Күрес спорты

1. Күрес спортының тарихы 2
2. Күрес спортының әдіс.тәсіл, техникасы 4
3. Жарыстар өткізу жолдары 5
Пайдаланған әдебиеттер 6

Күрес эллиндер мен латындар (гректер мен латындар) заманында пайда болған күрес түрі. Белдесу қарсыластар түрегеліп төрттағанға түскенде аударылып, домалатып әдістер қолдану арқылы өткізіледі. Мұнда балуандардың бір- бірлерін белден төмен ұстауына, аяғынан шалуына, қағуына рұқсат етілмейді. Грек-рим күресінің мақсаты лақтырған немесе төрттағаннан аударған, домалатқан кезде қарсыласының екі жауырынын бір мезетте немесе бірінен соң бірінің қайтарымынан кілемге тигізу. Мұндай басымдылық таза жеңіс деп есептеледі де белдесу тоқтатылады.
Егер таза жеңіс болмаған жағдайда, жеңіс ең көп ұпай алған балуанға беріледі. Балуанның киімі лыпа, бандаж, арнаулы трико және былғарыдан тігілген жұмсақ аяқкиімнен тұрады. Грек-рим күресінің жарыс ережесі 1896 ж. шығарылып, содан бергі уақытта талай рет жаңартылып келеді. Ол 1986 ж. 1 -ші Олимпиялық ойындардың бағдарламасына еніп, содан бері (1900, 1904 жылдардан басқа) бағдарламадан басқа олимпиядалық жарыстан түспей келеді. Әлем чемпионаты 1897 ж. Еуропа чемпионаты 1898 жылдан бастап өтіп келеді. Күрес әуесқойларының халықаралық бірлестігі (ФИЛА) 1912 ж. құрылды. ҚР- ның Грек-рим күресінің бірлестігі 1993 жылдан ФИЛА-ға мүше
Грек-рим күресі - (классикалық күрес, француздық күрес, грек-рим стиліндегі спорттық күрес) жекпе-жектің еуропалық түрі. Мұнда спортшы белгілі бір техникалық тәсілдерді пайдалана отырып, қарсыласын тепе-теңдіктен шығарып, кілемге қабырғасын тигізуі керек. Грек-рим күресінде аяқ көмегімен техникалық іс-қимылдарды жасауға (ілу, шалу, қағу) және аяқты қолмен орауға тыйым салынған. Классикалық күрес Ежелгі Грецияда пайда болып, Рим империясында дами бастаған. Қазіргі заманауи грек-рим күресінің түрі Францияда ХІХ ғасырда қалыптасқан.
ТӘРТІБІ. Грек-рим күресі – бұл екі спортшы жекпе-жегі. Күрес техникалық тұрғыдан белден төмен пайдаланылатын түрлі техникалық тәсілдер көмегімен жүргізілуі тиіс. Жекпе-жектің басты мақсаты – қарсыласын кілемге арқасымен қысу (туше). Балуан сондай-ақ, егер кезеңдер бойынша есеп 1:1 болып 3 кезең болғанда 2 кезеңде ұтып жеңіске жете алады, 6 ұпайдан артық жетістікте болса балуанның біреуі 5 ұпайлық кезеңді жүргізсе кезең аяқталады (техникалық басымдық). Балуан әбір лақтыруда, ұстауда және алыпсоқта белгілі бір ұпай санын жинайды. Кілемдегі рефери ұпай береді, бірақ басты төреші (немесе кілем төрағасы) ұпай есептелмес бұрын оның шешімімен келісуі керек. Балуанға сондай-ақ, егер оның қарсыласы айқас барысында селсоқтық танытқан, тәртіпті бұзған жағдайда да ұпай беріледі. Айқас ұзақтығы – үш кезең екі минуттан. Егер жеңімпаз анықталмаса, жеребе тарту бойынша балуандардың біреуіне шабуылға шығуға мүмкіндік беріледі, ал егер шабуыл сәтті өтсе, шабуылшыға жеңіс бұйырады, ал сәтсіз шықса, қорғанған жеңеді. Жекпе-жекке майланған дене немесе басқа да «сырғанайтын» заттарды пайдаланып шығуға тыйым салынған, тырнақ қысқа қырқылған, өзінде міндетті түрде бет орамалы болуы тиіс. Төрешімен таласуға болмайды, ондай жағдайда спортшы ұтылған болып саналады.

1. Матушак П.Ф. 100 уроков вольной борьбы Алматы 1990
2. Свищев И.Д. Чуманов Е.Д. Спортивная борьба Москва 1975
3. Алимханов Е. балуанның дене-күш қабілетін арттыру. Алматы, «КазАСТ» 2004.-85 стр.
4. Турманян Г.С. Спортивная борьба: отбор и планирование.-М.: ФиС 1984.-134 стр.
5. Зациорский В.М. Физические качества спортсмена Москва 1970
6. Айберов М. Мусаев С.А Күреспен айналысушы студенттердің өз бетінше жаттығу. 1999.-55стр.
7. Матушак П. Спортсмены Казахстана на вершине Олимпа.-Алматы, «Рауан», 1997.