Нематодтар, паразиттер

Жоспар
Кіріспе

1. Ascaridida отряды
2. Балалар острицасы
3. Ішек угрицасы
4. Он екі елі ішектің свайнигі
5. Қызылша нематодасы
6. Ришта

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Топырақта, тұщы суларда шіріктік ортада кеңінен тараған нематодтар, сонымен
қатар көптеген түрлері адамның, жануарлардың және өсімдіктердің паразиттері
(шамамен 3000-ға жуық паразиттік түрлері белгілі).
      Тері сезу мүшелері – папиллалар түрінде және тек бас бөлімінде
орналасқан. Амфидалары нашар жетілген, кішкене шұңқыр тәрізді. Фазмидалары
жақсы дамыған, жұптасып құйрық бөлімінің екі бүйірінде жатады. Жарық сезгіш
пигментті дақтары (фоторецепторлары) болмайды. Гиподермальды бүйір және
терминальды құйрық бездері жоқ. Аталықтарында бурсальды қанатшалары жақсы
дамыған. Зәр шығару жүйесіндегі мойын безі бұтақталған, екі немесе бір
бүйір экскреторлы түтігі бар. Кутикуласы берік, қорғаныш қабілеті жақсы.
      Сецерненттер класс тармағы бірнеше отрядтарға бөлінеді, солардың
ішінде маңызды отрядтары: Ascaridida, Rhabditida және Spirurida.
      Ascaridida отряды. Адамның және сүтқоректілердің ішегінде паразиттік
тіршілік ететін түрлер жатады: адам аскаридасы – Ascaris lumbricoides,
жылқы аскаридасы - Parascaris equorum, шошқа аскаридасы - Ascaris suum
т.б. Туғызатын аурулары – аскаридоз.
      Адам аскаридасы бүкіл әлемде кең тараған және ең зиянды құрттардың
бірі. Аналығының ұзындығы 20-40 см, аталығы – 15-25 см. Ересек түрлері
адамның ащы ішегінде паразиттік тіршілік етеді. Ұрықтанған жұмыртқалары
нәжіс арқылы ішектен сыртқа шығарылып, суға, топыраққа түседі. Жұмыртқалар
тығыз қабықшамен қапталынған, сондықтан ортаның әр түрлі қолайсыз
жағдайларына өте берік, төзімді. Тіпті олар 2-4% улы калий немесе натрий
ерітіндісіне бір ай уақыт, ал формалиннің ерітіндісінде 4-5 жылға дейін
тірі болған. Бұның бәрі аскарида үшін, паразиттік тіршілік етуіне
байланысты, маңызды биологиялық мәні бар.
      Аскарида жұмыртқалары сыртқы ортаның оттегісі мол, қолайлы
температурада (28-33°С ) ғана дамиды. Осы жағдайлар болса олар 10-15 күннің
ішінде дамып жетіледі де инвазиялық сатысына ауысады, яғни иесінің
(адамның) денесінде ары қарай дами беруге қабілетті.
      Адамға аскариданың жұмыртқасы лас суды ішкенде немесе көкөністі жумай
жегенде жұғады. Адам аузына түскен инвазиялық жұмыртқа ішекке өтеді.
Алдымен ішектегі сөлдердің әсерінен жұтылған жұмыртқаның қабығы бұзылады
да, одан дамып, қалыптасып тұрған личинка шығады. Личинка сол жерде қалып,
өсіп, дамуының орнына, енді бүкіл организмді шарлауын бастайды. Бұл
микроскопиялық майда личинкалар ішек қабырғасын бұрғылап қан тамырларына
түседі. Қанның ағысымен олар бауырға, бүйрекке, содан жүрекке, соңынан
өкпеге келіп тоқтайды. Бұл кезде олардың ұзындығы 1 мм шамасында болады.
Өкпеде личинкалар қан тамырларын тастап, альвеолдарға, бронхыларға, одан
тыныс жолына түсіп, ауызға қарай жылжиды. Осы уақытта личинкалар тамақты
(тыныс жолын) жыбырлатып, адамның жөтелу кезінде ауызға тез түседі. Ауыздан
сілекей мен ас арқылы личинкалар ішекке келіп, өзінің дамуын аяқтайды.
Дайын аспен қоректене отырып, тез өседі де, ересек формасына жетеді.
Аскарида личинкасының миграциялық даму циклі иесінің денесінде үш айға
созылады.
      Аскаридозбен ауырған адамның тағамға тәбеті тартпай, іші ауырып,
температурасы жиі көтеріледі, жүрек соғу ритмі бұзылып, уланудың белгілері
байқалады. Оның себебі – құрттардың ішек қуысына ерекше улы заттар –
токсиндер бөліп шығаруында. Балаларда аскаридалар ішектен өте тез жоғары
көтеріліп жұтқыншаққа, одан ауыз немесе мұрын қуысы арқылы сыртқа шығады.
Осы уақытта баланың тұншығу қаупі туады.
      Балалар острицасы - Enterobius vermicularis адамның көбінесе
балалардың тоқ және ащы ішегінде тіршілік етеді. Аталығының ұзындығы 2-5
мм, денесінің артқы ұшы спираль тәрізді оратылған, аналығының – 9-12 мм,
артқы ұшы біз тәрізді сүйірленген. Ұрықтанған аналық острица иесінің аналь
тесігіне өтіп, оның қыртыс аралығына жұмыртқаларын салады. Осы уақытта
құрттар белсенді қозғалып, аналь тесігін жыбырлатып қышытады. Балалар оны
қолымен қасыса, кейін жұмыртқаларын аузы арқылы қайтадан жұтуы мүмкін.
Жұмыртқалар сыртқа шығарылып адамға су арқылы, қолын жумай тамақ ішкенде
жұғады. Ішекке түскен инвазиялық жұмыртқадан личичнка шығып, осы жерде
өсіп, ересек түріне айналады.
      Острицадан болған ауру энтеробиоз деп аталады. Острицалар ішектің
сілекейлі қабатын, сондай-ақ соқыр ішекті қабындырып, соқыр ішек ауруына
себепші болады. Энтеробиозға қарсы профилактикалық шараларды орындау –
денені таза ұстау, гигиенаны сақтау қажет.
      Ішек угрицасы - Strongyloides stercoralis адамның он екі елі
ішегінде және ащы ішекте паразиттік тіршілік етеді. Дамуында екі ұрпағы
болады: біреуі паразиттік немесе ішектік; екіншісі – еркін тіршілік етуші
немесе топырақтық. Ішектің ішінде гермафродитті формасы дамиды. Ұрықтанған
жұмыртқалар нәжіс арқылы сыртқа шығарылып, топыраққа түседі. Жұмыртқалардан
екі типті личинкалар дамиды: бірқатары топырақ арасында еркін тіршілік
етіп, ересек күйге айналмай, бірнеше рет түлейді де су арқылы немесе тері
арқылы адамның ішегіне өтіп гермафродитті құртқа айналады; қалғандары
топырақ арасында еркін тіршілік етіп, кейін аталық және аналық ересек
формасына айналады да, ұрықтанып личинкаларын тірідей туады. Осы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.