Стиль ұғымы. Функционалды стильдердің жіктелуі

1.Стиль ұғымы. Функционалды стильдердің жіктелуі.
2. Әрбір функционалды стильге түсінік. Публицистикалық стиль.
3. Ғылыми.техникалық стиль
4. Ресми.іскери стиль.
5. Көркем әдебиет стилі
6. Функционалды стильдердің дифференциациясы.
7. Қорытынды
8. Пайдаланылған әдебиеттер

Функционалды стиль – бұл адамдар қызметімен қарым-қатынасының белгілі бір аясына қызмет ететін, тарихи қалыптасқан әдеби тілдің бір түрі. Стиль туралы ұғым антикалық поэзия мен риторикада пайда болды.
Стильдің жіктелуінуң негізінде экстралингвистикалық факторлар жатыр: тілді қолдану аясы және оған негізделген тақырып пен қарым-қытынас мақсаты. Тілдің қолданылу аясы қоғамдық сана сезім түріне сәйкес келетін адамдардың қызмет түріне байланысты болып келеді. Дәстүрлі және қоғамдық маңызы бар қызмет салаларына іскери, ғылыми, қоғамдық саяси және көркем өнер жатады. Осыған сәйкес нақты стильдер ажыратылады: ғылыми стиль, ресми-іскери стиль, публисцистикалық стиль, көркем әдебиет стилі. Бұларға күнделікті тұрмыста қолданылытын тұрмыстық ауызекі стилі қарама-қарсы қойылады.
Тілді қолдану аясы айтылымның тақырыбы мен мазмұнына әсер етеді. Олардың әрқайсысының өзекті мәселелері болады. Мысалы ғылым саласында әлемді ғылым тұрғысынан тану мәселелері қарастырылады, ал тұрмыстық салада күнделікті тұрмыс мәселесі қарастырылады. Дегенмен әр түрлі салада бір мәселе қарастырылуы да мүмкін, бірақ талқылау мақсаттары әр түрлі болады, соның нәтижесінде айтылым мазмұндарында өзгешеліктер пайда болады. Мысалы, Үлкен Кеңес энциклопедиясындағы «Сел» ұғымын ашу мен А.С.Пушкиннің шығармасындағы «Селдің» бейнеленуін салыстырсақ ерекшеліктерді бірден байқауға болады. Содан үзінді келтірейік:
Көлдегі сел қардың еруі және жауын-шашынның көп мөлшерде түсуі нәтижесінде пайда болған су деңгейінің көткерілуі әсерінен болады.
Нева түні бойы теңіз селіне қарсы арпалысып,ашулы күшіне қарсы тұра алмай, одан ары күресуге шамасы келмей бір тынғандай.

www.rambler.ru

Пән: Тілтану, Филология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

жоспар

1.Стиль ұғымы. Функционалды стильдердің жіктелуі.

2. Әрбір функционалды стильге түсінік. Публицистикалық стиль.

3. Ғылыми-техникалық стиль

4. Ресми-іскери стиль.

5. Көркем әдебиет стилі

6. Функционалды стильдердің дифференциациясы.

7. Қорытынды

8. Пайдаланылған әдебиеттер

Функционалды стиль ұғымы. Функционалды стильдердің жіктелуі.

Функционалды стиль – бұл адамдар қызметімен қарым-қатынасының белгілі
бір аясына қызмет ететін, тарихи қалыптасқан әдеби тілдің бір түрі. Стиль
туралы ұғым антикалық поэзия мен риторикада пайда болды.

Стильдің жіктелуінуң негізінде экстралингвистикалық факторлар жатыр:
тілді қолдану аясы және оған негізделген тақырып пен қарым-қытынас мақсаты.
Тілдің қолданылу аясы қоғамдық сана сезім түріне сәйкес келетін адамдардың
қызмет түріне байланысты болып келеді. Дәстүрлі және қоғамдық маңызы бар
қызмет салаларына іскери, ғылыми, қоғамдық саяси және көркем өнер жатады.
Осыған сәйкес нақты стильдер ажыратылады: ғылыми стиль, ресми-іскери стиль,
публисцистикалық стиль, көркем әдебиет стилі. Бұларға күнделікті тұрмыста
қолданылытын тұрмыстық ауызекі стилі қарама-қарсы қойылады.

