Топырақтың органикалық бөлігі, су сіңіргіштік қасиеті

Жоспар
Кіріспе

1. Ауа, жылу режимдері туралы түсінік.
2. Топырақтың су, ауа, жылу режимдері туралы түсінік.
3. Топырақ ылғалы.

Литосфераның жоғарғы қабатында топырақ құрылу процесі жүреді. Топырақ қабатының астында қалған жыныс төсеніш жынысқа айналады. Жер бетінде үгіле бастаған тау жыныстары аналық топырақ құраушы жыныстарға жатады. Топырақтың маңызды органикалық бөлігі 2 түрлі күрделі комплекстерден тұрады:
1. Өсімдіктер мен жануарлар қалдықтарынан қалған қарашірікке айналмаған органикалық заттар.
2. Шіріген органикалық заттар
1-ші топқа өліп қалған ыдырамаған немесе жартылый ыдыраған өсімдіктердің, жануарлардың қалдықтары, микроағзалармен қоректенетін құрттар, насекомдар кіреді.
2-ші топқа әртүрлі түзілген органикалық заттар яғни гемицеллюлоза, қышқылдар, крахмал, белоктар, амин қышқылдары, майлар жатады. Топырақтағы өсімдіктер мен өлген жәндіктердің қалдықтары 2 бағытта өзгеріске ұшырайды:
1-ден: Олар микроағзалардың әсерінен ыдырап, шіріп жай минералдық қосылыстарға ажырайды.
2-ден: Олардың қалдығы микробтардың әсерінен күрделі биохимиялық өзгеріске ұшырап, олардан тұрақты органикалық заттар қарашірік пайда болады. Топырақ ерітіндісінде қарашіріктің синтезделуі, ыдырау құбылыстары жүреді және органо-минералдық қосылыстар пайда болады. Барлық қажетті заттарды өсімдіктер ерітіндісінен сіңіреді. Қалғандары топырақта қалып, адсорбциялық тепе-теңдік құрайды. Қарашіріктің құрамы қасиеттері жағынан гумин қышқылдарына, фульфоқышқылына және гуминге бөледі. Әр түрлі топырақтарға кіретін гумин қышқылының құрамына 52-62٪ көміртегі, 31-39٪ оттегі, 3-5٪ азот болады. Ал фульфоқышқылының құрамында көміртегі 45-48٪, азот 1,5-3٪, оттегі 43-15٪ болады. Топырақ қарашірігіне кіретін гуминдер сілтілік ерітінділерде ерімейді. Микробиологиялық ыдырауға төзімді

Пән: География
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Тақырып № 3 Топырақтың органикалық бөлігі, су сіңіргіштік қасиеті.
Ауа, жылу режимдері туралы түсінік.
Литосфераның жоғарғы қабатында топырақ құрылу процесі жүреді.
Топырақ қабатының астында қалған жыныс төсеніш жынысқа айналады. Жер
бетінде үгіле бастаған тау жыныстары аналық топырақ құраушы
жыныстарға жатады. Топырақтың маңызды органикалық бөлігі 2 түрлі
күрделі комплекстерден тұрады:
1. Өсімдіктер мен жануарлар қалдықтарынан қалған қарашірікке
айналмаған органикалық заттар.
2. Шіріген органикалық заттар
1-ші топқа өліп қалған ыдырамаған немесе жартылый ыдыраған
өсімдіктердің, жануарлардың қалдықтары, микроағзалармен қоректенетін
құрттар, насекомдар кіреді.
2-ші топқа әртүрлі түзілген органикалық заттар яғни гемицеллюлоза,
қышқылдар, крахмал, белоктар, амин қышқылдары, майлар жатады.
Топырақтағы өсімдіктер мен өлген жәндіктердің қалдықтары 2 бағытта
өзгеріске ұшырайды:
1-ден: Олар микроағзалардың әсерінен ыдырап, шіріп жай минералдық
қосылыстарға ажырайды.
2-ден: Олардың қалдығы микробтардың әсерінен күрделі биохимиялық
өзгеріске ұшырап, олардан тұрақты органикалық заттар қарашірік пайда
болады. Топырақ ерітіндісінде қарашіріктің синтезделуі, ыдырау
құбылыстары жүреді және органо-минералдық қосылыстар пайда болады.
Барлық қажетті заттарды өсімдіктер ерітіндісінен сіңіреді. Қалғандары
топырақта қалып, адсорбциялық тепе-теңдік құрайды. Қарашіріктің
құрамы қасиеттері жағынан гумин қышқылдарына, фульфоқышқылына және
гуминге бөледі. Әр түрлі топырақтарға кіретін гумин қышқылының
құрамына 52-62٪ көміртегі, 31-39٪ оттегі, 3-5٪ азот болады. Ал
фульфоқышқылының құрамында көміртегі 45-48٪, азот 1,5-3٪, оттегі 43-
15٪ болады. Топырақ қарашірігіне кіретін гуминдер сілтілік
ерітінділерде ерімейді. Микробиологиялық ыдырауға төзімді. +++

Топырақ калоидтары жоғары дисперстік фаза мен дисперстік
ортадан тұратын күрделі жүйе. Табиғатта калоидтардың 2 түрлі шығу
жолы бар:
1. Тау жыныстары.
2. Органикалық заттар.
Осыған байланысты топырақтың калоидты бөлігінің құрамына органикалық
және минералдық заттар кіреді.
1-іншісі: Топырақтың шіріндісінде болады.
2-іншісі: Балшық құрамында болады.
Калоидтарының сіңіру қабілеті әр топырақта әртүрлі дәрежеде
болады. Ол көбінесе топырақтағы өте жоғарғы бөлшектерге
байланысты. Топыпақта калоидты бөлшектер көбейген сайын оның сіңіру
қабілеті де арта түседі. Калоидтар 1 түрден 2-ші күйге көшеді.
Олардың ерітіндіден тұнбаға көшуін коагуляция деп атайды. Ал
тұнбадан ерітіндіге көшуі пептизация деп аталады.
Топырақ калоидтары құрамы бойынша 3 топқа бөлінеді:
1. Органикалық
2. Минералды
3. Органикалық-минералдық
Топырақта минералдық калоидтар балшық құрамында басым болып
келеді. Органикалық калоидтар топырақ шіріндісінің құрамында мол,
органикалық-минералдық калоидтардың кешенді қоспаларда кездеседі.
Топырақтың еріген зат иондары мен молекулалардың немесе ерімеген
қатты заттарды, суды газдарды ұстап тұоу қабілетін топырақтың
сіңіру қасиеті деп атаймыз. Ол негізінен минералды және органикалық
заттардың қорына, шығу тегіне байланысты өзгеріп тұрады.
Топырақтың мұндай қасиеттері бұрыннан белгілі болатын. Оларды 1850-
1854 жж. Д. Уэя даниялық ғалым зерттеу жұмыстарында айтып кеткен.
Бұл қасиет каллоидты химияның дамуына үлкен үлес қосты. Орыс ғалымы
К.К. Гидройц үлкен зерттеулер жасап, топырақтың сіңіру қасиеттерін
5 түрге бөлді:
1. Биологиялық сіңіру – топырақтағы қоректік заттардың жууылып
кетпей сақталып тұруында үлкен маңызы бар. Бұл сіңіру
өсімдіктердің тамыры мен микроағзалардың тіршілігіне тікелей
байланысты. