Бастауыш сынып оқушыларының танымдық іс-әрекетін арттыруда оқу-танымдық әрекетті жетілдіру

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 63 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе . . . 3

1 Бастауыш сынып оқушыларының танымдық іс әрекеттерін қалыптастырудың теориялық негіздері . . . 6

1. 1 Оқушылардың танымдық іс-әрекеті, танымдық белсенділігі туралы педагогикалық ой-пікірлердің даму тарихы . . . 61. 2 Танымдық іс әрекет жеке тұлға дамуының негізі . . . 91. 3 Танымдық іс-әрекеттегі белсенділік деңгейлері . . . 14

Танымдық іс-әрекетте белсенділікті дамыту жолдары . . . 21

Бастауыш сынып оқушыларының танымдық іс-әрекетін арттыруда оқу-танымдық әрекетті жетілдіру . . . 34Оқушылардың танымдық іс-әрекеттерін арттыру жолдары . . . 34Өздігінен жұмыс істеу - оқушының танымдық іс-әрекет белсенділігін арттыру құралы ретінде . . . 40Танымдық іс-әрекеттерін арттыру тиімділігі-озық педагогикалық технологияларда . . . 48Эксперименталды оқыту жүйесіндегі оқушының өздік жұмысы . . . 51

Қорытынды . . . 56

Қолданылған әдебиеттер тізімі . . . 58

Қосымша . . . 61-64

Кіріспе

“ ХХІ ғасырда білімін дамыта алмаған елдің тығырыққа тірелері анық. Біздің болашақтың жоғары технологиялық және ғылыми қамтымды өндірістері үшін кадрлар қорын жасақтауымыз қажет, ”-деп Қазақстан Республикасының президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев Қазақстан халқына жолдауында білім беру саласының алдына үлкен міндеттер қойды. Бұл міндеттердің мақсаттарын ол “Қазақстан - 2030” еңбегінде былай деп көрсетеді: “Әлемдік білім беру кеңістігінде ықпалдасқан және еңбек рыногында бәсекеге қабілетті мамандар дайындауды қамтамасыз етуші білім беру жүйесінің ұлттық моделін қалыптастыру”[1] .

Қазірдің өзінде білім беру жүйесінде күрделі реформалық өзгерістер жүзеге асырылуда. Еліміздің саяси-экономикалық даму деңгейінің жоғарылауына байланысты жалпыға бірдей білім беру талаптары да өсуде.

Қазақстан Республиласының “Білім туралы” заңының 8-бабында білім беру жүйесінің басты міндеті былай көрсетілген: “Білім беру жүйесінің басты міндеті - ұлттық және адамзаттық құндылықтар, ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға, дамытуға және кәсіби шыңдауға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар жасау. ”

Сондықтан 2008 жылдан бастап 12 жылдық жалпы орта білім беруге көшіп, педагогтардың кәсіптік деңгейін, оқулықтар мен білім беру бағдармаларының сапасын арттыру керек. Әсіресе, мектепті жаңа сипат пен санаға ие болып отырған әлеуметтік ортаға нақтылы кіргізу тұжырымдама-сын жан-жақты қарап және іске асыра отырып, қысқа мерзім ішінде білім беруді инфрақұрылым тұрғыдан қамтамасыз ету мәселелерін шешу дәл қазіргі уақытта өте маңызды болып отыр.

Тәуелсіз мемлекетіміздің ертеңі ұрпақтың рухани байлығы, мәдениеті, саналы ұлттың ойлау қабілеті мен біліміне, іскерлігіне байланысты. Осы орайда егеменді еліміздің білім беру жүйесінде әлемдік деңгейге жету үшін жасалынып жатқан талпыныстар оқытудың әр түрлі тәсілдерін қолдана отырып, терең білімді, ізденімпаз, барлық іс-әрекетінде шығармашылық ұстанатын, сол тұрғыда өз болмысын таныта алатын жеке тұлға тәрбиелеу ісіне ерекше мән берілуде.

