Қаржылық инвестициялар есебі
Мазмұны 3
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 4
І. Инвестициялар туралы түсінік, олардың жіктелуі
1.1 Инвестициялар ұғымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.2 Нақты және қаржылық инвестициялар мәні мен маңызы ... ... ... ... ... ... .9
ІІ. Инвестициялар есебі
2.1 Еншілес, тәуелді және бірігіп бақыланатын заңды тұлғадағы инвестиция есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11
2.2 Қаржылық инвестициялар есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..13
2.3 Инвестицияларды қайта бағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 22
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .24
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 4
І. Инвестициялар туралы түсінік, олардың жіктелуі
1.1 Инвестициялар ұғымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.2 Нақты және қаржылық инвестициялар мәні мен маңызы ... ... ... ... ... ... .9
ІІ. Инвестициялар есебі
2.1 Еншілес, тәуелді және бірігіп бақыланатын заңды тұлғадағы инвестиция есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11
2.2 Қаржылық инвестициялар есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..13
2.3 Инвестицияларды қайта бағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 22
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .24
Кіріспе
Қазақстан Республикасының егемендігін алып, тәуелсіз болғанына да, міне, 17 жыл болды. Бұл жылдары елімізде әлеуметтік-экономикалық мәні аса жоғары қыруар игі өзгерістерге қол жеткізілді. «Осы жылдар ішінде тындырған ісіміздің басты түйіні, - деп көрсетті Елбасы Н.Ә. Назарбаев өзінің халыққа жолдауында, - Қазақстанның дербес мемлекет болып қалыптасуында жатыр. Біздің әлі де есею мен кемелдену кезегінен өтуіміз керек, Қазақстандағы азаматтық қоғамның босағасын бекіте беруіміз керек».
Бұдан туындайтын талаптар мен міндеттерді абыроймен орындап шығудың басым бағыты экономиканы дамыту, осының негізінде еліміздің әлеуметтік-экономикалық жағдайын тұрақтандыру, халықтың әл-ауқатын түбегейлі жақсарту.
Нарықтық экономикаға өткеннен кейін басым бағыттардың бірі – шағын, орта және ірі бизнесті дамыту болды. Осыған байланысты түрлі бағытта инвестициялар тартыла бастады. Инвестицияны, алуан түрлі күрделі қаржыны белгілі бір жобаларға ұйымдастырылған түрде жұмсау үшін шешім қабылдау өте қиын.
Дәл осы инвестициялар және олардың қозғалысы жайлы мәселелерді қарастыру мақсатында өзімнің курстың жұмысымның тақырыбын «Қаржылық инвестициялардың есебі » деп таңдадым.
Қазақстан Республикасының егемендігін алып, тәуелсіз болғанына да, міне, 17 жыл болды. Бұл жылдары елімізде әлеуметтік-экономикалық мәні аса жоғары қыруар игі өзгерістерге қол жеткізілді. «Осы жылдар ішінде тындырған ісіміздің басты түйіні, - деп көрсетті Елбасы Н.Ә. Назарбаев өзінің халыққа жолдауында, - Қазақстанның дербес мемлекет болып қалыптасуында жатыр. Біздің әлі де есею мен кемелдену кезегінен өтуіміз керек, Қазақстандағы азаматтық қоғамның босағасын бекіте беруіміз керек».
Бұдан туындайтын талаптар мен міндеттерді абыроймен орындап шығудың басым бағыты экономиканы дамыту, осының негізінде еліміздің әлеуметтік-экономикалық жағдайын тұрақтандыру, халықтың әл-ауқатын түбегейлі жақсарту.
Нарықтық экономикаға өткеннен кейін басым бағыттардың бірі – шағын, орта және ірі бизнесті дамыту болды. Осыған байланысты түрлі бағытта инвестициялар тартыла бастады. Инвестицияны, алуан түрлі күрделі қаржыны белгілі бір жобаларға ұйымдастырылған түрде жұмсау үшін шешім қабылдау өте қиын.
Дәл осы инвестициялар және олардың қозғалысы жайлы мәселелерді қарастыру мақсатында өзімнің курстың жұмысымның тақырыбын «Қаржылық инвестициялардың есебі » деп таңдадым.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1. Радостовец В.К., Радостовец В.В., Шмидт О.И. «Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп» Алматы: Центраудит – Қазақстан, 2002.
2. Назарова В.Л. «Шаруашылық жүргізуші субъектілердегі бухгалтерлік есеп» Оқулық – Алматы: Бухгалтер, 1999.
3. А.Қ.Мейірбеков, Қ.Ә. Әлімбетов “Кґсіпорын экономикасы” Алматы-2003.
4. М.Б. Бисенµазиев, А.Ш. Хамитов “Кґсіпкерлік негіздері” Орал-2001ж.
5. Қаржы аражат. “Инвестиционные принципы Казахстана” 2003ж бјлім.
6. Әбдіқалықов Т. «Аудит және бухгалтерлік есеп» Оқу құралы Алматы, 1998.
7. Кеулимжаев Қ.К. «Бухгалтерлік есеп принциптері» Оқу құралы: Алматы,2004.
8. Әбдіманапов Ә. «Бухгалтерлік есеп теориясы және принциптері». Оқу құралы Алматы, 2001.
9. Саясат 2003ж №10-11
10. Қаржы-қаражат 2005 №3
11. Транзитная экономика 2004 №1,4-5
12. Баймұханова С.Б. «Бухгалтерлік есеп». Оқу құралы: Алматы, 2000
13. Назарова В.Л., Фурсов Д.А., Фурсова С.Д. «Управленческий учет» Учебник. Алматы: Экономика, 2004.
14. Дулетбеков Қ.Д., Тайғашинова Қ.Т., Тасмағанбетов Т.А. «Басқарушы - өндірістік есеп» Оқу құралы – Алматы: Принт, 2000.
15. Ивашкевич В.Б. «Бухгалтерский управленческий учет». Учебник для вузов. М.,Юрист, 2003.
1. Радостовец В.К., Радостовец В.В., Шмидт О.И. «Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп» Алматы: Центраудит – Қазақстан, 2002.
2. Назарова В.Л. «Шаруашылық жүргізуші субъектілердегі бухгалтерлік есеп» Оқулық – Алматы: Бухгалтер, 1999.
3. А.Қ.Мейірбеков, Қ.Ә. Әлімбетов “Кґсіпорын экономикасы” Алматы-2003.
4. М.Б. Бисенµазиев, А.Ш. Хамитов “Кґсіпкерлік негіздері” Орал-2001ж.
5. Қаржы аражат. “Инвестиционные принципы Казахстана” 2003ж бјлім.
6. Әбдіқалықов Т. «Аудит және бухгалтерлік есеп» Оқу құралы Алматы, 1998.
7. Кеулимжаев Қ.К. «Бухгалтерлік есеп принциптері» Оқу құралы: Алматы,2004.
8. Әбдіманапов Ә. «Бухгалтерлік есеп теориясы және принциптері». Оқу құралы Алматы, 2001.
9. Саясат 2003ж №10-11
10. Қаржы-қаражат 2005 №3
11. Транзитная экономика 2004 №1,4-5
12. Баймұханова С.Б. «Бухгалтерлік есеп». Оқу құралы: Алматы, 2000
13. Назарова В.Л., Фурсов Д.А., Фурсова С.Д. «Управленческий учет» Учебник. Алматы: Экономика, 2004.
14. Дулетбеков Қ.Д., Тайғашинова Қ.Т., Тасмағанбетов Т.А. «Басқарушы - өндірістік есеп» Оқу құралы – Алматы: Принт, 2000.
15. Ивашкевич В.Б. «Бухгалтерский управленческий учет». Учебник для вузов. М.,Юрист, 2003.
Мазмұны
3
Кіріспе
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 4
І. Инвестициялар туралы түсінік, олардың жіктелуі
1.1 Инвестициялар ұғымы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ..5
1.2 Нақты және қаржылық инвестициялар мәні мен маңызы
... ... ... ... ... ... .9
ІІ. Инвестициялар есебі
2.1 Еншілес, тәуелді және бірігіп бақыланатын заңды тұлғадағы инвестиция
есебі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
2.2 Қаржылық инвестициялар есебі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...13
2.3 Инвестицияларды қайта бағалау ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 20
Қорытынды
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... 22
Пайдаланылған әдебиеттер
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
.24
Кіріспе
Қазақстан Республикасының егемендігін алып, тәуелсіз болғанына
да, міне, 17 жыл болды. Бұл жылдары елімізде әлеуметтік-экономикалық мәні
аса жоғары қыруар игі өзгерістерге қол жеткізілді. Осы жылдар ішінде
тындырған ісіміздің басты түйіні, - деп көрсетті Елбасы Н.Ә. Назарбаев
өзінің халыққа жолдауында, - Қазақстанның дербес мемлекет болып
қалыптасуында жатыр. Біздің әлі де есею мен кемелдену кезегінен өтуіміз
керек, Қазақстандағы азаматтық қоғамның босағасын бекіте беруіміз керек.
Бұдан туындайтын талаптар мен міндеттерді абыроймен орындап
шығудың басым бағыты экономиканы дамыту, осының негізінде еліміздің
әлеуметтік-экономикалық жағдайын тұрақтандыру, халықтың әл-ауқатын
түбегейлі жақсарту.
Нарықтық экономикаға өткеннен кейін басым бағыттардың бірі – шағын,
орта және ірі бизнесті дамыту болды. Осыған байланысты түрлі бағытта
инвестициялар тартыла бастады. Инвестицияны, алуан түрлі күрделі қаржыны
белгілі бір жобаларға ұйымдастырылған түрде жұмсау үшін шешім қабылдау өте
қиын.
Дәл осы инвестициялар және олардың қозғалысы жайлы мәселелерді
қарастыру мақсатында өзімнің курстың жұмысымның тақырыбын Қаржылық
инвестициялардың есебі деп таңдадым.
І. Инвестициялар туралы түсінік, олардың жіктелуі
1.1 Инвестициялар ұғымы
Инвестициялар деп өнеркәсіптің, құрылыстың, ауыл шаруашылығының және
экономиканың басқа да салаларының кәсіпорындарына капитал түрінде салынып,
жұмсалатын шығындардың жиынтығын айтамыз.
Кәсіпкерлік табысты, капитал өсімін немесе процентін алу (шаруашылық
жүргізуші субъектілерінің құнын арттыру және осыған орай оны
меншіктеушілердің әл-ауқатын көтеру) мақсатында әр түрлі экономика саласына
капитал жұмсау жолымен іс-жүзіне асырылатын жиынтық шығындарды инвестиция
деп ұғамыз.
Инвестицияның көзі болып жаңадан қалыптасқан (құрылған) құн немесе таза
табыстың жинақталған бөлігі саналады. Кәсіпкерлер (кәсіпорындар) оны өзінің
табысының (тартылған) қаражаттарының есебінен жұмылдырады. Негізгі
капиталды жаңартуға арналған инвестиция көзі болып кәсіпорынның меншігінде
қалған табысы саналады. Бағалы қағаздардың көп түрлілігі инвестицияны
жіктеудің көптеген критерийлерін алдын ала айқындайды.
Инвестициялық қызметтің мақсаты – түпкі нәтижесінде кәсіпкерліктен табыс
немесе процент алу болып табылады.
Инвестиция мыналарға бөлінеді:
• Үлестік – жай және артықшылықты акциялар;
• Борышқорлық – облигациялар, қазыналық вексель, депозиттік
сертификаттар және т.б.
Инвестиция көздері:
А) жаңадан жасалған құн (таза табыстың жиналған бөлігі);
Ә) амортизацияның қорлануы (накапливаемая амортизация);
Б) кредиттік ресурстар.
Инвестицияны мына топтарға жіктеуге болады:
1. Жұмсау мерзімі бойынша:
• Қысқа мерзімді – бір жылға дейін иемдену мерзімі (бұл еркін
ақшалай қаражатты уақытша орналастыру мақсатында оңай
өткізілетін бағалы қағаздардағы компанияның инвестициясы);
• Ұзақ мерзімді – бір жылдан көп иемдену мерзімі;
• Мерзімсіз инвестициялар.
