Құддыс Қожамьяровтың өмірі мен шығармашылық жолы

Кіріспе

Құддыс Қожамьяров ұйғыр халқының тұңғыш профессионал композиторы, заманымыздың музыкалық жанрларының негізін қалаушысы. Ол, өз шығармашылығында аз халықтардың; заманына сай музыкалық мәдениет өкілдерінің бейнелерін суреттейді. Қ, Қожамьяровтың шығармаларына ұлттық ерекшеліктер тән. Композиторлық шығармашылығымен ол, әр түрлі қоғамдық жұмыстар және ұстаздық қызмет атқарды.

Өмірі мен шығармашылық жолы
Қ. Қожамьяров, 1918 жылы, Алматы облысының Қайнар деген селосында, шаруаның отбасында дүниеге келгді. Жастайынан ол халық әндерін жақсы көріп, тыңдады. Алматыда музыка – драма техникумының ашылатынын естіп, ол оқуға баруды ұйғарады. Басында скрипка одан кейін фортепиано класында оқиды. Келе – келе бойында шығармашылыққа деген құштарлық пайда болады. Оның алғашқы композиторлық талпынысына “Шығыс балладасы” және “Айлы түн” жас өспірім шағындағы қиялға толы пьесалары жатады.
Қ. Қожамьяровтың жастық шағы ауыр кезеңде өтті – аштық, соғыс. Осы жағдайларға қарамастан, болашақ композитор өз бастамасында үлкен қайсарлық көрсетті.
Техникумды бітірген соң, ол, Мәскеу консерваториясына оқуға түседі, бірақ оқуын тоқтатуға тура келді, өйткені Ұлы Отан соғысы басталып, армия қатарына шақырылды. Мұнда ол партия қатарына кіріп, тамаша әскери дайындық алады, сонымен қатар, музыкаменде шұғылдануын тоқтатпады. Ұрыстарға қатыспайтын әскери бөлімінде болғандықтан, ол хор ұйымдастырып, халық әндерін өңдеумен шұғылданды.
1946 жылы, әскери міндетін аяқтаған соң Қ. Қожамьяров Алматыға оралып, консерваторияға оқуға түседі. Мұнда ол Е. Брусиловскийдің класында оқиды. Қ. Қожамьяров техникумда оқып жүрген кезінде Е. Брусиловский оның композиторлық дарындылығын байқаған еді.
Шығармашылығының ертеректегі кезеңі
/ 1946 – 1969 ж.ж./
Консерваториядағы және одан кейінгі 50 – ші жылдар кезеңі шығармашылығының алғашқы буынын құрады. Бұл кезең камералы – аспаптық және вокалды шығармалар шығарудан басталады. Композитор өзінің алдына өте күрделі мәселе қояды – ұйғыр халық музыкасының ерекшеліктерін көрсететін

Пән: Тарихи тұлғалар
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Құддыс Қожамьяровтың өмірі мен шығармашылық жолы
1918 – 1994
Құддыс Қожамьяров ұйғыр халқының тұңғыш профессионал композиторы,
заманымыздың музыкалық жанрларының негізін қалаушысы. Ол, өз
шығармашылығында аз халықтардың; заманына сай музыкалық мәдениет
өкілдерінің бейнелерін суреттейді. Қ, Қожамьяровтың шығармаларына ұлттық
ерекшеліктер тән. Композиторлық шығармашылығымен ол, әр түрлі қоғамдық
жұмыстар және ұстаздық қызмет атқарды.

Өмірі мен шығармашылық жолы
Қ. Қожамьяров, 1918 жылы, Алматы облысының Қайнар деген селосында,
шаруаның отбасында дүниеге келгді. Жастайынан ол халық әндерін жақсы көріп,
тыңдады. Алматыда музыка – драма техникумының ашылатынын естіп, ол оқуға
баруды ұйғарады. Басында скрипка одан кейін фортепиано класында оқиды. Келе
– келе бойында шығармашылыққа деген құштарлық пайда болады. Оның алғашқы
композиторлық талпынысына “Шығыс балладасы” және “Айлы түн” жас өспірім
шағындағы қиялға толы пьесалары жатады.
Қ. Қожамьяровтың жастық шағы ауыр кезеңде өтті – аштық, соғыс. Осы
жағдайларға қарамастан, болашақ композитор өз бастамасында үлкен қайсарлық
көрсетті.
Техникумды бітірген соң, ол, Мәскеу консерваториясына оқуға түседі,
бірақ оқуын тоқтатуға тура келді, өйткені Ұлы Отан соғысы басталып, армия
қатарына шақырылды. Мұнда ол партия қатарына кіріп, тамаша әскери дайындық
алады, сонымен қатар, музыкаменде шұғылдануын тоқтатпады. Ұрыстарға
қатыспайтын әскери бөлімінде болғандықтан, ол хор ұйымдастырып, халық
әндерін өңдеумен шұғылданды.
1946 жылы, әскери міндетін аяқтаған соң Қ. Қожамьяров Алматыға оралып,
консерваторияға оқуға түседі. Мұнда ол Е. Брусиловскийдің класында оқиды.
Қ. Қожамьяров техникумда оқып жүрген кезінде Е. Брусиловский оның
композиторлық дарындылығын байқаған еді.
Шығармашылығының ертеректегі кезеңі
1946 – 1969 ж.ж.
Консерваториядағы және одан кейінгі 50 – ші жылдар кезеңі
шығармашылығының алғашқы буынын құрады. Бұл кезең камералы – аспаптық және
вокалды шығармалар шығарудан басталады. Композитор өзінің алдына өте
күрделі мәселе қояды – ұйғыр халық музыкасының ерекшеліктерін көрсететін
өзіндік әуен стилін тауып, оны жұзеге асыру. Ғасырлар бойы келе жатқан
халық дәстүрлері Қ. Қожамьяровты шығармашылыққа шабыттандырды. Оның
шығармасы арқылы тыңдаушы қауымның, ертедегі ұйғыр мәдениетінің тарихына
деген қызығушылығын оятады. Консерватория қабырғасында жазған алғашқы
шығармаларынан – ақ әуенділіктің ерекше жаңа лебі еседі “Поэма”, “Бесік
жыры”, фортепианоға арналған “Ноктюрн”. Композитор ұйғырдың халық
музыкасын зерттеп, түрлі аспаптарға әндерін өңдеді. Кейбір әндерді өз
шығармаларында пайдаланды. Мысалы, фортепианолық трио, “Бұ Чинар” атты
ұйғыр әніне жазылған шығармасы 8 вариациядан құрылды.
“Туған колхозда” атты төрт бөлімді шекті аспаптар квартеті өзінің
тамаша ұлттық өзгешелігімен ерекше көзге түседі. Ұйғырдың халық әндерінің
әуендері мұнда еркін пайдаланылған. Сонымен қатар, композиторды поэтикалық
сөз өрнегі қызықтырады. Оны ұйғыр және қазақ ақындарының өлеңдеріне
жазылған әндері мен романстарынан көреміз. “Колхоздың егісі танабы” хор
сюитасында композитор бейнелердің нақтылығын, олардың ашық ұлттық
әсерлілігін көрсетуге тырысады. Консерваторияда оқып жүрген жылдары, ол
алғаш рет, ұлт – азаттық қозғалысының Садыр Палван батырдың бейнесіне
сүйенеді.Оған скрипка мен фортепианоға жазылған сонатаны арнайды. Оқу
жылдары Қ. Қожамьяровтың шығармашылығы тез дамып, ілгері жылжиды. Оның
көптеген шығармалары үлкен концерттерде орындалып жүрді. Сол жылдары оның
әрбір шығармасы астанамыздың музыка өмірінде керемет оқиға болды. Осы кезде
шығарған шығармаларының ішінде ең ірі туындысы “Ризвангуль” симфониялық
поэмасы болды. Поэма көптеген ізденіс жолдарын ашты. Бұларды жүзеге асыру
үшін. Қ. Қожамьяровқа көп ізденіп, көп оқу керек болды. Сондықтан, ол сынақ
өту үшін композтор В. Шебалиннің класына, Мәскеуге аттанады.
50 – ші жылдар бойы, “Ризвангуль” симфониялық поэмасынан кейін,
композитор басқс ірі жанрларды меңгеріп, өзінің күшін сынамақ болды. Ол
әртүрлі тақырыптарға сүйеніп, жаңа мәнерлеу тәсілдерін қолданады. Оның
шығармаларының негізгі тақырыбы – ердік, тұрмыс салт – дәстүрі болып
табылады. Оны, әсіресе замандастарының бейнелері қызықтырады. Бұған,
“Достық жолымен” симфониялық поэмасы және “Ұйғыр колхозындағы кеш” воалды –
симфониялық сюитасы жатады. Композитордың шығармаларының ішінде, әсіресе
халық ерлерінің тарихи бейнелері сәтті шықты. Осы жылдары жемісті болған
жұмысы “Назугум” операсы (1956 жыл) болды. Бұл шығарма тұңғыш ұйғыр операсы
болып табылады.
60 – шы жылдары “ Алтын тұлпар” операсын Н. Тілендиевпен бірлесіп
жазады либреттосы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.