«Балалардағы пневмония ауруының алдын - алу»
1. Тақырып өзектілігі .1 бет
2. Зерттеудің мақсаты,міндеті .2 бет
3. Теориялық негізі .6.14 бет
4. Пневмонияның анықтамасы,жіктемесі.7.11 бет
5. Этиологиясы.11.12 бет
6. Балалардағы клиникалық белгілердің ерекшелігі.13.14 бет
7. Диагностикасы.15 бет
8. Емі.16 бет
9. Пневмониямен ауыратын науқастарды оқыту.16.18 бет
10. Зерттеу әдісін таңдау және сипаттау.18.21 бет
2. Зерттеудің мақсаты,міндеті .2 бет
3. Теориялық негізі .6.14 бет
4. Пневмонияның анықтамасы,жіктемесі.7.11 бет
5. Этиологиясы.11.12 бет
6. Балалардағы клиникалық белгілердің ерекшелігі.13.14 бет
7. Диагностикасы.15 бет
8. Емі.16 бет
9. Пневмониямен ауыратын науқастарды оқыту.16.18 бет
10. Зерттеу әдісін таңдау және сипаттау.18.21 бет
Ошақты пневмониялардың түрлі варианттары бар – олар ең жиі кездесетін өкпе қабыну типі. Сәбилерде, мектептке дейінгі және оқушыларда аурудың жүрісі кейбір өзгешеліктермен сипатталады.
Клиникалық көрінісі. Мектепке дейінгі және мектеп жасындағы балаларда ошақты пневмонияның клиникасы «өкпелік» (респираторлық) шағымдар мен интоксиация белгілері, ТТ-көріністері және локалдық өзгерістерден құралады.
Ауру біртіндеп басталып, айқын белгілері бірінші аптаның соңы, келесінің басында шығады немесе кенет көрініп, алғашқы үш күнде-ақ дамып болады, олардың клиникалық көріністеріне сүйеніп, пневмония диагнозын қоюға қиын емес. Біртіндеп орын алатын варианттарында ЖРВИ-мен ауырған баланың хал-күйі аз уақыт түзелгенімен, интоксикация белгілері қайтадан артады: қызу көтерілу, бас ауыруы, хал-жағдайдың, тәбеттің төмендеуі, енжарлық немесе мазасыздану, ұйқының бұзылуы, қызудың көтерілуі дәрежесіне үйлессіз тахикардияның шығуы. «Өкпелік» шағымдар тыныс жолдары қатарының белгілері төмендеуіне байланысты көбейе түсіп, ылғалды жөтел пайда болады немесе күшейеді: ентігу, кейде кеудеде ауырсыну сезімі байқалады. Ентігу салмақ түскенде, мазасызданғанда, кейде баланыңтыныш кезінде де көрінуі мүмкін. Шулы, экспираторлық ентігу пневмонияға тән емес. Тері түсі қуқылданып, кейде ерін-ауыз төңірегінде цианоз, ал тыныс алуда қосымша еттердің қатысы байұалады: өкпенің зақымданған жағында мұрын желбездегі кеңейіп, бұғанаүсті, қабырғааралық ойыстар ішке қарай кірігеді, егер плевра да ауруға шалынса, қабырғааралық ойыстар тегістеледі.
Ауру баланың қанын тексергенде лейкоцитоз, лейкоцитарлық формуланың солға ығысуы, ЭТЖ жоғарылағанаы байқалады. Рентгенге түсіргенде ошақты және инфильтратты көлеңкелер өкпенің бір жағынан көрінеді.
Клиникалық көрінісі. Мектепке дейінгі және мектеп жасындағы балаларда ошақты пневмонияның клиникасы «өкпелік» (респираторлық) шағымдар мен интоксиация белгілері, ТТ-көріністері және локалдық өзгерістерден құралады.
Ауру біртіндеп басталып, айқын белгілері бірінші аптаның соңы, келесінің басында шығады немесе кенет көрініп, алғашқы үш күнде-ақ дамып болады, олардың клиникалық көріністеріне сүйеніп, пневмония диагнозын қоюға қиын емес. Біртіндеп орын алатын варианттарында ЖРВИ-мен ауырған баланың хал-күйі аз уақыт түзелгенімен, интоксикация белгілері қайтадан артады: қызу көтерілу, бас ауыруы, хал-жағдайдың, тәбеттің төмендеуі, енжарлық немесе мазасыздану, ұйқының бұзылуы, қызудың көтерілуі дәрежесіне үйлессіз тахикардияның шығуы. «Өкпелік» шағымдар тыныс жолдары қатарының белгілері төмендеуіне байланысты көбейе түсіп, ылғалды жөтел пайда болады немесе күшейеді: ентігу, кейде кеудеде ауырсыну сезімі байқалады. Ентігу салмақ түскенде, мазасызданғанда, кейде баланыңтыныш кезінде де көрінуі мүмкін. Шулы, экспираторлық ентігу пневмонияға тән емес. Тері түсі қуқылданып, кейде ерін-ауыз төңірегінде цианоз, ал тыныс алуда қосымша еттердің қатысы байұалады: өкпенің зақымданған жағында мұрын желбездегі кеңейіп, бұғанаүсті, қабырғааралық ойыстар ішке қарай кірігеді, егер плевра да ауруға шалынса, қабырғааралық ойыстар тегістеледі.
Ауру баланың қанын тексергенде лейкоцитоз, лейкоцитарлық формуланың солға ығысуы, ЭТЖ жоғарылағанаы байқалады. Рентгенге түсіргенде ошақты және инфильтратты көлеңкелер өкпенің бір жағынан көрінеді.
1. Б.Х. Хабижанов, С.Х. Хамзин «Педиатрия» Қазығұрт баспасы, 2005 жыл
2. Қ.А. Жаманқұлов «Ішкі аурулар» Астана-Ақтөбе 2010 жыл
3. Б.Н. Айтбембет «Ішкі аурулар пропедевтикасы» Алматы Ғылым баспа орталығы 2003ж.
4. М.Я.Яровинский Лекция по курсу “Медицинская этика”
5. Интернет жүйесі Google.kz.
http://kazmedic.kz/archives/4681
2. Қ.А. Жаманқұлов «Ішкі аурулар» Астана-Ақтөбе 2010 жыл
3. Б.Н. Айтбембет «Ішкі аурулар пропедевтикасы» Алматы Ғылым баспа орталығы 2003ж.