Тілді қолдану аясы айтылымның тақырыбы мен мазмұнына әсер етеді.
Олардың әрқайсысының өзекті мәселелері болады. Мысалы ғылым саласында
әлемді ғылым тұрғысынан тану мәселелері қарастырылады, ал тұрмыстық салада
күнделікті тұрмыс мәселесі қарастырылады. Дегенмен әр түрлі салада бір
мәселе қарастырылуы да мүмкін, бірақ талқылау мақсаттары әр түрлі болады,
соның нәтижесінде айтылым мазмұндарында өзгешеліктер пайда болады. Мысалы,
Үлкен Кеңес энциклопедиясындағы Сел ұғымын ашу мен А.С.Пушкиннің
шығармасындағы Селдің бейнеленуін салыстырсақ ерекшеліктерді бірден
байқауға болады. Содан үзінді келтірейік:

Көлдегі сел қардың еруі және жауын-шашынның көп мөлшерде түсуі
нәтижесінде пайда болған су деңгейінің көткерілуі әсерінен болады.

Нева түні бойы теңіз селіне қарсы арпалысып,ашулы күшіне қарсы тұра
алмай, одан ары күресуге шамасы келмей бір тынғандай.

В.Г.Белинский былай деген: Филосов силлогизмдермен, ақын
кейіпкерлермен, бейнелермен айтады, бұлар екі түрлі тәсілмен айтса да екеуі
де бір нәрсені айтады. Біреуі дәлелдейді, біреуі көрсетеді, ал екеуі де
оқырмандардың көзін бір нәрсеге жеткізгісі келеді, тек біреуі қисынды
тұжырымдармен, ал екіншісі бейнелермен Көп жағдайда функционалды
стильдердің жіктелуін қарым-қатынстың белгілі бір мақсаты ретінде
түсіндірілетін тілдің қызметімен байланыстырады. Осыған байланысты бізге
тілдің үш қызметі негізінде стильдің жіктемесі мәлім: қарым-қатынас,
хабарлама, әсер ету. Қарым-қатынас қызметіне ауызекі сөйлеу стилі
сәйкеседі, хабарламаға ғылыми және ресми-іскери стиль, ал әсер етуге
көркем әдебиет және публисцистикалық стиль сәйкеседі. Бірақ мұндай жіктеме
жағдайында стильдерлің ара жігі ашылмай қалады, мысалы публицистикалық
стиль мен көркем әдебиет стилі. Сондықтан стильді жіктеу барысында тілдің
қызметін тек басқа факторлармен тіркескен жағдайда ғана қарауа болады.
Тілді қолдану аясы, айтылымның мақсаты мен тақырыбы стильдің белгілерін
анықтайды. Ғылыми стильге қисындылық, ресми-іскери стильге нақтылық,
ауызекі стильге еркінділік тән.

Әрбір функционалды стильге түсінік. Публицистикалық стиль.

Публицистикалық стиль қарым-қатынастың қоғамдық-саяси саласымен
байланысты. Бұл стиль газет журналдардағы саяси және басқа да қоғамдық
маңызы бар мәселелерге жазылған мақалаларда, жиындардағы шешеннің сөзінде,
радио, теледидарларда жүзеге асырылады.

Публицистикалық стильдің айрықша ерекшелігі оның тіл қызметінің
хабарлау және әсер ету қызметімен сәукесуі болып табылады. Шешен бұл
стильді оған тек ақпарат беріп қою ғана емес, сонымен қатар тыңдармандарға
әсер ету қажет болған ағдайда қолданады. Сонымен қатар автор оған қоса өз
ойын да білдіреді. Публисцистикалық стиль негізінен бір ұстанымға бағынады:
экспрессия және стндарт Жанр ерекшелігіне байланысты бірінші орынға бірде
экспрессия, бірде стандарт қойылады. Егер жеткізілетін ақпараттың негізгі
мақсаты тыңдармандарға әсер ету болса, бірінші орынға онда экспрессия
қойылады. Басты мақсаты толық ақпарат жеткізу болып табылатын газеттік
мақалаларда, хабарларда стандарт сақталады. Стандарттар үнемі
қолданылғандықтан штамтарға айналады.

Публицистикада сөздер көбінесе ауыспалы мағынасында көп қолданылады.
Публицистикалық реңкі жоқ сөздер ауыспалы мағынасында оған ие болады.
Мысалы, қадам, мектеп білімі, сүт пакеті – тәжірибелік қадамдар, бейбіт
ұсыныстар пакеті.

Сонымен қатар терминдер де ауыспалы мағынасында қолданылады. Мысалы,
көрініс (спектакль) саяси көрініс.

Публицистикалық стильдің ерекшеліктеріне етістіктің императивті
формасының да қолданылуын жатқызуға болады. Мысалы, Тұрыңдар, планета
адамдары, алға басыңдар!

Ресми-іскери стиль.

Кітаби стильдердің қатарында ресми стиль ерекше белгіленіп тұр. Ол
мемлекеттік мекемелердегі, соттағы, іскери және мәмілегерлік
келіссөздердегі қарым-қатынасқа қызмет етеді. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.