Ежелгi Римдегi саяси жəне құқықтық ойлардың тарихы

І.Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 2
ІІ.Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1)Стоиктердің ілімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
2)Ұлы ойшыл . Сенака ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
3)Эпиктет пен император Марк Аврелий Антонин ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
ІІІ.Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .7
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8

Ежелгi Римдегi саяси жəне құқықтық ойлардың тарихы бүтiндей мың жылды қамтиды жəне өзiнiң эволюциялық дамуында Ежелгi Римнiң ұзақ уақытқа созылған əлеуметтiк-экономикалық жəне саяси өмiрiндегi айтулы өзгерiстердi бiлдiредi. Рим тарихының өзi үш кезеңге бөлiнедi: 1) патшалық Рим (б.з.д.754-510 жж.); 2) республикалық Рим (б.з.д. 509-28 жж.); 3) императорлық Рим (б.з.д. 27-б.з. 476 жж.) Сонымен бiрге бiртұтас Рим империясы б.з. 395 жылы екiге: Батыс жəне Шығыс Римге бөлiнедi. Шығыс Рим -Византия империясы 1453 жылға дейiн өмiр сүредi.
Ежелгi Римдегi саяси-құқықтық институттар мен көзқарастар халықтың əртүрлi топтары -патрицийлер мен плебейлер, нобилиттер (патрицийлер мен байыған плебейлер) мен кедейлер,оптиматтар (қоғамның ақсүйектер тобы) мен популярлар (төменгi халықты қолдаушылар),ерiктiлер мен құлдар арасындағы өткiр күрес жағдайындағы ұзақ тарихы бойында үнемi дамып отырды.
Ежелгi Римнiң саяси-құқықтық ойы жалпы теориялық iзденiсте сол деңгейдегi ежелгi грек концепцияларының едəуiр ықпалына душар болды. Б.з.д. V ғасырдың орта кезiнде плебейлер жазба заңды құрастыруды талап еткен кезде гректiң заң шығару iсiмен, əсiресе Солон заңдарымен танысу үшiн Грецияға Рим елшiлерi жiберiлдi. Осындай танысудың нəтижесiнде ежелгi Рим құқығының басты құжаты XII кесте заңдары құрастырылды. Алғашқы он кесте б.з.д. 451 жылы, екi соңғы кесте б.з.д. 450-449 жылдары жасалып, қабылданды.

1. Мұхамедов М., Сатершинов Б., Сырымбетұлы Б.
М 82 Саяси-құқытық ілімдер тарихы. Оқу құралы. — Алматы,: Заң əдебиеті, 2006.—340 бет.
2.Бейсебаева С. Саяси құқықтық ілімдер тарихы

Пән: Жалпы тарих
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Жоспары:

І.Кіріспе ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 2
ІІ.Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1)Стоиктердің ілімі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
2)Ұлы ойшыл - Сенака ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
3)Эпиктет пен император Марк Аврелий Антонин ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
ІІІ.Қорытынды ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .7
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8

Кіріспе
Ежелгi Римдегi саяси жəне құқықтық ойлардың тарихы бүтiндей мың жылды қамтиды жəне өзiнiң эволюциялық дамуында Ежелгi Римнiң ұзақ уақытқа созылған əлеуметтiк-экономикалық жəне саяси өмiрiндегi айтулы өзгерiстердi бiлдiредi. Рим тарихының өзi үш кезеңге бөлiнедi: 1) патшалық Рим (б.з.д.754-510 жж.); 2) республикалық Рим (б.з.д. 509-28 жж.); 3) императорлық Рим (б.з.д. 27-б.з. 476 жж.) Сонымен бiрге бiртұтас Рим империясы б.з. 395 жылы екiге: Батыс жəне Шығыс Римге бөлiнедi. Шығыс Рим -Византия империясы 1453 жылға дейiн өмiр сүредi.
Ежелгi Римдегi саяси-құқықтық институттар мен көзқарастар халықтың əртүрлi топтары -патрицийлер мен плебейлер, нобилиттер (патрицийлер мен байыған плебейлер) мен кедейлер,оптиматтар (қоғамның ақсүйектер тобы) мен популярлар (төменгi халықты қолдаушылар),ерiктiлер мен құлдар арасындағы өткiр күрес жағдайындағы ұзақ тарихы бойында үнемi дамып отырды.
Ежелгi Римнiң саяси-құқықтық ойы жалпы теориялық iзденiсте сол деңгейдегi ежелгi грек концепцияларының едəуiр ықпалына душар болды. Б.з.д. V ғасырдың орта кезiнде плебейлер жазба заңды құрастыруды талап еткен кезде гректiң заң шығару iсiмен, əсiресе Солон заңдарымен танысу үшiн Грецияға Рим елшiлерi жiберiлдi. Осындай танысудың нəтижесiнде ежелгi Рим құқығының басты құжаты XII кесте заңдары құрастырылды. Алғашқы он кесте б.з.д. 451 жылы, екi соңғы кесте б.з.д. 450-449 жылдары жасалып, қабылданды.

Ежелгi рим ойшылдарының маңызды табыстарының бiрi құқықтануды жеке ғылым ретiнде қалыптастыруы болды. Рим заңгерлерi мемлекет пен құқықтың жалпы теориясы саласында саяси- құқықтық мəселелерге жəне жекелеген заң пəндерiне (азаматтық құқық, мемлекеттiк жəне əкiмшiлiк құқық, қылмыстық құқық, халықаралық құқық) кешендi түрде терең талдау жасады.
Ежелгi Грециядан бастау алған стоицизм римдiк саяси-құқықтық ойда одан əрi жалғасын тапты. Рим стоиктерiнiң теориялық көзқарастары ежелгi грек стоиктерiнiң философиялық, этикалық жəне саяси-құқықтық концепцияларының едəуiр ықпалында болғанымен, олардың өзiндiк ерекшелiктерi айқындалды жəне одан əрi дамытылды. Рим стоицизмiнiң басты өкiлдерi Луций Анней Сенека 3-65жж., Эпиктет 50-140жж. жəне Марк Аврелий Антонин болды.
Стоиктердiң iлiмi бойынша, əлем - бiртұтас дене. Ол құдайлық пен адамдықтың арасындағы қарым-қатынас жəне оны əлемдiк құдай ретiнде қарастырады. Олардың айтуынша, əлемде болып жатқан өзгерiстер қатал қажеттiлiк заңына бағынған, сондықтан ол белгiлi бiр мақсатты жолмен, яғни оны керек етуiне қарай дамиды. Қажеттiлiк заңын стоиктер қоғамдық өмiрде де қолданылады деп есептейдi. Осы заңға сүйенген олар бостандық ұғымын да қажеттiлiк ұғымы арқылы түсiндiруге тырысады.
Рим стоиктерiнiң шығармашылығы бұрынғы полистiк идеология құндылығындағы дағдарыстың күшею, принцепс билiгi мен цезаризм режимiнiң нығаю, Рим империясының əлемдiк державаға айналу кезеңiмен тұспа-тұс дамыды. Осындай жағдайда олар ежелгi гректiк стоицизмнен фатализмге, саяси жұтаңдық пен космопатолизмге көбiрек мойын бұрады.
Сол дəуiрдiң ұлы ойшылы Сенека саясаткерлiк пен ұстаздықтың əр қырынан көрiне бiлдi, ол сенатор да, император Нероның тəрбиешiсi де, көрнектi мемлекеттiк қайраткер де болды. Саясат пен қоғамдық өмiрге белсене араласқан ол өзiнiң шəкiртi Неронның бұйрығы бойынша қуғынға ұшыратылды, саяси ойынның құрбаны болған ол өзiн-өзi өлiмге бұйырды.
Басқа стоиктерге қарағанда Сенека барлық адамдардың рухани бостандық идеясын олардың қоғамдағы орнынан тəуелсiз түрде қарастырды. Оның көзқарасы бойынша құлдықтың объектiсi мен ауқымы адамның рухани жəне ақыл-ой дүниесi емес, оның тəнi ғана. ″ Құлдық адамды барлық жағынан билейдi деп ойлайтындар қателеседi″ , - деп жазды ол, ″ оның ақыл-ойы құлдыққа тəуелсiз. Құлдың тəнi ғана қожайынына бағынышты, ал ақыл-ойы мен рухы өзiне тиесiлi″ . Сенеканың айтуынша, құл да табиғаты жағынан барлық адамдармен тең, оған жан жəне рухани сипаттар да тəн. Құлдың өзiн сатуға, немесе сатып алуға болғанмен, оның еркiн ақыл-ойы мен рухани жан-дүниесiн саудаға салуға болмайды.
Ежелгi грек стоиктерi сияқты Сенека да барлық себептердi құдайлық рух пен тағдырдан iздейдi. ″ Тағдыр заңы″ , оның айтуы бойынша, өз дегенiне бағындырады. Адамдардың iс-əрекетi ғаламның қажеттiлiк заңына байланысты, олар бiр-бiрiнен болмай қоймайтын заңды қажеттiлiкке, яғни тағдырға өз еркiмен немесе мəжбүрлi түрде бағынуларымен ерекшеленедi. Адамдар ғаламдық қатынастарды өзгерте алмайды, оған қарсылық көрсетуге ғана талпынады. Өздерiнiң өмiрдегi ауыр тауқыметiне риза болмағандар да, молшылықта өмiр сүретiндер де тағдырға қарсы тұруға талпыныс жасайды, өйткенi адамның табиғаты тойымсыз да, қанағатсыз. Сенеканың табиғи- құқықтық концепциясында болмай қоймайтын жəне құдайлық сипатқа ие ″ тағдыр заңдарына″ бүкiл адамзат мiндеттi түрде бағынады. Табиғи құқық бұл жерде ғаламдық құрылымның тəртiбi мен оқиғаларының себебiн бiлдiретiн қажеттi табиғи факт ретiнде көрсетiледi. Заңдар өзiнiң жазылған немесе жазылмағандығымен ғана ерекшеленбейдi. Оның айтуынша, ″ жазылмаған кейбiр заңдар жазылған заңдардан да қаталырақ″ .
Мемлекеттiң пайда болуы мен өмiр сүруi де бүкiл ғаламдық қажеттiлiктен туған. ″Табиғи құқықтар мен табиғи мемлекеттi мойындау қажеттi жəне парасатты iс″ . Табиғат- заңдары бойынша мұндай мемлекет мүшелерiнiң оны мойындаған немесе мойындамағанына қарамай жалпыға бiрдей мемлекетi болып саналады. Ал кейбiр жекелеген мемлекеттiк құрылымдар жекелеген топтардың мемлекетi ғана болып табылады. Осыған сəйкес мемлекеттiң де үлкен жəне кiшi түрлерi бар. Олар да үлкен-кiшiлiгiне қарай ″ тағдыр заңымен″ жүредi немесе оған наразылықбiлдiредi.
″ Тағдыр заңының″ қажеттiлiгi туралы ойларына қарамастан Сенека адамдарды iзгiлiкке, жақсы iстерге ұмтылуға жəне даналық пен бiлiмдi үйренуге шақырады. Ол адамдарды, "алдымен iзгi ниеттердi, ал одан соң даналықты үйрен, өйткенi, алғашқысысыз соңғысына үйрену қиын. Ерлiк дегенiмiз - үрейдi жирене жек көру. Ол бiзге төнген қауiп-қателердi мазақ етедi, оларды шайқасқа шақырып, күйретедi деп, үнемi iзденiс пен талпынысқа шақырады.
Сенека ″ ұят″ ұғымын моральдың негiзгi ұғымы - адамдардың iс-əрекетiнiң үйлестiрушiсi ретiнде қарайды. Оның айтуынша ″ ұяттылық кейде заңдар шектемеген нəрсенi де шектейдi″ . Адамдар жеке басының мүддесi үшiн ғана емес, басқалар үшiн де, қоғам мен мемлекет үшiн де ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.