Ғұн державасы

Кіріспе
Негізгі бөлім
1 Ғұндардың шығуы туралы мәлімет
2 «Ғұн державасының» тарихи тағдыры
3 Ұлы қоныс аудару
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер

Кіріспе
Біздің заманымыздан бұрынғы бірінші мыңжылдықтың екінші жартысынан бастап Еуразияның этникалық-саяси тарихында Орталық Азияның көшпелі тайпаларының рөлі өсті. Солардың бірі ғұндар еді. Ғұн тайпаларының аты тарихта олардың жауынгерлік даңқымен, қаталдығымен және халықтардың Ұлы қоныс аударуының басталуына негіз болған көшиенділігімен мәлім. Еуразияның кең байтақ даласын мекендеген ғұндардың әлемдік өркениеттегі орны да ерекше.
Бір кездері Азия мен Шығыс Еуропаны мекендеген ежелгі халықтардың бірі ғұндар болды. . Түрлі тарихи жазбаларда ғұндардың рулық және тайпалық бірлестіктері түрліше аталады. Ғұндар құрған үлкен және шағын мемлекеттер белгілі. Ең үлкен және осыған байланысты неғұрлым белгілілері болып табылатын зор тарихи із қалдырған ғұндардың екі империясы бар. Олардың біріншісі - Тұман (Тумань, Теоман жабғу) мемлекеті, оны қытайлар Шаньюй Тұман (б.д.дейінгі 209 жылы өлген) деп атаған. Оның тұсында ғұндар мемлекеті біршама әлсірейді, бірақ оның есесіне мұрагері Қасиетті Мете (Мөде, Мао Дунь) б.д. дейінгі 209-176 жылдары "Ғұндардың ұлы империясы" деген мемлекетті басқарды. Екінші империя - Аттиланның (Еділ патша) империясы. Оның кезінде ғұндар Шығыс Еуропадан Сырдарияға дейін өмір сүрген халықтар мен аумақтарға иелік етті. Оның мемлекеті "Ғұндардың батыс империясы" деп аталды.
Ең алдымен ғұндар (гунну) неліктен осылайша аталды, оларды кімдер осылай атады дегенді айтуымыз керек. Ғалымдар арасында бұл мәселеде біраузыдылық жоқ. Еуропалық та, қытайлық та тарихшылар сонау алыс уақыттағы көшпенділерді түрліше атаған. Әрбір жүзжылдықта жылнамашылар мен тарихшылар өздерінің ыңғайына қарай атаған, ал қытайлықтар біздің дәуірімізге дейін және одан кейін де бір халыққа 32 атау берген. Батыстық ертедегі тарихшылар өз кітаптарына ғұндарды гун-гунний, хун-хунну, кун-кунну, хон-хэн, хун-ху-гуз, сюнну және тағы басқа сол сияқты жаза берген. Біз барлық осы атау-этнонимдерден біреуін - хунну дегенді немесе Аттила ғұндары туралы сөз қозғалғанда гунндар дегенді шығарып аламыз.

1. Ч.Мусин-«Қазақстан тарихы».
2. М.Б.Мұхамедов-«Қазақстан тарихы».
3. «Қазақстан тарихы» очерктер.
4. «Қазақстан тарихы»- I том.

Пән: Қазақстан тарихы
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Жоспар
Кіріспе
Негізгі бөлім
1 Ғұндардың шығуы туралы мәлімет
2 Ғұн державасының тарихи тағдыры
3 Ұлы қоныс аудару
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер

Кіріспе
Біздің заманымыздан бұрынғы бірінші мыңжылдықтың екінші жартысынан
бастап Еуразияның этникалық-саяси тарихында Орталық Азияның көшпелі
тайпаларының рөлі өсті. Солардың бірі ғұндар еді. Ғұн тайпаларының аты
тарихта олардың жауынгерлік даңқымен, қаталдығымен және халықтардың Ұлы
қоныс аударуының басталуына негіз болған көшиенділігімен мәлім. Еуразияның
кең байтақ даласын мекендеген ғұндардың әлемдік өркениеттегі орны да
ерекше.
Бір кездері Азия мен Шығыс Еуропаны мекендеген ежелгі халықтардың бірі
ғұндар болды. . Түрлі тарихи жазбаларда ғұндардың рулық және тайпалық
бірлестіктері түрліше аталады. Ғұндар құрған үлкен және шағын мемлекеттер
белгілі. Ең үлкен және осыған байланысты неғұрлым белгілілері болып
табылатын зор тарихи із қалдырған ғұндардың екі империясы бар. Олардың
біріншісі - Тұман (Тумань, Теоман жабғу) мемлекеті, оны қытайлар Шаньюй
Тұман (б.д.дейінгі 209 жылы өлген) деп атаған. Оның тұсында ғұндар
мемлекеті біршама әлсірейді, бірақ оның есесіне мұрагері Қасиетті Мете
(Мөде, Мао Дунь) б.д. дейінгі 209-176 жылдары "Ғұндардың ұлы империясы"
деген мемлекетті басқарды. Екінші империя - Аттиланның (Еділ патша)
империясы. Оның кезінде ғұндар Шығыс Еуропадан Сырдарияға дейін өмір сүрген
халықтар мен аумақтарға иелік етті. Оның мемлекеті "Ғұндардың батыс
империясы" деп аталды.
Ең алдымен ғұндар (гунну) неліктен осылайша аталды, оларды кімдер
осылай атады дегенді айтуымыз керек. Ғалымдар арасында бұл мәселеде
біраузыдылық жоқ. Еуропалық та, қытайлық та тарихшылар сонау алыс уақыттағы
көшпенділерді түрліше атаған. Әрбір жүзжылдықта жылнамашылар мен тарихшылар
өздерінің ыңғайына қарай атаған, ал қытайлықтар біздің дәуірімізге дейін
және одан кейін де бір халыққа 32 атау берген. Батыстық ертедегі тарихшылар
өз кітаптарына ғұндарды гун-гунний, хун-хунну, кун-кунну, хон-хэн, хун-ху-
гуз, сюнну және тағы басқа сол сияқты жаза берген. Біз барлық осы атау-
этнонимдерден біреуін - хунну дегенді немесе Аттила ғұндары туралы сөз
қозғалғанда гунндар дегенді шығарып аламыз. . Қазақтар мен басқа түрік
халықтары оларды "ғұндар" деп атайды, өйткені ғұндар шын мәнінде
қазақтардың, жалпы түркілердің алыстағы ата-бабалары, сондықтан оларды
біздер де осылайша атаймыз. Оған біздердің дәлелдеріміз жеткілікті

Ғұндардың шығуы туралы мәлімет.
Ғұндардың этникалық тегі туралы мәселе әлі анықталып біткен жоқ.
Зерттеушілердің көпшілігі оларды түріктердің арғы аталары деп болжайды.
Шаруашылықтың біртіндеп дамуы, тұрмыстың біршама ортақтығы, этникалық
жақындық, саяси тәртіп факторы Орталық Азияда, ертедегі таптық ірі
бірлестіктердің құрылуына әкеп соқты. Олардың уақыты жағынан алғашқылары
сюнну болды. Б.з.б. III ғасырдың аяғында қытай деректемелерінде пайда
болған сюнну атауы тегі әртүрлі тайпаларды біріктірген және Тынық мұхит пен
Солтүстік Қытайдан Алтай мен Жетісуға дейінгі аумақта, ал кейіннен одан әрі
батысқа да ары-тұра таралып отырған саяси құрылымға қатысты болды.
Ғұндардың құдіреті тасып тұрған кезде, олардың бірлестігіне басқа бірнеше
тайпалар қосылған, сондықтан Ғұн атауы этникалық болудан гөрі саяси одақ
атауына қарай айналыңқыраған. Ғұн тайпаларының бір одаққа бірігуіне негізгі
себеп қытайлықтардың бұларға қарсы төрт ғасырға созылған кескілескен соғысы
болуы керек. Ғұндар туралы алғашқы деректер б.з.б. 4-3 ғасырларда Қытайдың
солтүстігіндегі көшпелі тайпалардың топтасуы нәтижесінде екі тайпалық
бірлестік сюнну және дунху тайпалары қалыптасты. Мұндағы сюнну тайпалары өз
заманындағы тарихи оқиғаларға белсене қатысып, көршілес елдердің тарихына
ықпал жасады және олардың кейінгі дамуында да айтарлықтай роль атқарды.
Сюнну этнонимінің мазмұны мен нақты қалай айтылатыны әзірше айқын емес.
Зерттеулердің көрсетіп отырғандай, оның ежелгі қытайлық транскрипциясы
гректер иен ертедегі орыс шежірелерінің фруна (труна) деген түріне тіреліп
жатыр. Орыс шежіресі Еділ мен Дунайдағы өздерінің сюннуларға сабақтастығын
сақтап қалған ғұн- болғар қсүйектерін сипаттай келіп, оларды трунове, яғни
трундар деп атаған. Егер осылайша, трун деген сөз бастапқы ғұн
тайпаларының ақсүйектеріне арналып айтылса, сюнну(хунну), яғни трундар
ғұндар деп саналмағанын білдірмейді. Трун және ғұн терминдері бір ғана
этникалық-саяси қауым жөнінде қолданылған, олардың таралған аудандарын әр
түрлі болғанымен ғұн термині әлдеқайда мол қауымды білдіреді.
Сюннулар б.з.б. III ғасырда едәуір күшейді. Ғұндардың жаңа жорықтарынан
қауіптенген қытайлар Ұлы Қытай қамалын салады және оны одан әрі
нығайтады.

Ғұн державасының тарихи тағдыры.
Б.з.б. 206 жылы ғұн тайпаларын Мо-де шаньюй басқарды. Мо-де билік еткен
алғашқы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.