Ұзақ мерзімді және мерзімсіз инвестициялар – бұл қосымша пайда алу
мақсатында немесе құнды қағаздарды сатып алынатын компанияға ықпал етуге ие
болу мақсатында немесе бұл салада өз операцияларын жүргізетін ұйыммен
салыстырғанда қаражаттың мұндай жұмсалымы әлдеқайда пайдалы болғандықтан
қаражатты орналастыру.
2. Тағайындалуы бойынша:
• Қаржылық – құнды қағаздарға жұмсау;
• Нақты (мүліктік жұмсау) – субъектінің негізгі капиталына жұмсау
және материалдық-өндірістік қордың өсуіне жұмсау.
3. Шығу тегі бойынша – бірінші, екінші.
4. Болу формасы бойынша – құжаттық, құжатсыз.
5. Ұлттық тегі бойынша – отандық, шетелдік.
6. Қолдану түрі бойынша – инвестициялық (капиталдық), инвестициялық емес.
7. Иемдену қатары бойынша – жеке, жалпы.
8. Шығарылым формасы бойынша – эмиссиондық, эмиссиондық емес.
9. Меншік формасы бойынша – мемлекеттік, корпоративтік.
10. Айналыс сипаты бойынша – нарықтық, нарықтық емес.
11. Тәуекелдік деңгейі бойынша – аз тәуекелдікпен, мүмкін үлкен
тәуекелдікпен.
Тәуекелдік түрлерін мынаған бөлуге болады:
• капиталды тәуекелдік – бұл барлық жұмсалымға арналған жалпы
тәуекелдік, инвестор өзінің инвестициясын ысырапсыз қайтара
алмайтын, толық босатып ала алмайтын тәуекелдік;
• уақытша тәуекелдік – міндетті түрде ысырапқа ұшырататын қолайсыз
уақыттағы инвестицияны сату және сатып алуға байланысты
тәуекелдік;
• заңдық өзгерістер тәуекелділігі – шығын мен ысырапқа ұрландыруы
мүмкін тәуекелдік;
• өтімділік тәуекелділігі (риск ликвидности) – инвестицияны өткізу
барысындағы болуы мүмкін ысырапқа ұрындыратын тәуекелдік;
• кредиттік және іскерлік тәуекелдік – борыштық құнды қағаздар
шығарушы (эмитет) негізгі қарыз сомасын немесе сол бойынша
сыйақы төлеуге жағдайын болдырмайтын тәуекелдік;
• проценттік тәуекелдік – нарықтағы проценттік мөлшерлемесінің
өзгеруіне байланысты инвесторға ысырап әкелуі мүмкін тәуекелдік;
• валюталық тәуекелдік – шетелдік валютадағы инвестициямен
байланысты тәуекелдік.
12. Қолма-қол табыс бойынша – табыстық, табыссыз.
13. Қаражатты жұмсау формасы бойынша:
• борыштық – құнды қағаздардағы немесе міндеттердегі инвестиция;
• иелі үлестік (владельческие долевые) – нарықты субъектінің
капиталындағы үлестер немесе уақытша шектеулермен байланысы жоқ
(еншілес және тәуелді компаниялардағы инвестиция) мүліктегі
үлес;
• жеке жобалар (кенішті игеру – разработка месторождения).
14. Экономикалық мәні (құқық түрі) бойынша – мүліктік, міндеттік.
15. Халықаралық және отандық стандарт бойынша бухгалтерлік есепте
инвестиция мыналарға бөлінеді:
а) қаржылық Қаржылық инвестиция есебі және оған әдістемелік ұсыныс);
ә) еншілес, тәуелді және бірігіп бақылау арқылы шаруашылық
субъектісіндегі инвестициялар Шоғырландырмалы (консолидированная)
қаржылық есеп және еншілес серіктестігіндегі инвестиция есебі және оған
әдістемелік ұсыныс; Тәуелді шаруашылық серіктестігіндегі инвестиция есебі
және оған әдістемелік ұсыныс; Біріккен қызметтегі қатысу үлесінің қаржылық
есепте көрініс табуы және оған әдістемелік ұсыныс).
Бұған қоса, инвестиция мыналарға бөлінеді:
- тікелей – басқа субектілердің жарғылық капиталындағы
инвестициялар;
- портфельдік – субъект иелігіндегі құнды қағаздар жиынтығы;
- венчурлік (тәуекелшіл) – жаңадан пайда болған субъектілердегі
(мұнай және газ компаниялары, ғылыми-техникалық жобалар) және
тез өтелімді инвестициялық салым ақшалар).
Қоржындық (портфельдік) инвестициялаудың объектілері ретінде әртүрлі
бағалы қағаздар: акциялар, облигациялар, бағалы қағаздардың шартты түрлері
әрекет етеді. Қоржынның бір бөлігі ақша түрінде ұсынылуы мүмкін. Қоржындағы
қағаздардың көлемі әртүрлі болады. Қоржындық инвестициялау өзінің құрамына
тәуелді, ол табыс немесе залал әкелуі мүмкін және тап сондай
тәуекелділіктің де сол және басқа да деңгейіне ие. Қоржынға енетін бағалы
қағаздардың тізбесін де, көлемін де инвестор өзгерте алады.
Қоржынды құрастыру кезінде инвестор келесі факторларды есепке алуы тиіс:
тәуекелділікті, табыс дәрежесін, орындалу мерзімін, бағалы қағаздар типін.
Инвестор инвестициялық мақсатына тәуелді белгілі бір типтерді
қалыптастырады. Келесі типтерін бөліп көрсету қабылданған: бірінші тип -
өсім қоржыны, екінші тип – табыс қоржыны.
Қоржынның бірінші типінің мақсаты өсімді көбіне дивиденттер мен
проценттер алу есебінен емес, бағалы қағаздардың бағамдық (курстық)
өсімінің есебінен алу болып табылады. Бұл негізгі салымның басым бөлігін
акция құрайды.
