Адам қоғамының қалыптасуындағы табиғаттың ролі

Кіріспе 3
1. Адам қоғамының қалыптасуындағы табиғаттың ролі 4
2. Табиғат пен қоғамның өзара әсерлесу тарихы 7
Қорытынды 9
Пайдаланған әдебиеттер 10

Дүние жүзі ғалымдарының ұзақ жылғы зерттеу қорытындысына жүгінсек, планетамыздың тарихы 4,5 миллиард, оның бетінде тіршіліктің пайда болуы 3,5 миллиард жыл деп отыр. Міне, осы мерзім ішінде адамзат өзін қоршаған табиғат сырын біліп, оның байлығын игеру жолында көп тарихты басынан кешірді. Әлемнін қайдан, қалай пайда болғандығы туралы да тұспалдар көп болды. Соның ішінде тіршіліктің қалай пайда болғанын академик А. И. Опарин дәл анықтап берді. Оның теориясы бойынша алғашқы тіршілік суда белоктың синтезделуі арқылы, кейін реакцияға түсіп амин қышқылын түзген. Олар өзара қосылыста болып төменгі сатыдағы бір клеткалылар пайда болған. Ал олардың косылыстарынан күрделі өсімдік, жануарлар дұниесі қалыптасқан дейді. Сөйтіп, А. И. Опарин жер бетіне тіршілік басқа планеталардан, күн сәулесімен, метеоридтер қоспасына жабысып келді деген, тағы басқа теріс қисындарды жоққа шығарды. (1.) Түу бастан жер бетіндегі тіршілік ең алдымен өзін қоршаған ортаға бейімделе отырып өсіп, өніп, өрбиді. Міне, осындай ортада пайда болған тіршілік иелерінің бірі—адам болып табылады.
ХІХ ғасырда Ағылшынның атақты ғалымы Чарльз Дарвин жалпы табиғатқа байланысты эволюционизм теориясын шығарған болатын Бұл теория бойынша табиғатта болсын, қоғамда болсын өзінен кейін ұрпақ қалдырмайтын бірде-бір тіршілік иесі болмайды. Осы теорияға сүйене отырып,табиғат перзенттерінің бірі—адамның шыққан тегін маймылмен байланыстырған пікір қалыптасты. Міне, осы теорияның ғалымдар арасында кең тарап, әсіресе, бұрынғы социализм жолымен жүрген елдерде басым теорияға айналғанына жүз жылдан аса уақыт өтті. Енді, қоғамның барлық жағынан өзгеріске ұшырауына байланысты бұрын айтуға болмайтын басқа да теориялар мен пікірлердің шыққанына көп бола қойған жоқ. Олардың негізгі ойлары адам баласының басқа тіршілік иесі маймылдан шығуы мүмкін емес, себебі қай жағынан болса да, ақылды адамның ол тіршілік иесімен ешқандай ұқсастығы жоқ. Және де олардың қоятын сұрақтары: егер де адамзат баласы маймылдан жаратылса, онда қазіргі уақыттағы басқа маймылдар басынан мұндай процесті неге байқамаймыз деген сияқты қарсы мәселе қояды. Ал оған эволюционизм заңдылығына сүйенгендер мынадай қарама-қарсы аргумент келтіреді:қазіргі маймылдың адамға айналуы үшін миллиондаған жылдар керек, себебі, ақылды адамның пайда болып қалыптасқанына бар болғаны 40 мың жыл ғана болған болатын.

1.Р.С. Оразбаева «Экология негіздері», Астана-2003
2.Ақбасова А.Ж., Саинова Г.Ә. Экология. Алматы:Бастау,2003
3.Бейсенова Р.Р. экология және тұрақты даму пәнінен дәрістер жинағы Оқу құралы. Астана 2010 жыл.
4. Мұқаұлы С., Үпішев Е. Табиғат пайдалану экономикасы. Оқу құралы - Алматы: Экономика, 1999
5.Фурсов В.И. Экологические проблемы окружающей среды. Алма-Ата, «Ана тілі», 1991.
6.Байтулин И.О. Экология Казахстана. Алматы, 2003.

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ
Кіріспе 3
1. Адам қоғамының қалыптасуындағы табиғаттың ролі 4
2. Табиғат пен қоғамның өзара әсерлесу тарихы 7
Қорытынды 9
Пайдаланған әдебиеттер 10

Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі. Дүние жүзі ғалымдарының ұзақ жылғы зерттеу қорытындысына жүгінсек, планетамыздың тарихы 4,5 миллиард, оның бетінде тіршіліктің пайда болуы 3,5 миллиард жыл деп отыр. Міне, осы мерзім ішінде адамзат өзін қоршаған табиғат сырын біліп, оның байлығын игеру жолында көп тарихты басынан кешірді. Әлемнін қайдан, қалай пайда болғандығы туралы да тұспалдар көп болды. Соның ішінде тіршіліктің қалай пайда болғанын академик А. И. Опарин дәл анықтап берді. Оның теориясы бойынша алғашқы тіршілік суда белоктың синтезделуі арқылы, кейін реакцияға түсіп амин қышқылын түзген. Олар өзара қосылыста болып төменгі сатыдағы бір клеткалылар пайда болған. Ал олардың косылыстарынан күрделі өсімдік, жануарлар дұниесі қалыптасқан дейді. Сөйтіп, А. И. Опарин жер бетіне тіршілік басқа планеталардан, күн сәулесімен, метеоридтер қоспасына жабысып келді деген, тағы басқа теріс қисындарды жоққа шығарды. (1.) Түу бастан жер бетіндегі тіршілік ең алдымен өзін қоршаған ортаға бейімделе отырып өсіп, өніп, өрбиді. Міне, осындай ортада пайда болған тіршілік иелерінің бірі -- адам болып табылады.
ХІХ ғасырда Ағылшынның атақты ғалымы Чарльз Дарвин жалпы табиғатқа байланысты эволюционизм теориясын шығарған болатын Бұл теория бойынша табиғатта болсын, қоғамда болсын өзінен кейін ұрпақ қалдырмайтын бірде-бір тіршілік иесі болмайды. Осы теорияға сүйене отырып,табиғат перзенттерінің бірі -- адамның шыққан тегін маймылмен байланыстырған пікір қалыптасты. Міне, осы теорияның ғалымдар арасында кең тарап, әсіресе, бұрынғы социализм жолымен жүрген елдерде басым теорияға айналғанына жүз жылдан аса уақыт өтті. Енді, қоғамның барлық жағынан өзгеріске ұшырауына байланысты бұрын айтуға болмайтын басқа да теориялар мен пікірлердің шыққанына көп бола қойған жоқ. Олардың негізгі ойлары адам баласының басқа тіршілік иесі маймылдан шығуы мүмкін емес, себебі қай жағынан болса да, ақылды адамның ол тіршілік иесімен ешқандай ұқсастығы жоқ. Және де олардың қоятын сұрақтары: егер де адамзат баласы маймылдан жаратылса, онда қазіргі уақыттағы басқа маймылдар басынан мұндай процесті неге байқамаймыз деген сияқты қарсы мәселе қояды. Ал оған эволюционизм заңдылығына сүйенгендер мынадай қарама-қарсы аргумент келтіреді:қазіргі маймылдың адамға айналуы үшін миллиондаған жылдар керек, себебі, ақылды адамның пайда болып қалыптасқанына бар болғаны 40 мың жыл ғана болған болатын.
Жұмыстың мақсаты -- қазіргі уақыттағы адам қоғамының қалыптасуына байланысты әртүрлі пікірлерді бір бірімен салыстыра отырып, олардың айырмашылықтары мен пікірлеріне тоқтала отырып, адам қоғамының негізгі факторларына назар аудару.
Жұмыстың міндеті -- қалай болғанда да оқушы қауымға нақты фактілерге сүйене отырып, адамзат қоғамының қалыптасу тарихын дәлелдеу және де қоғамдық ғылымдар арасындағы пікірлерді басқа жаратылыстану ғылымындағы теориялармен байланыстыра қарастыру.
1. Адам қоғамының қалыптасуындағы табиғаттың ролі

Жекелеген адамзат тіршілігінің дамуы (онтогенез) жабулы күйінде адамзат тегінің тарихын қайталайды (филогенез). Тұлғаның адамгершіліктік қалыптасуы процесінде табиғаттың басым күшінің рөлі адамдардың қол жеткізген, тәрбиеленген, дамыған әлеуметтік қасиеттеріне байланысты өзгеріп отырады.
Қоршаған ортаға индустриалды араласудың күшеюін ғылыми-техникалық және ақпараттық революциямен байланыстыруға болады. Ол табиғат ресурстарын шектен тыс өндіруден және қоршаған ортаның қоқыстармен жан-жақты ластануынан көрінеді. Одан адамзат қоғамы үшін болжанбаған теріс құбылыстарға әкелетін биосферадағы қайтымсыз өзгерістердің қаупі туындайды.
Табиғат-қоғам-адам жүйесіндегі қарым-қатынастардың шиеленісуі жылдан-жылға күшейіп, экологиялық зардаптар жердегі тіршілікке қауіп төндіріп отыр. Адам ментабиғаттың, қоғам мен ортаның өзара әрекеттестігі, оның өнеркәсіпті өндірістің қазіргі таңдағы көптеген жарамсыз технологиялармен қарқынды өсу жағдайында өмір сүруі, қиындықтың шама-шегіне жетті. Адамзат тіршілігінің өзіне қауіп төнді: табиғат қорлары үзіліссіз сарқылысқа түсті, ортаның ластануынан адам өміріне қауіп төнді. Бүкіл әлемде экологиялық дағдарыстар мен апаттар ұлғая түсуде. Экологиялық апаттар биоортадағы жағдайларға еткен әсері арқылы дүние жүзінің әрбір аймағындағы құбылыстардың дамуына айтарлықтай ықпал жасауда.
Н.Ф.Реймерс адамның өмір сүру ортасын 4 компонентке бөліп қарастырған. Оның үшеуі антропогенді факторлардың әсерінен белгілі бір дәрежеде өзгерген табиғи орта болып табылады. Төртіншісі-тек адамзат қоғамына тән -әлеуметтік орта. 1. Табиғи орта-адамның әсерінен болмашы өзгеріске ұшыраған немесе өзгерістер оның өздігінен қалпына келу және өз-өзін реттеу қабілетін жоймаған орталар. 2. Квазитабиғи орта (квази-ұқсас) адамның әсерінен өзгерген табиғи орта. Оған егістік танаптары, баулар, жүзімдіктер, саябақтар т.б. жатады. Мұндай орта ұзақ уақыт барысында өзін-өзі ұстап тұруға қабілетсіз. 3. Артетабиғи орта (арте -жасанды) адамның қолымен жасалған орта. Оларға тұрғын және өндірістік ғимараттар, өнеркәсіптік кешендер, қала және т.б. жатады. Индустриалды қоғамның халқының көп бөлігі нақ осындай жасанды немесе техногенді ортада тұрады. Адамның өзгерген және қолдан жасалған ортасы материалдық ортаны құрайды. 4. Әлеуметтік орта - адамдар тартылған қоғамдық қарым-қатынастармен тұрақты байланыста болатын олардың қалыптасуы, тіршілік етуі, дамуы және іс-әрекеттерінің қоғамдық жағдайын қамтитын адамның қоршаған әлеуметтік әлемі, яғни социум.
Үшінші мыңжылдықта адамзаттың ғаламдық экологиялық мәселелерінің шешілуі жоғарғы оқу орындары студенттерінің қоршаған орта туралы сапалы білім алуына байланысты. Сондықтан да студент жастарға экологиялық білім беру бүгінгі күн тәртібіндегі бірден-бір қажетті кезек күттірмес мәселе екендігі Қазақстан Республикасының 2004-2015 жылдарға арналға экологиялық қауіпсіздік тұжырымдамасында және Қазақстан Республикасында көпшілікке үздіксіз экологиялық білім берудің ұлттық стратегиясында, Білім туралы заңда көрсетілген.
Қоғамдағы жахандану, адам баласының ақыл-ойы мен білімі арқылы қолдана бастаған құрал - жабдықтар, дамыған өндірістік күштерді қолдану нәтижесінде және адамзаттың табиғатқа қатынасы, биосферадағы ішкі тұрақтылық, тепе-теңдік сақталмай қоршаған ортаның табиғи байлығы, қалпы өзгеріп, экологиялық тепе-теңдіктің бұзылуына алып келуде. Мұның өзі енді, керісінше табиғатқа адам көмегі, қамқорлығы қажеттігін тудыруда. Ірі оқиғалар мен өзгерістерге толы ХХ ғасыр көптеген проблемалармен қатар экологиялық мәселені де алдыңғы кезекке қойды. Бұл бағытта ХХІ ғасырдың басында істелетін шаралардың бірі экология бойынша білім беру жүйесіне көңіл бөлу.
Экологиялық білім халықаралық ұйымдар арасында жоғары деңгейде қызығушылық таныта білді. Экологиялық білімнің маңыздылығы, оның мазмұны түрлі халықаралық форумдарда нақтылай айтыла бастады.
Қоғамдағы өндіріс орындарының артып, ғылым мен техниканың өркендеуіне байланысты, қоршаған ортаны сақтау, қорғау және табиғи ресурстарды үнемді пайдалану қазіргі күннің өзекті көкейкесті мәселелерінің бірі болып отыр. Бұл мәселелерге түсініссіздікпен селқос қарау мен техникалық және экологиялық қате саясаттар, қоршаған ортаның ластануына және жер бетіндегі оганизмдердің қалыптасқан жағдайларына негативті әсерін тигізеді. Қордаланған негізгі проблемларды шешуде, табиғат пен адамзат қоғамының арасындағы қарым-қатынасардың орны ерекше. Бұл қарым-қатынастардың дұрыс дамымауы адамзатқа үлкен қауіптер туғызуы мүмкін. Табиғат ресурстары мен өзіндік құны арзан қажетті заттарды алу, экономикалық пайда табу, экологияны бұзудың негізгі себептерінің бірі. Қуатты энергия көздерімен және қазіргі заманғы жетілген техникамен қаруланған адамзат табиғатқа елеулі әсерін тигізе алары сөзсіз. Егер бұл әрекеттер мен табиғат заңдарын бұзу фактілері миллиондаған жылдар бойы орныққан байланыстарды бұзса, оның соңы-катастрофалық салдарларға жеткізуі мүмкін. Түптеп келгенде, адамдар қазіргі уақытта өз іс-әрекеті нәтижесінде туындаған апаттармен арпалысып жүр. Әсіресе, адамзаттың қоршаған ортаға әсері мен оған деген орныққан көзқарастарының биосферада қалыптасқан тепе-теңдіктерді сақтаудағы орны ерекше болып отыр.
Өткен ғасырдың екінші жартысында жер бетінде экологиялық жалпы жағдай өте нашарлап кетті. Мамандардың мәліметтері бойынша, адамда кездесетін науқас түрлерінің басым көпшілігі қоршаған ортаның ластануы тікелей байланысты. Осындай қиын жағдайлардың орын алуы- экологиялық проблемаларды шешу барысында ғылыми нәтижелерден туындаған шешімдердің дұрыс қолданылмауы немесе оған дұрыс мән берілмеуінен болып отыр.
Жалпы экология мәселесіне биология тұрғысынан ғана емес, одан да жоғары көзқарастар мен түсініктермен қарау керек сияқты. Табиғат пен қоғам арасындағы гармониялық байланыстарды дұрыс шешу жоғары білімді эколог мамандардың жауапкершілігінде. Әрине, қоғам мүшелерінің интелектуалды дәрежесі жоғары болған сайын, қазіргі күннің экологиялық проблемаларын шешу жеңіл болатын да сияқты. Экология жаратылыстану және әлеуметтік ғылымдар саласына жатады. Жаратылыстану ғылымы ретінде де, ол адамзаттан сыртта қала алмақ емес, ал әлеуметтік ғылым ретінде оны табиғаттан бөліп қарастыра алмаймыз.
Қазіргі таңда экологияның бірнеше салалары бар деуге болады. Олар: экология, химиялық экология, географиялық экология, өндірістік экология, өсімдіктер экология, жануарлар экология, социалды экология, адамэкологиясы т.с.с. Бүгінгі таңдағы экология салаларының іргелі негізгі көзқарасы- ол биосферадағы тепе-теңдік тұрғысынан және оның бұзылуының қоршаған ортаға әсерін жан-жақты қарастыру болып табылады. Мысалы, химиктер-химиялық элементтердің және олардың қосылыстарының биосферадағы тепе-теңдігін жан-жақты қарастырып, оның бұзылу себептерін зерттеп және ол тепе-теңдікті орнына келтіру мәселелерімен шұғылдануы қажет болса, ал биологтар организмдер арасындағы тепе-теңдік ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.