4. М.Я.Яровинский Лекция по курсу “Медицинская этика”
5. Интернет жүйесі Google.kz.
http://kazmedic.kz/archives/4681
ҚЫЗЫЛОРДА МЕДИЦИНАЛЫҚ ЖОҒАРЫ КОЛЛЕДЖІ
Д И П Л О М Ж Ұ М Ы С Ы
Такырыбы: Балалардағы пневмония ауруының алдын - алу
Орындаған:
Медбикелік іс мамандығы қолданбалы ғылым бакалавры
№63 топ студенті – Жамаладин Инабат
ҚЫЗЫЛОРДА 2016 Ж
Аннотация
МАЗМҰНЫ
1. Тақырып өзектілігі -1 бет
2. Зерттеудің мақсаты,міндеті -2 бет
3. Теориялық негізі -6-14 бет
4. Пневмонияның анықтамасы,жіктемесі-7-11 бет
5. Этиологиясы-11-12 бет
6. Балалардағы клиникалық белгілердің ерекшелігі-13-14 бет
7. Диагностикасы-15 бет
8. Емі-16 бет
9. Пневмониямен ауыратын науқастарды оқыту-16-18 бет
10. Зерттеу әдісін таңдау және сипаттау-18-21 бет
Түйін сөздер:
1. Тыныс жетпеу
2. Ингалятор
3. Респираторлы ауру
4. Алдын алу
5. Тұншығу
6. Созылмалы ауру
7. Балалар
Тақырыптың өзектілігі
Бұл тақырыпты тандаған себебім, қазіргі таңда пневмониямен балалар жиі
ауырады. Пневмониямен ауыратын балалардың арасында ұл балалар басым болып
келеді (1,25–2:1), көбінесе өмірінің алғашқы бірінші жылында. Шала туылған
нәресттелер 11 есеге жиі ауырады.Өлім көрсеткіші балаларда 9-23%
Пневмония ең жиі кездесетін аурулардың бірі ( әр 1000 тұрғын ішінде 3-15
адам ауырады). Ауруханадан тыс пневмонияда өлім 5% жағдайда, нозокомиялық
пневмонияда 20% жағдайда кездеседі. Пневмонияның диагнозын қоюда
жіберілетін қатенің жиілігі 20%. Алғашқы үш күн ішінде дұрыс диагноз 35%
жағдайда қойылады.
Қазақстанда осы ауру ауыратын адамдар саны соңғы 5 жылмен салыстырғанда
18,6 пайызға өскен.Ал біздің облыс бойынша 14жас аралығындағы балалар
арасында 100000 адамға шаққандағы көрсеткіштер:2011 жылы 61,9 пайыз болса
2012 жылы 50,1 пайыз болған.
Пневмониямен ауыратын тұрғандар санын 10000-ға шаққанда
Жылдар Барлық тұрғындар 0-14 жастағы балалар
2012 37,0 44,4
2013 40,1 46,8
2014 38,0 57,2
2015 43,9 64,8
Пневмониямен ауыратын адамдар саны жыл сайын көбеюде. Сондықтан осы
аурудың алдын-алу шараларын күшейту қажет. Осы тақырыпты таңдаған
себебім,осы аурудың жыл сайын неге көбейіп бара жатқандығын зерттеп,қандай
жолмен алдын-алуға болатынын анықтау.
Ақпарат көзі:(http:ssmu.kz)
Зерттеудің мақсаты:
Соңғы жылдары экологиялық жағдайдың нашарлануына, адам ағзасының
реактивтілігінің өзгеруіне байланысты пневмония ауруы кең етек алды.
Пневмония ауруы әлемдік көлемдегі проблема. Бұл ауру кез келген
жаста кездеседі.
Пневмония ауруымен 1000 сәби 3 жасқа дейінгі балалар жиі ауырады.
Балалар арасында пневмониямен ауру тұмау маусымы кезінде жыл сайын артып.
Балалардың тыныс алу жолдарында түрлі зақымдану пайда болады.
Пневмонияның үлесі 1-1, 5% құрайды. Мақсатым осы аурумен ауыратын
балалар санын азайту үшін халықтың сауаттылығын көтеру шараларын ойлап
табу.Халыққа алдын-алу шараларын үйрету.
Зерттеудің міндеті:
-Әдебиеттер оқу;
-Әдіс таңдау,сипаттама беру;
-Зерттеу жүргізу объектісі
-Анализдеу
-Зерттеу қорытындысы
-Ақпарат көздері
Теориялық негізі
Жоспар:
Кіріспе
Негізгі бөлім
І. Пневмонияның анықтамасы,жіктемесі
ІІ.Этиологиясы
ІІІ.Балалардағы клиникалық белгілердің ерекшелігі
ІV.Диагностикасы
V.Емі
Қорытынды
Пневмониямен ауыратын науқастарды оқыту
Пневмония-Өкпенің тыныс алу бөлімінің құрылымдық және функционалдық бірлік
қабынуында тарта отырып, өкпе паренхиме жедел инфекциялық процесс.
Пневмония жөтел, тыныс алу жеткіліксіздігінің белгілері бар балаларда
кездеседі.
Жіктемесі:
1. Ауырлығы бойынша: Жеңіл пневмония, Орташа ауыртпалықты пневмония,
Пневмонияның ауыр ағымы
Жеңіл пневмония-уыттанудың айқын емес симптомдары, дене қызуы
субфебрильді, тыныс алу жеткіліксіздігі мен гемодинамика бұзылыстары жоқ,
өкпелік инфильтрация 1 сегмент шеңберінде, лейкоциттер 9,0-10,0 х 109л,
қосарланған аурулар жоқ.
Орташа ауыртпалықты пневмония- уыттанудың айтарлықтай айқын симптомдары,
дене қызуының 38°С дейін жоғарылауы, өкпелік инфильтрат 1-2 сегмент
шеңберінде, ТАЖ 22мин дейін, ЖЖЖ 100 соғумин дейін, асқынулар жоқ.
Пневмонияның ауыр ағымы- науқастың ауыр жағдайы, уыттанудың айқын
симптомдары, дене қызуы 38,0°С, тыныс алу жеткіліксіздігі II - III ст,
гемодинамика бұзылыстары (АҚ 9060 мм с. б, ЖЖЖ 100 соғумин артық,
септикалық шок, вазопрессорларға қажеттілік.
Ошақты – пневмонияның ең жиі тараған түрі, ошақ көлемі 1 см одан үлкен.
Ошақты-қосылған – ошақты инфильтративті өзгерістер бірнеше сегменттерге
не өкпенің түгел бөлігінде; бұнда тығыздау инфильтрация ошақтары және
деструкция қуысы.
Сегментарлық – процесске сегмент түгел қатысып, ателектаз не
гиповентиляция күйінде болады.
Бөліктік – лобарлық пневмоникалық инфильтрат.
Крупозды бөліктік (пневмококктік) пневмония тек Ресейде орын алған түсінік.
Интерстициалдық – пневмонияның сирек түрі, бұзылыс орны – өкпе
интерстицийі. Пневмонияның созылыңқы ағымын қоюда мәндісі – пневмониялық
процестің 6 апта – 8 ай арасында жазылып үлгермеуі.
Бала пневмониясының жұмысшы жіктелуі
Морфология Жұқтыру Ағымы
гиялық фор жайы Асқынулар
масы
Өкпелік Өкпеден тыс
Ошақтық Ауруханадан Жедел Сипневмониялық Инфекциялық
тыс плеврит токсика
лық шок
Сегментарлық АуруханаішілікСозылыңқы Метапневмоникалық ЖҚҰ синдромы
плеврит
Ошақты-өзара Перинаталдық Өкпе деструкциясы Жүрек-қантамырл
қосылған Жұқтыру ық
бойында жетіспеушілік
Крупоздық Иммундытапшы Өкпе абцессі Респираторлық
лықты аурулар Дистресс
да синдромның
Үлкендердегі
типі
Интерстициалдық Пневмоторкас
Бала пневмониясының өзіндік сипатына регионарлық, бронхопульмоналдық
бифупкациялық, паратрахеалдық лимфа түйіндерінің қабынуға ерте қатасуы
жатады.
Балада, әсіресе сәбиде, жедел ағымды пневмония, әдетте, сегментарлық
сиаптпен жүретіні анықталды. Жасқа дейінгі балада пневмониялар оң өкпенің
ІІ-сегментіне не өкпенің ІV-V, IX-X-сегменттерінде тұрақтайды. Ересек
балаларда оң өкпенің II,VI,X және сол өкпенің VI,VII,IX,X-сегменттері
ауруға жиірек ұшырайды.
Ошақты пневмония. Ошақты пневмониялардың түрлі варианттары бар – олар ең
жиі кездесетін өкпе қабыну типі. Сәбилерде, мектептке дейінгі және
оқушыларда аурудың жүрісі кейбір өзгешеліктермен сипатталады.
Клиникалық көрінісі. Мектепке дейінгі және мектеп жасындағы балаларда
ошақты пневмонияның клиникасы өкпелік (респираторлық) шағымдар мен
интоксиация белгілері, ТТ-көріністері және локалдық өзгерістерден құралады.
Ауру біртіндеп басталып, айқын белгілері бірінші аптаның соңы, келесінің
басында шығады немесе кенет көрініп, алғашқы үш күнде-ақ дамып болады,
олардың клиникалық көріністеріне сүйеніп, пневмония диагнозын қоюға қиын
емес. Біртіндеп орын алатын варианттарында ЖРВИ-мен ауырған баланың хал-
күйі аз уақыт түзелгенімен, интоксикация белгілері қайтадан артады: қызу
көтерілу, бас ауыруы, хал-жағдайдың, тәбеттің төмендеуі, енжарлық немесе
мазасыздану, ұйқының бұзылуы, қызудың көтерілуі дәрежесіне үйлессіз
тахикардияның шығуы. Өкпелік шағымдар тыныс жолдары қатарының белгілері
төмендеуіне байланысты көбейе түсіп, ылғалды жөтел пайда болады немесе
күшейеді: ентігу, кейде кеудеде ауырсыну сезімі байқалады. Ентігу салмақ
түскенде, мазасызданғанда, кейде баланыңтыныш кезінде де көрінуі мүмкін.
Шулы, экспираторлық ентігу пневмонияға тән емес. Тері түсі қуқылданып,
кейде ерін-ауыз төңірегінде цианоз, ал тыныс алуда қосымша еттердің қатысы
байұалады: өкпенің зақымданған жағында мұрын желбездегі кеңейіп,
бұғанаүсті, қабырғааралық ойыстар ішке қарай кірігеді, егер плевра да
ауруға шалынса, қабырғааралық ойыстар тегістеледі.
Ауру баланың қанын тексергенде лейкоцитоз, лейкоцитарлық формуланың солға
ығысуы, ЭТЖ жоғарылағанаы байқалады. Рентгенге түсіргенде ошақты және
инфильтратты көлеңкелер өкпенің бір жағынан көрінеді.
Ошақты пневмонияның ағымы әдетте сәтті, өте жиі қоздырғышы пневмококктар
болғандықтан, антибиотиктер жақсы әсер береді. Клиникалық және рентгендік
айғу мерзімі – 3-4 апта.
Сәбилерде ошақты пневмонияның клиникалық көрінісі өзгеше. Аурудың алдына
ТТ, токсикоз сипаттары шығып, ошақты өкпе өзгерістері кейінірек білінеді.
Процесс кейде екі жақты болады. Сәбилердегі пневмонияның бастапқы кезеңінде
катаралдық белгілер көрініс алады: түшкіру, құрғақ жөтел, қызуы
субфебрильді не өте жоғары болып, баланың жалпы халі өзгереді (мазасыздық,
нашар ұйқы мен тәбеттің төмендуі). Емге қарамай жөтел көбейіп, баланың
жалпы хал-жағдайы нашарлайды, енжар, өні бозарып, салмақ қосуы тоқтап,
кейде үлкен дәреті тұрақсызданады, лоқсып, құсады. Аурудың осылай біртіндеп
басталуы науқастардың көбінде кездеседі. Кейбір сәбилерде пневмония сау
кезде-ақ, бірден денсеі қызып, күйі төмендеп, ентігу, жөтелдеп басталады.
Пневмонияның алғашқы кезеңінде аускультацияда қатаңдау дыбыс жауырын
ұштарында естіледі. Уақ көпіршікті және крепитациялық сырылдар пневмонияның
алғашқы күндері ауырған сәбилердің жартысында, кейінірек көпшілігінде
естіледі. Пневмонияның айқын белгісіне ошақты сырылдар, ошақты қатаң дем
алу жатады. Өкпенің екі жағынан да, әр жерден жайылмалы сырылдардың, оның
ішінде ұсақ көпіршіктің де естілуі, бронхиолитттің белгісі. Дегенмен еш
өзгеріссіз 5-7 күнге созылған бронхиолит сөзсіз пневмониямен асқынады.
Рентгенге түсіргенде ошақты пневмония өкпе кебінуімен көрінеді (көкеттің
төмен ығысуы, өкпе суретінің мөлдірленуі), ал түбір маңында өкпе суреті
қоюланады. Кіші ошақты көлеңкелер төңірегіндегі көмескілеу, шекарасы анық
болмайды. Көбіне көлеңкелер өзара қосылып кетеді. Бұл өзгерістер ІІ не ІХ,
Х-сегменттерде орын алады. Осындай лобулярық пневмонияларды шетелдерде
бронхопневмония дейді, әрі дүниежүзілік аурулар жіктемесінде де ол солай
бекіген.
Сегменттік пневмониялар. Ошақты пневмониялар бір немесе бірнеше сегментке
жацылса, сегментті деп аталады. Көбіне бұндай ауруға диагноз қойылмайды:
себебі тұрақты өзгерістер бірнеше күнге ғана созылады, ал ТТ, токсикоз,
кейде тіпті жөтел де болмайды, сондықтан диагноды тек рентгенография арқылы
қояды. Бұл вирустық инфекция кезіндегі өкпенің сегментті ісінуі болуы
ықтимал.
Сегментті пневмония ағымының екінші вариантының клиникасы крупоздық
пневмониядан аумайды: кенет басталуы, қызыну, аурудын кезеңді ағымы т.б.
Сегментті пневмонияның белгісі ретінде іш, кеуде аурыуы да мүмкін.
Крупозды пневмония негізінен мектепке дейінгі және мектеп жасындағы
балаларда кездеседі, 1-3 жас арасында сирек, ал жасқа дейін өте сирек
байқалады. Бұл пневмонияның патогенезі аллергиялық реактивтілікке
байланысты. Крупозды пневмонияның бір жасқа дейін сирек кездесуін бұл
жастағыларда пневмококке сесибилизация әлі пайда бомағандығынан деп
санайды.
Балаларда крупозды пневмония өкпенің бөлігін түгел қамтып қоймай тек
бірнеше сегментпен шектелуі мүмкін. Көп жағдайда ол оң өкпенің жоғарғы және
төменгі бөліктерінде болады.
Этиологиясы:
1. Бактериялық
2. Вмрустық
3. Микоплазмалық
4. Хладмидялық
5. Легионелезездік
6. Саңырауқұлақтық
7. Паразиттік
8. Аралас сабепті пнвмония
9. Қоздырғышы анықталмаған пневмония.
Клиникалық-морфологиялық белгілеріне қарап:
1. Плевронпевмония (крупозды)
2. Бронхопневмония (ошақты)
Тарау дәрежесіне және орнына қарай:
1. Лобулярлық
2. Субсегменттік
3. Бөліктік
4. Біржақты
5. Екіжақты
Пневмонияның клиникалық көрінісі
Пневмонияның клиникалық белгілері ауру қоздырғышының ерекшеліктері мен
науқас адам организінің күйіне байланысты болады.
Пневмониямен ауыратын адамның басты шағымдары – жөтел, қақырық бөлу,
кеуденің ауыруы, ентігу, дене қызуының көтерілуі.
Жөтел құрғақ және қақырықты болады. Қақырық кілегейлі, кілегейлі-іріңді
және тот түсті болады. Кеуде қабырғасының ауыруы қосымша плевритке
байланысты өкпе қабы беттерінің бір-бірімен үйкелісінен пайда болады, ол
тынысты терең алған кезде және жөтел кезінде күшейе түседі, науқас адам
ауру жақ бүйіріне жатқанда азаяды. Дене қызу көтерілуінің пневмонияның
себебіне байланысты шектелуіне байланысты бой көресетеді. Дене қызуы
көтерілуінің пневмонияның себебіне байланысты сипаты әр түрлі болып келеді.
Крупозды пневмонияда қызба тұрақты болады, оған қоса қалтырап тоңу
кездеседі.
Басқа шағымдардан басқа интоксикацияға байланысты шағымдар да болады: бас
ауырыуы, миалгия, диарея т.б.
Өкпе жағынан болатын белгілер: дем алған кезде кеуденің ауру жақ жартысынң
қалыңқы болуы және өкпе тінінің тығыздалуы синдромының белгілері: дауыс
дірілінің күшеюі, өкпенің қабынған бөлігінің үстінде перкуссиялық өкпе
дыбысының тұйықиалуы (әлсіреуі) немесе тынық дыбыс, тыңдағанда – бронх
тынысы, крепитация және плевраның үйкеліс шуы .
Сәбилерде пневмония өрбуіне бейімделуші жайларға ауыр перинаталдық дерттер
(құрсақішілік гипоксия, асфиксия, асфиксия, туу кещзінде ми мен жұлын
зақымдары, пневмопатиялар т.б.), аспирациялық синдром, гипотрофиялар, іштен
болатын жүрек ақаулары, өкпенің даму ақаулары, тұқым қуалайтын иммундық
кемістік, гиповитаминоздар жатады. Мектеп жасындағы балаларда пневмонияға
бейімделуші жайларға созылмалы ЛОР, инфекция ошақтары, рецидивті
бронхиттер, темекі шегу
Емі.
ем мақсаты:
1. өкпедегі қабыну процесін тоқтату;
2. ТЖ (тыныс алу жеткіліксіздігі), жалпы уыттану белгілерін жою;
3. өкпе экскурсиясын қалпына келтіру;
4. жөтелдің, жиі тыныс алу, пневмонияның аускультативтік көрсеткіштерінің
жоғалуы;
5. хəлі мен тəбетінің жақсаруы.
10.2 дəрі-дəрмексіз ем:
1. температура көтерілген кезеңде – төсек режимі.
2. Адекватты гидратация (жылы көп мөлшерде сұйықтық)
3. барынша емшекпен тамақтандыру жəне жасына тсай барабар тамақтану
10.4 Госпитализациялауға көрсетімдер:
1. кеуде клеткасының төменгі бөлігімен дем тартуда ТЖ жəне тыныс алудың
жиілеуі;
2. орталық көгеру (цианоз);
3. тырыспалар;
4. айқындалған токсикоз (тамақтанудан, ішуден, емшек емуден бас тарту,
сананың
бұзылуы);
5. амбулаторлық емнің нəтижесіздігі.
10.5 профилактикалық шаралар
1.науқастар жəне вирустасымалдаушылармен қатынасты шектеу,əсіресе жоғары
респираторлық аурушаңдық мезгілінде
2. бетперде кию жəне ЖРВИ ауруларымен отбасы мүшелерінің қол жууы.
3. бөлмедегі оптималды ауа режимін ұстап тұру
4. шынығулық шараларды жүргізу
10.6 əрі қарай жүргізу
1. егер нəресте нашарласа, іше алмаса немесе емшек сора алмаса, қызба пайда
болса,
тыныс жиілесе немесе қиындаса (анасына қандай жағдайда жедел арада
дəрігерге келуін
түсіндіру) учаскелік дəрігердің 2 күн немесе одан бұрын қайта қарауы
2. Пневмониямен ауырған балалар диспансерлік бақылауда 1 жыл бойы тұрады
(тексеруді
1, 3, 6 жəне 12 айдан соң жүргізеді)
Қосымша дəрі-дəрмектер тізімі:
1. *Сальбутамол100 мкгдоза, аэрозоль; 2 мг, 4 мг таблетка; 20 мл
небулайзерге арналған
ерітінді;
2. *Кларитромицин 250 мг, 500 мг тал.;
3. **Эритромицин–250 мг, 500 мг табл.; 250 мг5 мл пероралды суспензия.
12. Ем тиімділігінің индикаторлары:
1. Тыныс жиілігінің қалпына келуі
2. Қызбаның жоғалуы
3. Оң перкуторлық жəне аскультациялық динамика
Диагностика критерилері:
8.1 шағымдар мен анамнез:
жөтел;
8.2 физикалық тексеру
1. жиілеген немесе қиындағын тыныс: 2 айға дейін минутына 60;
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
2 айдан-12 айға дейін минутына 50;
12 айдан 5 жылға дейін минутына 40;
5 жастан жоғары минутына 28-ден жоғары;
2. кеуде клеткасы төменгі бөлігімен дем тарут;
3. қызба;
4. ыңқылдап дем алу (нəрестелерде);
5. аускультативтік белгілер (əлсізденген немесе бронхиалды тыныс алу, майда
көпіршікті
сырылдар, плевра үйкелісі шуылы);
6. қызба;
7. уыттану белгілері;
8.3 лабораторлық зерттеулер:
Қанның жалпы анализі (лейкоцитоз нейтрофильді солға ығысумен, лейкопения,
ЭТЖ
жоғарылауы)
8.4 инструменталдық зерттеулер:
рентгенологиялық көрсеткіштер (өкпедегі жаңа пайда болған ошақты-
инфильтративті
өзгерістер).
8.5. мамандар консультациясы үшін көрсетімдер:
- пульмонолог – созылмалы ағымда жəне демікпелік тыныс болған кезде
9. Негізгі жəне қосымша диагностикалық ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Д И П Л О М Ж Ұ М Ы С Ы
Такырыбы: Балалардағы пневмония ауруының алдын - алу
Орындаған:
Медбикелік іс мамандығы қолданбалы ғылым бакалавры
№63 топ студенті – Жамаладин Инабат
ҚЫЗЫЛОРДА 2016 Ж
Аннотация
МАЗМҰНЫ
1. Тақырып өзектілігі -1 бет
2. Зерттеудің мақсаты,міндеті -2 бет
3. Теориялық негізі -6-14 бет
4. Пневмонияның анықтамасы,жіктемесі-7-11 бет
5. Этиологиясы-11-12 бет
6. Балалардағы клиникалық белгілердің ерекшелігі-13-14 бет
7. Диагностикасы-15 бет
8. Емі-16 бет
9. Пневмониямен ауыратын науқастарды оқыту-16-18 бет
10. Зерттеу әдісін таңдау және сипаттау-18-21 бет
Түйін сөздер:
1. Тыныс жетпеу
2. Ингалятор
3. Респираторлы ауру
4. Алдын алу
5. Тұншығу
6. Созылмалы ауру
7. Балалар
Тақырыптың өзектілігі
Бұл тақырыпты тандаған себебім, қазіргі таңда пневмониямен балалар жиі
ауырады. Пневмониямен ауыратын балалардың арасында ұл балалар басым болып
келеді (1,25–2:1), көбінесе өмірінің алғашқы бірінші жылында. Шала туылған
нәресттелер 11 есеге жиі ауырады.Өлім көрсеткіші балаларда 9-23%
Пневмония ең жиі кездесетін аурулардың бірі ( әр 1000 тұрғын ішінде 3-15
адам ауырады). Ауруханадан тыс пневмонияда өлім 5% жағдайда, нозокомиялық
пневмонияда 20% жағдайда кездеседі. Пневмонияның диагнозын қоюда
жіберілетін қатенің жиілігі 20%. Алғашқы үш күн ішінде дұрыс диагноз 35%
жағдайда қойылады.
Қазақстанда осы ауру ауыратын адамдар саны соңғы 5 жылмен салыстырғанда
18,6 пайызға өскен.Ал біздің облыс бойынша 14жас аралығындағы балалар
арасында 100000 адамға шаққандағы көрсеткіштер:2011 жылы 61,9 пайыз болса
2012 жылы 50,1 пайыз болған.
Пневмониямен ауыратын тұрғандар санын 10000-ға шаққанда
Жылдар Барлық тұрғындар 0-14 жастағы балалар
2012 37,0 44,4
2013 40,1 46,8
2014 38,0 57,2
2015 43,9 64,8
Пневмониямен ауыратын адамдар саны жыл сайын көбеюде. Сондықтан осы
аурудың алдын-алу шараларын күшейту қажет. Осы тақырыпты таңдаған
себебім,осы аурудың жыл сайын неге көбейіп бара жатқандығын зерттеп,қандай
жолмен алдын-алуға болатынын анықтау.
Ақпарат көзі:(http:ssmu.kz)
Зерттеудің мақсаты:
Соңғы жылдары экологиялық жағдайдың нашарлануына, адам ағзасының
реактивтілігінің өзгеруіне байланысты пневмония ауруы кең етек алды.
Пневмония ауруы әлемдік көлемдегі проблема. Бұл ауру кез келген
жаста кездеседі.
Пневмония ауруымен 1000 сәби 3 жасқа дейінгі балалар жиі ауырады.
Балалар арасында пневмониямен ауру тұмау маусымы кезінде жыл сайын артып.
Балалардың тыныс алу жолдарында түрлі зақымдану пайда болады.
Пневмонияның үлесі 1-1, 5% құрайды. Мақсатым осы аурумен ауыратын
балалар санын азайту үшін халықтың сауаттылығын көтеру шараларын ойлап
табу.Халыққа алдын-алу шараларын үйрету.
Зерттеудің міндеті:
-Әдебиеттер оқу;
-Әдіс таңдау,сипаттама беру;
-Зерттеу жүргізу объектісі
-Анализдеу
-Зерттеу қорытындысы
-Ақпарат көздері
Теориялық негізі
Жоспар:
Кіріспе
Негізгі бөлім
І. Пневмонияның анықтамасы,жіктемесі
ІІ.Этиологиясы
ІІІ.Балалардағы клиникалық белгілердің ерекшелігі
ІV.Диагностикасы
V.Емі
Қорытынды
Пневмониямен ауыратын науқастарды оқыту
Пневмония-Өкпенің тыныс алу бөлімінің құрылымдық және функционалдық бірлік
қабынуында тарта отырып, өкпе паренхиме жедел инфекциялық процесс.
Пневмония жөтел, тыныс алу жеткіліксіздігінің белгілері бар балаларда
кездеседі.
Жіктемесі:
1. Ауырлығы бойынша: Жеңіл пневмония, Орташа ауыртпалықты пневмония,
Пневмонияның ауыр ағымы
Жеңіл пневмония-уыттанудың айқын емес симптомдары, дене қызуы
субфебрильді, тыныс алу жеткіліксіздігі мен гемодинамика бұзылыстары жоқ,
өкпелік инфильтрация 1 сегмент шеңберінде, лейкоциттер 9,0-10,0 х 109л,
қосарланған аурулар жоқ.
Орташа ауыртпалықты пневмония- уыттанудың айтарлықтай айқын симптомдары,
дене қызуының 38°С дейін жоғарылауы, өкпелік инфильтрат 1-2 сегмент
шеңберінде, ТАЖ 22мин дейін, ЖЖЖ 100 соғумин дейін, асқынулар жоқ.
Пневмонияның ауыр ағымы- науқастың ауыр жағдайы, уыттанудың айқын
симптомдары, дене қызуы 38,0°С, тыныс алу жеткіліксіздігі II - III ст,
гемодинамика бұзылыстары (АҚ 9060 мм с. б, ЖЖЖ 100 соғумин артық,
септикалық шок, вазопрессорларға қажеттілік.
Ошақты – пневмонияның ең жиі тараған түрі, ошақ көлемі 1 см одан үлкен.
Ошақты-қосылған – ошақты инфильтративті өзгерістер бірнеше сегменттерге
не өкпенің түгел бөлігінде; бұнда тығыздау инфильтрация ошақтары және
деструкция қуысы.
Сегментарлық – процесске сегмент түгел қатысып, ателектаз не
гиповентиляция күйінде болады.
Бөліктік – лобарлық пневмоникалық инфильтрат.
Крупозды бөліктік (пневмококктік) пневмония тек Ресейде орын алған түсінік.
Интерстициалдық – пневмонияның сирек түрі, бұзылыс орны – өкпе
интерстицийі. Пневмонияның созылыңқы ағымын қоюда мәндісі – пневмониялық
процестің 6 апта – 8 ай арасында жазылып үлгермеуі.
Бала пневмониясының жұмысшы жіктелуі
Морфология Жұқтыру Ағымы
гиялық фор жайы Асқынулар
масы
Өкпелік Өкпеден тыс
Ошақтық Ауруханадан Жедел Сипневмониялық Инфекциялық
тыс плеврит токсика
лық шок
Сегментарлық АуруханаішілікСозылыңқы Метапневмоникалық ЖҚҰ синдромы
плеврит
Ошақты-өзара Перинаталдық Өкпе деструкциясы Жүрек-қантамырл
қосылған Жұқтыру ық
бойында жетіспеушілік
Крупоздық Иммундытапшы Өкпе абцессі Респираторлық
лықты аурулар Дистресс
да синдромның
Үлкендердегі
типі
Интерстициалдық Пневмоторкас
Бала пневмониясының өзіндік сипатына регионарлық, бронхопульмоналдық
бифупкациялық, паратрахеалдық лимфа түйіндерінің қабынуға ерте қатасуы
жатады.
Балада, әсіресе сәбиде, жедел ағымды пневмония, әдетте, сегментарлық
сиаптпен жүретіні анықталды. Жасқа дейінгі балада пневмониялар оң өкпенің
ІІ-сегментіне не өкпенің ІV-V, IX-X-сегменттерінде тұрақтайды. Ересек
балаларда оң өкпенің II,VI,X және сол өкпенің VI,VII,IX,X-сегменттері
ауруға жиірек ұшырайды.
Ошақты пневмония. Ошақты пневмониялардың түрлі варианттары бар – олар ең
жиі кездесетін өкпе қабыну типі. Сәбилерде, мектептке дейінгі және
оқушыларда аурудың жүрісі кейбір өзгешеліктермен сипатталады.
Клиникалық көрінісі. Мектепке дейінгі және мектеп жасындағы балаларда
ошақты пневмонияның клиникасы өкпелік (респираторлық) шағымдар мен
интоксиация белгілері, ТТ-көріністері және локалдық өзгерістерден құралады.
Ауру біртіндеп басталып, айқын белгілері бірінші аптаның соңы, келесінің
басында шығады немесе кенет көрініп, алғашқы үш күнде-ақ дамып болады,
олардың клиникалық көріністеріне сүйеніп, пневмония диагнозын қоюға қиын
емес. Біртіндеп орын алатын варианттарында ЖРВИ-мен ауырған баланың хал-
күйі аз уақыт түзелгенімен, интоксикация белгілері қайтадан артады: қызу
көтерілу, бас ауыруы, хал-жағдайдың, тәбеттің төмендеуі, енжарлық немесе
мазасыздану, ұйқының бұзылуы, қызудың көтерілуі дәрежесіне үйлессіз
тахикардияның шығуы. Өкпелік шағымдар тыныс жолдары қатарының белгілері
төмендеуіне байланысты көбейе түсіп, ылғалды жөтел пайда болады немесе
күшейеді: ентігу, кейде кеудеде ауырсыну сезімі байқалады. Ентігу салмақ
түскенде, мазасызданғанда, кейде баланыңтыныш кезінде де көрінуі мүмкін.
Шулы, экспираторлық ентігу пневмонияға тән емес. Тері түсі қуқылданып,
кейде ерін-ауыз төңірегінде цианоз, ал тыныс алуда қосымша еттердің қатысы
байұалады: өкпенің зақымданған жағында мұрын желбездегі кеңейіп,
бұғанаүсті, қабырғааралық ойыстар ішке қарай кірігеді, егер плевра да
ауруға шалынса, қабырғааралық ойыстар тегістеледі.
Ауру баланың қанын тексергенде лейкоцитоз, лейкоцитарлық формуланың солға
ығысуы, ЭТЖ жоғарылағанаы байқалады. Рентгенге түсіргенде ошақты және
инфильтратты көлеңкелер өкпенің бір жағынан көрінеді.
Ошақты пневмонияның ағымы әдетте сәтті, өте жиі қоздырғышы пневмококктар
болғандықтан, антибиотиктер жақсы әсер береді. Клиникалық және рентгендік
айғу мерзімі – 3-4 апта.
Сәбилерде ошақты пневмонияның клиникалық көрінісі өзгеше. Аурудың алдына
ТТ, токсикоз сипаттары шығып, ошақты өкпе өзгерістері кейінірек білінеді.
Процесс кейде екі жақты болады. Сәбилердегі пневмонияның бастапқы кезеңінде
катаралдық белгілер көрініс алады: түшкіру, құрғақ жөтел, қызуы
субфебрильді не өте жоғары болып, баланың жалпы халі өзгереді (мазасыздық,
нашар ұйқы мен тәбеттің төмендуі). Емге қарамай жөтел көбейіп, баланың
жалпы хал-жағдайы нашарлайды, енжар, өні бозарып, салмақ қосуы тоқтап,
кейде үлкен дәреті тұрақсызданады, лоқсып, құсады. Аурудың осылай біртіндеп
басталуы науқастардың көбінде кездеседі. Кейбір сәбилерде пневмония сау
кезде-ақ, бірден денсеі қызып, күйі төмендеп, ентігу, жөтелдеп басталады.
Пневмонияның алғашқы кезеңінде аускультацияда қатаңдау дыбыс жауырын
ұштарында естіледі. Уақ көпіршікті және крепитациялық сырылдар пневмонияның
алғашқы күндері ауырған сәбилердің жартысында, кейінірек көпшілігінде
естіледі. Пневмонияның айқын белгісіне ошақты сырылдар, ошақты қатаң дем
алу жатады. Өкпенің екі жағынан да, әр жерден жайылмалы сырылдардың, оның
ішінде ұсақ көпіршіктің де естілуі, бронхиолитттің белгісі. Дегенмен еш
өзгеріссіз 5-7 күнге созылған бронхиолит сөзсіз пневмониямен асқынады.
Рентгенге түсіргенде ошақты пневмония өкпе кебінуімен көрінеді (көкеттің
төмен ығысуы, өкпе суретінің мөлдірленуі), ал түбір маңында өкпе суреті
қоюланады. Кіші ошақты көлеңкелер төңірегіндегі көмескілеу, шекарасы анық
болмайды. Көбіне көлеңкелер өзара қосылып кетеді. Бұл өзгерістер ІІ не ІХ,
Х-сегменттерде орын алады. Осындай лобулярық пневмонияларды шетелдерде
бронхопневмония дейді, әрі дүниежүзілік аурулар жіктемесінде де ол солай
бекіген.
Сегменттік пневмониялар. Ошақты пневмониялар бір немесе бірнеше сегментке
жацылса, сегментті деп аталады. Көбіне бұндай ауруға диагноз қойылмайды:
себебі тұрақты өзгерістер бірнеше күнге ғана созылады, ал ТТ, токсикоз,
кейде тіпті жөтел де болмайды, сондықтан диагноды тек рентгенография арқылы
қояды. Бұл вирустық инфекция кезіндегі өкпенің сегментті ісінуі болуы
ықтимал.
Сегментті пневмония ағымының екінші вариантының клиникасы крупоздық
пневмониядан аумайды: кенет басталуы, қызыну, аурудын кезеңді ағымы т.б.
Сегментті пневмонияның белгісі ретінде іш, кеуде аурыуы да мүмкін.
Крупозды пневмония негізінен мектепке дейінгі және мектеп жасындағы
балаларда кездеседі, 1-3 жас арасында сирек, ал жасқа дейін өте сирек
байқалады. Бұл пневмонияның патогенезі аллергиялық реактивтілікке
байланысты. Крупозды пневмонияның бір жасқа дейін сирек кездесуін бұл
жастағыларда пневмококке сесибилизация әлі пайда бомағандығынан деп
санайды.
Балаларда крупозды пневмония өкпенің бөлігін түгел қамтып қоймай тек
бірнеше сегментпен шектелуі мүмкін. Көп жағдайда ол оң өкпенің жоғарғы және
төменгі бөліктерінде болады.
Этиологиясы:
1. Бактериялық
2. Вмрустық
3. Микоплазмалық
4. Хладмидялық
5. Легионелезездік
6. Саңырауқұлақтық
7. Паразиттік
8. Аралас сабепті пнвмония
9. Қоздырғышы анықталмаған пневмония.
Клиникалық-морфологиялық белгілеріне қарап:
1. Плевронпевмония (крупозды)
2. Бронхопневмония (ошақты)
Тарау дәрежесіне және орнына қарай:
1. Лобулярлық
2. Субсегменттік
3. Бөліктік
4. Біржақты
5. Екіжақты
Пневмонияның клиникалық көрінісі
Пневмонияның клиникалық белгілері ауру қоздырғышының ерекшеліктері мен
науқас адам организінің күйіне байланысты болады.
Пневмониямен ауыратын адамның басты шағымдары – жөтел, қақырық бөлу,
кеуденің ауыруы, ентігу, дене қызуының көтерілуі.
Жөтел құрғақ және қақырықты болады. Қақырық кілегейлі, кілегейлі-іріңді
және тот түсті болады. Кеуде қабырғасының ауыруы қосымша плевритке
байланысты өкпе қабы беттерінің бір-бірімен үйкелісінен пайда болады, ол
тынысты терең алған кезде және жөтел кезінде күшейе түседі, науқас адам
ауру жақ бүйіріне жатқанда азаяды. Дене қызу көтерілуінің пневмонияның
себебіне байланысты шектелуіне байланысты бой көресетеді. Дене қызуы
көтерілуінің пневмонияның себебіне байланысты сипаты әр түрлі болып келеді.
Крупозды пневмонияда қызба тұрақты болады, оған қоса қалтырап тоңу
кездеседі.
Басқа шағымдардан басқа интоксикацияға байланысты шағымдар да болады: бас
ауырыуы, миалгия, диарея т.б.
Өкпе жағынан болатын белгілер: дем алған кезде кеуденің ауру жақ жартысынң
қалыңқы болуы және өкпе тінінің тығыздалуы синдромының белгілері: дауыс
дірілінің күшеюі, өкпенің қабынған бөлігінің үстінде перкуссиялық өкпе
дыбысының тұйықиалуы (әлсіреуі) немесе тынық дыбыс, тыңдағанда – бронх
тынысы, крепитация және плевраның үйкеліс шуы .
Сәбилерде пневмония өрбуіне бейімделуші жайларға ауыр перинаталдық дерттер
(құрсақішілік гипоксия, асфиксия, асфиксия, туу кещзінде ми мен жұлын
зақымдары, пневмопатиялар т.б.), аспирациялық синдром, гипотрофиялар, іштен
болатын жүрек ақаулары, өкпенің даму ақаулары, тұқым қуалайтын иммундық
кемістік, гиповитаминоздар жатады. Мектеп жасындағы балаларда пневмонияға
бейімделуші жайларға созылмалы ЛОР, инфекция ошақтары, рецидивті
бронхиттер, темекі шегу
Емі.
ем мақсаты:
1. өкпедегі қабыну процесін тоқтату;
2. ТЖ (тыныс алу жеткіліксіздігі), жалпы уыттану белгілерін жою;
3. өкпе экскурсиясын қалпына келтіру;
4. жөтелдің, жиі тыныс алу, пневмонияның аускультативтік көрсеткіштерінің
жоғалуы;
5. хəлі мен тəбетінің жақсаруы.
10.2 дəрі-дəрмексіз ем:
1. температура көтерілген кезеңде – төсек режимі.
2. Адекватты гидратация (жылы көп мөлшерде сұйықтық)
3. барынша емшекпен тамақтандыру жəне жасына тсай барабар тамақтану
10.4 Госпитализациялауға көрсетімдер:
1. кеуде клеткасының төменгі бөлігімен дем тартуда ТЖ жəне тыныс алудың
жиілеуі;
2. орталық көгеру (цианоз);
3. тырыспалар;
4. айқындалған токсикоз (тамақтанудан, ішуден, емшек емуден бас тарту,
сананың
бұзылуы);
5. амбулаторлық емнің нəтижесіздігі.
10.5 профилактикалық шаралар
1.науқастар жəне вирустасымалдаушылармен қатынасты шектеу,əсіресе жоғары
респираторлық аурушаңдық мезгілінде
2. бетперде кию жəне ЖРВИ ауруларымен отбасы мүшелерінің қол жууы.
3. бөлмедегі оптималды ауа режимін ұстап тұру
4. шынығулық шараларды жүргізу
10.6 əрі қарай жүргізу
1. егер нəресте нашарласа, іше алмаса немесе емшек сора алмаса, қызба пайда
болса,
тыныс жиілесе немесе қиындаса (анасына қандай жағдайда жедел арада
дəрігерге келуін
түсіндіру) учаскелік дəрігердің 2 күн немесе одан бұрын қайта қарауы
2. Пневмониямен ауырған балалар диспансерлік бақылауда 1 жыл бойы тұрады
(тексеруді
1, 3, 6 жəне 12 айдан соң жүргізеді)
Қосымша дəрі-дəрмектер тізімі:
1. *Сальбутамол100 мкгдоза, аэрозоль; 2 мг, 4 мг таблетка; 20 мл
небулайзерге арналған
ерітінді;
2. *Кларитромицин 250 мг, 500 мг тал.;
3. **Эритромицин–250 мг, 500 мг табл.; 250 мг5 мл пероралды суспензия.
12. Ем тиімділігінің индикаторлары:
1. Тыныс жиілігінің қалпына келуі
2. Қызбаның жоғалуы
3. Оң перкуторлық жəне аскультациялық динамика
Диагностика критерилері:
8.1 шағымдар мен анамнез:
жөтел;
8.2 физикалық тексеру
1. жиілеген немесе қиындағын тыныс: 2 айға дейін минутына 60;
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
2 айдан-12 айға дейін минутына 50;
12 айдан 5 жылға дейін минутына 40;
5 жастан жоғары минутына 28-ден жоғары;
2. кеуде клеткасы төменгі бөлігімен дем тарут;
3. қызба;
4. ыңқылдап дем алу (нəрестелерде);
5. аускультативтік белгілер (əлсізденген немесе бронхиалды тыныс алу, майда
көпіршікті
сырылдар, плевра үйкелісі шуылы);
6. қызба;
7. уыттану белгілері;
8.3 лабораторлық зерттеулер:
Қанның жалпы анализі (лейкоцитоз нейтрофильді солға ығысумен, лейкопения,
ЭТЖ
жоғарылауы)
8.4 инструменталдық зерттеулер:
рентгенологиялық көрсеткіштер (өкпедегі жаңа пайда болған ошақты-
инфильтративті
өзгерістер).
8.5. мамандар консультациясы үшін көрсетімдер:
- пульмонолог – созылмалы ағымда жəне демікпелік тыныс болған кезде
9. Негізгі жəне қосымша диагностикалық ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz