Фашист тұтқынынан құтылған майдангер - Нұрмұханов Әжігерей

1. Фашист тұтқынынан құтылған майдангер өмірі

Кешегі әлемді дүр сілкіндірген неміс шапқыншылығы еліміздің көптеген атпал азаматтарының бірқатарын қыршынынан қиып, мүгедек қылып, бірқатары хабарсыз жоқ болып кетіп, ел ішінде зор зобалан туғызды. Соның бірі өзімнің әкем Жайлаубаев Өрбісін 38 жасында майданға алынып, содан осы күнге дейін хабар жоқ.

Төменде әңгіме еткелі отырғаным майдангер ағамыз Нұрмұханов Әжігерейдің қан майданда басынан кешкен естеліктері. Ол 1914 жылы Тайсойғанның “Кіші Ойтан” деген жерінде өмірге келген. Майдан жорықтары туралы өзі былай деген еді:

- Әскери дайындықтан кейін 1-Украина майданында болдық, Селгород қаласына жақын жерде мергендер взводында болатынмын. 1943-жыл, 5-шілде күні немістер. Аспаннан бомба, жерден оқ жауды.Біз бір-бірімізді таба алмай қалдық, тек қасымда бір татар жігіті бар екен, екеуміз кейін шегініп бір шағын орманға келдік. Сол жерде бес күн түнедік, қару-жарағымыз бар, тек тамақ жоқ, ешқандай байланыс та жоқ. Бәріміз ақылдасып, кейінде 10 шақырымдай жерде штабымыз болған, соған қарай бағыттап жүрдік. Келсек, штаб тұрған жерді немістер басып алыпты, бұл 10-шілде 1943-жыл болатын. Біз не істерімізді білмей сасып қалдық, сол арада немістер бізді көріп қалып атқылай бастады, кешкі сағат 7-8 дер шамасы еді, сол аяғымның тізесіне оқ сарт ете қалды. Разрывная пуля екен, сол тіземнің быт-шытын шығарды. Біз қоршауда қалған екенбіз, біздің әскерлердің кейін шегініп кеткенін білмеппіз.

Содан өзім бір аяғымды сүйретіп жорғалап, бір ауылға жеттім. Ауылдың біржар үйінің
терезелерінен қарасам, дүние-мүлік, аяқ-табақ жайнап тұр, ауылда тіпті ұшқан қарға да жоқ. Аяқ қансырады, ісіп кетті, өзім де әлсіредім, көзім қарайды. Содан 17 шілде күні жол үстінде құлағыма ызылдаған дыбыс келді, қарасам бір жеңіл машинадан 2 неміс офицері түсіп жатыр. Пагондарына қарасам осал адамдар емес сияқты, олар әуелі немісше, сосын орысша сұрай бастады. Мен жарақаттанып осы жерде 7 күн бойы жатқанымды айттым.