Қазіргі қазақ журналистикасы
Кіріспе
Қазіргі қазақ журналистикасы.
Жас журналистерді дайындау мәселесі
Негізгі бөлім
Қазақ журналистикасының жай.күйі
Қорытынды
«Төртінші билік»
Қазіргі қазақ журналистикасы.
Жас журналистерді дайындау мәселесі
Негізгі бөлім
Қазақ журналистикасының жай.күйі
Қорытынды
«Төртінші билік»
Кіріспе
«Журналистика — күнделікті өмірдің жаршысы». Сондықтан журналистика әр кезде өз биігінен көрінеді. Кеңес үкіметі тұсында цензураның мысы қатты болды. Ол кездегі қаламгерлер саясат, экономика жөнінде өткір мақалалар жаза алмады. Сондықтан қаламгерлер өнер мен мәдениет тақырыбын азық еткенді. Ал қазір жағдай мүлде басқаша. Қоғам алмасқанда журналистиканың баяғы деңгейінің артта қалғанына көзіміз жетіп отыр.
Қазіргі қазақ журналистикасының деңгейі қандай?-деген сұраққа жауап беретін болсақ- қазіргі қазақ журналистикасы еркіндіктің босағасында, оның өзінің деңгейі мен дәрежесі бар. Кез-келген тақырыпта, кез келген мәселеге қалам тарта алады. Ол баспасөздің, бақ құралдарының еркіндігі десек те болады. Бірақ дей тұрғанмен қазақ журналистикасының жолын дамыту бар да, және жас журналистерді дайындау проблемалары бар.
Жас журналистерді дайындау мәселесіне тоқталатын болсақ:
Қазақ журналистикасы соңғы 15 жыл ішінде коммунистік жүйеден демократиялық бағыттағы БАҚ саласын қалыптастыруға бет бұрып, едәуір нәтижелерге қол жеткізді. Демократиялық реформалардың тереңдей түскен, әлемнің жоғары дамыған 50 елінің қатарына қосылу міндеті алға қойылып отырған және ақпараттық кеңістікте бәсекеге қабілеттілікті арттыру қажеттілігі туындаған қазіргідей күрделі де жауапты кезеңде БАҚ-да жұмыс істейтін мамандарды даярлау ісіне әдістемелік тұрғыдан шұғыл бетбұрыстың жасалуы талап етіліп отыр.
Мәдениет және ақпарат министрлігінің соңғы мәліметіне қарағанда, бүгінде Қазақстаннның 26 университетінде журналист мамандарын даярлайтын факультет пен бөлімдер жұмыс істейді екен. Сондай-ақ, министрлікте ресми тіркелген БАҚ саны 7000-нан асып кеткен. Олардың әзірше 2500-і нақты жұмыс істейді. Ал, барлық БАҚ-тың 12 пайызы ғана үкіметтік көрінеді. Олай болса, алдағы уақытта жоғарыда аталған 26 оқу орнының бәрінде де, ондаған жылдар бойы қолданылып келген, ішінара әлі де өз күшін жоя қоймаған кеңестік жүйе
«Журналистика — күнделікті өмірдің жаршысы». Сондықтан журналистика әр кезде өз биігінен көрінеді. Кеңес үкіметі тұсында цензураның мысы қатты болды. Ол кездегі қаламгерлер саясат, экономика жөнінде өткір мақалалар жаза алмады. Сондықтан қаламгерлер өнер мен мәдениет тақырыбын азық еткенді. Ал қазір жағдай мүлде басқаша. Қоғам алмасқанда журналистиканың баяғы деңгейінің артта қалғанына көзіміз жетіп отыр.
Қазіргі қазақ журналистикасының деңгейі қандай?-деген сұраққа жауап беретін болсақ- қазіргі қазақ журналистикасы еркіндіктің босағасында, оның өзінің деңгейі мен дәрежесі бар. Кез-келген тақырыпта, кез келген мәселеге қалам тарта алады. Ол баспасөздің, бақ құралдарының еркіндігі десек те болады. Бірақ дей тұрғанмен қазақ журналистикасының жолын дамыту бар да, және жас журналистерді дайындау проблемалары бар.
Жас журналистерді дайындау мәселесіне тоқталатын болсақ:
Қазақ журналистикасы соңғы 15 жыл ішінде коммунистік жүйеден демократиялық бағыттағы БАҚ саласын қалыптастыруға бет бұрып, едәуір нәтижелерге қол жеткізді. Демократиялық реформалардың тереңдей түскен, әлемнің жоғары дамыған 50 елінің қатарына қосылу міндеті алға қойылып отырған және ақпараттық кеңістікте бәсекеге қабілеттілікті арттыру қажеттілігі туындаған қазіргідей күрделі де жауапты кезеңде БАҚ-да жұмыс істейтін мамандарды даярлау ісіне әдістемелік тұрғыдан шұғыл бетбұрыстың жасалуы талап етіліп отыр.
Мәдениет және ақпарат министрлігінің соңғы мәліметіне қарағанда, бүгінде Қазақстаннның 26 университетінде журналист мамандарын даярлайтын факультет пен бөлімдер жұмыс істейді екен. Сондай-ақ, министрлікте ресми тіркелген БАҚ саны 7000-нан асып кеткен. Олардың әзірше 2500-і нақты жұмыс істейді. Ал, барлық БАҚ-тың 12 пайызы ғана үкіметтік көрінеді. Олай болса, алдағы уақытта жоғарыда аталған 26 оқу орнының бәрінде де, ондаған жылдар бойы қолданылып келген, ішінара әлі де өз күшін жоя қоймаған кеңестік жүйе
Қазіргі қазақ журналистикасы
Кіріспе
Қазіргі қазақ журналистикасы.
Жас журналистерді дайындау мәселесі
Негізгі бөлім
Қазақ журналистикасының жай-күйі
Қорытынды
Төртінші билік
Кіріспе
Журналистика — күнделікті өмірдің жаршысы. Сондықтан журналистика әр
кезде өз биігінен көрінеді. Кеңес үкіметі тұсында цензураның мысы қатты
болды. Ол кездегі қаламгерлер саясат, экономика жөнінде өткір мақалалар
жаза алмады. Сондықтан қаламгерлер өнер мен мәдениет тақырыбын азық
еткенді. Ал қазір жағдай мүлде басқаша. Қоғам алмасқанда журналистиканың
баяғы деңгейінің артта қалғанына көзіміз жетіп отыр.
Қазіргі қазақ журналистикасының деңгейі қандай?-деген сұраққа жауап беретін
болсақ- қазіргі қазақ журналистикасы еркіндіктің босағасында, оның өзінің
деңгейі мен дәрежесі бар. Кез-келген тақырыпта, кез келген мәселеге қалам
тарта алады. Ол баспасөздің, бақ құралдарының еркіндігі десек те болады.
Бірақ дей тұрғанмен қазақ журналистикасының жолын дамыту бар да, және жас
журналистерді дайындау проблемалары бар.
Жас журналистерді дайындау мәселесіне тоқталатын болсақ:
Қазақ журналистикасы соңғы 15 жыл ішінде коммунистік жүйеден демократиялық
бағыттағы БАҚ саласын қалыптастыруға бет бұрып, едәуір нәтижелерге қол
жеткізді. Демократиялық реформалардың тереңдей түскен, әлемнің жоғары
дамыған 50 елінің қатарына қосылу міндеті алға қойылып отырған және
ақпараттық кеңістікте бәсекеге қабілеттілікті арттыру қажеттілігі туындаған
қазіргідей күрделі де жауапты кезеңде БАҚ-да жұмыс істейтін мамандарды
даярлау ісіне әдістемелік тұрғыдан шұғыл бетбұрыстың жасалуы талап етіліп
отыр.
Мәдениет және ақпарат министрлігінің соңғы мәліметіне қарағанда, бүгінде
Қазақстаннның 26 университетінде журналист мамандарын даярлайтын факультет
пен бөлімдер жұмыс істейді екен. Сондай-ақ, министрлікте ресми тіркелген
БАҚ саны 7000-нан асып кеткен. Олардың әзірше 2500-і нақты жұмыс істейді.
Ал, барлық БАҚ-тың 12 пайызы ғана үкіметтік көрінеді. Олай болса, алдағы
уақытта жоғарыда аталған 26 оқу орнының бәрінде де, ондаған жылдар бойы
қолданылып келген, ішінара әлі де өз күшін жоя қоймаған кеңестік жүйесінің
көне тәсілдерінен түбегейлі бас тартып, әлемдік стандарт үлгілерін
қабылдағаннан басқа жол жоқ. Себебі, қазірдің өзінде білікті медиа-
бизнесмендердің, БАҚ саласы менеджерлерінің жоқтығынан еліміз баспасөзі
нарығында жарнаманың 49 пайызын ресейліктер иемденіп отыр. Осыншама
табыстан көпе-көрінеу айырылып отыруымыздың өзі медиа-бизнеске бейімделген
мамандардың жеткіліксіздігінде болса керек. Диплом алып жатқан мамандар көп
болғанымен, оның бәрі БАҚ талаптарын қанағаттандырмайтыны да рас.
Сондықтан, батыстық, америкалық озық тәжірибеге сүйенсек, ұтылмайтынымыз
анық. Білім берудің батыстық үлгісінің озық болуының мәні мынада:
l журналистік білім беру ісінде тәжірибеге басымдық беретіндігінде;
l студенттің өз бетімен еңбек етуіне, шығармашылық еркін ой мен іскерлік
қабілеттілігін дамытуларына қолайлы жағдай тудыратындығында.
Алайда, журналистік жоғары білім берудің әлемдік стандарттарын жүзеге
асыруда елеулі қиындықтар бар. Ең алдымен жоо-ның материалдық базасының сын
көтермейтінін атап айтуға тиіспіз. Әлемнің жоғары дамыған өркениетті
елдерінде “студенттің санынан компьютердің саны асып түскен жағдайда” ғана
талапқа сай деп танылады. Біздің елде бұл көрсеткіш өте төмен. Студенттерді
айтпағанның өзінде, оқытушылар үшін кафедрада екі компьютер болса, соны да
қанағат етуге мәжбүр. Оның сыртында көптеген университет ректорлары
журналистика мамандығының өзіндік ерекшеліктері мен маңыздылығына
айтарлықтай мән бермейді де. Соның салдарынан тәуелсіздік жылдарында
ашылған кафедраларда журналистика саласы бойынша білім беруді қазақ тілі
мен әдебиетінің мұғалімін даярлаудың деңгейінде ғана қарастырды. Тіпті,
жасырмай айтқанда, журналистика мен филологияны айыра білмейтіндер де
баршылық. Олар қоғамда БАҚ-тың, журналистиканың рөлінің барған сайын өсіп
келе жатқандығымен, оның демократиялық зайырлы қоғамда “төртінші биліктің”
дәрежесіне көтерілетін ықпалымен, қазіргі жаһандану кезеңінде ақпараттық
майданда ашық “соғыстың” басталғанымен, оның өзі ұлттық қауіпсіздікті
қамтамасыз етудің маңызды бір бөлігі екендігімен санаса бермейді. Сонымен
қатар, жергілікті университеттердің журналистика кафедраларында білікті
мамандар жеткіліксіз. Ал, кейбір мамандар жеткілікті оқу орындарының өзінде
журналистика кафедраларын өзге саланың адамдарына, көбінесе журналистиканың
теориясы мен практикасынан бейхабар адамдарға басқартып қоюы жоғарыда
айтқан ойды нақтылай түседі.
Мұндай жағдайда не істеу керек? Әрине, студенттердің өз бетімен жеке
ізденулері арқылы олқылықтардың орнын толтыруға тырысудан өзге амал жоқ.
Оның ең бір тиімді түрі – сапалы оқулықтар мен журналистика саласы бойынша
жарыққа шығарылған ғылыми-зерттеу еңбектерді білім беру ісіне кеңінен
тиімді пайдалану. Әсіресе, студент жастардың журналистика теориясы мен
тарихының іргелі туындыларымен етене танысуларына, зерттеп, зерделеулеріне
аса ден қою қажет болады. Себебі, олар университет қабырғасында жүргенде
оқулықтар мен оқу құралдарын қазіргі заман талаптарымен байланыстырып
пайдалануға дағдыланбаса, ертеңгі күні БАҚ-қа барған соң әртүрлі ақпарат
көздерінен алынған мәліметтерді қорытуға қабілетсіз болмақ. Шын мәнінде,
ғылыми-зерттеу, талдау-сараптау тәсілдерін ерте меңгерген журналистер
көбінесе БАҚ саласында өз қабілеттіліктерін тез таныта алады.
Журналистиканың зерттеу материалдарының түп нұсқаларын жалпылама түрде ішкі
және сыртқы деген екі объектіге бөлуге болады. Жаһандану дәуірінде өз
деңгейімізді әлемдік үрдіспен салыстыру, өзіміздің қай тұста жүргенімізді
бажайлау, өзгелерден үйрену міндетті түрде қажет етіледі. Оның сыртында,
сыңаржақ идеологияның құрсауынан құтылған Қазақстан бүгінде сыртқы әлемге
өз болмысымен танылды, ашық қоғамға қадам басумен қатар көптеген игі
бастамаларға да мүмкіндік ашып отыр. Қазіргі таңда әлемнің кез келген
елінің кітап-құралдарын интернет желісі арқылы пайдалануға, білім беру
әдістемелерімен танысуға мүмкіндік бар. Сондай-ақ, қазақ журналистикасы да
өзінің даму кезеңдерінде сан қилы зерттеу туындыларын жарыққа шығарды.
Алайда, көп жағдайда журналист ғалымдар өздері зерттеген салалары бойынша
ғана оқулықтар мен оқу құралдарын әзірлеп шығарумен шектеліп жүр.
Журналистиканың теориясы, баспасөз дизайны, журналистика менеджменті,
тележурналистика теориясы мен тәжірибесі, медиабизнес, фотожурналистика,
БАҚ заңдары мен құқық негіздері секілді көптеген салалар бойынша
оқулықтарды айтпағанның өзінде ғылыми мақалалардың өзі өте сирек кездеседі.
Оның өзіндік себептері бар. Айталық: оқу процесіне күнделікті араласып
жүрген ғалымдардың оқулық жазып әзірлеуге уақыттары жоқ; оқулық жазуға
ниеттенген авторларға көрсетілетін қолдау жоқ, атап айтқанда, жазған еңбегі
үшін қаламақы төленбейді, өндірістен қол үзіп шығармашылықпен айналысуына
мүмкіндік жасалмайды; жазған оқулықтары мен оқу құралдары университеттердің
баспаханаларында көп уақыт кезек күтіп, кешігіп жатады.
Сондай-ақ, ғылыми кеңестер тақырып бекіткен тұста ең өзекті әрі зерттелмей
жатқан тың салаларға жіті көңіл бөлмейді. Бір кездері баспасөз тарихына
көбірек ден қойған болса, бүгінде “пәленшекеңнің публицистикасы”,
“түгеншекеңнің редакторлығы” секілді қамтитын аясы тар, маңызы төмен
тақырыптармен тым ұсақталып кетті. Сондықтан, алдағы уақытта журналистика
мамандығы бойынша магистранттар мен докторанттарды қабылдағанда, олардың
тақырыптарының өзектілігіне жіті көңіл бөлінуі аса қажет.
Аталмыш жайлардың бәрі де болашақ журналистерді сапалы әрі қажетті
оқулықтармен қамтамасыз етуге елеулі кедергі келтіріп отыр. Бүгінде
журналистика теориясының тұжырымдамалары мен практикалық қызметтерінің
тәсілдерін реформалау қажеттіліктері туындап отырғанда ескі жүйе тұсында
жарық көрген оқулықтармен студенттерді алдарқату қисынсыз. Кеңес одағы
тұсында жарық көрген, бір идеологияның тар шеңберінде тұншықтырылған,
әлемдік озық ойдан алшақ, көбінесе компартияның кезекті съездері мен
пленумдарының шешімдерінен ұзын сонар сілтемелер жасалған, құрғақ
уағыздардан тұратын оқу құралдары мен әдебиеттерді қазіргі жастардың
талғамдарына сай келеді деуге еш негіз жоқ. Сөйте тұра, оған балама
оқулықтар ана тілімізде жасалып үлгермегендіктен жоо-ның көп лекторлары сол
оқулықтарды немесе Ресейдің әдебиеттерін қолдануға мәжбүр болып жүр.
Журналистика мамандығына арналған оқулықтардың жалпы мазмұнының өзі
студенттердің шығармашылық ой өрістерін кеңейтуге, сөйлеу және жазу
мәдениеттерін арттыруларына ықпал етерліктей, оларды ақпарат алу жолындағы
алғырлыққа, батылдыққа баулитындай бағытта және жалпы базалық білім беретін
пәндермен сабақтасарлықтай болуға тиіс. Оның сыртында журналистика
бөлімдеріне сөйлеу және қарым-қатынас мәдениеті, кәсіби этика, эстетика,
әлеуметтік психология, саясаттану, экономика, құқықтану секілді пәндердің
сапалы оқытылуына айырықша назар аударылуымен қатар, журналистерді дәл осы
салалардың базасында даярлау қажет деп білеміз. Журналист-құқықтанушы,
журналист-экономист, журналист-саясаттанушы, журналист-бағдарламашы, т.с.с.
қос мамандық бойынша даярласа, тіпті тиімді болар еді.
Тәуелсіздік жылдарында жарық көрген оқулықтардың көбінен тәжірибелік іс
қызметке қажет ақыл-кеңестерді, бүгінгі БАҚ тыныс-тіршілігінен жанды
мысалдар мен жан-жақты мол мағлұматтар беретін тың ізденістердің ізін өте
аз көреміз. Сондықтан, жоо-дағы әріптестеріміз Ресей оқулықтарына ғана бір
жақты сүйеніп келеді. Осы орайда АҚШ журналистикасының тәжірибелік іс
қызметке бейімделген, қысқа да нұсқа, күрделі ұғымдардың өзін қарапайым
тәсілмен ұтымды түсіндірген, көңілге қонымды әрі тартымды оқулықтарын
аударып, қолданысқа енгізудің аса пайдалы екендігін атап айту ләзім.
Журналистика саласы бойынша отандық ғалымдарымыз бен әдіскерлеріміздің
туындылары баршылық. Оны жоққа шығарудан аулақпыз. Алайда, олардың
бастырған оқулықтарының таралымы аз болғандықтан, бір ғана оқу орнының
аясынан шыға алмайды, өзге әріптестерге жетпейді. Сонымен қатар,
журналистика саласы бойынша шығарылған оқулықтарға, кітаптарға, әдістемелік
еңбектерге рецензиялар жазылмайды, талдаулар жасалмайды, мерзімді баспасөз
арқылы насихатталмайды.
Қазақ журналистикасының жай- күйі
1991 жылы Қазақстанның Тәуелсіздік алған күндері еліміз үшін қайталанбас
ерекше ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
Қазіргі қазақ журналистикасы.
Жас журналистерді дайындау мәселесі
Негізгі бөлім
Қазақ журналистикасының жай-күйі
Қорытынды
Төртінші билік
Кіріспе
Журналистика — күнделікті өмірдің жаршысы. Сондықтан журналистика әр
кезде өз биігінен көрінеді. Кеңес үкіметі тұсында цензураның мысы қатты
болды. Ол кездегі қаламгерлер саясат, экономика жөнінде өткір мақалалар
жаза алмады. Сондықтан қаламгерлер өнер мен мәдениет тақырыбын азық
еткенді. Ал қазір жағдай мүлде басқаша. Қоғам алмасқанда журналистиканың
баяғы деңгейінің артта қалғанына көзіміз жетіп отыр.
Қазіргі қазақ журналистикасының деңгейі қандай?-деген сұраққа жауап беретін
болсақ- қазіргі қазақ журналистикасы еркіндіктің босағасында, оның өзінің
деңгейі мен дәрежесі бар. Кез-келген тақырыпта, кез келген мәселеге қалам
тарта алады. Ол баспасөздің, бақ құралдарының еркіндігі десек те болады.
Бірақ дей тұрғанмен қазақ журналистикасының жолын дамыту бар да, және жас
журналистерді дайындау проблемалары бар.
Жас журналистерді дайындау мәселесіне тоқталатын болсақ:
Қазақ журналистикасы соңғы 15 жыл ішінде коммунистік жүйеден демократиялық
бағыттағы БАҚ саласын қалыптастыруға бет бұрып, едәуір нәтижелерге қол
жеткізді. Демократиялық реформалардың тереңдей түскен, әлемнің жоғары
дамыған 50 елінің қатарына қосылу міндеті алға қойылып отырған және
ақпараттық кеңістікте бәсекеге қабілеттілікті арттыру қажеттілігі туындаған
қазіргідей күрделі де жауапты кезеңде БАҚ-да жұмыс істейтін мамандарды
даярлау ісіне әдістемелік тұрғыдан шұғыл бетбұрыстың жасалуы талап етіліп
отыр.
Мәдениет және ақпарат министрлігінің соңғы мәліметіне қарағанда, бүгінде
Қазақстаннның 26 университетінде журналист мамандарын даярлайтын факультет
пен бөлімдер жұмыс істейді екен. Сондай-ақ, министрлікте ресми тіркелген
БАҚ саны 7000-нан асып кеткен. Олардың әзірше 2500-і нақты жұмыс істейді.
Ал, барлық БАҚ-тың 12 пайызы ғана үкіметтік көрінеді. Олай болса, алдағы
уақытта жоғарыда аталған 26 оқу орнының бәрінде де, ондаған жылдар бойы
қолданылып келген, ішінара әлі де өз күшін жоя қоймаған кеңестік жүйесінің
көне тәсілдерінен түбегейлі бас тартып, әлемдік стандарт үлгілерін
қабылдағаннан басқа жол жоқ. Себебі, қазірдің өзінде білікті медиа-
бизнесмендердің, БАҚ саласы менеджерлерінің жоқтығынан еліміз баспасөзі
нарығында жарнаманың 49 пайызын ресейліктер иемденіп отыр. Осыншама
табыстан көпе-көрінеу айырылып отыруымыздың өзі медиа-бизнеске бейімделген
мамандардың жеткіліксіздігінде болса керек. Диплом алып жатқан мамандар көп
болғанымен, оның бәрі БАҚ талаптарын қанағаттандырмайтыны да рас.
Сондықтан, батыстық, америкалық озық тәжірибеге сүйенсек, ұтылмайтынымыз
анық. Білім берудің батыстық үлгісінің озық болуының мәні мынада:
l журналистік білім беру ісінде тәжірибеге басымдық беретіндігінде;
l студенттің өз бетімен еңбек етуіне, шығармашылық еркін ой мен іскерлік
қабілеттілігін дамытуларына қолайлы жағдай тудыратындығында.
Алайда, журналистік жоғары білім берудің әлемдік стандарттарын жүзеге
асыруда елеулі қиындықтар бар. Ең алдымен жоо-ның материалдық базасының сын
көтермейтінін атап айтуға тиіспіз. Әлемнің жоғары дамыған өркениетті
елдерінде “студенттің санынан компьютердің саны асып түскен жағдайда” ғана
талапқа сай деп танылады. Біздің елде бұл көрсеткіш өте төмен. Студенттерді
айтпағанның өзінде, оқытушылар үшін кафедрада екі компьютер болса, соны да
қанағат етуге мәжбүр. Оның сыртында көптеген университет ректорлары
журналистика мамандығының өзіндік ерекшеліктері мен маңыздылығына
айтарлықтай мән бермейді де. Соның салдарынан тәуелсіздік жылдарында
ашылған кафедраларда журналистика саласы бойынша білім беруді қазақ тілі
мен әдебиетінің мұғалімін даярлаудың деңгейінде ғана қарастырды. Тіпті,
жасырмай айтқанда, журналистика мен филологияны айыра білмейтіндер де
баршылық. Олар қоғамда БАҚ-тың, журналистиканың рөлінің барған сайын өсіп
келе жатқандығымен, оның демократиялық зайырлы қоғамда “төртінші биліктің”
дәрежесіне көтерілетін ықпалымен, қазіргі жаһандану кезеңінде ақпараттық
майданда ашық “соғыстың” басталғанымен, оның өзі ұлттық қауіпсіздікті
қамтамасыз етудің маңызды бір бөлігі екендігімен санаса бермейді. Сонымен
қатар, жергілікті университеттердің журналистика кафедраларында білікті
мамандар жеткіліксіз. Ал, кейбір мамандар жеткілікті оқу орындарының өзінде
журналистика кафедраларын өзге саланың адамдарына, көбінесе журналистиканың
теориясы мен практикасынан бейхабар адамдарға басқартып қоюы жоғарыда
айтқан ойды нақтылай түседі.
Мұндай жағдайда не істеу керек? Әрине, студенттердің өз бетімен жеке
ізденулері арқылы олқылықтардың орнын толтыруға тырысудан өзге амал жоқ.
Оның ең бір тиімді түрі – сапалы оқулықтар мен журналистика саласы бойынша
жарыққа шығарылған ғылыми-зерттеу еңбектерді білім беру ісіне кеңінен
тиімді пайдалану. Әсіресе, студент жастардың журналистика теориясы мен
тарихының іргелі туындыларымен етене танысуларына, зерттеп, зерделеулеріне
аса ден қою қажет болады. Себебі, олар университет қабырғасында жүргенде
оқулықтар мен оқу құралдарын қазіргі заман талаптарымен байланыстырып
пайдалануға дағдыланбаса, ертеңгі күні БАҚ-қа барған соң әртүрлі ақпарат
көздерінен алынған мәліметтерді қорытуға қабілетсіз болмақ. Шын мәнінде,
ғылыми-зерттеу, талдау-сараптау тәсілдерін ерте меңгерген журналистер
көбінесе БАҚ саласында өз қабілеттіліктерін тез таныта алады.
Журналистиканың зерттеу материалдарының түп нұсқаларын жалпылама түрде ішкі
және сыртқы деген екі объектіге бөлуге болады. Жаһандану дәуірінде өз
деңгейімізді әлемдік үрдіспен салыстыру, өзіміздің қай тұста жүргенімізді
бажайлау, өзгелерден үйрену міндетті түрде қажет етіледі. Оның сыртында,
сыңаржақ идеологияның құрсауынан құтылған Қазақстан бүгінде сыртқы әлемге
өз болмысымен танылды, ашық қоғамға қадам басумен қатар көптеген игі
бастамаларға да мүмкіндік ашып отыр. Қазіргі таңда әлемнің кез келген
елінің кітап-құралдарын интернет желісі арқылы пайдалануға, білім беру
әдістемелерімен танысуға мүмкіндік бар. Сондай-ақ, қазақ журналистикасы да
өзінің даму кезеңдерінде сан қилы зерттеу туындыларын жарыққа шығарды.
Алайда, көп жағдайда журналист ғалымдар өздері зерттеген салалары бойынша
ғана оқулықтар мен оқу құралдарын әзірлеп шығарумен шектеліп жүр.
Журналистиканың теориясы, баспасөз дизайны, журналистика менеджменті,
тележурналистика теориясы мен тәжірибесі, медиабизнес, фотожурналистика,
БАҚ заңдары мен құқық негіздері секілді көптеген салалар бойынша
оқулықтарды айтпағанның өзінде ғылыми мақалалардың өзі өте сирек кездеседі.
Оның өзіндік себептері бар. Айталық: оқу процесіне күнделікті араласып
жүрген ғалымдардың оқулық жазып әзірлеуге уақыттары жоқ; оқулық жазуға
ниеттенген авторларға көрсетілетін қолдау жоқ, атап айтқанда, жазған еңбегі
үшін қаламақы төленбейді, өндірістен қол үзіп шығармашылықпен айналысуына
мүмкіндік жасалмайды; жазған оқулықтары мен оқу құралдары университеттердің
баспаханаларында көп уақыт кезек күтіп, кешігіп жатады.
Сондай-ақ, ғылыми кеңестер тақырып бекіткен тұста ең өзекті әрі зерттелмей
жатқан тың салаларға жіті көңіл бөлмейді. Бір кездері баспасөз тарихына
көбірек ден қойған болса, бүгінде “пәленшекеңнің публицистикасы”,
“түгеншекеңнің редакторлығы” секілді қамтитын аясы тар, маңызы төмен
тақырыптармен тым ұсақталып кетті. Сондықтан, алдағы уақытта журналистика
мамандығы бойынша магистранттар мен докторанттарды қабылдағанда, олардың
тақырыптарының өзектілігіне жіті көңіл бөлінуі аса қажет.
Аталмыш жайлардың бәрі де болашақ журналистерді сапалы әрі қажетті
оқулықтармен қамтамасыз етуге елеулі кедергі келтіріп отыр. Бүгінде
журналистика теориясының тұжырымдамалары мен практикалық қызметтерінің
тәсілдерін реформалау қажеттіліктері туындап отырғанда ескі жүйе тұсында
жарық көрген оқулықтармен студенттерді алдарқату қисынсыз. Кеңес одағы
тұсында жарық көрген, бір идеологияның тар шеңберінде тұншықтырылған,
әлемдік озық ойдан алшақ, көбінесе компартияның кезекті съездері мен
пленумдарының шешімдерінен ұзын сонар сілтемелер жасалған, құрғақ
уағыздардан тұратын оқу құралдары мен әдебиеттерді қазіргі жастардың
талғамдарына сай келеді деуге еш негіз жоқ. Сөйте тұра, оған балама
оқулықтар ана тілімізде жасалып үлгермегендіктен жоо-ның көп лекторлары сол
оқулықтарды немесе Ресейдің әдебиеттерін қолдануға мәжбүр болып жүр.
Журналистика мамандығына арналған оқулықтардың жалпы мазмұнының өзі
студенттердің шығармашылық ой өрістерін кеңейтуге, сөйлеу және жазу
мәдениеттерін арттыруларына ықпал етерліктей, оларды ақпарат алу жолындағы
алғырлыққа, батылдыққа баулитындай бағытта және жалпы базалық білім беретін
пәндермен сабақтасарлықтай болуға тиіс. Оның сыртында журналистика
бөлімдеріне сөйлеу және қарым-қатынас мәдениеті, кәсіби этика, эстетика,
әлеуметтік психология, саясаттану, экономика, құқықтану секілді пәндердің
сапалы оқытылуына айырықша назар аударылуымен қатар, журналистерді дәл осы
салалардың базасында даярлау қажет деп білеміз. Журналист-құқықтанушы,
журналист-экономист, журналист-саясаттанушы, журналист-бағдарламашы, т.с.с.
қос мамандық бойынша даярласа, тіпті тиімді болар еді.
Тәуелсіздік жылдарында жарық көрген оқулықтардың көбінен тәжірибелік іс
қызметке қажет ақыл-кеңестерді, бүгінгі БАҚ тыныс-тіршілігінен жанды
мысалдар мен жан-жақты мол мағлұматтар беретін тың ізденістердің ізін өте
аз көреміз. Сондықтан, жоо-дағы әріптестеріміз Ресей оқулықтарына ғана бір
жақты сүйеніп келеді. Осы орайда АҚШ журналистикасының тәжірибелік іс
қызметке бейімделген, қысқа да нұсқа, күрделі ұғымдардың өзін қарапайым
тәсілмен ұтымды түсіндірген, көңілге қонымды әрі тартымды оқулықтарын
аударып, қолданысқа енгізудің аса пайдалы екендігін атап айту ләзім.
Журналистика саласы бойынша отандық ғалымдарымыз бен әдіскерлеріміздің
туындылары баршылық. Оны жоққа шығарудан аулақпыз. Алайда, олардың
бастырған оқулықтарының таралымы аз болғандықтан, бір ғана оқу орнының
аясынан шыға алмайды, өзге әріптестерге жетпейді. Сонымен қатар,
журналистика саласы бойынша шығарылған оқулықтарға, кітаптарға, әдістемелік
еңбектерге рецензиялар жазылмайды, талдаулар жасалмайды, мерзімді баспасөз
арқылы насихатталмайды.
Қазақ журналистикасының жай- күйі
1991 жылы Қазақстанның Тәуелсіздік алған күндері еліміз үшін қайталанбас
ерекше ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz