Бетон мен темірбетон өндіріс цехы
I. Кіріспе . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
II. Өндіріс туралы жалпы мағлұмат . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
IІІ. Технологиялық бөлім . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
IV. Бұйымның номенклатурасы . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
4.1. Үлкен конструкцияны стендалық әдіспен өндіру. . . . . . . . . . . . 11
4.2. Шикізаттар мен жартылай фабрикаттар . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14
4.3. Кәсіпорынның, цехтың немесе объектінің жұмыс істеу режимі . . 16
4.4. Жылумен өңдеудің әдісін негіздеу және жылумен өңдеу тәртібін таңдау . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
4.5. Жылумен өңдеуді конструктивті есептеу . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
V. Техника қауіпсіздік ережелері . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
VI. Қоршаған ортаны қорғау . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
VII. Қорытынды . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
VIIІ. Қолданылған әдебиеттер тізімі . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
II. Өндіріс туралы жалпы мағлұмат . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
IІІ. Технологиялық бөлім . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
IV. Бұйымның номенклатурасы . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
4.1. Үлкен конструкцияны стендалық әдіспен өндіру. . . . . . . . . . . . 11
4.2. Шикізаттар мен жартылай фабрикаттар . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14
4.3. Кәсіпорынның, цехтың немесе объектінің жұмыс істеу режимі . . 16
4.4. Жылумен өңдеудің әдісін негіздеу және жылумен өңдеу тәртібін таңдау . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
4.5. Жылумен өңдеуді конструктивті есептеу . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
V. Техника қауіпсіздік ережелері . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
VI. Қоршаған ортаны қорғау . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
VII. Қорытынды . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
VIIІ. Қолданылған әдебиеттер тізімі . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
Бетон мен темірбетон құрылыстың барлық саласында қолданылады. Басқа материалдармен салыстырғанда оның артықшылықтары көп. Конструкцияның жұмыс істеу уақыты, ағаш, металл және басқа, материалдардан өндірілген бұйымдар мен конструкцияларға қарағанда әлдеқайда ұзақ. Олардың артықшылығы сол, материалдардың (құм, шағыл, су) көп бөлігі (85-90% массасынан) - жергілікті материалдар; бастапқы материалдар мен дайындау әдістердің негізінде, әр түрлі физика - химиялық қасиеті бар бетон мен темірбетоннан кез келген пішін мен өлшемдегі (ірі өлшемді, жұқа қабырғалы, күмбездер мен оралмалы қабыршақтар) бұйымдар, материалдар мен конструкцияларды өндіруге болады.
Ғимараттар мен құрылымдық құрылыстарда құрастырмалы темірбетонды бұйымдар мен конструкцияларды - іргетастық блоктар, қабырғалық панельдер жабылым плиталары мен қабатаралық плиталар, сатылы торлар, колонналар, арқалықар, қақпалар қолданлады.
Темірбетон конструкциялары тағайындалуы мен толтырғыш түріне қарай жеңіл және ауыр, бірқабатты және көпқабатты, әрленген және фактуралы, қабатсыз болып бөлінеді.
Қазіргі кезде құрастрмалы темірбетон мен конструкииялардың бір уақытта массасын азайту мен өлшемдерін ұлғайту бағытында ғылыми -зерттеу жұмыстары жүргізілуде.
Мұндай шешімнің зілзалалы аудандарда ғимараттар мен үйлер салу кезінде маңызы зор, себебі олар жанбайды, шірімейді, пайдалану кезінде жеткілікті түрде тұрақтылығы мен шыдамдылығы бар.
Темірбетон алғаш рет Францияда жасалды, бастапқы кезде одан қарапайым бұйымдар дайындалды: терезе мен есік маңдайшалары, жаблым плиталар, т. б. Кейінірек ғимараттың кейбір элементтерін темірбетоннан құймалы әдісепен дайындай бастады.
Өзінің шығармашылығын темірбетонның эстетикалық қасиетін анықтауға арнаған тұңғыш сәулетші О. Перре болды.
Осы материалдың маңызды артықшылықтарының бірі - тікелей конструкцияны дайындау процесінде әсемдік беттерді алу мүмкіндігін қалыптастыру.
Қазақстан Республикасында құрастырмалы темірбетон бұйымдарын XX ғасырдың 50 - жылдарында гидротехникалық құрылыстардың салынуына орай шығара бастады.
Ғимараттар мен құрылымдық құрылыстарда құрастырмалы темірбетонды бұйымдар мен конструкцияларды - іргетастық блоктар, қабырғалық панельдер жабылым плиталары мен қабатаралық плиталар, сатылы торлар, колонналар, арқалықар, қақпалар қолданлады.
Темірбетон конструкциялары тағайындалуы мен толтырғыш түріне қарай жеңіл және ауыр, бірқабатты және көпқабатты, әрленген және фактуралы, қабатсыз болып бөлінеді.
Қазіргі кезде құрастрмалы темірбетон мен конструкииялардың бір уақытта массасын азайту мен өлшемдерін ұлғайту бағытында ғылыми -зерттеу жұмыстары жүргізілуде.
Мұндай шешімнің зілзалалы аудандарда ғимараттар мен үйлер салу кезінде маңызы зор, себебі олар жанбайды, шірімейді, пайдалану кезінде жеткілікті түрде тұрақтылығы мен шыдамдылығы бар.
Темірбетон алғаш рет Францияда жасалды, бастапқы кезде одан қарапайым бұйымдар дайындалды: терезе мен есік маңдайшалары, жаблым плиталар, т. б. Кейінірек ғимараттың кейбір элементтерін темірбетоннан құймалы әдісепен дайындай бастады.
Өзінің шығармашылығын темірбетонның эстетикалық қасиетін анықтауға арнаған тұңғыш сәулетші О. Перре болды.
Осы материалдың маңызды артықшылықтарының бірі - тікелей конструкцияны дайындау процесінде әсемдік беттерді алу мүмкіндігін қалыптастыру.
Қазақстан Республикасында құрастырмалы темірбетон бұйымдарын XX ғасырдың 50 - жылдарында гидротехникалық құрылыстардың салынуына орай шығара бастады.
1. Еремин И.Ф. Процесс и аппараты в технологии строительных материалов. -М. Высшая школа, 1981г.
2. Борщ И.М. и др. Процессы и аппараты в технологии строительных материалов: -Киев: Высшая школа. 1981г.
3. А.А. Борщевский, А.С. Ильин Механическое оборудование для производство строительных материалов и изелий. Москва «Высшая школа» 1987г.
4. Соловьев В.И. и др.Проектирование предприятий сборного железобетона. Алматы. 1987г.
5. Горчаков Г.И. Строительные материалы – М.В. школ, 1981г.
6. Ахвердов И.Н. Основы физики бетона – М., строй издат, 1981г.
7. Прыкин Б.В. Проектирование и оптимизация технологических процессов заводов и сборного железобетона. –Киев; В. Школа, 1976г.
8. Оборудование для производство строительных материалов и работ. Справочник. – Москва: Стройинформ, 2006г.
9. Понятие строительной керамики Горчаков Г. И. Строительные материалы: учебное пособие для высших учебных заведений/ Г.И. Горчаков, Ю.М.Баженов; под общ. ред. Г. И. Горчакова . - Владимир: Союзполиграфпром, 1986. - 686.
10. Наназашвили И. Х. Строительные материалы, изделия и конструкции: Справочник. – М.: Высш. шк., 1990. – 495 с.: ил.
11. Строительные материалы / Г. Н. Масленникова, Р. А. Мамаладзе, С. Мидзута, К. Коумото; Под. Ред. Г. Н. Масленниковой. – М.: Стройиздат, 1991. – 320 с.: ил.
12. Үдербаев С. С. Құрылыс материалдары: қасиеттері және өндірілуі. Оқу құралы. – Қызылорда, «Тұмар», 2007 ж, - 208 бет.
13. Сәулеттік материалтану. Жоғары оқу орындарындағы сәулеттік және құрылыс мамандықтары студенттеріне арналған оқулық/ Авт. А. Кулибаев, У. Бишімбаев, Е. Қасымов, Қ. Бисенов. – Алматы: ИздатМаркет, 2006. – 504 бет.
14. СНиП РК/ Справочник. – Алматы, 2002., ҚР ҚНжЕ/ Анықтамалық нұсқау. – Алматы: ИздатМаркет, 2008.
15. Горчаков Г.И. Құрылыс материалдары. Аударған Темірқұлов Т.Т. – Алматы 2000. – 397 б
16. Перегудов В.В., Роговой М.И. Тепловые процессы и установки в технологии строительных изделий и деталей. М. 1983,
17. Бойко В.Е., Тихомиров Е.В. Тепловая обработка в производстве сборного железобетона. – Киев.: Будiвельник, 1987. – 144 с.
18. Руководство по тепловой обработке бетона и железобетонных изделий. – М.: Стройиздат, 1974. – 31 с.
19. Кокшарев В. Н. Тепловые установки : учебник для вузов по спец. "Пр-во строит. изделий и конструкций" /Кокшарев Валерий Николаевич, Кучеренко Александр Антонович. - Киев: Выща шк., 1990. - 335 с.
2. Борщ И.М. и др. Процессы и аппараты в технологии строительных материалов: -Киев: Высшая школа. 1981г.
3. А.А. Борщевский, А.С. Ильин Механическое оборудование для производство строительных материалов и изелий. Москва «Высшая школа» 1987г.
4. Соловьев В.И. и др.Проектирование предприятий сборного железобетона. Алматы. 1987г.
5. Горчаков Г.И. Строительные материалы – М.В. школ, 1981г.
6. Ахвердов И.Н. Основы физики бетона – М., строй издат, 1981г.
7. Прыкин Б.В. Проектирование и оптимизация технологических процессов заводов и сборного железобетона. –Киев; В. Школа, 1976г.
8. Оборудование для производство строительных материалов и работ. Справочник. – Москва: Стройинформ, 2006г.
9. Понятие строительной керамики Горчаков Г. И. Строительные материалы: учебное пособие для высших учебных заведений/ Г.И. Горчаков, Ю.М.Баженов; под общ. ред. Г. И. Горчакова . - Владимир: Союзполиграфпром, 1986. - 686.
10. Наназашвили И. Х. Строительные материалы, изделия и конструкции: Справочник. – М.: Высш. шк., 1990. – 495 с.: ил.
11. Строительные материалы / Г. Н. Масленникова, Р. А. Мамаладзе, С. Мидзута, К. Коумото; Под. Ред. Г. Н. Масленниковой. – М.: Стройиздат, 1991. – 320 с.: ил.
12. Үдербаев С. С. Құрылыс материалдары: қасиеттері және өндірілуі. Оқу құралы. – Қызылорда, «Тұмар», 2007 ж, - 208 бет.
13. Сәулеттік материалтану. Жоғары оқу орындарындағы сәулеттік және құрылыс мамандықтары студенттеріне арналған оқулық/ Авт. А. Кулибаев, У. Бишімбаев, Е. Қасымов, Қ. Бисенов. – Алматы: ИздатМаркет, 2006. – 504 бет.
14. СНиП РК/ Справочник. – Алматы, 2002., ҚР ҚНжЕ/ Анықтамалық нұсқау. – Алматы: ИздатМаркет, 2008.
15. Горчаков Г.И. Құрылыс материалдары. Аударған Темірқұлов Т.Т. – Алматы 2000. – 397 б
16. Перегудов В.В., Роговой М.И. Тепловые процессы и установки в технологии строительных изделий и деталей. М. 1983,
17. Бойко В.Е., Тихомиров Е.В. Тепловая обработка в производстве сборного железобетона. – Киев.: Будiвельник, 1987. – 144 с.
18. Руководство по тепловой обработке бетона и железобетонных изделий. – М.: Стройиздат, 1974. – 31 с.
19. Кокшарев В. Н. Тепловые установки : учебник для вузов по спец. "Пр-во строит. изделий и конструкций" /Кокшарев Валерий Николаевич, Кучеренко Александр Антонович. - Киев: Выща шк., 1990. - 335 с.
Жоспары
I. Кіріспе . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
II. Өндіріс туралы жалпы мағлұмат . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . 4
IІІ. Технологиялық бөлім . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . 8
IV. Бұйымның номенклатурасы . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . 11
4.1. Үлкен конструкцияны стендалық әдіспен өндіру. . . . . . . . . . .
. 11
4.2. Шикізаттар мен жартылай фабрикаттар . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . .14
4.3. Кәсіпорынның, цехтың немесе объектінің жұмыс істеу режимі . . 16
4.4. Жылумен өңдеудің әдісін негіздеу және жылумен өңдеу тәртібін
таңдау . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
4.5. Жылумен өңдеуді конструктивті есептеу . . . . . . . . . . . . . .
. . . . 22
V. Техника қауіпсіздік ережелері . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . 28
VI. Қоршаған ортаны қорғау . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . 30
VII. Қорытынды . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
VIIІ. Қолданылған әдебиеттер тізімі . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . 33
I. Kiрicпe
Бетон мен темірбетон құрылыстың барлық саласында қолданылады. Басқа
материалдармен салыстырғанда оның артықшылықтары көп. Конструкцияның жұмыс
істеу уақыты, ағаш, металл және басқа, материалдардан өндірілген бұйымдар
мен конструкцияларға қарағанда әлдеқайда ұзақ. Олардың артықшылығы сол,
материалдардың (құм, шағыл, су) көп бөлігі (85-90% массасынан) - жергілікті
материалдар; бастапқы материалдар мен дайындау әдістердің негізінде, әр
түрлі физика - химиялық қасиеті бар бетон мен темірбетоннан кез келген
пішін мен өлшемдегі (ірі өлшемді, жұқа қабырғалы, күмбездер мен оралмалы
қабыршақтар) бұйымдар, материалдар мен конструкцияларды өндіруге болады.
Ғимараттар мен құрылымдық құрылыстарда құрастырмалы темірбетонды
бұйымдар мен конструкцияларды - іргетастық блоктар, қабырғалық панельдер
жабылым плиталары мен қабатаралық плиталар, сатылы торлар, колонналар,
арқалықар, қақпалар қолданлады.
Темірбетон конструкциялары тағайындалуы мен толтырғыш түріне қарай
жеңіл және ауыр, бірқабатты және көпқабатты, әрленген және фактуралы,
қабатсыз болып бөлінеді.
Қазіргі кезде құрастрмалы темірбетон мен конструкииялардың бір уақытта
массасын азайту мен өлшемдерін ұлғайту бағытында ғылыми -зерттеу жұмыстары
жүргізілуде.
Мұндай шешімнің зілзалалы аудандарда ғимараттар мен үйлер салу кезінде
маңызы зор, себебі олар жанбайды, шірімейді, пайдалану кезінде жеткілікті
түрде тұрақтылығы мен шыдамдылығы бар.
Темірбетон алғаш рет Францияда жасалды, бастапқы кезде одан қарапайым
бұйымдар дайындалды: терезе мен есік маңдайшалары, жаблым плиталар, т. б.
Кейінірек ғимараттың кейбір элементтерін темірбетоннан құймалы әдісепен
дайындай бастады.
Өзінің шығармашылығын темірбетонның эстетикалық қасиетін анықтауға
арнаған тұңғыш сәулетші О. Перре болды.
Осы материалдың маңызды артықшылықтарының бірі - тікелей конструкцияны
дайындау процесінде әсемдік беттерді алу мүмкіндігін қалыптастыру.
Қазақстан Республикасында құрастырмалы темірбетон бұйымдарын XX
ғасырдың 50 - жылдарында гидротехникалық құрылыстардың салынуына орай
шығара бастады.
II. Өндіріс туралы жалпы мағлұмат
Құрылыста қолданылатын темірбетон конструкциялары екі әдіспен
дайындалады: тікелей объектіде (құймалы) және зауыттар мен полигондарда
(құрастырмалы) қалыпталады.
Com денелі конструкцияларды жасау үшін алдымен қалып жинастырылады.
Қалыптың іш жағы бетон қоспасы жабысып қалмауы үшін майланады, осыдан кейін
арматуралы каркас орнықтырылады және бетон қоспасы төселеді. Ашық ауада 7-
10 тәулік қатайған соң, егер конструкция қоспасының беті қыздырылатын
болса, онда 26-30 сағаттан кейін қалып ажыратылады. Қыс айларында
температура 3-4°С жеткенде цементтің гидратациялану процесі тыйылады. Егер
қатаймаған бетон мұзданса, конструкцияның соңғы беріктігі 50-60% дейін
азаяды.
Темірбетон элементтері арнайы темірбетон зауыттарында немесе
механикаландырылған алаңдарда (полигондар) дайындалады. Құрастырмалы
темірбетон элементтерінен тұрғызылды ғимараттардың құндылығы, құймалы
темірбетонды ғимараттарға қарағанда едәуір қымбат.
Бетон тура табиғи тас сияқты, қысатын күшке жақсы қарсыласады. Бірақ
оның созылу мен майысуға беріктігі табиғи тасты материалдарға қарағанда
төмен. Бетонның осы кемшілігін жақсарту үшін, ол болатты арматурмен
қаңқаланады. Арматура деген латын сөзі, аудармасы -қарулану, кернеу
деген мағынаны білдіреді. Егер бетон болатты өзек немесе тормен қаңқаланған
болса, оны темірбетон деп атайды.
Ашық ауада қатаю кезінде бетон көлемі шамалы өзгереді - шөгу орын
алады. Бетонның шөгуін мына жағдаймен түсіндіруге болады: цемент тасының
қатаю процесінде артық суы буланып, бетоннан ұшады. Осының нәтижесінде жүйе
қысылады, яғни шөгеді. Мұның өзі қатаю процесінде бетон қоспасы мен
арматураның берік тістенуіне септігін тигізеді. Арматураның саны өскен
сайын, оның бетонмен жанасып, тістесетін беті көбейеді және темірбетонды
конструкцияның беріктігі артады. Қатаю кезінде бетонның арматурамен жабысу
беріктігі ұлғаяды.
Тереңдігі 30 см бетон қоспасына орныққан диаметрі 3 cм болатты ілмек,
бетон қатайып болған соң, массасы 5-6 т жүкті көтере алады.
Бетонның арматурамен жақсы тістесуі темірбетонның тартылу мен майысуға
беріктігін өсіруді қамтамасыз етеді. Әдете, ауданы 1 см2 ауданына түскен
күшті қабылдауға қабілетті. Темірбетон бұйымдарын дайындауда, арматураны
коррозиядан сақайтын сыртқы бетонды қабаттың қалыңдығы 1,0-2,5 см болады.
Бетонның тартылысқа беріктігі, оның қысқандағы беріктігімен
салыстырғанда 15-20 есе аз. Темірбетон бұйымдарында осы кемшілік жоқ,
себебі ондағы тартылыс күштерін арматура қабылдайды. Бірақ ұзақ уақыт
пайдалану кезінде, темірбетонды конструкцияның тартылыс аймақтарында,
өлшемдері 0,2 мм аз ұсақ жарықшалар пайда болады.
Нормативті құжатардың талаптары мұндай жарықшалардың болуына рұқсат
етеді. Бірақ олардың кеңеюіне орай арматураның коррозиясы дами бастайды,
себебі бетонның қорғағыш қабаты бұзылады. Осының нәтижесінде барлық
темірбетон конструкциясының беріктігі кемиді. Қорғағыш сыртқы қабаттың
қалыңдығын 35 мм дейін өсірсек, конструкцияның жалпы массасы ұлғаяды.
Конструкцияда арматура әрқилы функция орындайды. Тартылыс күшін
қабылдайтын арматура темірбетон бұйымдарының тартылыс күшін қабылдайтын
аймаққа орналасқан. Монтажды арматура арматуралық қаңқа мен бетон
конструкциясының жұмыс бірлігін қамтамасыз етіп, конструкцияны көтеріп
орнықтыруда, тасымалдау және құрастыруда қажет бөлшек болып табылады.
Қамыттар бетон конструкциясында сызаттың пайда болу қауіптілігн азайтады
және құрастырғыш пен жұмысшы арматуралардың басын біріктіреді.
Арматуралық қаңқаны бетон дайындайтын қалыпқа қатты бекітіп төсейді.
Бұл ретте қалыптау кезінде толтырылатын, арматураны қорғайтын бетон
қабатына орын қалдырылады.
Арматуралы каркастарды дайындау. Темірбетон констукцияларын дайындау
кезінде әдетте, арматуралық каркастар пайдаланылады. Дәнекерленген
арматуралық каркастар көбінесе тұрғын және қоғамдық ғимараттарды тұрғызуда
қолданылады. Кішігірім құрылыс объектілерінде, әсіресе, құймалы бетондарда
арматуралы каркасты дайындау қолмен құрастыру әдісі арқылы іске асырылады.
Мұндай әдісті жақын арада механикаландырылған арматуралық цехтар болмаған
жағдайда қолданылады. Бұл ретте өлшемдері бірдей арматураны каркаста жұмсақ
болатты сыммен біріктіреді.
Механикаландырылған арматуралық цехтарда арматуралық сымдарды түзеп
кеседі, ал диаметрі 14 мм дейінгі арматуралық өзектерді арнайы машиналарда
бөлшектейді.
Арматуралық торлар мен каркастарды, арматураларды тікелей бірнеше
нүктеде дәнекерлеуге мүмкіндік жасайтын, нүктелі дәнекерлейтін жабдықтарда
дайындайды. Ол үшін торлы схема бойынша орныққан арматураларды қиылысу
нүктелерінде қысып жақындастырады және олар арқылы ток жіберіледі.
Нәтижесінде осы қиылысқан нүктелерде жоғарғы температурада пайда болады
және ұзақтығы 0,5 секунд уақытында арматураның сыртқы қабаты балқиды және
пісіп бір - біріне жапсырылады.
Темірбетон конструкцияларын дайындауда жұмысшы арматураларды тиімді
пайдалану мақсатымен оларды бетон қоспасын төсер алдында алдын ала
кернейді. Арматураны кернеу темірбетон конструкцияларының майысуға
беріктігін артыру үшін өте үлкен маңызы бар.Қазіргі уақытта темірбетон
зауыттарында арматураны алдын-ала кернеудің бірнеше әдістері қолданылады:
1. Болатты арматура электротермиялық әдіспен кернеледі.
2. Арматуралы өзек домкраттың жәрдемімен кернеледі.
3. Темірбетонды арқалықтар мен фермаларды өндірістік жағдайда дайындау
кезінде, олардың ішінде арнайы тесіктер қалдырылады.
Темірбетон дайындау зауытына жатады: цемент, толтырғыш және арматура
қосымшалары, арматура, бетонараластыру, қалыптау цехтары, компрессорлық
насос, қосымша қызмет бөлігі және т.б.
Жобалау үрдісі жоба шешімдерінің тиімді жолымен негізгі принциптерді
сақтап жүргізіледі. Ең маңызды болып вариантты табылады. Онда технико-
экономикалық көрсеткішті көтеру және керекті шартты орындау әрекеті
орындалады.
Қолайлы вариантты барлық вариантты толық тексеріп, бағалап, ішіндегі
әртүрлі критерияға жауап беретін вариант таңдалынады. Қолайлы вариантты
таңдағанда негізгі критерия болып табылады: өндіріс сипаттамасы-техникалық
қамту дәрежесі және технологиялық үрдістің мінездемесі; көлік,
энергетикалық, шикізат және т.б. шарттар. Зиян өндіріс өнім қайтымын жою,
табиғи және жасанды жарық дәрежесі, шу, сілкін; өрт сөндіру және арнайы
мінездемелер, өртке қауіпті категория үймерет пен ғимараттың отқа
төзімділігі, арнайы шарт, жұмыс орнын ұйымдастыру және еңбек шарты-ішкі
көлемін және сыртқы сипатын дайындау, ішкі ауданмен сыртқа байланыс
жасау.Критерия тобы және оның дәрежесі олардың қажеттілігіне байланысты
өзгеруі мүліктің, олар жоба шешімінде тағайындалады.
Негізгі корпустың жобалағанда жобалаушы келесі технологиялық шартты
орындау керек: қалыптау тізбегінде жұмыстың ыңғайлылығы көлік ағымының
дәлдігі, берілген метрологиялык жағдайды орындау жұмыс орнын жарықпен
қамталасыз ету, құрылыс-сәулетті шешімдердін унификациялау шартын және
экономика шартын орындау.
Жалпы негізгі корпусты жобалағанда ғимарат енін 18 м, ал биіктігін 12 м
алады. Ені бойынша крандар қондырылады салмақ көтергіштерімен 10, 15, 25-
негізгі корпус каркасын жаңартылған жиналмалы темірбетон конструкциясынан
жасалынады: бағана, ферма, жабу плиталар, кран балкалары. Қабырғасы
жиналмалы темірбетон панелінен жасалады. Әрлеу қондырғылады қалыптау
цехының дайын бұйым қойма жағынан 6 м биіктікте орналасады. Осы қондарғы
астында трансформаторлық подстанция, таратқыш және сантех қондырғылар
тұрады.Арматура цехы ұзындығы 144 м бойы бір енін алады. Бұл орта қуатты
зауыттарға қолайлы болады. Арматура цех енін салмақ көтергіші 5т кранмен
қамтамасыз етеді.
Негізгі корпус іргесіне дайын өнім қоймасы тіркеледі. Қоймаға ең
қолайлы ені 24 м; бұндай енімен қойма ауданы толык пайдаға асады және кран
саны азаяды. Дайын өнім қоймасына жан жақтан теміржол және авто көлік жолы
келуге тиіс. Толтырғыш қоймасы жалпы типті жобалармен қабылдайтын,
штабелдің үстінгі және астыңғы галереясымен жабық штабельді қойма, жабық
силосты т.б. Ең қолайлысы штабельді қойма болып келеді.
Цемент қоймасында дайын типтерден тағайындайды. Көбінесе қойманы
автоматизация силос түрінде алады. Цементті тасымалдау сығылған ауамен
жасалынады. Қойма бетонараластырғыш цехының қасында орналасады. Бетон
араластыру бөлігі көп қабатты, жылытпалы, қос әйнектелген болып жобаланады.
Каркас - жиналмалы темірбетон.
III. Технологиялық бөлім
Темірбетон - бетоннан және болатты арматурадан, монолитті жалғанған
және конструкцияда тұрақты жұмыс жасаушы бұйым.
Құрама темірбетон бұйымдарын және конструкцияларын негізінен сызықты,
жазықты, блокты жэне көлемді етіп шығарады. Сызықты түріне бағаналар,
фермалар, ригельдер, балкалар, прогондар; жазықты түріне - жабын плиталары,
қабырга панельдері және қоршаулар, бункерлер мен резервуарлар қабырғалары
және т.б.; блокты түріне - массивті іргетастар, үй асты қабырғалары және
т.б.; көлемді түріне - санитарлы-техникалық кабиналар, блокты бөлмелер,
құдықтардың сақиналары жэне т.б. жатады.
Көліктік жабдықтаудың шарттары бойынша элементтердің үзындығы ережеге
сәйкес 25м аспауы қажет, ені Зм жэне массасы 25т. Негізінде бұйымдарды
пісірілген торлармен, каркастармен және ірілендірілген арматура блоктарымен
армирлейді.
Құрама темірбетон конструкциялары үшін тығыздығы, беріктігі, аязға
төзімділігі және су өткізбеуі кең диапазондағы бетондарды қолданады.
Мысалы, нақты емес т.б. койструкцияларда тығыздығы 2200-2500 кгм3, М 150-М
800 маркілі ауыр бетонды, тығыздығы 1200-2200 кгм3 кеуекті толтырғышты
конструкциялы М 150-М 500 маркілі бетонды кеңінен қолданылады; ал қоршаушы
конструкция үшін тығыздығы 700-1000 кгм3, М 50-М 100 маркілі бетонды
қолданады.
Үлкен талаптар номинальді өлшемді түрлі құрама конструкцияға қойылады,
сонымен қатар бетонның арматуралық стержень бетіне дейінгі қорғау қабатының
қалыңдығына, бұл өлшемдер әр бұйым түріне стандарт, жұмыс сызбалары және
техникалық шарттар бойынша қойылады. Көптеген бұйымдардың шекті ауытқулары
(плиталар, панельдер, бағаналар, балкалар 1 және т.б.) 4-10 мм, ал қорғаушы
қабаттары — 3-5 мм-ден аспауы қажет.
Темірбетон фермаларын монтаждау
4.3.1 - сурет.
Темірбетон формаларына арналған бетон маркалары мен кластары
3.2 – кесте.
Марка 1 1 ам үшін Ұзындығы, мм Ені, мм Биіктігі
дананың дана , мм
салмағы,
тн
ФБ 18 II – 6А7.960 2 17940 240 3000
IV
ФБ 18 ІІ - 7.960 2 17940 240 3000
6К
7
ФБ 18-8 A III9.200 2 17940 280 3000
ФБ 18 -9 A 10.500 2 17940 280 3000
III
ФБ24ІV-9AIV 14.800 1 23940 280 3300
ФБ 24-9К7 14.800 1 23940 280 3300
ФБ24-5 AІІI 10.500 2 23940 240 3300
ФБМ 18 II-6 A8.300 2 17940 240 3000
IV
ФБМ 18 II- 8.300 2 17940 240 3000
6K 7
ФБМ24ІV- 15.100 1 23940 280 3300
9AIV
ФБМ 24 -9К7 15.100 1 23940 280 3300
3ФС 18-5-Ф 7.800 2 17940 250 2450
III
4 ФС 18-78-А9.400 2 1 7940 300 2450
III
3 ФС 24-6 A 10.500 2 23940 300 2950
III
ФПУ-5 10.300 2 1 1960 550 3400
ПФ 120-6 3.460 5 11800 180 1950
ПФ 180-6 6.575 3 1 7700 240 2950
IV. Бұйымның номенклатурасы.
4.1. Үлкен конструкцияны стендалық әдіспен өндіру.
Өндірістің стенділі әдісінде бұйымдарды қалыптау станционарлы
қозғалмайтын қалыптарда дайындалады, ал қондырғы бір қалыптан екіншісіне
ауысып отырады. Бұйымды жылумен өңдеу, қалыпта, жүзеге асады. Бетон
қоспасының тығындалуы аспалы немесе тереңдік дірілдеткіштермен жүзеге
асады. Стеділі әдістің айырмашылығы барлық технологиялық үрдістер
(арматуралық каркастарды орналастыру, қалыптау, бетонның қатуы қалыпты
тазалау және т.б.) бір орында жасалады. Бұл тәсіл аз шығынды, өте аз
сериялы өнім шығаруда үнемді. Стенділі технологияны ашық полигондарда,
жабық цехтарда ұзын ауыр конструкцияны өндіруде қолданады. Бетонды тегіс
алаңға негізделген жазық стенділер кең тараған. Жұмысты ұйымдастыру тәсілі
бойынша стенділерді созылған, пакетті қысқа деп бөледі. Созылмалы
стенділерді көлденең қимасы үлкен ұзын бұйымдарды, пакетті көлденең қимасы
аз қысқа бұйымдарды өндіргенде қолданады. Қысқа стенд жекелеген қалыптау
бөлімдерінен тұрады. Бұларда алдын- ала кернеуленген темір-бетон қалыптары,
балкалар және т.б.
Өндірістің стенділі технологияның есебі.
Қысқа және ұзын стенділі сызықтардың негізгі есептеу параметрі болып
бұйымды стендіде дайындау технологиялық циклінің ұзақтығы болып табылады,
яғни бір стендінің айналым ұзақтығы. Екінші есептеу параметрі болып
стендіде бір уақытта қалыптанған бұйымның жалпы саны болып табылады.
Ұзақ және қысқа стенділердің жылдық өнімділігі.
П г = BрhnV Tст (4.1.1)
мұндағы Врһ - жабдық жұмысының жылдық қоры.
V- әр жасалған бұйым көлемі. м3
n- стендіде бір уақытта қалыптанатын бұйым саны.
Тст- стендінің бір айналым ұзақтығы. сағ
Тст = Тп + ТН+Та + Тф + Ту. (4.1.2)
мұндағы, Тп - қалыптан босату ұзақтығы, созу уақыты, арматура кесу.
стендіден бұйымды түсіру, бөлшектерді тазарту майлау және стендіде орнату
ұзақтығы
Тп - арматураны орналастыру, тарату және тарту ұзақтығы.
Та - кернеуленбеген арматуралар мен қосалқы бөлшектерді, бетондауға
дайындау және бақылау кернеуіне дейін арматураны созу ұзақтығы.
Тф - бетон қоспасын тығыздау мен қалыптау ұзақтығы
Ту - жылумен өндеу және ұстау ұзақтығы.
Стендінің бір тәуліктегі айналу коэффициенті. Kоб=24Tст
Мысал 1.1. 2000м3 өнімділік үшін стендттің санын және жылдық
өнімділігін анықтау керек. Стендіде бір уақытта 2,54 м көлемді бұйым
жасалынады. Есептеу параметрі стендінің бір айналымы үшін 4.1.1 кестесінде
көрсетілген.
Стендінің айналым ұзақтығын есептеуге арналған параметрлер
4.1.1 – кесте.
Қақпақты алу және бұйымды стенттен босату, Tр.и., caғ. 0,15+0,42
вкладышты алу, tc.в., caғ. 0,12
Арматура кесіндісін және керілуді шешу, tс.н., caғ. 0,13+0,24
Бұйымдарды алу және көлікпен жеткізу, tс.и., сағ. 0,26
Қалыпты тазалау және майлау tч.с.ф сағ 0,52
Қосымша бөлшек ілмешегін орналастыру. Tу.п., caғ 0,15
Алдынала кернеуленген. Tн.н , caғ 0,05
Каңқаны орналастыру. Tу.к. сағ 0,56
Қалыпты жинау. tс.ф., caғ 0,5
Темір сынаны орналастыру, tу.в., сағ 0,12
Соңғы керу, tО.H, сағ 0,05
Бетондау, tб., сағ 0,27
Бетті әшекейлеу, tО.П., caғ 0,58
Қапақты орналастыру, tу.к., caғ 0,15
Жылуылғалды өңдеу, tтво,caғ 15
Шешуі: Стендтің жылдық өнімділігі (м3)
Пг = ВрhпV Тст
Тст = tр.и. + tс.в. + tс.н. + tч.с.ф + tу.н. + tп.п. + tу.к. + tс.ф. +
tу.в. + tо.н. + tб. + tо.п. + tу.к. + tс.ф. + tу.в. + tо.и. + tб + tо.н. +
tу.к. + tтво
Мұндағы: tр.и. - қақпақты алуға және бұйымды стенттен босатуға кететін
уақыт, сағ:
tс.н. - керуді және арматура қалдығын алуға кететін уақыт, сағ;
tс.и. - көлікпен тасуға және бұйымды алуға кететін уақыт, caғ;
tч.с.ф. - қалыпты тазалауға және майлауға кететін уақыт, сағ:
tу.п. - қосымша бөлшек ілмешегім орналастыруға кететін уақыт, сағ:
tп.н. - қайта керуте кететін уақыт, caғ;
tу.к. - қосымша бөлшектер және қаңқаны орналастыруға кететін уақыт,
сағ;
tс.ф. - қалыпты жинау уақыты, caғ;
tу.в. - вкладышты орналастыру уақыты, caғ:
tо.н. - ақырғы керуге кететін уақыт, caғ;
tб - бетондау уақыты, caғ;
tо.п. - бетті әшекейлеу уақыты, caғ;
tу.к. - қақпақты орналастыруға кететін уақыт, caғ:
tтво - жылуылғалды өңдеуге кететін уақыт, caғ.
Тст =(0,15+0,42 )+0,1 2+(0,13+0,24)+0,26+0,52+0,15+0,05+0 ,56+0,5+0,12+
+0,05+1,27+0,58+0,15+(2+1+4+7+1)=20 ,27 caғ:
Пг=255·16·1·2,5420,27=511,26 м3
30 000м3 өнімділік үшін 30 000:511,26=58, 67=59 стендінің пролеті
енгізілген.
Мысал 1.2 30 000м3 өнімділігін ферманың жылдық стендтің санын анықтау
керек. Өлшенген бұйым көлемі 2,62 м3. стендте бір бұйым құралады. Есептеу
параметрі бір айналым стенд үшін 4.1.2 кестесінде көрсетілген.
Стендінің айналым ұзақтығын есептеуте арналған параметрлер
4.1.2 – кесте.
Бұйымды Арматураны Керілген бетон Жылуды
стендіден төсеу, оны арматураны қоспасын өңдеу. Ту,
босатуға, керуді керу және және қосымша тығыздау сағ
жұмсартуға, орналастыру бөлшектерді және
арматураны кесу, 50%-ке дейін.орналастыру, орналастыру
бұйымды алу, Тн, сағ арматураны Тср, ч
тазарту, майлау. керу, Та, сағ
Тп, ч
2,5 1,3 0,05 1,35 14
Шешуі: Айналу өнімділігін (1.2), ал жылдық өнімділікті (1.1)
формуласынан аламыз.
ТСТ = 2,5+1,3+0,05+1,35+14=20сағ
ПГ = 255* 16* 1*2*2,6220=534,5 м3
4.1.1 - сурет. Темірбетон фермалары
4.2. Шикізаттар мен жартылай фабрикаттар
Темірбетон - бетоннан және болатты арматурадан, монолитті жалғанған
және конструкцияда тұрақты жұмыс жасаушы бұйым. Бетонның сапасы көбінесе
пайдаланған материалға байланысты. Бетонға материалды дұрыс таңдау, бетонға
қойылатын талап деп түсінеміз. Сол материалдың өзінің қасиеті бетон
технологиясында eң маңызды орын алады. Бұл кезде бетон өндіруде цементті
үнемдеу және еңбек өнімділігі жоғары болады. Беріктілік, пайдалану
ұзактылығы және бетонның тағы да басқа қасиеттері шикізат материалдарының
сапасына байланысты болады.
Цементтің түрі мен маркасы бетонның беріктілігімен анықталады. Ауыр
бетондар үшін келесі цемент маркалары ұсынылады:
Егер цементтің маркасы бетонның маркасынан жоғары болатын болса, онда
микротолтырғыштар қолдану керек, яғни майдаланған тау жыныстары мен
өндірістік қалдықтар (доменді шлактар, күлдер және т.б.)
Бетон маркасы, класы және цемент маркасының беонға тәуелдідігі.
4.2.1 – кесте.
Бетон класы
В 7.5 В 10 B 15 В 25 В 30 В 40 В 45 Бетон маркасы
М 100 М 150 М 200 М 300 М 400 М 500 М 600 Цемент маркасы
300 300 400 400 500 550-600 600
Әртүрлі жылу ылғалдылық жағдайында катаятын бетондар үшін цемент
таңдағанда, цементтің минералогиялық құрамын, майдалау жұқалығы мен
құрамындағы минералогиялық және т.б. толтырғыштарды ескерген жөн.
Бетон араласпасын дайындау үшін және бетонға су себу үшін Құрамында
зиянды химиялық қоспалар жоқ ауыз су мен табиғи су қолданылады. Зиянды
химиялық қоспаларға: сульфаттар, минералды және органикалық қышқылдар,
майлар және т.б. жатады. Өндірістік, ағынды және шалшықты суларды
пайдалануға болмайды.
Бетон үшін судың жарамдылығын химиядық анализ арқылы анықтайды, сонымен
қатар бетон үлгілерін беріктікке сынау арқылы анықтайды. Егер 28 тәулікте
қатайған бетон үлгісінің беріктілігі, кәдімгі ауыз судан жасалған бетон
үлгісінің беріктілігінен жоғары болса онда бетон дайындауда пайдаланылатын
су жарамды деп есептелінеді.
Қатты тау жыныстарының қирау нәтижесінде пайда болған дәндерінің
ірілігі 0,14 - тен 5 мм - ге дейінгі табиғи құмды ауыр бетон дайындау үшін
майда толтырғыш есебінде пайдаланылады. Құмның химиялық құрамы тау
жыныстарына байланысты әртүрлі болады. Көбінесе кварцты және слюдалы құмдар
кездеседі. Оның ішінде әкті құм көбірек кездеседі.
Жасанды құмды қатты және тығыз тау жыныстарынан ұсақтау арқылы алады.
Олардың құрамында зиянды химиялық қоспалар кездеспейді. Бірақта құмды
ұсақтау қымбатқа түседі, сондықтан оны беріктігі жоғары бетон өндірісінде
қолданыдады. Ауыр бетон дайындау үшін құмның құрамына және құнына басты
назар аударады.
Құмның дәндік құрамы дәндерінің әр түрлі өлшемдерімен сипатталады.
Дәндік құрамын анықтау үшін құмды өлшемдері (мм) 5; 2,5; 1,25; 0,63; 0,315;
және 0,14 сита арқылы өткізеді. Алдымен жеке қалдықты (%) әр-ситадағы
(а2,5, а1,25, а0.63 және т.б.). сосын толық қалдықты (А2,5, A 1,25, А0,63
жәнс т.б.) анықтайды. Әр ситадағы толық қалдық сол ситадағы жеке қалдықтың
және одан жоғары орналасқан сита қалдықтарының қосындысына тең, яғни
А0,63=а0,63+а1,25+а2,5. Толық қалдықтың мөлшері құмның дәндік құрамының
сипаттамасы болып табылады.
Ауыр бетон дайындау үшін толтырғыш есебінде қиыршық тас пен шағыл тас
қолданылады.
Қиыршық тас - жұмсақ қоспа, оны әртүрлі қатты тау жынысты үлкен
бөлшектерді уату арқылы алынады, алынған қоспа дәндерінің өлшемі әртүрлі
(5...70мм) бөлек фракцияларға бөлінеді. Еленген өлшемдері 3мм аз бөліктерін
құм ретінде пайдаланады. Қиыршық тастың малтастан айырмашылығы сүйір
бұрышты түрі және дәндерінің кедір-бұдыр беттері, малтасқа қарағанда
қиыршық тастын цемент-құмды ертіндісімен ілінісуі жақсы. Қиыршық таста
зиянды органикалық қоспалар көп емес.
Қиыршық таспен малтас дәндерінің өлшеміне байланысты фракцияларға
бөлінеді: 5...10, 10...20, 20...40 және 40...70мм. қиыршық таспен малтастың
барлық фракцияларында дәндердің барлық өлшемі болу керек, берілген фракция
үшін үлкенінен кішісіне дейін.
Темірбетон конструкцияларын кернеулік және кернеулік емес
арматуралармен арматуралайды.
Темірбетон конструкцияларын армирлеу үшім 40-тай болат маркалары
қолданылады. Арматуралық болаттар таңдау конструкцияның түріне байланысты
өзгереді. Сонымен қатар ғимараттар мен үймереттер эксплуатациялауға
байланысты.
Зауытқа түсетін арматуралық болат стержень және сым түрінде металл
қоймаларында сақталады. Металл қоймасынан арматуралық болатты өндіру
орнындағы цехта транспорттайды. Бұл процесс арматуралық болаттар даярлау,
оны тазалау және жөндеу, қаңқалардыды, арматуралық торларды жасау үшін
элементтер даярдау. Торлардың және қаңқалардың пісірілуі, көтеру ілмектерін
және бұйым түрлерін дайындайды. Арматуралық элементтерді даярлау үшін
пайдаланушы болаттар жоба талабына сәйкес орнатылуы керек. Бақылау
орнатылады: арматуралық болаттар сапасына, пісірмелер және коррозияға қарсы
жабындар сапасына.
Темірбетон конструкцияларын армирлеу - өндірісте маңызды элемент,
белгілі бір мөлшерде ғимарат пен үймереттің мәңгіліктігін аңықтайды.
Арматураның жайы конструкция негізінде қатаң жарияланған.
4.3. Кәсіпорынның, цехтың немесе объектінің жұмыс істеу режимі
Мекеменің өндіріс қуатын есепке алдуды әдетте, құрама темірбетонның
барлық номенклатурасы бойынша ағымдағы жылдың бірінші қаңтарынан бастайды.
Есепке алғанда техникалық қондырғылардың қандай күйде тұрғанын ескермейді
(яғни жұмыс атқара ала ма, әлде жоқпа). Резервті қондырғыны қуаттылық
есебіне алмайды.
Мекеменің өндіріс қуатын өндіру қондырғының техникалық немесе жобалық
нормаларға, алаңның қолданылуына, бұйымның еңбек сыйымдылығына, шикізат пен
материалдардың шығынына сәйкес есепке алынады.
Мекеменің өндіріс қуаттылығын үздіксіз үдеріс бойынша есептегенде,
қондырғының жұмыс уақытының мүмкіншілік максималді қоры ретінде бір жылдағы
күнтізбе күнінің санын және жөндеуге, қондырудын жұмыс істемей тұрған күнін
есептемегенде бір күндегі 24 caғ. қабылдаған жөн.
Өндірістің үздіксіз үдерісі кезінде уақыттың күнтізбелік қорын,
демалыс, мереке және мереке алдындағы қысқартылған күндерді, сонымен қатар
ескертілген жөндеу күндерін есептемей қабылдаған жөн.
Егер цех екі ауысым бойынша жұмыс істесе, онда екі ауысымды режим
қабылдаған жөн. Қуаттылықтын көлемін есептемегенде қарапайым қондырғылар
есепке алынбайды, яғни жұмыс күштерінің, отындарының, шикізаттарының,
электроэнергияның жетіспеуінен тудырытын; сонымен қатар жұмыс уақытының
жоғалуы тек қана орнына келтірілген шығындар ескеріледі.
Мекемелердің өндіріс қуатының көлемі тұрақты болмайды және жаңа
техникалардың, технологиялық қондырғылардың енуімен өзгеріп отырады.
Ескі технологиялық қондырғылардың орнын жаңа, профессивті автоматизациямен,
механизациямен алмастырылады. Өндіріс қуатып есептегенде мынадай
мекемелердің жұмыс режимін қабылдауға болады.
Мекеме режимінің тағайындауы бойынша бір күндік жұмысшылар ауысымының
саны (бір жылдық өңдеуді есептемегенде) ... ... ... 3
Жылу өңдеу үшін бір күндік жұмысшылар ауысымының саны ... ...3
5 күндік аптадағы бір жылғы жұмысшылар сағат саны:
Бір ауысымды жұмыс
2084
Екі ауысымды жұмыс
4168
Үш ауысымды жұмыс
6252
Егер мекеме өндірісте ең жақсы технико - экономикалық көрсеткіштерге ие
болса және құрылыста қажетті материалдармен қамтамасыз етіп, еңбек
ресурстары мен материалдар шығындарын мимимальді қорданса, онда ол оңтайлы
болып табылады.
4.3.2 - сурет. 1ФС24...4ФС24 өлшемді фермалар
4.3.4 - сурет. 1ФБС18...4ФБС18 өлшемді фермалар
4.4. Жылумен өңдеудің әдісін негіздеу және жылумен өңдеу тәртібін
таңдау
Темірбетон бұйымдар өндірісінің технологиясы мынадай кезекпен жүретін
негізгі операциялардан тұрады:
Бетон араласпасын дайындау және арматураны дайындау
Арматураны қалыпқа орнату
Бетон араласпасын салып (құйып) нығыздау
Ыстық бумен өңдеу
Бұйымдарды қалыптан босату
Қалыптарды тазалау және майлау
Жоғарыда көрсетілген операциялардың қандай жағдайда өткізілетініне
байланысты құрама темірбетон бұйымдары мынадай үш схема: 1) әр операцияның
сәйкесінше поста постан постқа жылжитын қалыпта орындау; 2) барлық
операцияларды бірінен соң бірін жерде жылжымайтын қалыпта орындау; 3) бұйым
дарды лентада (қалыпсыз) үзіліссіз дірілдетіп нығыздау арқы лы өндіріледі.
Бірінші схема бойынша бұйымдар конвейерде не ағымды агрегатты тізбекте
жасалынады . Конвейер типтері аз бұйымдарды көп дана қылып өндіру үшін
пайдаланылады . Бұл технология мүмкіншілігінше көп операцияларға постарға
бөлінген. Мұнда конвейердің қажетті аспаптармен, машиналармен т.б.
жабдықталған әр постында бір ғана операция орындалады. Сондықтан болашақ
темірбетон бұйымның өлшемдеріне сай қалып конвейердщ әр постына тоқталып,
операция біткен соң келесі постқа жылжиды. Бірінші постта қалып тазаланады,
екінші поста қалыпта арматура орнатылады, үшінші поста қалыпқа бетон
араласпасы салынады. Келесі поста араласпа дірілдеткіште нығыздалыгады.
Конвейерді басқару пультінде әр поста операциялар орындалып болғанын
көрсетілген лампалар жағылғаннан соң оператор кнопканы басып, бүкіл
конвейерді бір ағымды, яғни әр постыдағы қалыпқа келесі постқа жылжытады.
Егер әр түрлі бұйымдар аз мөлшерде өндірілетін болса, онда ағымды -
агрегаты технологияны қолданған тиімді. Бұл жағдайда технологиялық
операциялар негізінде үзіліссіз, бірінен соң бірі орындалатын жұмыс
постарында жүргізіледі. Мұның конвейерлік әдістен айырмашылығы - кейбір
операциялар: арматураны орналастыру, бетон араласпасын салу, оны нығыздау
бір поста. Мысалы центрифугада орындалуы мүмкін, ал қалып бір постан келесі
постқа көпір кранмен, тельфермен т.б. жеткізіледі; бұйымның (бетонның)
қатаюын тездету келесі поста - мерзімді (оқтын - оқтын) жұмыс істейтін бу
камерасында өткізіледі.
Екінші схема бойынша темірбетон бұйымдары стендте немесе касетада
барлық технологиялық операцияларды бір жерде орындау арқылы орындалады.
Стенд тәсілі бойынша қалып горизонтальды (көлденең), ал кассета әдісі
бойынша - вертикальді (тік) орналасады. Бетон араласпасын нығыздау үшін
қалыпқа орнатылатын немесе араласпаға батырылатын дірілдеткіш қолданылады.
Ал нығыздалған қоспаны тез қатайту үшін қалыптардың көйлегі араласпасына
ыстық бу ендіріледі. Бұйымдарды тік түрінде қалыптау аз орын алады.
Сондықтан бүл кассета әдісінің негізгі артықшылығы болып саналады.
Үшінші схема бойынша, темір бетон бұйымдарын дірілдетіп прокаттау үшін
толық автоматтандырылған стан қолданылады. Станда бетон қоспасы айналмалы
бірліктер арасында қысым мен дірілдің бір мезгілде тигізетін әсерінен
сағатына 25 м жылдамдықпен үзіліссіз жылжитын металдан жасалған лентада
нығыздалынады. Стан өте өнімді, сағатына 80 м² дейін панельдер шығарады.
Станда тек бір түрлі бұйым шығарылады: басқа түрлі бұйым өндіруге ауысу
үшін станды қайта құру қажет. Өндірістің стенділі әдісі кезінде бұйым
стационарлы қалыптарда қалыпталынады және олар қалыптау орнында қатаяды. Ал
технологиялық қондырғылар және оның жұмыс тізбегін қамтамасыз етушілер
стендте бір формадан екінші формаға жылжып отырады.
Кернеумен армирленген ұзын өлшемді сызықты конструкцияларды ұзын
стендте (ұзындығы 75-150м және одан да ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
I. Кіріспе . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
II. Өндіріс туралы жалпы мағлұмат . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . 4
IІІ. Технологиялық бөлім . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . 8
IV. Бұйымның номенклатурасы . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . 11
4.1. Үлкен конструкцияны стендалық әдіспен өндіру. . . . . . . . . . .
. 11
4.2. Шикізаттар мен жартылай фабрикаттар . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . .14
4.3. Кәсіпорынның, цехтың немесе объектінің жұмыс істеу режимі . . 16
4.4. Жылумен өңдеудің әдісін негіздеу және жылумен өңдеу тәртібін
таңдау . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
4.5. Жылумен өңдеуді конструктивті есептеу . . . . . . . . . . . . . .
. . . . 22
V. Техника қауіпсіздік ережелері . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . 28
VI. Қоршаған ортаны қорғау . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . 30
VII. Қорытынды . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
VIIІ. Қолданылған әдебиеттер тізімі . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . 33
I. Kiрicпe
Бетон мен темірбетон құрылыстың барлық саласында қолданылады. Басқа
материалдармен салыстырғанда оның артықшылықтары көп. Конструкцияның жұмыс
істеу уақыты, ағаш, металл және басқа, материалдардан өндірілген бұйымдар
мен конструкцияларға қарағанда әлдеқайда ұзақ. Олардың артықшылығы сол,
материалдардың (құм, шағыл, су) көп бөлігі (85-90% массасынан) - жергілікті
материалдар; бастапқы материалдар мен дайындау әдістердің негізінде, әр
түрлі физика - химиялық қасиеті бар бетон мен темірбетоннан кез келген
пішін мен өлшемдегі (ірі өлшемді, жұқа қабырғалы, күмбездер мен оралмалы
қабыршақтар) бұйымдар, материалдар мен конструкцияларды өндіруге болады.
Ғимараттар мен құрылымдық құрылыстарда құрастырмалы темірбетонды
бұйымдар мен конструкцияларды - іргетастық блоктар, қабырғалық панельдер
жабылым плиталары мен қабатаралық плиталар, сатылы торлар, колонналар,
арқалықар, қақпалар қолданлады.
Темірбетон конструкциялары тағайындалуы мен толтырғыш түріне қарай
жеңіл және ауыр, бірқабатты және көпқабатты, әрленген және фактуралы,
қабатсыз болып бөлінеді.
Қазіргі кезде құрастрмалы темірбетон мен конструкииялардың бір уақытта
массасын азайту мен өлшемдерін ұлғайту бағытында ғылыми -зерттеу жұмыстары
жүргізілуде.
Мұндай шешімнің зілзалалы аудандарда ғимараттар мен үйлер салу кезінде
маңызы зор, себебі олар жанбайды, шірімейді, пайдалану кезінде жеткілікті
түрде тұрақтылығы мен шыдамдылығы бар.
Темірбетон алғаш рет Францияда жасалды, бастапқы кезде одан қарапайым
бұйымдар дайындалды: терезе мен есік маңдайшалары, жаблым плиталар, т. б.
Кейінірек ғимараттың кейбір элементтерін темірбетоннан құймалы әдісепен
дайындай бастады.
Өзінің шығармашылығын темірбетонның эстетикалық қасиетін анықтауға
арнаған тұңғыш сәулетші О. Перре болды.
Осы материалдың маңызды артықшылықтарының бірі - тікелей конструкцияны
дайындау процесінде әсемдік беттерді алу мүмкіндігін қалыптастыру.
Қазақстан Республикасында құрастырмалы темірбетон бұйымдарын XX
ғасырдың 50 - жылдарында гидротехникалық құрылыстардың салынуына орай
шығара бастады.
II. Өндіріс туралы жалпы мағлұмат
Құрылыста қолданылатын темірбетон конструкциялары екі әдіспен
дайындалады: тікелей объектіде (құймалы) және зауыттар мен полигондарда
(құрастырмалы) қалыпталады.
Com денелі конструкцияларды жасау үшін алдымен қалып жинастырылады.
Қалыптың іш жағы бетон қоспасы жабысып қалмауы үшін майланады, осыдан кейін
арматуралы каркас орнықтырылады және бетон қоспасы төселеді. Ашық ауада 7-
10 тәулік қатайған соң, егер конструкция қоспасының беті қыздырылатын
болса, онда 26-30 сағаттан кейін қалып ажыратылады. Қыс айларында
температура 3-4°С жеткенде цементтің гидратациялану процесі тыйылады. Егер
қатаймаған бетон мұзданса, конструкцияның соңғы беріктігі 50-60% дейін
азаяды.
Темірбетон элементтері арнайы темірбетон зауыттарында немесе
механикаландырылған алаңдарда (полигондар) дайындалады. Құрастырмалы
темірбетон элементтерінен тұрғызылды ғимараттардың құндылығы, құймалы
темірбетонды ғимараттарға қарағанда едәуір қымбат.
Бетон тура табиғи тас сияқты, қысатын күшке жақсы қарсыласады. Бірақ
оның созылу мен майысуға беріктігі табиғи тасты материалдарға қарағанда
төмен. Бетонның осы кемшілігін жақсарту үшін, ол болатты арматурмен
қаңқаланады. Арматура деген латын сөзі, аудармасы -қарулану, кернеу
деген мағынаны білдіреді. Егер бетон болатты өзек немесе тормен қаңқаланған
болса, оны темірбетон деп атайды.
Ашық ауада қатаю кезінде бетон көлемі шамалы өзгереді - шөгу орын
алады. Бетонның шөгуін мына жағдаймен түсіндіруге болады: цемент тасының
қатаю процесінде артық суы буланып, бетоннан ұшады. Осының нәтижесінде жүйе
қысылады, яғни шөгеді. Мұның өзі қатаю процесінде бетон қоспасы мен
арматураның берік тістенуіне септігін тигізеді. Арматураның саны өскен
сайын, оның бетонмен жанасып, тістесетін беті көбейеді және темірбетонды
конструкцияның беріктігі артады. Қатаю кезінде бетонның арматурамен жабысу
беріктігі ұлғаяды.
Тереңдігі 30 см бетон қоспасына орныққан диаметрі 3 cм болатты ілмек,
бетон қатайып болған соң, массасы 5-6 т жүкті көтере алады.
Бетонның арматурамен жақсы тістесуі темірбетонның тартылу мен майысуға
беріктігін өсіруді қамтамасыз етеді. Әдете, ауданы 1 см2 ауданына түскен
күшті қабылдауға қабілетті. Темірбетон бұйымдарын дайындауда, арматураны
коррозиядан сақайтын сыртқы бетонды қабаттың қалыңдығы 1,0-2,5 см болады.
Бетонның тартылысқа беріктігі, оның қысқандағы беріктігімен
салыстырғанда 15-20 есе аз. Темірбетон бұйымдарында осы кемшілік жоқ,
себебі ондағы тартылыс күштерін арматура қабылдайды. Бірақ ұзақ уақыт
пайдалану кезінде, темірбетонды конструкцияның тартылыс аймақтарында,
өлшемдері 0,2 мм аз ұсақ жарықшалар пайда болады.
Нормативті құжатардың талаптары мұндай жарықшалардың болуына рұқсат
етеді. Бірақ олардың кеңеюіне орай арматураның коррозиясы дами бастайды,
себебі бетонның қорғағыш қабаты бұзылады. Осының нәтижесінде барлық
темірбетон конструкциясының беріктігі кемиді. Қорғағыш сыртқы қабаттың
қалыңдығын 35 мм дейін өсірсек, конструкцияның жалпы массасы ұлғаяды.
Конструкцияда арматура әрқилы функция орындайды. Тартылыс күшін
қабылдайтын арматура темірбетон бұйымдарының тартылыс күшін қабылдайтын
аймаққа орналасқан. Монтажды арматура арматуралық қаңқа мен бетон
конструкциясының жұмыс бірлігін қамтамасыз етіп, конструкцияны көтеріп
орнықтыруда, тасымалдау және құрастыруда қажет бөлшек болып табылады.
Қамыттар бетон конструкциясында сызаттың пайда болу қауіптілігн азайтады
және құрастырғыш пен жұмысшы арматуралардың басын біріктіреді.
Арматуралық қаңқаны бетон дайындайтын қалыпқа қатты бекітіп төсейді.
Бұл ретте қалыптау кезінде толтырылатын, арматураны қорғайтын бетон
қабатына орын қалдырылады.
Арматуралы каркастарды дайындау. Темірбетон констукцияларын дайындау
кезінде әдетте, арматуралық каркастар пайдаланылады. Дәнекерленген
арматуралық каркастар көбінесе тұрғын және қоғамдық ғимараттарды тұрғызуда
қолданылады. Кішігірім құрылыс объектілерінде, әсіресе, құймалы бетондарда
арматуралы каркасты дайындау қолмен құрастыру әдісі арқылы іске асырылады.
Мұндай әдісті жақын арада механикаландырылған арматуралық цехтар болмаған
жағдайда қолданылады. Бұл ретте өлшемдері бірдей арматураны каркаста жұмсақ
болатты сыммен біріктіреді.
Механикаландырылған арматуралық цехтарда арматуралық сымдарды түзеп
кеседі, ал диаметрі 14 мм дейінгі арматуралық өзектерді арнайы машиналарда
бөлшектейді.
Арматуралық торлар мен каркастарды, арматураларды тікелей бірнеше
нүктеде дәнекерлеуге мүмкіндік жасайтын, нүктелі дәнекерлейтін жабдықтарда
дайындайды. Ол үшін торлы схема бойынша орныққан арматураларды қиылысу
нүктелерінде қысып жақындастырады және олар арқылы ток жіберіледі.
Нәтижесінде осы қиылысқан нүктелерде жоғарғы температурада пайда болады
және ұзақтығы 0,5 секунд уақытында арматураның сыртқы қабаты балқиды және
пісіп бір - біріне жапсырылады.
Темірбетон конструкцияларын дайындауда жұмысшы арматураларды тиімді
пайдалану мақсатымен оларды бетон қоспасын төсер алдында алдын ала
кернейді. Арматураны кернеу темірбетон конструкцияларының майысуға
беріктігін артыру үшін өте үлкен маңызы бар.Қазіргі уақытта темірбетон
зауыттарында арматураны алдын-ала кернеудің бірнеше әдістері қолданылады:
1. Болатты арматура электротермиялық әдіспен кернеледі.
2. Арматуралы өзек домкраттың жәрдемімен кернеледі.
3. Темірбетонды арқалықтар мен фермаларды өндірістік жағдайда дайындау
кезінде, олардың ішінде арнайы тесіктер қалдырылады.
Темірбетон дайындау зауытына жатады: цемент, толтырғыш және арматура
қосымшалары, арматура, бетонараластыру, қалыптау цехтары, компрессорлық
насос, қосымша қызмет бөлігі және т.б.
Жобалау үрдісі жоба шешімдерінің тиімді жолымен негізгі принциптерді
сақтап жүргізіледі. Ең маңызды болып вариантты табылады. Онда технико-
экономикалық көрсеткішті көтеру және керекті шартты орындау әрекеті
орындалады.
Қолайлы вариантты барлық вариантты толық тексеріп, бағалап, ішіндегі
әртүрлі критерияға жауап беретін вариант таңдалынады. Қолайлы вариантты
таңдағанда негізгі критерия болып табылады: өндіріс сипаттамасы-техникалық
қамту дәрежесі және технологиялық үрдістің мінездемесі; көлік,
энергетикалық, шикізат және т.б. шарттар. Зиян өндіріс өнім қайтымын жою,
табиғи және жасанды жарық дәрежесі, шу, сілкін; өрт сөндіру және арнайы
мінездемелер, өртке қауіпті категория үймерет пен ғимараттың отқа
төзімділігі, арнайы шарт, жұмыс орнын ұйымдастыру және еңбек шарты-ішкі
көлемін және сыртқы сипатын дайындау, ішкі ауданмен сыртқа байланыс
жасау.Критерия тобы және оның дәрежесі олардың қажеттілігіне байланысты
өзгеруі мүліктің, олар жоба шешімінде тағайындалады.
Негізгі корпустың жобалағанда жобалаушы келесі технологиялық шартты
орындау керек: қалыптау тізбегінде жұмыстың ыңғайлылығы көлік ағымының
дәлдігі, берілген метрологиялык жағдайды орындау жұмыс орнын жарықпен
қамталасыз ету, құрылыс-сәулетті шешімдердін унификациялау шартын және
экономика шартын орындау.
Жалпы негізгі корпусты жобалағанда ғимарат енін 18 м, ал биіктігін 12 м
алады. Ені бойынша крандар қондырылады салмақ көтергіштерімен 10, 15, 25-
негізгі корпус каркасын жаңартылған жиналмалы темірбетон конструкциясынан
жасалынады: бағана, ферма, жабу плиталар, кран балкалары. Қабырғасы
жиналмалы темірбетон панелінен жасалады. Әрлеу қондырғылады қалыптау
цехының дайын бұйым қойма жағынан 6 м биіктікте орналасады. Осы қондарғы
астында трансформаторлық подстанция, таратқыш және сантех қондырғылар
тұрады.Арматура цехы ұзындығы 144 м бойы бір енін алады. Бұл орта қуатты
зауыттарға қолайлы болады. Арматура цех енін салмақ көтергіші 5т кранмен
қамтамасыз етеді.
Негізгі корпус іргесіне дайын өнім қоймасы тіркеледі. Қоймаға ең
қолайлы ені 24 м; бұндай енімен қойма ауданы толык пайдаға асады және кран
саны азаяды. Дайын өнім қоймасына жан жақтан теміржол және авто көлік жолы
келуге тиіс. Толтырғыш қоймасы жалпы типті жобалармен қабылдайтын,
штабелдің үстінгі және астыңғы галереясымен жабық штабельді қойма, жабық
силосты т.б. Ең қолайлысы штабельді қойма болып келеді.
Цемент қоймасында дайын типтерден тағайындайды. Көбінесе қойманы
автоматизация силос түрінде алады. Цементті тасымалдау сығылған ауамен
жасалынады. Қойма бетонараластырғыш цехының қасында орналасады. Бетон
араластыру бөлігі көп қабатты, жылытпалы, қос әйнектелген болып жобаланады.
Каркас - жиналмалы темірбетон.
III. Технологиялық бөлім
Темірбетон - бетоннан және болатты арматурадан, монолитті жалғанған
және конструкцияда тұрақты жұмыс жасаушы бұйым.
Құрама темірбетон бұйымдарын және конструкцияларын негізінен сызықты,
жазықты, блокты жэне көлемді етіп шығарады. Сызықты түріне бағаналар,
фермалар, ригельдер, балкалар, прогондар; жазықты түріне - жабын плиталары,
қабырга панельдері және қоршаулар, бункерлер мен резервуарлар қабырғалары
және т.б.; блокты түріне - массивті іргетастар, үй асты қабырғалары және
т.б.; көлемді түріне - санитарлы-техникалық кабиналар, блокты бөлмелер,
құдықтардың сақиналары жэне т.б. жатады.
Көліктік жабдықтаудың шарттары бойынша элементтердің үзындығы ережеге
сәйкес 25м аспауы қажет, ені Зм жэне массасы 25т. Негізінде бұйымдарды
пісірілген торлармен, каркастармен және ірілендірілген арматура блоктарымен
армирлейді.
Құрама темірбетон конструкциялары үшін тығыздығы, беріктігі, аязға
төзімділігі және су өткізбеуі кең диапазондағы бетондарды қолданады.
Мысалы, нақты емес т.б. койструкцияларда тығыздығы 2200-2500 кгм3, М 150-М
800 маркілі ауыр бетонды, тығыздығы 1200-2200 кгм3 кеуекті толтырғышты
конструкциялы М 150-М 500 маркілі бетонды кеңінен қолданылады; ал қоршаушы
конструкция үшін тығыздығы 700-1000 кгм3, М 50-М 100 маркілі бетонды
қолданады.
Үлкен талаптар номинальді өлшемді түрлі құрама конструкцияға қойылады,
сонымен қатар бетонның арматуралық стержень бетіне дейінгі қорғау қабатының
қалыңдығына, бұл өлшемдер әр бұйым түріне стандарт, жұмыс сызбалары және
техникалық шарттар бойынша қойылады. Көптеген бұйымдардың шекті ауытқулары
(плиталар, панельдер, бағаналар, балкалар 1 және т.б.) 4-10 мм, ал қорғаушы
қабаттары — 3-5 мм-ден аспауы қажет.
Темірбетон фермаларын монтаждау
4.3.1 - сурет.
Темірбетон формаларына арналған бетон маркалары мен кластары
3.2 – кесте.
Марка 1 1 ам үшін Ұзындығы, мм Ені, мм Биіктігі
дананың дана , мм
салмағы,
тн
ФБ 18 II – 6А7.960 2 17940 240 3000
IV
ФБ 18 ІІ - 7.960 2 17940 240 3000
6К
7
ФБ 18-8 A III9.200 2 17940 280 3000
ФБ 18 -9 A 10.500 2 17940 280 3000
III
ФБ24ІV-9AIV 14.800 1 23940 280 3300
ФБ 24-9К7 14.800 1 23940 280 3300
ФБ24-5 AІІI 10.500 2 23940 240 3300
ФБМ 18 II-6 A8.300 2 17940 240 3000
IV
ФБМ 18 II- 8.300 2 17940 240 3000
6K 7
ФБМ24ІV- 15.100 1 23940 280 3300
9AIV
ФБМ 24 -9К7 15.100 1 23940 280 3300
3ФС 18-5-Ф 7.800 2 17940 250 2450
III
4 ФС 18-78-А9.400 2 1 7940 300 2450
III
3 ФС 24-6 A 10.500 2 23940 300 2950
III
ФПУ-5 10.300 2 1 1960 550 3400
ПФ 120-6 3.460 5 11800 180 1950
ПФ 180-6 6.575 3 1 7700 240 2950
IV. Бұйымның номенклатурасы.
4.1. Үлкен конструкцияны стендалық әдіспен өндіру.
Өндірістің стенділі әдісінде бұйымдарды қалыптау станционарлы
қозғалмайтын қалыптарда дайындалады, ал қондырғы бір қалыптан екіншісіне
ауысып отырады. Бұйымды жылумен өңдеу, қалыпта, жүзеге асады. Бетон
қоспасының тығындалуы аспалы немесе тереңдік дірілдеткіштермен жүзеге
асады. Стеділі әдістің айырмашылығы барлық технологиялық үрдістер
(арматуралық каркастарды орналастыру, қалыптау, бетонның қатуы қалыпты
тазалау және т.б.) бір орында жасалады. Бұл тәсіл аз шығынды, өте аз
сериялы өнім шығаруда үнемді. Стенділі технологияны ашық полигондарда,
жабық цехтарда ұзын ауыр конструкцияны өндіруде қолданады. Бетонды тегіс
алаңға негізделген жазық стенділер кең тараған. Жұмысты ұйымдастыру тәсілі
бойынша стенділерді созылған, пакетті қысқа деп бөледі. Созылмалы
стенділерді көлденең қимасы үлкен ұзын бұйымдарды, пакетті көлденең қимасы
аз қысқа бұйымдарды өндіргенде қолданады. Қысқа стенд жекелеген қалыптау
бөлімдерінен тұрады. Бұларда алдын- ала кернеуленген темір-бетон қалыптары,
балкалар және т.б.
Өндірістің стенділі технологияның есебі.
Қысқа және ұзын стенділі сызықтардың негізгі есептеу параметрі болып
бұйымды стендіде дайындау технологиялық циклінің ұзақтығы болып табылады,
яғни бір стендінің айналым ұзақтығы. Екінші есептеу параметрі болып
стендіде бір уақытта қалыптанған бұйымның жалпы саны болып табылады.
Ұзақ және қысқа стенділердің жылдық өнімділігі.
П г = BрhnV Tст (4.1.1)
мұндағы Врһ - жабдық жұмысының жылдық қоры.
V- әр жасалған бұйым көлемі. м3
n- стендіде бір уақытта қалыптанатын бұйым саны.
Тст- стендінің бір айналым ұзақтығы. сағ
Тст = Тп + ТН+Та + Тф + Ту. (4.1.2)
мұндағы, Тп - қалыптан босату ұзақтығы, созу уақыты, арматура кесу.
стендіден бұйымды түсіру, бөлшектерді тазарту майлау және стендіде орнату
ұзақтығы
Тп - арматураны орналастыру, тарату және тарту ұзақтығы.
Та - кернеуленбеген арматуралар мен қосалқы бөлшектерді, бетондауға
дайындау және бақылау кернеуіне дейін арматураны созу ұзақтығы.
Тф - бетон қоспасын тығыздау мен қалыптау ұзақтығы
Ту - жылумен өндеу және ұстау ұзақтығы.
Стендінің бір тәуліктегі айналу коэффициенті. Kоб=24Tст
Мысал 1.1. 2000м3 өнімділік үшін стендттің санын және жылдық
өнімділігін анықтау керек. Стендіде бір уақытта 2,54 м көлемді бұйым
жасалынады. Есептеу параметрі стендінің бір айналымы үшін 4.1.1 кестесінде
көрсетілген.
Стендінің айналым ұзақтығын есептеуге арналған параметрлер
4.1.1 – кесте.
Қақпақты алу және бұйымды стенттен босату, Tр.и., caғ. 0,15+0,42
вкладышты алу, tc.в., caғ. 0,12
Арматура кесіндісін және керілуді шешу, tс.н., caғ. 0,13+0,24
Бұйымдарды алу және көлікпен жеткізу, tс.и., сағ. 0,26
Қалыпты тазалау және майлау tч.с.ф сағ 0,52
Қосымша бөлшек ілмешегін орналастыру. Tу.п., caғ 0,15
Алдынала кернеуленген. Tн.н , caғ 0,05
Каңқаны орналастыру. Tу.к. сағ 0,56
Қалыпты жинау. tс.ф., caғ 0,5
Темір сынаны орналастыру, tу.в., сағ 0,12
Соңғы керу, tО.H, сағ 0,05
Бетондау, tб., сағ 0,27
Бетті әшекейлеу, tО.П., caғ 0,58
Қапақты орналастыру, tу.к., caғ 0,15
Жылуылғалды өңдеу, tтво,caғ 15
Шешуі: Стендтің жылдық өнімділігі (м3)
Пг = ВрhпV Тст
Тст = tр.и. + tс.в. + tс.н. + tч.с.ф + tу.н. + tп.п. + tу.к. + tс.ф. +
tу.в. + tо.н. + tб. + tо.п. + tу.к. + tс.ф. + tу.в. + tо.и. + tб + tо.н. +
tу.к. + tтво
Мұндағы: tр.и. - қақпақты алуға және бұйымды стенттен босатуға кететін
уақыт, сағ:
tс.н. - керуді және арматура қалдығын алуға кететін уақыт, сағ;
tс.и. - көлікпен тасуға және бұйымды алуға кететін уақыт, caғ;
tч.с.ф. - қалыпты тазалауға және майлауға кететін уақыт, сағ:
tу.п. - қосымша бөлшек ілмешегім орналастыруға кететін уақыт, сағ:
tп.н. - қайта керуте кететін уақыт, caғ;
tу.к. - қосымша бөлшектер және қаңқаны орналастыруға кететін уақыт,
сағ;
tс.ф. - қалыпты жинау уақыты, caғ;
tу.в. - вкладышты орналастыру уақыты, caғ:
tо.н. - ақырғы керуге кететін уақыт, caғ;
tб - бетондау уақыты, caғ;
tо.п. - бетті әшекейлеу уақыты, caғ;
tу.к. - қақпақты орналастыруға кететін уақыт, caғ:
tтво - жылуылғалды өңдеуге кететін уақыт, caғ.
Тст =(0,15+0,42 )+0,1 2+(0,13+0,24)+0,26+0,52+0,15+0,05+0 ,56+0,5+0,12+
+0,05+1,27+0,58+0,15+(2+1+4+7+1)=20 ,27 caғ:
Пг=255·16·1·2,5420,27=511,26 м3
30 000м3 өнімділік үшін 30 000:511,26=58, 67=59 стендінің пролеті
енгізілген.
Мысал 1.2 30 000м3 өнімділігін ферманың жылдық стендтің санын анықтау
керек. Өлшенген бұйым көлемі 2,62 м3. стендте бір бұйым құралады. Есептеу
параметрі бір айналым стенд үшін 4.1.2 кестесінде көрсетілген.
Стендінің айналым ұзақтығын есептеуте арналған параметрлер
4.1.2 – кесте.
Бұйымды Арматураны Керілген бетон Жылуды
стендіден төсеу, оны арматураны қоспасын өңдеу. Ту,
босатуға, керуді керу және және қосымша тығыздау сағ
жұмсартуға, орналастыру бөлшектерді және
арматураны кесу, 50%-ке дейін.орналастыру, орналастыру
бұйымды алу, Тн, сағ арматураны Тср, ч
тазарту, майлау. керу, Та, сағ
Тп, ч
2,5 1,3 0,05 1,35 14
Шешуі: Айналу өнімділігін (1.2), ал жылдық өнімділікті (1.1)
формуласынан аламыз.
ТСТ = 2,5+1,3+0,05+1,35+14=20сағ
ПГ = 255* 16* 1*2*2,6220=534,5 м3
4.1.1 - сурет. Темірбетон фермалары
4.2. Шикізаттар мен жартылай фабрикаттар
Темірбетон - бетоннан және болатты арматурадан, монолитті жалғанған
және конструкцияда тұрақты жұмыс жасаушы бұйым. Бетонның сапасы көбінесе
пайдаланған материалға байланысты. Бетонға материалды дұрыс таңдау, бетонға
қойылатын талап деп түсінеміз. Сол материалдың өзінің қасиеті бетон
технологиясында eң маңызды орын алады. Бұл кезде бетон өндіруде цементті
үнемдеу және еңбек өнімділігі жоғары болады. Беріктілік, пайдалану
ұзактылығы және бетонның тағы да басқа қасиеттері шикізат материалдарының
сапасына байланысты болады.
Цементтің түрі мен маркасы бетонның беріктілігімен анықталады. Ауыр
бетондар үшін келесі цемент маркалары ұсынылады:
Егер цементтің маркасы бетонның маркасынан жоғары болатын болса, онда
микротолтырғыштар қолдану керек, яғни майдаланған тау жыныстары мен
өндірістік қалдықтар (доменді шлактар, күлдер және т.б.)
Бетон маркасы, класы және цемент маркасының беонға тәуелдідігі.
4.2.1 – кесте.
Бетон класы
В 7.5 В 10 B 15 В 25 В 30 В 40 В 45 Бетон маркасы
М 100 М 150 М 200 М 300 М 400 М 500 М 600 Цемент маркасы
300 300 400 400 500 550-600 600
Әртүрлі жылу ылғалдылық жағдайында катаятын бетондар үшін цемент
таңдағанда, цементтің минералогиялық құрамын, майдалау жұқалығы мен
құрамындағы минералогиялық және т.б. толтырғыштарды ескерген жөн.
Бетон араласпасын дайындау үшін және бетонға су себу үшін Құрамында
зиянды химиялық қоспалар жоқ ауыз су мен табиғи су қолданылады. Зиянды
химиялық қоспаларға: сульфаттар, минералды және органикалық қышқылдар,
майлар және т.б. жатады. Өндірістік, ағынды және шалшықты суларды
пайдалануға болмайды.
Бетон үшін судың жарамдылығын химиядық анализ арқылы анықтайды, сонымен
қатар бетон үлгілерін беріктікке сынау арқылы анықтайды. Егер 28 тәулікте
қатайған бетон үлгісінің беріктілігі, кәдімгі ауыз судан жасалған бетон
үлгісінің беріктілігінен жоғары болса онда бетон дайындауда пайдаланылатын
су жарамды деп есептелінеді.
Қатты тау жыныстарының қирау нәтижесінде пайда болған дәндерінің
ірілігі 0,14 - тен 5 мм - ге дейінгі табиғи құмды ауыр бетон дайындау үшін
майда толтырғыш есебінде пайдаланылады. Құмның химиялық құрамы тау
жыныстарына байланысты әртүрлі болады. Көбінесе кварцты және слюдалы құмдар
кездеседі. Оның ішінде әкті құм көбірек кездеседі.
Жасанды құмды қатты және тығыз тау жыныстарынан ұсақтау арқылы алады.
Олардың құрамында зиянды химиялық қоспалар кездеспейді. Бірақта құмды
ұсақтау қымбатқа түседі, сондықтан оны беріктігі жоғары бетон өндірісінде
қолданыдады. Ауыр бетон дайындау үшін құмның құрамына және құнына басты
назар аударады.
Құмның дәндік құрамы дәндерінің әр түрлі өлшемдерімен сипатталады.
Дәндік құрамын анықтау үшін құмды өлшемдері (мм) 5; 2,5; 1,25; 0,63; 0,315;
және 0,14 сита арқылы өткізеді. Алдымен жеке қалдықты (%) әр-ситадағы
(а2,5, а1,25, а0.63 және т.б.). сосын толық қалдықты (А2,5, A 1,25, А0,63
жәнс т.б.) анықтайды. Әр ситадағы толық қалдық сол ситадағы жеке қалдықтың
және одан жоғары орналасқан сита қалдықтарының қосындысына тең, яғни
А0,63=а0,63+а1,25+а2,5. Толық қалдықтың мөлшері құмның дәндік құрамының
сипаттамасы болып табылады.
Ауыр бетон дайындау үшін толтырғыш есебінде қиыршық тас пен шағыл тас
қолданылады.
Қиыршық тас - жұмсақ қоспа, оны әртүрлі қатты тау жынысты үлкен
бөлшектерді уату арқылы алынады, алынған қоспа дәндерінің өлшемі әртүрлі
(5...70мм) бөлек фракцияларға бөлінеді. Еленген өлшемдері 3мм аз бөліктерін
құм ретінде пайдаланады. Қиыршық тастың малтастан айырмашылығы сүйір
бұрышты түрі және дәндерінің кедір-бұдыр беттері, малтасқа қарағанда
қиыршық тастын цемент-құмды ертіндісімен ілінісуі жақсы. Қиыршық таста
зиянды органикалық қоспалар көп емес.
Қиыршық таспен малтас дәндерінің өлшеміне байланысты фракцияларға
бөлінеді: 5...10, 10...20, 20...40 және 40...70мм. қиыршық таспен малтастың
барлық фракцияларында дәндердің барлық өлшемі болу керек, берілген фракция
үшін үлкенінен кішісіне дейін.
Темірбетон конструкцияларын кернеулік және кернеулік емес
арматуралармен арматуралайды.
Темірбетон конструкцияларын армирлеу үшім 40-тай болат маркалары
қолданылады. Арматуралық болаттар таңдау конструкцияның түріне байланысты
өзгереді. Сонымен қатар ғимараттар мен үймереттер эксплуатациялауға
байланысты.
Зауытқа түсетін арматуралық болат стержень және сым түрінде металл
қоймаларында сақталады. Металл қоймасынан арматуралық болатты өндіру
орнындағы цехта транспорттайды. Бұл процесс арматуралық болаттар даярлау,
оны тазалау және жөндеу, қаңқалардыды, арматуралық торларды жасау үшін
элементтер даярдау. Торлардың және қаңқалардың пісірілуі, көтеру ілмектерін
және бұйым түрлерін дайындайды. Арматуралық элементтерді даярлау үшін
пайдаланушы болаттар жоба талабына сәйкес орнатылуы керек. Бақылау
орнатылады: арматуралық болаттар сапасына, пісірмелер және коррозияға қарсы
жабындар сапасына.
Темірбетон конструкцияларын армирлеу - өндірісте маңызды элемент,
белгілі бір мөлшерде ғимарат пен үймереттің мәңгіліктігін аңықтайды.
Арматураның жайы конструкция негізінде қатаң жарияланған.
4.3. Кәсіпорынның, цехтың немесе объектінің жұмыс істеу режимі
Мекеменің өндіріс қуатын есепке алдуды әдетте, құрама темірбетонның
барлық номенклатурасы бойынша ағымдағы жылдың бірінші қаңтарынан бастайды.
Есепке алғанда техникалық қондырғылардың қандай күйде тұрғанын ескермейді
(яғни жұмыс атқара ала ма, әлде жоқпа). Резервті қондырғыны қуаттылық
есебіне алмайды.
Мекеменің өндіріс қуатын өндіру қондырғының техникалық немесе жобалық
нормаларға, алаңның қолданылуына, бұйымның еңбек сыйымдылығына, шикізат пен
материалдардың шығынына сәйкес есепке алынады.
Мекеменің өндіріс қуаттылығын үздіксіз үдеріс бойынша есептегенде,
қондырғының жұмыс уақытының мүмкіншілік максималді қоры ретінде бір жылдағы
күнтізбе күнінің санын және жөндеуге, қондырудын жұмыс істемей тұрған күнін
есептемегенде бір күндегі 24 caғ. қабылдаған жөн.
Өндірістің үздіксіз үдерісі кезінде уақыттың күнтізбелік қорын,
демалыс, мереке және мереке алдындағы қысқартылған күндерді, сонымен қатар
ескертілген жөндеу күндерін есептемей қабылдаған жөн.
Егер цех екі ауысым бойынша жұмыс істесе, онда екі ауысымды режим
қабылдаған жөн. Қуаттылықтын көлемін есептемегенде қарапайым қондырғылар
есепке алынбайды, яғни жұмыс күштерінің, отындарының, шикізаттарының,
электроэнергияның жетіспеуінен тудырытын; сонымен қатар жұмыс уақытының
жоғалуы тек қана орнына келтірілген шығындар ескеріледі.
Мекемелердің өндіріс қуатының көлемі тұрақты болмайды және жаңа
техникалардың, технологиялық қондырғылардың енуімен өзгеріп отырады.
Ескі технологиялық қондырғылардың орнын жаңа, профессивті автоматизациямен,
механизациямен алмастырылады. Өндіріс қуатып есептегенде мынадай
мекемелердің жұмыс режимін қабылдауға болады.
Мекеме режимінің тағайындауы бойынша бір күндік жұмысшылар ауысымының
саны (бір жылдық өңдеуді есептемегенде) ... ... ... 3
Жылу өңдеу үшін бір күндік жұмысшылар ауысымының саны ... ...3
5 күндік аптадағы бір жылғы жұмысшылар сағат саны:
Бір ауысымды жұмыс
2084
Екі ауысымды жұмыс
4168
Үш ауысымды жұмыс
6252
Егер мекеме өндірісте ең жақсы технико - экономикалық көрсеткіштерге ие
болса және құрылыста қажетті материалдармен қамтамасыз етіп, еңбек
ресурстары мен материалдар шығындарын мимимальді қорданса, онда ол оңтайлы
болып табылады.
4.3.2 - сурет. 1ФС24...4ФС24 өлшемді фермалар
4.3.4 - сурет. 1ФБС18...4ФБС18 өлшемді фермалар
4.4. Жылумен өңдеудің әдісін негіздеу және жылумен өңдеу тәртібін
таңдау
Темірбетон бұйымдар өндірісінің технологиясы мынадай кезекпен жүретін
негізгі операциялардан тұрады:
Бетон араласпасын дайындау және арматураны дайындау
Арматураны қалыпқа орнату
Бетон араласпасын салып (құйып) нығыздау
Ыстық бумен өңдеу
Бұйымдарды қалыптан босату
Қалыптарды тазалау және майлау
Жоғарыда көрсетілген операциялардың қандай жағдайда өткізілетініне
байланысты құрама темірбетон бұйымдары мынадай үш схема: 1) әр операцияның
сәйкесінше поста постан постқа жылжитын қалыпта орындау; 2) барлық
операцияларды бірінен соң бірін жерде жылжымайтын қалыпта орындау; 3) бұйым
дарды лентада (қалыпсыз) үзіліссіз дірілдетіп нығыздау арқы лы өндіріледі.
Бірінші схема бойынша бұйымдар конвейерде не ағымды агрегатты тізбекте
жасалынады . Конвейер типтері аз бұйымдарды көп дана қылып өндіру үшін
пайдаланылады . Бұл технология мүмкіншілігінше көп операцияларға постарға
бөлінген. Мұнда конвейердің қажетті аспаптармен, машиналармен т.б.
жабдықталған әр постында бір ғана операция орындалады. Сондықтан болашақ
темірбетон бұйымның өлшемдеріне сай қалып конвейердщ әр постына тоқталып,
операция біткен соң келесі постқа жылжиды. Бірінші постта қалып тазаланады,
екінші поста қалыпта арматура орнатылады, үшінші поста қалыпқа бетон
араласпасы салынады. Келесі поста араласпа дірілдеткіште нығыздалыгады.
Конвейерді басқару пультінде әр поста операциялар орындалып болғанын
көрсетілген лампалар жағылғаннан соң оператор кнопканы басып, бүкіл
конвейерді бір ағымды, яғни әр постыдағы қалыпқа келесі постқа жылжытады.
Егер әр түрлі бұйымдар аз мөлшерде өндірілетін болса, онда ағымды -
агрегаты технологияны қолданған тиімді. Бұл жағдайда технологиялық
операциялар негізінде үзіліссіз, бірінен соң бірі орындалатын жұмыс
постарында жүргізіледі. Мұның конвейерлік әдістен айырмашылығы - кейбір
операциялар: арматураны орналастыру, бетон араласпасын салу, оны нығыздау
бір поста. Мысалы центрифугада орындалуы мүмкін, ал қалып бір постан келесі
постқа көпір кранмен, тельфермен т.б. жеткізіледі; бұйымның (бетонның)
қатаюын тездету келесі поста - мерзімді (оқтын - оқтын) жұмыс істейтін бу
камерасында өткізіледі.
Екінші схема бойынша темірбетон бұйымдары стендте немесе касетада
барлық технологиялық операцияларды бір жерде орындау арқылы орындалады.
Стенд тәсілі бойынша қалып горизонтальды (көлденең), ал кассета әдісі
бойынша - вертикальді (тік) орналасады. Бетон араласпасын нығыздау үшін
қалыпқа орнатылатын немесе араласпаға батырылатын дірілдеткіш қолданылады.
Ал нығыздалған қоспаны тез қатайту үшін қалыптардың көйлегі араласпасына
ыстық бу ендіріледі. Бұйымдарды тік түрінде қалыптау аз орын алады.
Сондықтан бүл кассета әдісінің негізгі артықшылығы болып саналады.
Үшінші схема бойынша, темір бетон бұйымдарын дірілдетіп прокаттау үшін
толық автоматтандырылған стан қолданылады. Станда бетон қоспасы айналмалы
бірліктер арасында қысым мен дірілдің бір мезгілде тигізетін әсерінен
сағатына 25 м жылдамдықпен үзіліссіз жылжитын металдан жасалған лентада
нығыздалынады. Стан өте өнімді, сағатына 80 м² дейін панельдер шығарады.
Станда тек бір түрлі бұйым шығарылады: басқа түрлі бұйым өндіруге ауысу
үшін станды қайта құру қажет. Өндірістің стенділі әдісі кезінде бұйым
стационарлы қалыптарда қалыпталынады және олар қалыптау орнында қатаяды. Ал
технологиялық қондырғылар және оның жұмыс тізбегін қамтамасыз етушілер
стендте бір формадан екінші формаға жылжып отырады.
Кернеумен армирленген ұзын өлшемді сызықты конструкцияларды ұзын
стендте (ұзындығы 75-150м және одан да ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz