Музыка мәдениеті және ұлттық дәстүр



Қазақтың халықтық музыка өнері саласында шалқар сахара, дарқан даладай мол көсіліп, кең тараған бір жанр бар. Ол - ән. Көркем де келісті, шымыр да шыншыл, бүкіл болмысымен биязы әрі мазмұнға бай қазақ әндері халықтың ұлттық дәстүр сипатын айқын аңғартатын үлкен фактор болып табылады. Ән табиғатынан халық тарихымен бірге туып, етене өскен өнер қырын, сол өнердің ел өмірімен еншілестігін, үндестігін көреміз.
Әрбір ұлттың өзінше өмір сүру қалпы, тұрмыс-тұрқы, әдет-ғұрыптық өзгешелігі, психикалық - мінездік ерекшеліктері, түсінік-пайымдары оның өнер өрісіне үлкен әсер ететіні белгілі. Музыка өнеріндегі бұл құбылыс халықтың сол құпиясын әр алуан салада, әр түрлі бояуда әшекелейді.
Қай халық болсын өзінің ұлттық өнері мен дәстүрін аса бір ыждағаттылықпен дамытуға тырысады, оны жаңа дәуір, жаңа заман әкелген жаңалықтармен сабақтастыра отырып байытады. Қазақ музыка творчествосын байырғы негізгі түрлері халық әндері, эпостық шығарма, аспаптық музыка болды. Ән-күйді қазақтың халық творчествосының шыңы дейге болады. Оның тамаша үлгілері. Көрнекі халық композиторларының асқақ туындылары ұлттық классикалық музыканың негізін қалады. Ал халқымыздың ғасырлар бойы қалыптасқан фольклорлық мұрасы қазіргі профессионалдық музыка салаларының дамуына тікелей зор ықпалын тигізіп отыр.
Жаңа дәуір жаңа туындыларды талап етті. Профессионалдық музыканың бұрын-соңды халқымызға белгісіз жанрлық түрлері, орындаушы коллективтер, вокалдық әншілік мектеп, хор айту мәдениеті, музыкатаны саласын қалыптасты. Ұлттық табиғи дәстүр дамуынан тыс пайда болған бұл салалардың халық мұрасынан нәр алып қалыптасып, дамығанын еске ала отырып, біз тек төменде аталатын әрбір салаға қысқаша тоқталып өтпекпіз. Бір тарау негізінен ән, ұлттық ән дәстүрі, ән өнерінің жаңалық ерекшеліктеріне арналады.
Салалардың бірі – вокалдық өнер яғни ән салу. Халқымыздың дәстүрі бойынша әнді домбыраның сүйемелімен және сүйемелдеусіз жеке де немесебірнеше кісі қосылып та орындаған. Әсіресе жеке ән салу мейлінше мол тараған. Халқымыздың әншілік мәнері жеңіл де әдемі. Қоңыр да шырқауәуезімен, жарқын да шалқымалы ашық сазды үнімен айрықшаланады. Әдетте әншілер әнді бір-бірінен ауызекі түрде үйреніп қабылдайтын. Бұл ұлттық ән салу өнеріндегі негізгі бір ерекшелік болып табылады. Жиырмасыншы, әсіресе отызыншы жылдары, қазақтың байырғы унисондық бір дауысты, жеке айтылатын ән дәстүріне жаңалықтар кіре бастады. Ән тұнғыш рет фортепиано, симфониялық оркестр, басқа да түрлі аспаптар сүйемелімен айтылатын болды.

Пән: Өнер, музыка
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:   
М.Ахметова

Музыка мәдениеті және ұлттық дәстүр

Қазақтың халықтық музыка өнері саласында шалқар сахара, дарқан
даладай мол көсіліп, кең тараған бір жанр бар. Ол - ән. Көркем де келісті,
шымыр да шыншыл, бүкіл болмысымен биязы әрі мазмұнға бай қазақ әндері
халықтың ұлттық дәстүр сипатын айқын аңғартатын үлкен фактор болып
табылады. Ән табиғатынан халық тарихымен бірге туып, етене өскен өнер
қырын, сол өнердің ел өмірімен еншілестігін, үндестігін көреміз.
Әрбір ұлттың өзінше өмір сүру қалпы, тұрмыс-тұрқы, әдет-ғұрыптық
өзгешелігі, психикалық - мінездік ерекшеліктері, түсінік-пайымдары оның
өнер өрісіне үлкен әсер ететіні белгілі. Музыка өнеріндегі бұл құбылыс
халықтың сол құпиясын әр алуан салада, әр түрлі бояуда әшекелейді.
Қай халық болсын өзінің ұлттық өнері мен дәстүрін аса бір
ыждағаттылықпен дамытуға тырысады, оны жаңа дәуір, жаңа заман әкелген
жаңалықтармен сабақтастыра отырып байытады. Қазақ музыка творчествосын
байырғы негізгі түрлері халық әндері, эпостық шығарма, аспаптық музыка
болды. Ән-күйді қазақтың халық творчествосының шыңы дейге болады. Оның
тамаша үлгілері. Көрнекі халық композиторларының асқақ туындылары ұлттық
классикалық музыканың негізін қалады. Ал халқымыздың ғасырлар бойы
қалыптасқан фольклорлық мұрасы қазіргі профессионалдық музыка салаларының
дамуына тікелей зор ықпалын тигізіп отыр.
Жаңа дәуір жаңа туындыларды талап етті. Профессионалдық музыканың
бұрын-соңды халқымызға белгісіз жанрлық түрлері, орындаушы коллективтер,
вокалдық әншілік мектеп, хор айту мәдениеті, музыкатаны саласын қалыптасты.
Ұлттық табиғи дәстүр дамуынан тыс пайда болған бұл салалардың халық
мұрасынан нәр алып қалыптасып, дамығанын еске ала отырып, біз тек төменде
аталатын әрбір салаға қысқаша тоқталып өтпекпіз. Бір тарау негізінен ән,
ұлттық ән дәстүрі, ән өнерінің жаңалық ерекшеліктеріне арналады.
Салалардың бірі – вокалдық өнер яғни ән салу. Халқымыздың дәстүрі
бойынша әнді домбыраның сүйемелімен және сүйемелдеусіз жеке де
немесебірнеше кісі қосылып та орындаған. Әсіресе жеке ән салу мейлінше мол
тараған. Халқымыздың әншілік мәнері жеңіл де әдемі. Қоңыр да
шырқауәуезімен, жарқын да шалқымалы ашық сазды үнімен айрықшаланады. Әдетте
әншілер әнді бір-бірінен ауызекі түрде үйреніп қабылдайтын. Бұл ұлттық ән
салу өнеріндегі негізгі бір ерекшелік болып табылады. Жиырмасыншы, әсіресе
отызыншы жылдары, қазақтың байырғы унисондық бір дауысты, жеке айтылатын ән
дәстүріне жаңалықтар кіре бастады. Ән тұнғыш рет фортепиано, симфониялық
оркестр, басқа да түрлі аспаптар сүйемелімен айтылатын болды.
Қазіргі кезде республткамызда қалыптасқан ұлттық вокалдық-әншілік
мектеп бар. Белгілі музыкалық оқу орнынан ән жөнінен тиісті білім алған
вокалдық әнші, орындаушы мамандар қатары молайды, олардың профессионалдық
шеберлік ерекшелігі айқындалды. Халық арасынан шыққан табиғи дауысты
талантты әншілер музыкалық оқу орнында ән өнерімен маманданып, вокалдық
пысықтау, жаттығу арқылы дауыс ауқымын кеңейтіп, әншілік үн күшін,
регістірлік үн қатарын арттырады. Сол сияқты вокалдық өнерде дауыстың
кібіртіктігін, кедір-бұдырын жоюға және оның үн тегістігін қалыптастыруға
да назар аударылды.
Сөйтіп, заман талабына сай қалыптасқан вокалдық ән салу мектебі тек
дәстүрлі ұлттық орындау арқылы ғана танылып жүрген қазақ ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Орта ғасырлардағы музыка өнері. Хандық дәуір музыкасы
Қазақ халық музыкасының тарихы
Қазақ музыка мәдениетінің қалыптасуы
Шетелдерде балалар музыкалық тәрбиесінің дамуындағы негізгі бағыттар мен беталысы (тенденциялары) (Австрия, Венгрия, Болгария, Германия, Жапония, АҚШ және т.б)
Салттан тыс фольклор туындылары
19-ғасырдағы қазақ музыкасы. 20-ғасырдағы қазақ музыкасы
Қазақ халқының музыкалық этнографиясының зерттелуі
БАТЫС ҚАЗАҚСТАННЫҢ МУЗЫКАЛЫҚ МӘДЕНИЕТІ
Күй – қазақ халқының рухани азығы ретінде
Қазақ халық музыкасы
Пәндер