушы
доңғалақтың және бұрамалардың көмегімен өзгертіледі. Дән тазартқыш
машиналарға астықты қалақты науа және шөмішті тасмалдау құрылғылары арқылы
жеткізіледі және түсіреді. Қалақшалы транспортерлер жоғары жұмыс
өнімділігімен және жоғары бағытқа тасмалдау қабілеттілігімен ерекшеленеді.
Триерлік блок БТ – 10 машинасы ауа – елек тазалағышынан өткен ұзын
және қысқа астық қоспаларын, дәнді бұршақ дақылдарын, жарма және май
дақылдарын тазалауға арналған. Ол тұқым тазалағыш машинамен бірге қызмет
атқарады. Триерлер өндірістен тұқым тазалауға және сұрыптауға арналған
машина немесе құрылым ретінде жеке шығарылмайды. Оларды күрделі астық
тазалау машиналарының құрамдас бөлігі ретінде блок құрылғы түрінде
дайындайды. Триерлік блок астық тазартқыш ЗАВ – 20, ЗАВ – 40
агрегаттарының құрылысы ұзын және қысқа астық қоспаларын айыруға арналған.
Блок жетек шашыратқы механизмі бар ұзындығы 2250 мм, диаметрі 600 мм, 4
триерлік цилиндрден тұрады. Триерлік блоктың құрылымы параллель және
кезектік екі схема бойынша жұмыс істейді.
Азық – түліктік дақылдарды тазалау барысында блоктың төрт цилиндріде
қатар жұмыстап, ұзын қоспаларды (сұлы) бөліп шығарады. Бұл жағдайда
цилиндрдің ұяшықтарының диаметрі 8,5 мм болады. Ал кезекті схема бойынша
жоғарғы екі цилиндр ұзын қоспаларды ал төменгі екеуі қысқа қоспаларды бөліп
шығарады. Мұндайда төменгі цилиндрдің ұяшыұтарының диаметрі 5 мм болу
керек. Сонымен қатар барлық цилиндрлердің ұяшықтарының диаметрлерін 5 мм
қойып, блоктарды параллель жұмыстатып, қысқа қоспаларды бөліп алуға болады.
Цилиндрдің айналым жиілігі 30...45 айнмин. Электр қозғалтқыштың
қуаттылығы 2,2 кВт. Блоктың салмағы 1170 кг. Параллель жұмыстау кезіндегі
блоктың жұмыс өнімділігі 15 тсағ, кезекті жұмыс кезінде 7,5 тсағ.
БТ – 10 Техникалық мінездемесі
Ылғалдығы 16% астық тұқымдарын тазалаудағы өнімділік, тсағ. 7,5
- 15
Триерлік цилиндрлер саны
4
Триерлік цилиндр өлшемі, мм
Диаметрі
600
Ұзындығы
2250
Электр қозғалтқышының қуаттылығы, кВт
2,2
Салмағы, кг
1170
Габариттық өлшемі, мм
4250x1120x2540
2.4 БТ – 10 Техникалық қызмет көрсету
ТҚК деп – техниканың жұмыс қабылетін сақтау және жөндеу, белгіленген
қызметін атқару, сақтау сияқты кешенді операциларды айтамыз. Оның құрамына
бақылау – тексеру жұмыстары, техникалық жағдайды бақылау, тазалау, майлау,
болтылармен біріктірілген бөліктерді қатайту және ағымдық бақылау жұмыстары
кіреді.
Дер кезінде дұрыс көрсетілген ТҚК пайдалануға сенімділік пен кепілдік
береді. ТҚК пайдалану барысында және сақталу мерзімінде де өткізілуі керек.
Қолданыс кезіндегі ТҚК мынадай түрлерден тұрады:
• Пайдалану барасындағы ТҚК;
• Әрбір ауысымдық ТҚК;
• Бірінші ТҚК.
Пайдалану барасындағы ТҚК машинаны шарушылық жұмыстарына дайындау
барысында, жұмысқа қосу кезінде, және жұмыс аяқталған кезде.
Ауысымдық ТҚК – әрбір 8 – 10 сағаттық жұмыс біткен соң көрсетіледі.
Алғашқы ТҚК 240 сағаттық жұмыстан соң көрсетіледі. Сақтауға арналған ТҚК
сақтауға дайындау барысында, сақтау кезеңінде және сақтаудан шығарар кезде
жүргізіледі. Сақтауға дайындау кезеңіндегі ТҚК жұмыс біткеннен кейін дереу
жүргізіледі. Сақтау кезіндегі ТҚК екі айда бір реттен кем емес машинаның
жалпы жағдайын тексеру арқылы жүргізіледі. Сақтаудан шығару кезіндегі ТҚК
шаруашылық жұмыстары басталардың алдында жүргізіледі.
5. Қалақшалы нория НПЗ – 20 Техникалық сипаттамасы және оған ТҚК
Технологиялық жобалардың нормасына сәйкес, қалақшалы элеваторлар
технологияляқ белгілеудің тәуелділігінен негізгі және арнайы болып
бөлінеді.
Қалақшалы элеваторлардың жақсы қолданылуы үшін, мынадай жағдайларды
ескеру керек:
• кез келген астық ағынының 2 ден кем емес қалақшалы элеваторларға
берілу мүмкіндігі;
• технологиялық жоба бойынша қалақшалы элеватордың 1 тәулікте
бірдей жұмыс істеуін қамтамасыз ету;
Дәнтазартқыштарға, сүрлем ұлғаюына, астықтың алғашқы тазартылуына,
тасмалдау қалдықтарына, тапсырыс құралын тиеу және түсіруге, жобаның
қолайсыз гидрогеологиялық жағдайында, құралдарды түсіруге, ішкі есепке
арнайы қалақшалы элеваторлардың орнатылуы іске асады.
Қалақшалы элеваторлардың керекті номенклатурасы ағынның есептік
өндірісінен анықтап, тапсырыс астығының қазіргі қайта өңдеуін қамтамасыз
етеді.
Негізгі қалақшалы элеваторлардың барлық операцияның астықпен
орындалған қамтамасыз ету есебінен анықтауға болады. Астықпен операция
кезінде уақыты бойынша жоба тапсырмасы тоқтаған кезде берілген кестемен
жетекшілік жасап, келтірілген технологиялық жобаның нормасына сай жасау
керек.
Қалақшалы элеваторлар әртүрлі өндірістерде қолдануға беріледі.
Ленталы қалақшалы элеватор мыналардан тұрады: тірек табан, құбыр,
кертік лента, шөміш, серіппелі муфты және редуктор моторы. Ол диірмен және
құрама жем өндіріс зауыттарында қолданылады. Ленталы қалақшалы элеватор
астықтың тік орналасуына арналған. Ол секциялы құбыр, жетек тетігі, шөміш,
тірек табаннан тұрады.
НПЗ – 20 Техникалық мінездемесі
Салмағы 0,76 тм3, ылғалдылығы 20% дейін,
арамшөп қоспалары 10% дейінгі
астықтарды тасымалдаудың бір сағаттағы өнімділігі
20
Лентаның қозғалыс жылдамдығы, мc
2,53
Қалақшаның сыйымдылығы, л
1,5
Қалақшаның адымы, мм
180
Электрқозғалтқыштың белгіленген қуаттылығы, кВт
2,2
Габариттық өлшемдер, мм
1755x1135x20000
Салмағы (12 метр биіктікте), кг
837
2.6 НПЗ – 20 Техникалық қызмет көрсету
ТҚК деп – техниканың жұмыс қабылетін сақтау және жөндеу, белгіленген
қызметін атқару, сақтау сияқты кешенді операциларды айтамыз. Оның құрамына
бақылау – тексеру жұмыстары, техникалық жағдайды бақылау, тазалау, майлау,
болтылармен біріктірілген бөліктерді қатайту және ағымдық бақылау жұмыстары
кіреді.
Дер кезінде дұрыс көрсетілген ТҚК пайдалануға сенімділік пен кепілдік
береді. ТҚК пайдалану барысында және сақталу мерзімінде де өткізілуі керек.
Қолданыс кезіндегі ТҚК мынадай түрлерден тұрады:
• Пайдалану барасындағы ТҚК;
• Әрбір ауысымдық ТҚК;
• Бірінші ТҚК.