Қоржындардың екінші типі дивиденттер мен проценттер есебінен табыс алу
болып табылады. Қоржынның бұл типі тәуекел кезінде алдын ала жоспарланған
табыстың деңгейін қамтамасыз етеді және онда тәуекелділіктің деңгейі нөлге
тең болады. Қоржындардың аталған типін инвестициялау объектілері ретінде
сенімділігі жоғары бағалы қағаздар алынады.
1.2 Нақты және қаржылық инвестициялар мәні мен маңызы
Инвестиция өзінің арналымы немесе алынған мақсаты бойынша: нақты және
қаржылық болып бөлінеді.
Нақты инвестициялар – бұл кәсіпорынның негізгі капиталын және материалдық-
өндірістік қорын өсіруге салынатын салымдар.
Қаржылық инвестициялар – бұл субъектінің табыс салу мақсатында
пайдаланатын активі (мысалға, пайыздар, роялтилер, дивиденттер және жалға
ақысы), инвестицияланған капиталдың өсімі немесе алынатын басқа да олжалар
(мысалға, коммерциялық мәмілені нәтижесі). Сондай-ақ, қаржылық инвестицияға
пайдаланбай тұрған жылжымайтын мүліктер де жатады. Қаржылық инвестицияның
бір түрі болып бағалы (құнды) қағаздар да саналады. Барлық бағалы (құнды)
қағаздар екі топқа бөлінеді – ақшалай және күрделі (капиталды) болып.
Ақшалай бағалы қағаздарды алған кезде ақшалай қарыздарды алғандағыдай етіп
рәсімделеді. Бұл борыштық бағалы қағаздар. Оларға: вексельдер, депозиттер
және жинақ сертификаттар және т.б. жатады. Осы бағалы қағаздар бойынша
табыс бір мәртелік сипатқа ие болады және олар өзінің номиналдық (атаулы)
құнынан төмен бағаға сатып алудың есебінен қалыптасады. Ақшалай бағалы
қағаздар, әдетте қысқа мерзімге (бір жылдан аспайтын уақытқа) беріледі.
Капиталды бағалы қағаздар кәсіпорынды дамыту үшін, оның капиталын (қорын)
құрастыру немесе ұлғайту мақсатында шығарылады.
Инвестиция – экономиканы дамудың тұрақты және жоғарғы қарқынын
қалыптастыруды, ғылыми-техникалық прогресстің жетістіктерін енгізуді,
инфрақұрылымды дамытуды көздейтін басты фактор.
Инвестицияны дамытуда кәсіпорындарды қаржыландыратын және ұзақ мерзімге
несие беретін мамандандырылған инвестициялық банктер мен акционерлік
қоғамдардың акцияларынан құрылған инвестициялық қорлар ерекше роль
атқарады. Сөйтіп, қорлар экономиканың неғұрлым пайдалы салалары мен
кәсіпорындарына капиталдың құйылуына жағдай жасайды.
Қаржылық инвестициялар инвесторлар үшін ішкі және сыртқы инвестициялар
жағдайында белгілі бір тәуекелділікпен байланысты болатынын ескерген жөн.
бұл тәуекелділік басшылардың біліктілігімен және олардың епті
әрекеттерімен, есеп пен бақылау жұмысын ұйымдастыруымен, валютаның бағамдық
пайыз мөлшерлемесінің өзгерістерімен, орта мерзімді және қысқа мерзімді
несиелерді тартудың қиындылықтарымен және т.б. осы сияқты мәселелермен
байланысты болып келеді. Сонымен қатар, табиғат зілзалаларымен және саяси
тәуекеділіктермен байланысты болатынын ескерген жөн. қаржылық инвестициялар
техникалық-экономикалық есептеулер жасалған соң және сол инвестицияланатын
объектіні қажетті зерделеуден өткізгеннен кейін барып, жүзеге асырылады.
Осы жағдайда ғана нарықтық қарым-қатынастар жағдайындағы тәуекелділіктер
төмендеуі мүмкін.
ІІ. Инвестициялар есебі
2.1 Еншілес, тәуелді және бірігіп бақыланатын заңды тұлғадағы инвестиция
есебі.
Шарушылық жүргізуші субъект акцияға ие болу жолымен немесе үлестік
қатысудан табыс алу арқылы басқа субъектілерге қаржылық жұмсалымды тудыра
алады.
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің (ҚР АК) 94-бабына сәйкес,
басқа заңды тұлғаны қалыптастырған жарғылық капиталдың бір бөлігіне иелік
етуші заңды тұлға еншілес болып табылады немесе жасалған келісімшартқа
сәйкес негізгі серіктестік қабылдаған шешімді анықтай алады. Негізгі
серіктестік еншілес серіктестікке толық (100%) немесе толығырақ (90%)
бақылау жүргізе алады.
Бақылау – бұл оның қызметімен пайда алу мақсатында серіктестіктің
қаржылық және басқа саясатын анықтау құқы.
Егер басқа негізгі серіктестік оның дауыс беретін акциясының 20% көбірек
иемденсе, онда акционерлік қоғам тәуелді деп есептеледі (ҚР АК 95-бабы),
яғни инвестицияланған субъектінің оның бақылауынсыз қаржылық және басқа
саясаты бойынша шешім қабылдау құқығына ие болады.
Еншілес, тәуелді, бірігіп бақыланатын заңды тұлғадағы инвестиция мына екі
әдістің біреуімен ескерілуі мүмкін:
а) үлестік қатысу әдісімен – инвестиция сатып алу сәтінде табыс (залал)
ретінде танылатын кірістер мен шығыстар туралы есеп берудегі тәуелді
шаруашылық серіктестігінің таза активтер өзгерісіндегі инвестордың
мойындаған үлесі бойынша олардың құнын одан әрі арттыратын (кемітетін) сату
құны бойынша көрініс табады;
ә) құндық әдіспен – инвестиция сатып алу сәтінде сату құны бойынша
көрініс табатын есеп әдісі. Инвестициядан түсетін табыс инвестордың кіріс
және шығыс туралы есебінде сатып алған күннен кейін пайда болған
шаруашылықты серіктестікке жиналған таза табыстың жалпы сомасынан тиесілі
дивиденттер көлемінде танылады.