Демек, мектептегі оқу үрдісі оқушылардың танымдық белсенділігін

арттырып, шығармашылық әрекетін дамытуына жол ашуы қажет. Танымдық белсенділік- оқушының оқуға, білуге деген ынта-ықыласының ерекше көрінісі.

Білім беру мен оқыту теориясының әдіснамалық негізі-таным теориясы, оқушы тұлғасын жан-жақты және үйлесімді қалыптастыру туралы

ілім болып табылады. Бұл теория білім беру мен оқытуды арнайы ұйымдастырылған іс-әрекет ретінде қарастырады. Білім беру және оқыту теориясының оқушыларды оқыту мәселесіндегі талаптарының бірі-танымдық белсенділік пен саналылық.

Оқушылардың белсенділік танымдық іс-әрекетінің көздейтін мүддесі-білімнің қоғамдық мәнін ұғыну, қоғамға қызмет ету қарқынын үдету қажеттігі негізінде дамиды. Белсенділіктің ең жоғарғы көрінісі оқушы-лардың алған білімдерін өмірде, тәжірибеде нәтижелі пайдалана білу болып табылады Осыдан келіп, оқыту барысында оқушының іс-әрекетінде танымдық белсенділкті қалыптастыру талабы туындайды.

Танымдық әрекеттің негізінде оқушыларда танымдық белсенділік қалыптасады. Мұғалімнің баяндап тұрған жаңа материалын түсіну үшін, оқушының оны зейін қойып тыңдауы, алған білімін кеңейту үшін өздігінен кітап оқып, тәжірибе жасау сияқты жұмыстар жасауы қажет. Сабақ барысында оқушының бойында танымдық белсенділік пайда болса, оқушылардың ақыл-ой қабілеттерінің мынадай элементтері дамиды: зеректілік, зейінділік, байқағыштық, ойлау және сөйлеу дербестігі.

Мектептің ғасырлар бойғы даму тарихында алдыңғы қатарлы педа-гогикалық ой өкілдерінің танымдық әрекетке қатысты, әсіресе, танымдық белсенділікті дамыту идеяларын зерттеу және талдау негізінде жалпы төрт бағытты бөліп көрсетуге болады. Олар: әлеуметтік-педагогикалық бағыт, дидактикалық-әдістемелік бағыт, психологиялық -дидактикалық бағыт және жаңашыл педагогикалық бағыт. Сократ, Платон, Аристотель еңбектерінен бастау алған бұл зерттеулерді кейін Я. А. Коменский, К. Д. Ушинский, Ы. Алтынсарин, А. П. Вахтеровтар жалғастырды.

Оқытудың жаңа технологиясы (иноватика, танымдық белсенділікті дамыту, модуль жүйесі т. б) озат зерттеушілер, жаңашыл педагогтар идеясы орта мектеп жағдайындағы білім берудің қызметіне жаңаша сипат әкелді.

Қазіргі психология және педагогика дәлелдегендей белсенді тұлғаның дамуы кез-келген әрекетте бола қоймайды, ол тек ұжымдық сипаттағы әрекетте, шығармашылық элементтері мол, адамның назарын аударатын және сана -сезімді оятатын, индивиді үшін жеке маңызы бар әрекетте болады.

Педагогикалық үрдісте осы жағдайды іске асыру, психологиялық шарттарды есепке алмай оның жасалмайтынын, оқу әрекетін ойдағыдай табысты ұйымдастыру мүмкін болмайтынын білдіреді.

Оқушылардың белсенділігін қалыптастыру мәселесінің өзектілігі қазіргі кездегі мектеп жұмысының ерекшелігімен білінеді: қоғамдық әлеуметтік тапсырыспен белсенді, шығармашыл тұлға қалыптастыру және дамыту қажеттілігімен оқыту міндеттерінің күрделенуі; білім мазмұнының күрделенуі; қарқынды техникалық прогреске байланысты ғылыми ақпараттың тез жинақталуы мен дамуы болады.

Бұл оқушыларды оқу-танымдық әрекетте белсенді түрде өзін-өзі белсендіруге дайындау қажеттілігін тудырады. Осы ерекшеліктердің аясында дидактика өз назарын оқыту мен оқуды белсендіру мәселелерінде ұстайды. Бұл жағынан оқу мотивациясы мекемелеріне арналған зерттеулер құнды болып табылады. Бұл ең алдымен Г. И. Щукина, Л. И. Божович, В. Р. Ильиннің еңбектері. Авторлар танымдық мүдде мен танымдық қажеттілікті жан-жақты және терең зерделеген.

Соңғы жылдары оқушының танымдық белсенділігі туралы М. А. Даниловтың, П. И. Пидикасистыйдың, Н. А. Половникованың және т. б еңбектері жарық көрді.

Оқуды белсендіру теориясы мен практикасын дамытуда оқыту әдістерін жетілдірумен байланысты зерттеулер зор маңызға ие болып отыр. Ол А. Н. Алексюктің, Ю. К. Бабанскийдің, М. Н. Скаткиннің зерттеулері. Оқуды белсендірудің маңызды құралы оқушыларды жалпы оқу біліктілігіне үйрету болып табылады. Педагогикадағы бұл аспектіні Л. П. Аристова, Т. И. Шамова әзірлеуде. Олар өз зерттеулерінде оқушылардың оқуын белсендірудің құралдар жүйесі мен оны қалыптастырудың жолдарын айқындайды.

Әлемдік білім кеңістігіне ену мақсаты тұрған Қазақстанның білім Беру саласы үшін, оқушылардың танымдық белсенділігін арттыру қазақ мектептерінде өзекті мәселеге айналып отыр. Соңғы уақытта білім саласында жүргізіліп жатқан реформалар ұстаздардың алдына

жаңа міндеттер қойып отыр. Әрбір мұғалім оқу бағдарламасын орындаумен қатар ғылыми жұмыспен айналысуы қажет. Бұл-бүгінгі күннің талабы. Жалпы білім беретін мектептегі реформалардың шетелдік тәжірибесі оқытудың мерзімін 12-13 жылға ұзартуды, жоғары сатыдағы оқушылардың оқудағы жетістіктері мен кәсіби оқытуды сыртқы бағалау жүйесін енгізуді көздейді.

Республиканың мектептерінде 270 мыңдай педагог жұмыс істеп, бүгінгі күн талабына сәйкес білім сапасын көтеру үшін еңбек етуде. Сондықтан оқушы тұлғасын оқыту барысында белсендіру мәселесінің өзектілігі менің зерттеу тақырыбыма негіз болып отыр: “Оқу-тәрбие үрдісінде бастауыш сынып оқушыларының танымдық белсенділігін арттыру жолдары”.

Зерттеудің мақсаты: Оқу - тәрбие үрдісінде бастауыш сынып оқушыларының танымдық іс әрекеттерін қалыптастырудың теориялық негіздерін жасау және оның әдістемесін құру.

Зерттеу міндеттері:

1. «Танымдық белсенділік» ұғымының мазмұнын ашу.

2. Танымдық іс-әрекеттеін арттыру жолдарын талдау.

3. Танымдық іс-әрекет қалыптастыру әдістемесін негіздеу.

Зерттеу нысаны: Мектептің оқу тәрбие процесі .

Зерттеу пәні: Бастауыш сынып оқушыларының танымдық іс әрететтерін қалыптастыру процесі.

Ғылыми болжам: Егерде ұтымды оқыту әдістерін, техникалық құралдар, оқыту формаларын шебер пайдаланса, онда бастауыш сынып оқушыларының белсенділігін тудырып, оқуға қызығушылығын арттыруға болады.

Қойылған міндеттерді шешу үшін мынадай әдістер қолданылды:

1. Зерттеу мәселесі бойынша педагогикалық, психологиялық, әдістемелік әдебиеттерді оқу, сараптау, талдау.

2. Бағдарламаларға және оқу-құралдарына талдау жасау.

3. Әңгімелесу, сауалнама, сұхбат.

4. Педагогикалық экспериментті ұйымдастыру және жүргізу.

1 Бастауыш сынып оқушыларының танымдық белсенділігін қалыптастырудың теориялық негіздері

1. 1 Оқушылардың танымдық іс-әрекеті, танымдық белсенділігі, танымдық ізденімпаздығы туралы педагогикалық ой-пікілердің даму тарихы

Оқушылардың танымдық әрекеті, белсенділігі, танымдық ізденімпаздығы туралы мәселе, тамырын тереңге жіберіп, көне заманнан бастау алады. Сократтың өзі-ақ оқыту барысында шәкірттің танымдық белсенділігі мен ізденімпаздығын арнайы басқарудың маңыздылығын атап көрсетті. Оқытуды күшейту құралы ретінде оқушылардың танымдық белсенділігін арттыру туралы пікір Я. А. Коменскийдің еңбектерінде, сонан соң И. Г. Песталлоци мен А. Дистервегтің еңбектерінде тереңдетіледі. Мәселен, А. Дистервег оқыту барысында баланың ізденімпаздығы сәбидің ақыл-ой қабілетін дамытудың аса маңызды құралдарының бірі деп есептейді.

Н. Г. Чернышевский: ”Егер біздің балаларымыз шын мәнінде білімді адам болғысы келсе, өз бетінше ізденіп, оқу арқылы білім алуға тиіс”, -деп жазды.

Танымдық іс-әрекетте белсенділік туралы ғалымдар арасында ортақ пікір қалыптаспады. Бір авторлар танымдық белсенділікті іс-әрекет ретінде, екіншілері жеке тұлғаның ерекше қасиеті ретінде қарастырады.

“Танымдық белсенділікті шәкірттің ақыл-ой және дене қуатын жәй ғана жұмылдыруына жатқызбаймыз, қайта оны жеке тұлға әрекетінің сапасы ретінде қарастырамыз, бұл сапа шәкірттің әрекет мазмұны мен үрдісіне көзқарасында, оның білімді және әрекет тәсілдерін оңтайлы қысқа мерзімде тиімді игеруге ұмтылуында, мінез-құлық, ерік-жігерін оқу-танымдық мақсаттарға жұмыл-дыруында көрініс табады, ”-деп атап көрсетті Т. И. Шамова. Танымдық белсенділіктің мәнін өзінің қалай түсінетініне сүйене отырып, ол оның үш деңгейін бөліп көрсетеді: жаңғырту, түсіндіруші белсенділіктер және белсенділіктің шығармашылық деңгейі.

Жеке адамның белсенділігі педагогикалық мәселе ретінде педагог В. И. Лозоваяның докторлық диссертациясында зерттеледі. Танымдық белсенділік күрделі педагогикалық құбылыс болып табылады, оның мазмұнын тек кешенді түрде ашу арқылы ғана түсінуге болады.

Мектептің ғасырлар бойғы даму тарихында алдыңғы қатарлы педагогикалық ой өкілдерінің танымдық әрекетке қатысты, әсіресе, танымдық белсенділікті дамыту идеяларын зерттеу мен талдау негізінде жалпы төрт бағытты атауға болады.

1. Әлеуметтік-педагогикалық бағыт - ежелгі дәуірден басталады. Оның көрнекті өкілдері: Сократ, Платон, Аристотель. Олардың пікірінше, белсенді ойлау адамның заттық, тәжірибелік іс-әрекетінің алғы шарты болып табылады және ойлай отырып оқушы іздену арқылы өз бетімен білім алады. Өзіндік іс-әрекеті нәтижесінде балада қанағаттану, қуаныш сезімі оянып, білімді игеруде белсенділігі артады.

Бұл пікірлер көптеген ғасырлар бойы педагогтардың талдау нысанасы

болып келді. Ол Мишель Монтень, Томас Мор, Томаззо Компонелла еңбектерінде жалғасын тапты. Енді баланы өз бетінше әрекет ететін, саналы, ойлы, сыншыл азамат тәрбиелеу талабы туындады.

2. Дидактикалық әдістемелік бағыт - Я. А Коменскийдің еңбектерінен

бастау алады. Оның “Ұлы дидактика” еңбегінде жазылған дидактикалық принциптерін ұсына келіп, оқушылардың белсенді әрекетін ұйымдастыру және оқыту, мұғалім мен оқушының әрекетін талдау мәселелерін қарастырады. Бұл бағыт бірнеше ғасырлар бойы жалғасын тауып, одан әрі дамыды. Бұл Ж. Ж. Руссоның, И. Г. Песталлоцидің еңбектерінде көрініс тапты.

3. Психологиялық-дидактикалық бағыт - К. Д. Ушинский, Ы. Алтын-сарин еңбектерінен бастау алады. Оқушылардың танымдық әрекеті туралы К. Д. Ушинский “Өз бетінше жұмыс - оқытуды жетістікке жеткізудің бірден-бір жолы-деп есептеді. К. Д. Ушинскийдің пікірін П. Ф. Каптерев одан әрі дамытты, оның пікірінше, сабақта мұғалім бағыттаушы ғана, ол оқушының білімді игеруі өзіндік ішкі мүмкіндіктеріне байланыстылығын атап көрсетті.

4. Жаңашыл педагогикалық бағыт - Қоғам дамуының тарихи жаңа кезеңі қоғамның барлық саласындағы уақыт тудырған күрделі өзгерістермен айқындалады.

Оқытудың жаңа технологиясы (инноватика, танымдық белсенділікті дамыту, модуль жүйесі, саралап, көп деңгейлік негізде, мультимидия жүйесін қолдану т. б) озат зерттеушілер, жаңашыл педагогтар идеясы орта мектеп жағдайындағы білім берудің қызметіне жаңаша сипат әкелді.

Ю. К. Бабанский білім берудің оңтайландыру жүйесін ұсынса, М. И. Махмутов проблемалық оқыту жүйесін ұсынды.

Оқушының оқу танымдық белсенділігін арттырудың тиімді құралдарының бірі - оқушының өзіндік жұмысы, өздігінен білім алу әрекеті жайлы Т. С. Сабыров, А. Е. Әбілқасымова, С. Смаилов еңбектері маңызды.

Танымдық әрекет - шәкірттің білімге өте белсенді ақыл- ой әрекеті. Ол танымдық қажеттіліктен, мақсаттан, таным қисындарынан және әрекетті орындаудың тәсіл- амалдарынан тұрады.

Сонымен, танымдық белсенділік пен жалпы танымдық іс-әрекет мәселесіне арналған көптеген еңбектерді зерттеу мынадай қорытынды жасауға әкелді: белсенділік - жек тұлғаның алуан қырлы болмыс - бітімі болып табылады, ол сезімталдық, танымдық және еріктік үрдіс нәтижесі, танымдық мотив пен өзбеттілік әрекет тәсілдерінің жиынтығы, танымға деген тұрақты құлшыныс болып табылатын танымдық әрекетке бейімделуімен сипатталады.

Оқушының танымдық белсенділігі өз кезегінде қабылдау, есте сақтау, ойлау, қиялдау үрдістері мен зейіннің тұрақты күйін қажет етеді. Оқушылардың оқу -танымдық қызметін арттыру, дұрыс әрі нақты әрекеттер негізінде іске асады.

Танымдық белсенділіктің үш дәрежесі бар:

1 - дәреже - жаңғыртушы белсенділік - шәкірттің материалды жадылап, қайта жаңғыртуға, оны үлгі бойынша қолдануға, меңгеруге ұмты-лысымен сипатталады. Белсенділіктің 1 - дәрежесіндегі көрсеткіш - оқушының бойында білімін тереңдетуге деген ұмтылыстың болмауы.

2- дәреже -түсіндіруші белсенділік - оқушының оқығанын зерделеуге оны өзіне белгілі ұғымдармен байланыстыруға, білімін жаңа жағдайларда пайдалану жолдарын меңгеруге ұмтылысынан көрінеді. 2-дәрежеге тән көрсеткіш оқушының бастаған істі аяғына дейін жеткізуіне ұмтылуынан, қиындыққа тап болғанда оны жеңудің жолдарын қарастыруынан байқалатын үлкен дербестігі.

3- дәреже - шығармашылық белсенділік - оқушының тапсырманы

шешудің тың жолдарын іздестіруге деген ұмтылысымен сипатталады. Бұл дәреженің ерекшелігі - мақсатқа жетудегі табандылық, танымдық ынтаның негіздері мен әралуандығы. Дүниеге ғылыми көзқарастың қалыптасуы ұзақ және күрделі үрдіс, оның барысында жеке көзқарастар мен сенім жүйесі дамиды, жеке адамның әрекет жасауына бағыт береді. Ерте балалық шақтың балаларды қоршаған болмысқа дұрыс түсінікті тәрбиелеу, оларды табиғат құбылыстарымен таныстыру қажет. Әрине, бала қоршаған ортамен өзі-ақ танысады. Дегенмен отбасы, балабақша және мектептің жұмысы балада болмысқа деген белсенді танымдық қатынасты оятуға бағытталуы керек.

Қазіргі кезде бастауыш мектептерде оқыту мазмұнын жаңарту жұмыстары жүргізіліп, одан әрі жетілдіре түсуге даңғыл жол ашылды. Бала өмірінде 6 жаста үлкен өзгеріс болатыны белгілі. Бала мектеп оқушысына айналады. Бастауыш мектеп оқушыларының жас ерекшелігі өсіп - жетілуіндегі елеулі өзгерістерімен сипатталады. Баланың мектеп жасына өтуі оның іс -әрекетінің, қарым -қатынасының, басқа адамдармен қатынасының өзгеруімен түсіндіріледі, өмірі өзгереді, жаңа міндеттер пайда болады.

Бастауыш мектеп жасындағы баланың іс - әрекеті оқыту үрдісінде жүзеге асады. Осы жаста қарым-қатынас шеңберінің кеңеюінің маңызы артады. Баладағы өтіп жатқан осы өзгерістер педагогтерден бүкіл оқыту - тәрбиелеу жұмысын нақты мақсатқа бағыттауды талап етеді. Негізгі іс-әрекет түрі - оқу. Осы оқу арқылы олардың таным үрдісі (қабылдау, зейін, ес, ойлау, қиял) дамиды.

Бастауыш мектеп оқушысының қабылдауы тұрақсыз және ұйымдас-пауымен ерекшеленеді, сонымен қатар оларда “ білуге құмарлық, әуестік те” байқалады. Олар өздеріне күнделіті жаңа бір нәрсені ашып отыратындықтан қоршаған ортаны қызығумен қабылдайды.

Олардың зейіні де еріксіз, тұрақсыз болып келеді. Сондықтан бастауыш мектепте балаларды оқыту мен тәрбиелеу үрдісі, негізінен, зейінді тәрбиелеуге бағытталады. Мектеп өмірі баладан ерікті зейінін жаттықтыруды, назарын бір орталыққа біріктіру үшін ерік күшін жинақтауды талап етеді. Балалардың ерікті зейіні оқу мотивтерімен бірге дамиды.

Бұл жастағы балалар өте сезімтал. Оның сезімі тәуелсіз және өте ашық болады. Бұл жастағы балалардың қиялы өте шапшаң, фантазияға берілгіш болады. Олардың қиялына мүмкіндік берсе, оларды қандай да болсын бір іске оп-оңай тартуға жеңіл. Сонда балалар қиын істерді де құштарлықпен орындайды.

Баланың бүкіл өмір бойында оның даму үрдісі жүріп жатады. Даму үрдісінде баланың таным белсенділігі арта түседі. 6-7 жастағы балалар заттарды түріне, түсіне, көлеміне қарап ажырата бастайды, олардың құрылысын, пайдалану тәсілдерін білгісі келеді. Күнделікті өмір барысында бала шындық дүниенің құбылыстары мен заттарын анықтай білуге, адам баласының жинақтаған бай тәжірибесін үйренуге талаптанады. Балаларды бір нәрсені құмартып білуге талаптануын таным ынтасы дейді.

Танымдық іс - әрекет, танымдық белсенділік, танымдық ізденімпаздық мәселелері жөнінде оқу -әдістемелік, психология - педагогикалық әдебиеттерге шолу жасау барысында танылған жаңашыл педагогикалық бағытты бөліп көрсетуге болады. Оқушылардың танымдық белсенділігін арттыратын танымдық әрекетін дамытуда проблемалық оқытудың маңызын В. И. Зазвязинский, М. И. Махмутов, Ж. Б. Қоянбаев, А. А. Бейсенбаева атап көрсеткен.

Оқушының оқу танымдық әрекетін, танымдық белсенділігін арттыруының тиімді құралдарының бірі - оқушының өзіндік жұмысы, өздігінен білім алу әрекеті жайлы Т. С. Сабыров, А. Е. Әбілқасымова, Р. С. Омарова, М. А. Құдайқұловтардың еңбектері маңызды.

1. 2 Танымдық іс әрекет жеке тұлға дамуының негізі.

Әрекет - қоғам мен адам туралы ғылымдардың зерттеу объектісі. Бұл адам дамуының негізі болып табылады. Кез келген әрекеттің нәтижесінде бізді қоршаған болмыста өзгерістер болады. Педагогика ғылымында әрекеттің ролі баланың дамуының негізі ретінде қарастырылады. Баланың қандай әрекет кезінде белсенді дамитыны ғалымдарды ертеден қызықтырды. Мектепке дейінгі кезеңде ол - ойын, мектеп кезеңінде - оқу деген пікір қалыптасты. Қоғам дамуындағы болып жатқан өзгерістерге байланысты соңғы уақытта мұндай көзқарастарға өзгерістер. Баланы жан- жақты дамыту, оны жеке тұлға ретінде қоғам өміріне араластыру әрекетінің әр түрін қолдануды талап етеді. Сондықтан баланың дамуына еңбек, оқу, ойын әрекеттері бірдей әсер етеді. Педагогикалық үрдісте әрекет мақсаты қоғамдық қажеттіліктен туындайды. Бұл ұстаздар үшін бала дамуының қажетті шарты мақсатты айқын түсіну деген сөз.

Оқушы алда тұрған мақсатты түсініп, соған жету үшін әрекет етуі қажет. Балаға бұл мақсатты ұстаздары түсіндіреді. Оқушыда әрекет барысында ішкі мотив дамымайынша нәтижеге жету мүмкін емес. Психологиялық - педагогикалық зерттеулер мақсат пен мотив арасындағы қарама - қайшылықтар жеке тұлғаның дамуына әсер ететінін көрсетті. Жақсы оқитын оқушылардың мотивтерінің өзі әртүрлі болады. Оқу - біреуіне еңбек, енді біреуіне жолдастарымен қарым - қатынас, ол үшінші біреулерге еріксіз айналысатын іс -әрекет.

Әрекеттің мазмұны да әр түрлі болады: еңбек, танымдық, қоғамдық, шығармашылық және т. б. Егер әрекет бала үшін жаңалық болса, оның қызығушылығы да жоғары болады; егер таныс болса, жаңа тапсырмалар оның шеберлігін арттырады.

Педагогикалық әрекеттің мазмұны бағдарламалармен анықталады. Ол бағдарламалар оқушылардың жас ерекшеліктеріне, физиалогиялық даму ерекшеліктеріне негізделген.

Қазіргі психология әрекеттің сапалық құрылымы ретінде - мақсат, іс - әрекет, іс -әрекет құралдарын қарастырады. Педагогикалық үрдістің талабы - оқу -тәрбие ісін мұғалімнің дұрыс ұйымдастыруы.

Іс -әрекеттің мақсаты педагогикалық үрдісте қоғамдық талаптардың негізінде қойылады. Бұл оқушыны қоғамдық өмірге үйрету, қоғамға пайда келтіру деген сөз. Сондықтан мұғалім бұл мақсаттың қоғам үшін маңызды екенін түсінуі қажет.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.