Қадыр мырзалиев шығармашылығының ерекшелігі



1. Қадыр Мырзалиев шығармашылығы
2. Танымал болудың жолы көп
3. Қадырдың мықтылығы
Қадыр Мырзали атақты қазақ ақыны, халық жазушысы. Қаз МУ-дың филология факультетін бітірген. 1958-1993 жылы « Балдырған» журналында әдеби қызметкер, «Жұлдыз» журналында поэзия және сын бөлімінің меңгерушісі, жауапты хатшы болды. Мырзалиевтің алғашқы өлеңі 1954 «Пионер» журналында жарияланған. Ол «Ақ отау», «Домбыра», «Қорамсаң» т.б. шығармаларын жазды. Ол шетел елдері үшін ең атақты адам. Оның еңбектерін шеделдіктер өте жоғары бағалады.
Қадыр Мырзалиевтей қадау талантқа ғана айтылар бағаның салмағын ешбір сөзбен жеткізе алмайсың. Біздің бұл сөзімізге шегі барлар балалар бақшасын кеше аттаған балдырған бөбегінің тіл ашар тақпақтарын тыңдасыншы. Сонда солардың аузыңдағы бала көкірегіне салмақтысы, оңай айтылып, қиынды ұқтырар ойнақысы , тал бойында бір мін жоқ көркемі мен жинақысы Қадыр қаламынан шыққан болып шығары даусыз. Оның қаламынан туған ертегілер мен балладалар, сюжетті өлеңдер мен пейзаждар, мысалдар мен мазақтамалар, жаңылтпаштар мен жұмбақтар, санамақтар мен диалогтар қазақ балалар әдебиетінің классикасына қосылып, сәби оқушының рухани тәбетін ашып, ой-санасын оятар хрестоматиялық үлгілерге айналды.
Ер жетіп келе жатқан ұлдары мен бой жетіп келе жатқан қыздары бар ағайын солар айтып жүрген әндері мен жаттап жүрген жырларына, сезім ұштар сырларына құлақ тосып көрсінші. Сонау ұлы Абайдан бермен қарайғы «құлақтан кіріп бойды алар» сиқыр сазды наз жырлардың ең саңлақтырының арасынан тағы да Қадыр қаламы ен таққан сүлей туындыларды мол ұшырастырамыз [4, 77 б.].
1. Алпысбаев Қ. Көркем шығарманы талдау жолдары. – Алматы, 1995. Ахметов К. Әдебиеттану әліппесі. – Алматы: Қазақпарат, 2000.
2. Әбдіғазиев Б. Асыл арна. – Алматы: Қазақ университеті. – 1992.
3. Базарбаев М. Көрікті ойдан – көркем сөз. Алматы: Рауан, 1994.
4. Елеукенов Ш. Әдебиет және ұлт тағдыры.–Алматы: Жалын,1997
5. Елеукенов Ш. Жаңа жолдан. – Алматы: жазушы. – 1989.
6. Есім Ғ. Білімділерден бес түрлі сөздің шешуін сұраймын // Абай. – 1998 №2.
7. Қадыр Мырзалиев Таңдамалы. Алматы, 1999.
8. Қадыр мырза Али Таңдамалы. Алматы, 2000
9. Жұртбаев Т. Ақ бостандық туғызған азаматтар // Жұлдыз. – 1988. №11,
10. Қазақ әдебиетін зерттеу мен оқытудың актуальды мәселелері. – Алматы: КазПИ, 1993.
11. Қазақ әдебиетінің қысқаша тарихы: Оқу құралы /Әл-Фараби атынд. Қаз. Мем. Ұлттық ун-ті; Жалпы ред. басқ. Т. Кәкішұлы. – Алматы: Қазақ университеті, 2001. 1-кітап. 2001.
12. Қазақ әдебиетінің тарихының өзекті мәселелері. – Алматы: Қазақ университеті, 1993.
13. Қазақ прозасы: Хрестоматия: Үш томдық /Құраст., алғы сөзін жазған Х.Ж. Сүйіншәлі. – Алматы: Ғылым, 2001. Т. 1.: ІX-XІX ғасырлар. 2001.
14. Қазақ прозасы: Хрестоматия: Үш томдық /Құраст., алғы сөзін жазған Х.Ж. Сүйіншәлі. – Алматы: Ғылым, 2001. Т. 2.: ХІХ-ХХ ғасырлар. 2001.

Пән: Тарихи тұлғалар
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:   
Қадыр Мырзалиев шығармашылығының ерекшелігі

Қадыр Мырзали атақты қазақ ақыны, халық жазушысы. Қаз МУ-дың
филология факультетін бітірген. 1958-1993 жылы Балдырған журналында
әдеби қызметкер, Жұлдыз журналында поэзия және сын бөлімінің меңгерушісі,
жауапты хатшы болды. Мырзалиевтің алғашқы өлеңі 1954 Пионер журналында
жарияланған. Ол Ақ отау, Домбыра, Қорамсаң т.б. шығармаларын жазды.
Ол шетел елдері үшін ең атақты адам. Оның еңбектерін шеделдіктер өте жоғары
бағалады.
Қадыр Мырзалиевтей қадау талантқа ғана айтылар бағаның салмағын ешбір
сөзбен жеткізе алмайсың. Біздің бұл сөзімізге шегі барлар балалар бақшасын
кеше аттаған балдырған бөбегінің тіл ашар тақпақтарын тыңдасыншы. Сонда
солардың аузыңдағы бала көкірегіне салмақтысы, оңай айтылып, қиынды ұқтырар
ойнақысы , тал бойында бір мін жоқ көркемі мен жинақысы Қадыр қаламынан
шыққан болып шығары даусыз. Оның қаламынан туған ертегілер мен балладалар,
сюжетті өлеңдер мен пейзаждар, мысалдар мен мазақтамалар, жаңылтпаштар мен
жұмбақтар, санамақтар мен диалогтар қазақ балалар әдебиетінің классикасына
қосылып, сәби оқушының рухани тәбетін ашып, ой-санасын оятар хрестоматиялық
үлгілерге айналды.
Ер жетіп келе жатқан ұлдары мен бой жетіп келе жатқан қыздары бар
ағайын солар айтып жүрген әндері мен жаттап жүрген жырларына, сезім ұштар
сырларына құлақ тосып көрсінші. Сонау ұлы Абайдан бермен қарайғы құлақтан
кіріп бойды алар сиқыр сазды наз жырлардың ең саңлақтырының арасынан тағы
да Қадыр қаламы ен таққан сүлей туындыларды мол ұшырастырамыз [4, 77 б.].
Тіпті жастарды қойып, егделенген өзіміздің де қиялымыз қырық саққа
жүгіріп, қатпары мен қалтарысы көп, тіршіліктің небір шытырман,
шырғалаңдары кес-кестеп, дағдара қалған сәттерде арғы-бергіден ақылдасар
сырлас іздеп, ұйтқыған сезімге басу, тоқыраған көңілге демеу дәметіп, бағы
Бұқар мен батыр Махамбеттен бермен тартқан дуалы ауыздарға жүгінгенде
алдымен көңілге оралып, қолға ілігетіндердің санаулы санатынан тағы да
Қадыр табылады. Бұл бұл ма, ұзын кепті қысқа қайырып, төбеден түскендей
төте айтылар уытты ой, даусыз бәтуа іздегенде ықылым заманнан ыждаһатпен
жиналған асыл сөздер, мақал-мәтелдермен жарысып, Қадырдан тұтқиыл
тұжырымдары мен мүлтіксіз атар ақ мылтықтын оғындай дөп тіркістері тілдің
ұшына өз-өзінен орала кететінін қайтерсіз...
Қадырды әлі әріп танымаған бүлдіршін бөбектен бастап, әріпті
көзілдіріксіз көрмейтін қарияға дейінгінің бәрі біледі. Өзін білмесе де
сөзін біледі.
Танымал болудың жолы көп. Даулы тақырып, даңғаза пафос, қитұрқы сөз,
қиқар мінез, қызыл көрсе қаралай сұғынған ашқарақтық, өзін көрсетер жер,
өзіне бас шұлғыр ел іздеген жиыншылдық...Жә, санап тауысуың мүмкін емес.
Бір ғажабы: Қадыр соның бәрінен ада. Ол дүбір мен дүрмектен қашпаса,
жүгірмейді...Бірақ, соған қарамастан, кеңінен танымал...Ең ғанибеті: көптің
назарына өзі жүгіріп танымал болып жүрген жоқ, оның жыры мен сырына көптің
өзі жүгіріп танымал болып жүр.
Мұндай даусыз даңқ, татаусыз танымалдықтың сыры неде? Оның сыры тағы
да сол Қадыр талантының қарапайымдалығында. Қадыр Мырзалиевтің Бұлбұл
бағында өлеңінде бір сырлы шумақ бар:
Жүйрік арман қуып жете қалсаң-ақ,
Жалт береді,
Соның өзі бір сабақ!
Осалдар жүр өзін жұрттан артық деп,
Ал мықтылар өзін жұрттан кем санап!
Тап-таза шындық!
Алдымен, азамат ойдың айдынында ешқашан арман таусылмақ емес. Ардан
туған адам әрқашан арман қуады және арман қуудан жалықпайды, туғаннан
өлгенге дейін қуады және сол арманның шегіне жетпейді, жетсе де жеткенін
сезбейді. Арманым жоқ дейтіндер қателеседі, яки өтірік айтады. Адамның
арманы болмаса, ертеңі болмағаны; арманы бітсе, ертеңі, бітеді, мақсаты
түгесілгені; арманның таусылған жері-адамның өлген жері. Саналы кісіге
мұның өзі сабақ екені рас. Үлкен мықтылық иесінің бірі-Қадыр. Дәлірек
айтқанда, Қадырдың қадірі-мықтылығанда.
Қадырдың мықтылығының бір дәлелі: Қадыр өлең өлкесіне күйбеңсіз,
кібіртіксіз, тіпті ешқашан ешбір жаттығу жасамағандай бірден кәнігі шебер
қалпында келеді. Мұны біз тұңғыш рет Қазақ университетіндегі Әуезов
аудиториясында танып-білген едік.
Күні кеше сөз сиқырын үйреткен шабытты шақтарда Ұлы ұстаздың өзі
шынтақ сүйеген биік мінбеге киіктің асығындай ғана шып-шымыр қара бала
жүгіріп шыққан ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Қадыр Мырза Әлидің поэзиясының поэтика туындылары
Қадыр Мырза Әлінің балалар поэзиясына арналған шығармаларын жинақтарынан топтастыру
Қадырдың махаббат лирикасы басқаша махаббат
Көш атты өлеңінде
Асқар Егеубай – публицист, аудармашы
Қадыр Мырза Әлі
Қадыр Мырзалиев ақындық шеберлігі
Табиғаттың бір үлкен бөлшегі
Қадыр Мырзалиевтің тілдік тұлғасы
Оқиғалы өлең
Пәндер