Қазақ хандықтарының сыртқы саясаты мен дипломатиясы (15-17 ғасыр)



1 Жәнібек хан мен Керей ханның дипломатиясы
2 Қасым ханның дипломатиясы
3 Тәуекел ханның дипломатиясы
4 Пайдаланылған әдебиет
Қазақ хандықтарының сыртқы саясаты мен дипломатиясы (15-17 ғасыр), Қазақ хандығы 15 ғасырдың 60 жылдарының ортасы мен 70 жылдарының басында (Мұхаммед Хайдар Дулатидің есебі бойынша 1465-66 ж.) Батыс Жетісуда құрылды.[1] Оның негізін қалаушылар Керей хан мен Жәнібек хан болды. Қазақ хандықтарының сыртқы саясат жөніндегі бағыт-бағдары және дипломатиялық қатынасы белгілі бір дәуірдегі ішкі, әсіресе сыртқы жағдайға сәйкес өзгеріп отырды.
Жәнібек хан мен Керей ханның одақтық қатынас орнатқан тұңғыш мемлекеті Моғолстан болды. Бұл достық одақ 1468 ж. Шығыс Дешті Қыпшақтың билеушісі Әбілхайыр ханның Жетісуға, ойраттардың (қалмақтардың) Моғолстанға шабуыл жасауына байланысты құрылып, 16 ғасырдың 30 жылдарына дейін созылды. 1468 ж. Әбілхайыр хан өлген соң Шығыс Дешті Қыпшақты билеу үшін Өзбек ханның мұрагерлерімен күрескен қазақ хандары Шайбани әулетімен билікке таласып жүрген Жошы әулетінен шыққан Ахмет ханмен, Махмұт ханмен, Ибақ ханмен және т.б. одақтасты.[2]
Қазақ хандары сыртқы саясатта, ең алдымен, Шығыс Дешті Қыпшақ мемлекеттерінің ежелгі экономикалық және саяси орталығы болған Сырдария бойындағы Сағынақ, Сауран, Отырар, Ясы (Түркістан) және басқа қалалардағы өз билігін нығайтуға күш салды. Ал олардың Дешті Қыпшақтағы негізгі бәсекелесі Әбілхайыр ханның немересі Мұхаммед Шайбани хан да қазақ даласындағы халықтарды билеу және одан кейін Орта Азиядағы Темір әулетінің қол астындағы жерлерді жаулап алу үшін Оңтүстік Қазақстанның осы қалаларына арқа сүймек болды.
1.“Қазақ Совет Энциклопедиясы”, ІХ том
2.Акимушкин О.Ф., К вопросу о внешнеполитических связях Монгольского государства с узбеками и казахами в 30-х гг. XVI в. – 60-х гг. XVIІ в.
3. Ермагамбетов М., Об источниках по истории дипломатических и международных отношений Казахстана, «Изв. АН. Каз ССР», 1948, в.1

Пән: Қазақстан тарихы
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:   
Қазақ хандықтарының сыртқы саясаты мен дипломатиясы (15-17 ғасыр)
Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет

Қазақ хандықтарының сыртқы саясаты мен дипломатиясы (15-17 ғасыр), Қазақ
хандығы 15 ғасырдың 60 жылдарының ортасы мен 70 жылдарының басында
(Мұхаммед Хайдар Дулатидің есебі бойынша 1465-66 ж.) Батыс Жетісуда
құрылды.[1] Оның негізін қалаушылар Керей хан мен Жәнібек хан болды. Қазақ
хандықтарының сыртқы саясат жөніндегі бағыт-бағдары және дипломатиялық
қатынасы белгілі бір дәуірдегі ішкі, әсіресе сыртқы жағдайға сәйкес өзгеріп
отырды.

Мазмұны
  [жасыру] 
1 Жәнібек хан мен Керей ханның
дипломатиясы
2 Қасым ханның дипломатиясы
3 Тәуекел ханның дипломатиясы
4 Пайдаланылған әдебиет

[өңдеу]Жәнібек хан мен Керей ханның дипломатиясы

Жәнібек хан мен Керей ханның одақтық қатынас орнатқан тұңғыш
мемлекеті Моғолстан болды. Бұл достық одақ 1468 ж. Шығыс Дешті Қыпшақтың
билеушісі Әбілхайыр ханның Жетісуға, ойраттардың
(қалмақтардың) Моғолстанға шабуыл жасауына байланысты құрылып, 16 ғасырдың
30 жылдарына дейін созылды. 1468 ж. Әбілхайыр хан өлген соң Шығыс Дешті
Қыпшақты билеу үшін Өзбек ханның мұрагерлерімен күрескен қазақ хандары
Шайбани әулетімен билікке таласып жүрген Жошы әулетінен шыққан Ахмет
ханмен, Махмұт ханмен, Ибақ ханмен және т.б. одақтасты.[2]

Қазақ хандары сыртқы саясатта, ең алдымен, Шығыс Дешті Қыпшақ
мемлекеттерінің ежелгі экономикалық және саяси орталығы
болған Сырдария бойындағы Сағынақ,  Сауран, Отырар, Ясы (Түркістан) және
басқа қалалардағы өз билігін нығайтуға күш салды. Ал олардың Дешті
Қыпшақтағы негізгі бәсекелесі Әбілхайыр ханның немересі Мұхаммед Шайбани
хан да қазақ даласындағы халықтарды билеу және одан кейін Орта
Азиядағы Темір әулетінің қол астындағы жерлерді жаулап алу үшін Оңтүстік
Қазақстанның осы қалаларына арқа сүймек болды.

Дешті Қыпшақтағы және Түркістан қалалары үшін ұзаққа созылған күрес 15
ғасырдың ақырында Сырдария бойындағы бірқатар қалалардың қазақ хандарының
қол астына көшуімен және Шайбани әулетінің Орта Азияға ығысуымен аяқталды.
Шайбани әулетімен уақытша бітім жасалды.[3]

[өңдеу]Қасым ханның дипломатиясы

Қасым хан
Қазақ хандығы Қасым хан (1511-1532) тұсында күшейе түсті. Ол Жетісудағы өз
иелігін едәуір ұлғайтты, Жетісудағы қазақ руларын қазақ хандығына қосып
алды. Қасым хан Мәскеу мемлекетімен де дипломатиялық байланыс орнатты.
Қасым ханнан кейін қазақ хандықтары әлсіреп, сыртқы саясатта да өзгерістер
болды, Таһир ханның (1523-33) Шайбани әулетімен Сырдария бойындағы қалалар
үшін соғысы сәтсіз аяқталды. Ноғай Ордасы маңғыттарымен соғыста да жеңіліп
қалып, моғолдармен одақты нығайтудың жолын іздеді. Алайда Жетісуда өз
үстемдігін қайта орнатуға тырысқан моғолдың феодал билеушілері бұған қарсы
шықты. Ақыры 16 ғасырдың 30 жылдарында қазақ хандары мен моғол билеушілері
арасындағы достық қатынас біржолата үзілді. Моғолстан ханы Әбд ар-Рашид
хан (1533 ж. таққа отырды) Шығыс Түркістанда жайылымдық жердің жетіспеуіне
байланысты болған экономикалық қиындықтардан құтылу үшін өзбектермен –
шайбани әулетімен одақтасып, бұрынғы жерлері – Жетісу мен Тянь-Шаньды
қайтарып алуға тырысты. Қазақтар қырғыздармен одақ ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Қазақ мемлекетінің әлеуметтік - экономикалық дамуы (XVI ғасырдың аяғы-ХVІІ ғасыр)
Қазақ хандығының сыртқы саяси байланыстар
ХІХ ғасырдың I жартысындағы Орта Шығыс және Үндістандағы халықаралық қатынастар
Дүние жүзілік территориялық бөлісудің аяқталуы
ЕУРОПА ДЕРЖАВАЛАРЫНЫҢ ДИПЛОМАТИЯСЫ ЖӘНЕ ОСМАН ИМПЕРИЯСЫНДАҒЫ ҰЛТ-АЗАТТЫҚ КӨТЕРІЛІСТЕР
Қазақстанның Ресейге қосылуының күнгейі мен көлеңкесі
Ұлы державалардың Қиыр Шығысқа шабуылдары
Орта Азия халықтарының Ресеймен қарым - қатынасының басталуы
Қазақ хандарының дипломатиялық хаттарының тарихи маңызы
XIX ғасырдың 70 жылдарындағы халықаралық қатынастар
Пәндер