Пайдалану барасындағы ТҚК машинаны шарушылық жұмыстарына дайындау
барысында, жұмысқа қосу кезінде, және жұмыс аяқталған кезде.
Ауысымдық ТҚК – әрбір 8 – 10 сағаттық жұмыс біткен соң көрсетіледі.
Алғашқы ТҚК 240 сағаттық жұмыстан соң көрсетіледі. Сақтауға арналған ТҚК
сақтауға дайындау барысында, сақтау кезеңінде және сақтаудан шығарар кезде
жүргізіледі. Сақтауға дайындау кезеңіндегі ТҚК жұмыс біткеннен кейін дереу
жүргізіледі. Сақтау кезіндегі ТҚК екі айда бір реттен кем емес машинаның
жалпы жағдайын тексеру арқылы жүргізіледі. Сақтаудан шығару кезіндегі ТҚК
шаруашылық жұмыстары басталардың алдында жүргізіледі.
2.7 Гидравликалық автомобиль көтергіші ГАП – 2Ц Техникалық
сипаттамасы және оған ТҚК
Агрегат құрылыс бөлігінен тұрады. Шанақ блок тірегі іргетастың астында
орналасқан. Аумақ автомобиль көтергіші үшін арналған, сондай – ақ пандус
автокөліктің автомобиль көтергішіне енуіне, металлды арматуралар (ферма,
шанақ т.б.) машиналар және құрылғылар аумақта блок шанағының жөнделуіне
арналған; құрылғыға гидравликалық автомобиль көтергіш ГАП – 2Ц жатады.
2.8 ГАП – 2Ц Техникалық қызмет көрсету
Майдың деңгейін тексеру: а) цилиндрдегі майдың мөлшерін тексеру; ә)
аралық тіреуіштегі май деңгейі; б) агрегаттарға бір орталықтан бөлінетін
гидравликалық жүйенің бағытындағы майдың деңгейі.
2.9 Техникалық қызмет көрсету жұмыстарын жоспарлау
Күнделікті қызмет көрсету жұмыстары.
Техникалық қызмет көрсету жұмыстарын жоспарлау.
Кешендегі машиналар мен жабдықтарға техникалық қызмет көрсетудің
тиімділігі оны жоспарлау және қызмет жұмыстар есебінің дұрыстығына
байланысты болады.
Кесте 2.1 - Механизмдердің құрамдық сипаттамасы
№ пп Машиналар мен жабдықтар Маркасы Саны
1 Дән тазалағыш ОВП – 20 2
2 Триерлік блок БТ – 10 2
3 Қалақшалы нория НПЗ – 20 1
4 Гидравликалық автомобиль көтергіш ГАП – 2Ц 1
5 Желдеткіш СВМ – 6М 1
Жоспарлау барысында техникалық қызмет көрсету күнделікті және оқтынды
түрлерінің есептері топтық жүргізіледі.
Есеп үшін қажетті деректер
Жұмыскерлер және техникалық жабдықтар санын анықтау үшін төмендегідей
деректер қажет:
1. Кешендер саны.
2. Машина және жабдықтар номенклатурасы.
3. Техникалық қызмет көрсету түрлері.
4. Техникалық қызмет көрсету кезеңдіктері.
5. Техникалық қызмет көрсету станциясына қашықтық.
6. Қызмет ететін аймақтағы жолдағы жағдайы.
Күнделікті қызмет көрсету (КҚК) жұмыстарын есептеу.
Әр кешендер үшін КҚК еңбек сыйымдылығын анықтау формуласы:
QКҚК=КҚКi * ni * Дi (2.1)
Осында:
ТКҚК - i мүптегі бір КҚК еңбек сыйымдылығы, сағ;
Ni - i типтегі машиналар саны, дана;
Дi – машинаның жылдық немесе кезеңдік жұмыс, тәулік;
m – машиналар тип саны;
1. Дән тазалағыш.
Qкқк = 1×2×210=420 адам сағат.
2. Триерлік блок.
Qкқк = 2,76×2×270=1490,4 адам сағат.
3. Қалақшалы нория.
Qкқк = 1,33×1×210=279,3 адам сағат.
4. Гидравликалық автомабиль көтергіш.
Qкқк = 0,78×1×30=23,4 адам сағат.
5. Желдеткіш.
Qкқк = 2,4×1×60=144 адам сағат.
QКҚК=кқк = 2357,1 адам сағат.
Осыдан кейін орташа жылдық немесе кезеңдік қажет слесарь – реттегіш
саны (Морт) төмендегі формуламен анықталады:
Морт = (2.2)
Осында:
λр – слесарь – реттегіштің шақпауының регламентталған коэфиценті
(жұмыскерлердің демалысқа шыққан және ауырып қалғандағы ауыстыру
қарастырылған);
Др – есептелетін кезеңдегі жұмыс ұзақтығы тәулік;
Тф – жұмыс аусым ұзақтығы, сағат;
Морт =
Тәулік бойынша КҚК жұмыс көлемін орындауға қатынасты нақтылы слесарь –
реттеуіш саны анықтау формуласы
М (2.3)
Осында:
Qтәулік – КҚК тәулік жұмыс көлемі, сағат.
Qтәулік =
M
КҚК жұмыстарын тиімді атқару үшін слесарь – реттеушілер арасында кешен
ішіндегі негізгі жол қосылыс ғимараттарды бөліп берген ұтымды болады.
Осындай жағдайда олардың әр қайысысына нақлылы машина жабдықты анықтап беру
керек.
Машина мен жабдықтардың тәулік бойында үзіліспен пайдалатын ескерсек,
слесарь – реттеуіш екі аусымды етіп ұйымдастырған ұтымды болады.
Слесарь – реттеуіштер арасында КҚК жұмыстар көлемін әр ғимараттарына
(Ткқк) машиналар жиынтығы бойынша төмендегі формуламен анықтайды:
Tкқк.fкқк×ni (2.4)
Осында:
Tкқк.f – бір машина жиынтығы бойынша КҚК еңбек сиымдылығы, сағат.
Ыңғайлы болу үшін осы еңбек сиымдылықты сызба түрінде орналастырылған
дұрыс. Осыдан кейін ғымарат жабдықтарды олардың тәулік бойындағы жұмыс
істеу тәртібіне сәйкес слесарь – реттеуштерді топтарға боледі.
Топтардың жұмыс үрдістері жоспар сызбасында көрсетіледі.
Кесте 2.2 - Ферма, кешен ғимараттардағы КҚК сиымдылықтары.
Ғимараттар Еңбексиымдылық, сағат
№ 1 1
Барлығы 1
Кесте 2.3 - Ғимараттардағы слесарь – реттеуіштер топтарының жоспар сызбасы
Топтар Ғимараттар
1
№ 1 +
Слесарь – реттеуіштер жұмыстарын ұйымдастырғандағықойылатын талаптар.
1. Аусым бойынша жұмыспен қамтамасыз ету біркелкі жағдайда және
түстенуге үзіліс ескерілуі керек;
2. Бір машинадан екінші және бір ғимаратан екіншіге аусулар минималды
болу керек;
3. Стационарлық сақтандырушы, бидай шығару транспартерлер және түрлі
қондырғылардың жұмыс кезінде қатынасуы қажет.
Слесары – реттеушіштердің аусымдық жұмыспен қамтуы нолмативпен ауытқуы
7 ... 8 % мөлшерінде болуы керек.
Машиналарды кезеңдік қызымет жөндеу жұмыстарының есебі.
Аудан орталықтарында кезеңдік жөндеу жұмыстары үшін мамандандырылған
мекеме орналасқан. Ондағы слесарь – жөндеушілер топтары қарастырылады. Олар
шаруашылықтағы кешендегі, дән тазалағыш агрегаттарына және жабдықтарына,
дәнді бірінші өңдеу жабдықтарына, сонымен қатар жөндеу жұмыстарын, электр
жабдықтарына кезеңдік техникалық қызымет көрсетіледі.
Жоспарланған кезеңді техникалық қызмет (ТҚ-1,ТҚ-2) жұмыстары еңбек
сиымдылығын 90-95 % шаруашылықтағы шебер – реттеуштер тобы атқарады ал
қалған 5 – 10 % - ын келісім шарт ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz