Статистикалық жиынтық белгісі мөлшерінің əр түрлілігін сипаттау. варияциялық қатар

Пән: Статистика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Тақырыбы : Статистикалық жиынтық белгісі мөлшерінің əр

түрлілігін сипаттау. Варияциялық қатар.

Тақырыптың өзектілігі (мотивация)

Статистикалық жиынтықтың құрамындағы белгілерді немесе

құбылыстарды зерттеуде жəне оларды сипаттауда статистикалық

мөлшерлерді пайдаланады.

Статистикалық мөлшерлердің екі түрі болады - абсолюттік

жəне салыстырмалы.

Мысалы: статистикальіқ жиынтықтың бақылау бірлігін зерттелетін

белгілер бойынша топтарға бөліп, соған статистикальіқ өңдеу жүргізіледі. Бүдан

соң кестеге жазылып, əр топ бойынша жалпы жиынтығы есептеледі. Ол

абсолютгік мөлшер болады да, бір жиынтықтың көлемін немесе жалпы саньн

көрсетеді. Мысалы: халық саны, аурулардың саны, мекемелердің,

төсектердің, дəрігерлердің саны, т. б.

Динамикалық қатар - деп біртекті статистикалық шамалардан

тұратын жəне бір құбылыстың уақыт бойы өзгеруін көрсететін

қатарды айтады.

Динамикалық қатардың сандары оның деңгейі деп аталады. Ол

қатардың деңгейі абсолюттік, салыстырмалы немесе орта шамалардан

құрылады.

Динамикалық қатарлар жай жəне күрделі болады. Жай түрі

абсолюттік сандардан түрады, ал күрделі түрі қатыстық немесе орта

шамалардан құрылады. Жай динамикалық қатардың екі түрі бар:

мезгілдік жəне тең аралық. Мезгілдік қатар бір уақытқа, мезгілге сай

құбылыстың өзгеруінің шамасын көрсетеді. Бұл мезгілдік қатардың

деңгейлерін бөлшектеуге болмайды.

Мысалы: Əр жылдың аяғындағы дəрігерлердің, ауруханадағы

төсектердің, т. б. саны.

Вариациялық қатар - зерттелетін белгінің сандық мелшерлерін

жоғарылату немесе темендету ретімен орналастыру. Вариациялық

қатар статистикалық жиынтықтың белгілерінің сан түріндегі мəнін

көрсетеді жəне орта шаманы есептегенде пайдаланылады.

Статистикалық жиынтық туралы түсінік, құрамындағы белгілерді жəне

құбылыстарды зерттеуді білу.

Салыстырмалы өлшемдерге түсінік беру, оның түрлерін жəне

есептеу əдістерін білу. Салыстырмалы өлшемдерді медицинада жəне

денсаулық сақтау саласында пайдалану мен игеру.

Халық денсаулығының жəне денсаулық сақтауды ұйымдастыру

мекемелерінің сапалық жəне сандық жағынан жыл сайын өзгеруіне

дұрыс баға беруді үйрену. Сондай-ақ басқа өмірде, қоғамда уақыт,

жылдар өткенде кездесетін өзгерістерді зерттеу білу. Ол үшін

динамикалық қатарларды салыстыру, оларды өндеу жəне талдау

əдістерін білу керек. соған түсініктеме беру, вариациялық қатардың

түрлерін жəне қатарды құру төртібін білу.

4. Тақырып бойынша қойылатын негізгі сұрақтар.

а) вариациялық қатар дегеніміз не?

б) вариациялық қатарды сипаттайтын белгілер?

в) қандай жағдайда жай вариациялық қатарды құрады?

г) топтастырылған вариациялық қатар қандай жағдайда құрады?

д) топтастырылған вариациялық қатар құру кезеңдері?

е) топтастырылған вариациялық қатарда топ саны қалай анықталады?

ж) вариантаның топ аралығы қалай табылады?

з) статистикалық өлшемдер - абсолюттік жəне салыстырмалы

өлшемдер (мөлшерлер) .

и) статистикалық жинақгы сипаттау үшін қаңдай статистикалық

мөлшерлер пайдаланылады?

к) абсолюттік жəне қатыстық мөлшерлер ңе үшін қолданылады?

л) қатыстық өлшемдердің кандай түрлері бар?

м) құрамдық көрсеткішті қалай есептейді?

н) қарқынды көрсеткішті қалай есептейді?

о) ара қатыстық көрсеткішті қалай есептейді?

5. Дидактикалық- мəліметтік блок:

Статистикалық жиынтық -дегеніміз белгілі бір кеңістікте жəне

уақытта алынған салыстырмалы біртекті элементтерден тұратын топ.

Статистикалық жиынтық-2 бөлінеді: жалпы жəне таңдамалы.

Əр бір бақылау бірлігі коптеген сипаттардан түрады, бірақ соның

ішінде біздің мақсатымызға қажетті белгілер алынады. Белгілер

сипатына қарай-атрибутивті жəне сандық болып бөлінеді.

Атрибутивті -адамның жынысы, мамандығы, тұратын жері туралы

мəлімет.

Сандық -адамның салмағы, жасы, бойы, туралы мəлімет.

Вариациялық қатар -дегеніміз өсу немесе төмендеу ретімен

орналасқан белгілердің қатары.

Вариациялық қатар - зерттелетін белгінің сандық мөлшерлерін

жоғарылату немесе төмендету ретімен орналастыру. Вариациялық

қатар статистикалық жиынтықтың белгілерінің сан түріндегі мəнін

көрсетеді жəне орта шаманы есептегенде пайдаланылады.

Вариациялық қатарды белгілеу тəртібі:

- варианта (V) - зерттелетін белгінің сандық маңызы;

- жиілік (Р) - Əр - вариантаның кездесу жиілігі;

- жалпы бақылау саны (

∑

), (∑ -қосынды белгісі) .

Вариациялық қатардың қарапайым жəне топтастырылған түрі бар;

Қарапайым түрінде əрбір варианта бөлек беріледі, ал топтастырылған

түріңде бірнеше сандық маңызы бірдей варианталар бір топқа

топтастырылып топқа кіргізілген варианталардың бəрінің жиілігі

қосылады.

Топтастырылған вариациялық қатар құру кезінде мынадай тəртіп

орындалуға тиісті.

1. Қатардағы топ санын белгілеу, ол үшін мына кестедегі көрсетілген

тəртіп қолданылады.

Варианталар

саны

31-45 46-100 101-200 201-500

Топ саны 6-7 8-10 11-12 13-17

1. Топ аралығы "і" əріпімен белгіленеді.

i=(Vең жоғарғы мөлшері- Vең томенгі мөлшері) ÷топ саны.

Əр топ ортасын жəне шегін табу.

Зерттелетін жиынтықты топқа бөлу.

Вариациялық қатарды графикалық сызумен бейнелеу.

Вариациялық қатар құрылғаннан кейін орта шаманы есептейді.

Орта шаманың бірнеше түрі бар: мода (Мо) - жиынтық белгісінің ең

жиі кездесетін мөлшері; медиана (Ме) - вариациялық қатардың тең

ортасында тұрған мөлшер.

Орта арифметикалық шаманың (М) екі түрі болады: жай ариф-

метикалық орта шама жəне өлшемді арифметикалық шама. Олар

мынадай формулалармен есептелінеді:

Жай арифметикалық орта шама

∑

бұл формула əр вариантаның біркелкі жиілікпен кездесуінде жəне

бақылау санының қосындысы n <30 жағдайларда пайдаланылады.

Өлшемді орта арифметикалық, шаманы есептеу формуласы:

∑ •

;

егер əр вариантаның жиілігі біркелкі болмай кездессе жəне бақылау

санының қосындысы көп болса (п>30) пайдаланылады.

"Шарттық„ немесе "кезеңдік,, əдіспен өлшемді орта арифметикалық

шаманы табу əдісі:

∑

•

Бұл формулада М1 - шарттық орта саны (көбінесе Мо - моданы

алады) ; і - (аралық) ; d (ауытқуы) - əрбір вариантаның шарттық

санының айырмашылығы (d= V-M1) ; Р -жиілік,

∑

- қосынды белгісі,

n- бақылау саны.

Егер де статистикалық жиынтық белгілерінің бір-бірімен

байланысын тауып, оларды салыстыру қажет болса, онда

салыстырмалы мөлшерлер пайдаланылады. Сонымен салыстырмалы

мөлшерлер екі абсолюттік мөлшерді салыстыру, бөлу жəне сол бөлшекті 100,

1000, 1-ға көбейту арқылы табылады. Сондықтан да салыстырмалы

мөлшерлерді

(пайызбен,

промиллимен,

продецемиллимен,

просантимиллимен, т. б. ) белгілейді.

Салыстырмалы мөлшерлердің турлері:

1. Үлестік (экстенсивтік) көрсеткіш.

2. Қарқынды (интенсивтік) көрсеткіш.

3. Ара қатыстық көрсеткіш.

4. Көрнекгі көрсеткіш.

Үлестік (экстенсивтік) көрсеткіш - жиынның (бүтіннің)

бөлшегін немесе оның құрамын көрсетеді. Мысалы: аурушандық,

мүгедектіктің, өлім себептерінің құрамы. Жалпы дəрігерлер санының

құрамы түрлі мамандықтардан тұрады, халық құрамы - жынысы,

жас шамасы, мамандығы бойынша бөлінеді. Бүл көрсеткіш пайызбен

белгіленеді

(барлығы

100%-деп

алынады) .

Үлестік (экстенсивтік) көрсеткіш =

= жиынның бөлшегінің абсолюттік мөлшері х 100

жиынның жалпы абсолюттік мөлшері

Қарқынды (интенсивтік) көрсеткішті - болмаса жиілік, таралу

көрсеткіші деп атайды. Бүл көрсеткіш бір белгінің немесе

қүбылыстың зерттелетін ортадағы, жиынтықтағы жиілігін анықтайды.

Əлеуметтік-медициналық зерттеулерде халық арасында аурудың,

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

Ұқсас жұмыстар

Орта шамалар

Қой өсіру саласы мал шаруашылығының қазақстандығы негізгі салаларының бірі

Статистикалық мәліметтерді топтастыру

Мектеп математика курсындағы математикалық статистика элементтері

Статистикалық мәліметтерді жинақтау және топтастыру туралы

Балалар психологиясының негізгі зерттеу әдістеріне жалпы сипаттама

Клеткалық селекция

МЕКТЕП КУРСЫНДА ЫҚТИМАЛДЫҚ-СТАТИСТИКАЛЫҚ БІЛІМ БЕРУДІҢ ҚАЖЕТТІЛІГІ

Қазақстанның лейцит-базальтты вулканиттерінің петрохимиялық ерекшеліктері

Психология ғылымындағы зерттеу әдістері

Пәндер

Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат

Қосымша

Email: info@stud.kz