Үлестік қатысу әдісі мынандай белгілермен сипатталады:
• шаруашылықты серіктестікке қатысты таза табыстағы қатысу үлесі
инвестордың инвестиция құнының баланстық өсуінен көрінеді және
қатысу үлесінен түскен табыстан білінеді;
• шаруашылықты серіктестікке қатысты залалдағы қатысу үлесі инвестиция
құнының баланстық кемуінен көрінеді және қатысу үлесіндегі залалдан
білінеді;
• тиесілі дивиденттер сомасы инвестордың инвестиция құнының баланстық
кемуінен көрінеді.
2.2 Қаржылық инвестициялар есебі
Қаржылық инвестициялардың есебі:
1100 Қысқа мерзімді қаржылық инвестициялар
1110 – Қысқа мерзімді берілген қарыздар
1120 – Саудаға арналған қысқа мерзімді қаржылық активтер
1130 - Өтеуге дейін ұсталған қысқа мерзімді инвестициялар
1140 – Сатуға арналған қолда бар қысқа мерзімді қаржылық инвестициялар
1150 - Өзге қысқа мерзімді қаржылық инвестициялар
және 2000 Ұзақ мерзімді қаржылық инвестициялар
2010 – Ұзақ мерзімді берілген қарыздар
2020 - Өтеуге дейін ұсталатын ұзақ мерзімді инвестициялар
2030 – Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық инвестициялар
2040 - Өзге ұзақ мерзімді дебиторлық берешек
бөлімшесінің шоттарында жүргізіледі.
Бұл шоттар активті, күрделі, негізгі болып табылады. Осы шоттардың
дебетіне қаржылық салымдардың айдың басы мен аяғындағы қалдықтары,
инвестициялардың ұлғаю операциялары; несие бойынша қаржылық
инвестициялардың кему операциялары жазылады.
Қаржылық инвестициялар сатып алу кезінде ол оның сатып алынған бағасымен
бағаланады, ал сатып алынған бағаға алумен байланысты тікелей шығыстар,
яғни брокерлік марапаттауы, банктің көрсеткен қызметі үшін төленетін
пайыздары, қор биржасының үстеме төлемдері кіреді.
Қысқа мерзімді қаржылық инвестициялар бухгалтерлік баланста: не ағымдағы
құнымен, не сатып алу құнымен немесе ағымдағы құнының ең төменгі бағасымен
есептелінеді. Егер де қысқа мерзімді қаржылық инвестиция ағымдағы құнымен
есептелінсе, онда тұрақты түрде кезеңдік өзгерістерін ескеріп отыруға тура
келеді. Қысқа мерзімді қаржылық инвестиция өссе, онда ол табыс болып
танылады, ал керісінше өзгерсе, онда шығыс болып танылады.
Егер де қысқа мерзімді қаржылық инвестиция ағымдағы немесе сатып алу
құнының ең төменгі бағасымен алынса, онда оның баланстық құны келесі
негізде анықтайды:
- жалпы қоржындық (портфельдік) жиынтығымен;
- инвестицияның түрі бойынша қоржындық жиынтығымен;
- жеке инвестициялары (әрбір инвестициясы) бойынша.
Бұл кезде сатып алынған бағасы ағымдағы (нарықтық) бағадан жоғары болса,
онда олардың айырмашылығы шығыс ретінде танылады, ал керісінше жағдайда –
табыс ретінде танылады.
Баланс құнын анықтаудың тәсілдеріне мысал.
Инвестициялардың Сатып алу Сатып алынған Ауытқулар
түрлері құны кезеңіндегі ағымдағы ы (+,-)
(нарықтық) құны
Акция
Бекжан компаниясы 520,0 540,0 +20,0
Рустам компаниясы 530,0 520,0 -10,0
Руслан компаниясы 500,0 500,0 -
Акция жиыны 1550,0 1560,0 +10,0
Облигация
Габидулла компаниясы370,0 390,0 +20,0
Бейбіт компаниясы 350,0 300,0 -50,0
Қайрат ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
3
Кіріспе
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 4
І. Инвестициялар туралы түсінік, олардың жіктелуі
1.1 Инвестициялар ұғымы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ..5
1.2 Нақты және қаржылық инвестициялар мәні мен маңызы
... ... ... ... ... ... .9
ІІ. Инвестициялар есебі
2.1 Еншілес, тәуелді және бірігіп бақыланатын заңды тұлғадағы инвестиция
есебі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
2.2 Қаржылық инвестициялар есебі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...13
2.3 Инвестицияларды қайта бағалау ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 20
Қорытынды
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... 22
Пайдаланылған әдебиеттер
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
.24
Кіріспе
Қазақстан Республикасының егемендігін алып, тәуелсіз болғанына
да, міне, 17 жыл болды. Бұл жылдары елімізде әлеуметтік-экономикалық мәні
аса жоғары қыруар игі өзгерістерге қол жеткізілді. Осы жылдар ішінде
тындырған ісіміздің басты түйіні, - деп көрсетті Елбасы Н.Ә. Назарбаев
өзінің халыққа жолдауында, - Қазақстанның дербес мемлекет болып
қалыптасуында жатыр. Біздің әлі де есею мен кемелдену кезегінен өтуіміз
керек, Қазақстандағы азаматтық қоғамның босағасын бекіте беруіміз керек.
Бұдан туындайтын талаптар мен міндеттерді абыроймен орындап
шығудың басым бағыты экономиканы дамыту, осының негізінде еліміздің
әлеуметтік-экономикалық жағдайын тұрақтандыру, халықтың әл-ауқатын
түбегейлі жақсарту.
Нарықтық экономикаға өткеннен кейін басым бағыттардың бірі – шағын,
орта және ірі бизнесті дамыту болды. Осыған байланысты түрлі бағытта
инвестициялар тартыла бастады. Инвестицияны, алуан түрлі күрделі қаржыны
белгілі бір жобаларға ұйымдастырылған түрде жұмсау үшін шешім қабылдау өте
қиын.
Дәл осы инвестициялар және олардың қозғалысы жайлы мәселелерді
қарастыру мақсатында өзімнің курстың жұмысымның тақырыбын Қаржылық
инвестициялардың есебі деп таңдадым.
І. Инвестициялар туралы түсінік, олардың жіктелуі
1.1 Инвестициялар ұғымы
Инвестициялар деп өнеркәсіптің, құрылыстың, ауыл шаруашылығының және
экономиканың басқа да салаларының кәсіпорындарына капитал түрінде салынып,
жұмсалатын шығындардың жиынтығын айтамыз.
Кәсіпкерлік табысты, капитал өсімін немесе процентін алу (шаруашылық
жүргізуші субъектілерінің құнын арттыру және осыған орай оны
меншіктеушілердің әл-ауқатын көтеру) мақсатында әр түрлі экономика саласына
капитал жұмсау жолымен іс-жүзіне асырылатын жиынтық шығындарды инвестиция
деп ұғамыз.
Инвестицияның көзі болып жаңадан қалыптасқан (құрылған) құн немесе таза
табыстың жинақталған бөлігі саналады. Кәсіпкерлер (кәсіпорындар) оны өзінің
табысының (тартылған) қаражаттарының есебінен жұмылдырады. Негізгі
капиталды жаңартуға арналған инвестиция көзі болып кәсіпорынның меншігінде
қалған табысы саналады. Бағалы қағаздардың көп түрлілігі инвестицияны
жіктеудің көптеген критерийлерін алдын ала айқындайды.
Инвестициялық қызметтің мақсаты – түпкі нәтижесінде кәсіпкерліктен табыс
немесе процент алу болып табылады.
Инвестиция мыналарға бөлінеді:
• Үлестік – жай және артықшылықты акциялар;
• Борышқорлық – облигациялар, қазыналық вексель, депозиттік
сертификаттар және т.б.
Инвестиция көздері:
А) жаңадан жасалған құн (таза табыстың жиналған бөлігі);
Ә) амортизацияның қорлануы (накапливаемая амортизация);
Б) кредиттік ресурстар.
Инвестицияны мына топтарға жіктеуге болады:
1. Жұмсау мерзімі бойынша:
• Қысқа мерзімді – бір жылға дейін иемдену мерзімі (бұл еркін
ақшалай қаражатты уақытша орналастыру мақсатында оңай
өткізілетін бағалы қағаздардағы компанияның инвестициясы);
• Ұзақ мерзімді – бір жылдан көп иемдену мерзімі;
• Мерзімсіз инвестициялар.
Ұзақ мерзімді және мерзімсіз инвестициялар – бұл қосымша пайда алу
мақсатында немесе құнды қағаздарды сатып алынатын компанияға ықпал етуге ие
болу мақсатында немесе бұл салада өз операцияларын жүргізетін ұйыммен
салыстырғанда қаражаттың мұндай жұмсалымы әлдеқайда пайдалы болғандықтан
қаражатты орналастыру.
2. Тағайындалуы бойынша:
• Қаржылық – құнды қағаздарға жұмсау;
• Нақты (мүліктік жұмсау) – субъектінің негізгі капиталына жұмсау
және материалдық-өндірістік қордың өсуіне жұмсау.
3. Шығу тегі бойынша – бірінші, екінші.
4. Болу формасы бойынша – құжаттық, құжатсыз.
5. Ұлттық тегі бойынша – отандық, шетелдік.
6. Қолдану түрі бойынша – инвестициялық (капиталдық), инвестициялық емес.
7. Иемдену қатары бойынша – жеке, жалпы.
8. Шығарылым формасы бойынша – эмиссиондық, эмиссиондық емес.
9. Меншік формасы бойынша – мемлекеттік, корпоративтік.
10. Айналыс сипаты бойынша – нарықтық, нарықтық емес.
11. Тәуекелдік деңгейі бойынша – аз тәуекелдікпен, мүмкін үлкен
тәуекелдікпен.
Тәуекелдік түрлерін мынаған бөлуге болады:
• капиталды тәуекелдік – бұл барлық жұмсалымға арналған жалпы
тәуекелдік, инвестор өзінің инвестициясын ысырапсыз қайтара
алмайтын, толық босатып ала алмайтын тәуекелдік;
• уақытша тәуекелдік – міндетті түрде ысырапқа ұшырататын қолайсыз
уақыттағы инвестицияны сату және сатып алуға байланысты
тәуекелдік;
• заңдық өзгерістер тәуекелділігі – шығын мен ысырапқа ұрландыруы
мүмкін тәуекелдік;
• өтімділік тәуекелділігі (риск ликвидности) – инвестицияны өткізу
барысындағы болуы мүмкін ысырапқа ұрындыратын тәуекелдік;
• кредиттік және іскерлік тәуекелдік – борыштық құнды қағаздар
шығарушы (эмитет) негізгі қарыз сомасын немесе сол бойынша
сыйақы төлеуге жағдайын болдырмайтын тәуекелдік;
• проценттік тәуекелдік – нарықтағы проценттік мөлшерлемесінің
өзгеруіне байланысты инвесторға ысырап әкелуі мүмкін тәуекелдік;
• валюталық тәуекелдік – шетелдік валютадағы инвестициямен
байланысты тәуекелдік.
12. Қолма-қол табыс бойынша – табыстық, табыссыз.
13. Қаражатты жұмсау формасы бойынша:
• борыштық – құнды қағаздардағы немесе міндеттердегі инвестиция;
• иелі үлестік (владельческие долевые) – нарықты субъектінің
капиталындағы үлестер немесе уақытша шектеулермен байланысы жоқ
(еншілес және тәуелді компаниялардағы инвестиция) мүліктегі
үлес;
• жеке жобалар (кенішті игеру – разработка месторождения).
14. Экономикалық мәні (құқық түрі) бойынша – мүліктік, міндеттік.
15. Халықаралық және отандық стандарт бойынша бухгалтерлік есепте
инвестиция мыналарға бөлінеді:
а) қаржылық Қаржылық инвестиция есебі және оған әдістемелік ұсыныс);
ә) еншілес, тәуелді және бірігіп бақылау арқылы шаруашылық
субъектісіндегі инвестициялар Шоғырландырмалы (консолидированная)
қаржылық есеп және еншілес серіктестігіндегі инвестиция есебі және оған
әдістемелік ұсыныс; Тәуелді шаруашылық серіктестігіндегі инвестиция есебі
және оған әдістемелік ұсыныс; Біріккен қызметтегі қатысу үлесінің қаржылық
есепте көрініс табуы және оған әдістемелік ұсыныс).
Бұған қоса, инвестиция мыналарға бөлінеді:
- тікелей – басқа субектілердің жарғылық капиталындағы
инвестициялар;
- портфельдік – субъект иелігіндегі құнды қағаздар жиынтығы;
- венчурлік (тәуекелшіл) – жаңадан пайда болған субъектілердегі
(мұнай және газ компаниялары, ғылыми-техникалық жобалар) және
тез өтелімді инвестициялық салым ақшалар).
Қоржындық (портфельдік) инвестициялаудың объектілері ретінде әртүрлі
бағалы қағаздар: акциялар, облигациялар, бағалы қағаздардың шартты түрлері
әрекет етеді. Қоржынның бір бөлігі ақша түрінде ұсынылуы мүмкін. Қоржындағы
қағаздардың көлемі әртүрлі болады. Қоржындық инвестициялау өзінің құрамына
тәуелді, ол табыс немесе залал әкелуі мүмкін және тап сондай
тәуекелділіктің де сол және басқа да деңгейіне ие. Қоржынға енетін бағалы
қағаздардың тізбесін де, көлемін де инвестор өзгерте алады.
Қоржынды құрастыру кезінде инвестор келесі факторларды есепке алуы тиіс:
тәуекелділікті, табыс дәрежесін, орындалу мерзімін, бағалы қағаздар типін.
Инвестор инвестициялық мақсатына тәуелді белгілі бір типтерді
қалыптастырады. Келесі типтерін бөліп көрсету қабылданған: бірінші тип -
өсім қоржыны, екінші тип – табыс қоржыны.
Қоржынның бірінші типінің мақсаты өсімді көбіне дивиденттер мен
проценттер алу есебінен емес, бағалы қағаздардың бағамдық (курстық)
өсімінің есебінен алу болып табылады. Бұл негізгі салымның басым бөлігін
акция құрайды.
Қоржындардың екінші типі дивиденттер мен проценттер есебінен табыс алу
болып табылады. Қоржынның бұл типі тәуекел кезінде алдын ала жоспарланған
табыстың деңгейін қамтамасыз етеді және онда тәуекелділіктің деңгейі нөлге
тең болады. Қоржындардың аталған типін инвестициялау объектілері ретінде
сенімділігі жоғары бағалы қағаздар алынады.
1.2 Нақты және қаржылық инвестициялар мәні мен маңызы
Инвестиция өзінің арналымы немесе алынған мақсаты бойынша: нақты және
қаржылық болып бөлінеді.
Нақты инвестициялар – бұл кәсіпорынның негізгі капиталын және материалдық-
өндірістік қорын өсіруге салынатын салымдар.
Қаржылық инвестициялар – бұл субъектінің табыс салу мақсатында
пайдаланатын активі (мысалға, пайыздар, роялтилер, дивиденттер және жалға
ақысы), инвестицияланған капиталдың өсімі немесе алынатын басқа да олжалар
(мысалға, коммерциялық мәмілені нәтижесі). Сондай-ақ, қаржылық инвестицияға
пайдаланбай тұрған жылжымайтын мүліктер де жатады. Қаржылық инвестицияның
бір түрі болып бағалы (құнды) қағаздар да саналады. Барлық бағалы (құнды)
қағаздар екі топқа бөлінеді – ақшалай және күрделі (капиталды) болып.
Ақшалай бағалы қағаздарды алған кезде ақшалай қарыздарды алғандағыдай етіп
рәсімделеді. Бұл борыштық бағалы қағаздар. Оларға: вексельдер, депозиттер
және жинақ сертификаттар және т.б. жатады. Осы бағалы қағаздар бойынша
табыс бір мәртелік сипатқа ие болады және олар өзінің номиналдық (атаулы)
құнынан төмен бағаға сатып алудың есебінен қалыптасады. Ақшалай бағалы
қағаздар, әдетте қысқа мерзімге (бір жылдан аспайтын уақытқа) беріледі.
Капиталды бағалы қағаздар кәсіпорынды дамыту үшін, оның капиталын (қорын)
құрастыру немесе ұлғайту мақсатында шығарылады.
Инвестиция – экономиканы дамудың тұрақты және жоғарғы қарқынын
қалыптастыруды, ғылыми-техникалық прогресстің жетістіктерін енгізуді,
инфрақұрылымды дамытуды көздейтін басты фактор.
Инвестицияны дамытуда кәсіпорындарды қаржыландыратын және ұзақ мерзімге
несие беретін мамандандырылған инвестициялық банктер мен акционерлік
қоғамдардың акцияларынан құрылған инвестициялық қорлар ерекше роль
атқарады. Сөйтіп, қорлар экономиканың неғұрлым пайдалы салалары мен
кәсіпорындарына капиталдың құйылуына жағдай жасайды.
Қаржылық инвестициялар инвесторлар үшін ішкі және сыртқы инвестициялар
жағдайында белгілі бір тәуекелділікпен байланысты болатынын ескерген жөн.
бұл тәуекелділік басшылардың біліктілігімен және олардың епті
әрекеттерімен, есеп пен бақылау жұмысын ұйымдастыруымен, валютаның бағамдық
пайыз мөлшерлемесінің өзгерістерімен, орта мерзімді және қысқа мерзімді
несиелерді тартудың қиындылықтарымен және т.б. осы сияқты мәселелермен
байланысты болып келеді. Сонымен қатар, табиғат зілзалаларымен және саяси
тәуекеділіктермен байланысты болатынын ескерген жөн. қаржылық инвестициялар
техникалық-экономикалық есептеулер жасалған соң және сол инвестицияланатын
объектіні қажетті зерделеуден өткізгеннен кейін барып, жүзеге асырылады.
Осы жағдайда ғана нарықтық қарым-қатынастар жағдайындағы тәуекелділіктер
төмендеуі мүмкін.
ІІ. Инвестициялар есебі
2.1 Еншілес, тәуелді және бірігіп бақыланатын заңды тұлғадағы инвестиция
есебі.
Шарушылық жүргізуші субъект акцияға ие болу жолымен немесе үлестік
қатысудан табыс алу арқылы басқа субъектілерге қаржылық жұмсалымды тудыра
алады.
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің (ҚР АК) 94-бабына сәйкес,
басқа заңды тұлғаны қалыптастырған жарғылық капиталдың бір бөлігіне иелік
етуші заңды тұлға еншілес болып табылады немесе жасалған келісімшартқа
сәйкес негізгі серіктестік қабылдаған шешімді анықтай алады. Негізгі
серіктестік еншілес серіктестікке толық (100%) немесе толығырақ (90%)
бақылау жүргізе алады.
Бақылау – бұл оның қызметімен пайда алу мақсатында серіктестіктің
қаржылық және басқа саясатын анықтау құқы.
Егер басқа негізгі серіктестік оның дауыс беретін акциясының 20% көбірек
иемденсе, онда акционерлік қоғам тәуелді деп есептеледі (ҚР АК 95-бабы),
яғни инвестицияланған субъектінің оның бақылауынсыз қаржылық және басқа
саясаты бойынша шешім қабылдау құқығына ие болады.
Еншілес, тәуелді, бірігіп бақыланатын заңды тұлғадағы инвестиция мына екі
әдістің біреуімен ескерілуі мүмкін:
а) үлестік қатысу әдісімен – инвестиция сатып алу сәтінде табыс (залал)
ретінде танылатын кірістер мен шығыстар туралы есеп берудегі тәуелді
шаруашылық серіктестігінің таза активтер өзгерісіндегі инвестордың
мойындаған үлесі бойынша олардың құнын одан әрі арттыратын (кемітетін) сату
құны бойынша көрініс табады;
ә) құндық әдіспен – инвестиция сатып алу сәтінде сату құны бойынша
көрініс табатын есеп әдісі. Инвестициядан түсетін табыс инвестордың кіріс
және шығыс туралы есебінде сатып алған күннен кейін пайда болған
шаруашылықты серіктестікке жиналған таза табыстың жалпы сомасынан тиесілі
дивиденттер көлемінде танылады.
Үлестік қатысу әдісі мынандай белгілермен сипатталады:
• шаруашылықты серіктестікке қатысты таза табыстағы қатысу үлесі
инвестордың инвестиция құнының баланстық өсуінен көрінеді және
қатысу үлесінен түскен табыстан білінеді;
• шаруашылықты серіктестікке қатысты залалдағы қатысу үлесі инвестиция
құнының баланстық кемуінен көрінеді және қатысу үлесіндегі залалдан
білінеді;
• тиесілі дивиденттер сомасы инвестордың инвестиция құнының баланстық
кемуінен көрінеді.
2.2 Қаржылық инвестициялар есебі
Қаржылық инвестициялардың есебі:
1100 Қысқа мерзімді қаржылық инвестициялар
1110 – Қысқа мерзімді берілген қарыздар
1120 – Саудаға арналған қысқа мерзімді қаржылық активтер
1130 - Өтеуге дейін ұсталған қысқа мерзімді инвестициялар
1140 – Сатуға арналған қолда бар қысқа мерзімді қаржылық инвестициялар
1150 - Өзге қысқа мерзімді қаржылық инвестициялар
және 2000 Ұзақ мерзімді қаржылық инвестициялар
2010 – Ұзақ мерзімді берілген қарыздар
2020 - Өтеуге дейін ұсталатын ұзақ мерзімді инвестициялар
2030 – Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық инвестициялар
2040 - Өзге ұзақ мерзімді дебиторлық берешек
бөлімшесінің шоттарында жүргізіледі.
Бұл шоттар активті, күрделі, негізгі болып табылады. Осы шоттардың
дебетіне қаржылық салымдардың айдың басы мен аяғындағы қалдықтары,
инвестициялардың ұлғаю операциялары; несие бойынша қаржылық
инвестициялардың кему операциялары жазылады.
Қаржылық инвестициялар сатып алу кезінде ол оның сатып алынған бағасымен
бағаланады, ал сатып алынған бағаға алумен байланысты тікелей шығыстар,
яғни брокерлік марапаттауы, банктің көрсеткен қызметі үшін төленетін
пайыздары, қор биржасының үстеме төлемдері кіреді.
Қысқа мерзімді қаржылық инвестициялар бухгалтерлік баланста: не ағымдағы
құнымен, не сатып алу құнымен немесе ағымдағы құнының ең төменгі бағасымен
есептелінеді. Егер де қысқа мерзімді қаржылық инвестиция ағымдағы құнымен
есептелінсе, онда тұрақты түрде кезеңдік өзгерістерін ескеріп отыруға тура
келеді. Қысқа мерзімді қаржылық инвестиция өссе, онда ол табыс болып
танылады, ал керісінше өзгерсе, онда шығыс болып танылады.
Егер де қысқа мерзімді қаржылық инвестиция ағымдағы немесе сатып алу
құнының ең төменгі бағасымен алынса, онда оның баланстық құны келесі
негізде анықтайды:
- жалпы қоржындық (портфельдік) жиынтығымен;
- инвестицияның түрі бойынша қоржындық жиынтығымен;
- жеке инвестициялары (әрбір инвестициясы) бойынша.
Бұл кезде сатып алынған бағасы ағымдағы (нарықтық) бағадан жоғары болса,
онда олардың айырмашылығы шығыс ретінде танылады, ал керісінше жағдайда –
табыс ретінде танылады.
Баланс құнын анықтаудың тәсілдеріне мысал.
Инвестициялардың Сатып алу Сатып алынған Ауытқулар
түрлері құны кезеңіндегі ағымдағы ы (+,-)
(нарықтық) құны
Акция
Бекжан компаниясы 520,0 540,0 +20,0
Рустам компаниясы 530,0 520,0 -10,0
Руслан компаниясы 500,0 500,0 -
Акция жиыны 1550,0 1560,0 +10,0
Облигация
Габидулла компаниясы370,0 390,0 +20,0
Бейбіт компаниясы 350,0 300,0 -50,0
Қайрат ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz