Қазақ даласындағы педагогикалық ой-пікірдің сипаты

1. Қазақ даласындағы педагогикалық ой.пікірдің сипаты
2. Әл.Фараби

Қазақ даласындағы ағартушылық пікірлерді, педагогтық толғамдарды қазақ халқының салт-дәстүрінен, ән-күйі мен ауыз әдебиетінен көптеп кездестіреміз. Әрине, бұл пікірлер этнопедагогика саласына қатысты болғанымен, қазақ даласындағы педагогикалық ой-пікірдің сипатын түсініп алуға көмегін тигізері сөзсіз. Педагогика тарихына қатысты мәліметтерді, әсіресе ағартушылық, педагогтық ой-пікірлерді біз қазақ елінің ғалым тұлғалары Әл-Фарабидің философиялық еңбектерінен, Ш.Уәлихановтың көзқарасынан, Ы.Алтынсариннің педагогтық әрекетінен, Абайдың әдеби шығармаларынан саралап аламыз.
Әл-Фараби (870-950) - ислам дүниесінің ең ірі, аты әлемге жайылған ғұлама философы қазақ жерінде, Отырар қаласында дүниеге келген. Аристотельдің философиялық еңбектерін оқып, түсініктеме жазып, өз тарапынан құнды еңбектер келтірген ғалым «Екінші ұстаз» деген атқа ие болды. Әл-Фарабидің педагогикалық көзқарасын оның философиялық ой-толғамдарынан іріктеп аламыз. Әл-Фараби еңбектерінде «мінез, ізгілік, білім, оқу, таным, еңбек, білім беру» т.б. педагогикалық түсініктемелер кездеседі. Бұл түсініктемелер «Тәрбие теориясы» мен «Оқыту теориясының» элементтері болып табылады, әрі педагогиканың философияның бір тарауы ретінде дамығанын анықтайтын дәлел.
Әл-Фараби өз заманының педагог-әдіскері болды. ІХ ғасырдыњ 40 жылдарында «Философтардың сұрақтарына жауап» еңбегінде оқыту, білім беру мәселелеріне тоқталады. «Оқыту», «білім беру», «оқу» түсініктері ғылыми және классикалық педагогикалық дидактиканың (оқыту теориясының) негізгі категориясы болып табылады.
Көрнекілік әдістерін: дәлелдеудің негізі мен білімнің бастамасы болып табылатын бақылау мен тәжірибені қолдануды ұсынды. Білім арқылы адамның жан-дүниесі саналы болады деп түсінді: «Саналы жан-дүниенің күшін, оның ерік күші шындыққа ұмтылатындай етіп күшейту қажет».
Оқыту, білім – ғылымды игерудің алдыңғы деңгейі. Оқыту – объективті шындықты танудың ерекше түрі. Осы жете түсінген Фараби, өздігінен білім алуға тырысты, білімге жетіп, ғылымды игерді, қажетті біліктілік пен дағдыны қалыптастырды. Оқыу, білім арқылы ғылымды игеруге болатынын түсініп, өзінің қиялын, біліктілігін дамытып, өмірді таныды.

1.Ж.Әбиев,С.Бабаев,А.Құдиярова .Педагогика. А.,1998ж.
2.С.М.Мұқанов.Аққан жұлдыздар.-Алматы,1986ж.
3.М.Әуезов.Абай Құнанбаевтың өмірі мен творчествосы,қызметі.- Алматы,1953ж.
4.Ж.Қоянбаев,Р.Қоянбаев.Педагогика,-Астана,1999ж.
5.Төлеубекова Р.Адамгершілік тәрбиесі туралы.-Алматы,1997ж.
6.С.Қалиев.Қазақ халқының салт-дәстүрі.-Алматы,1991ж.
7.К.Бержанов,С.Мусин.Педагогика тарихы. -Алматы,1994ж .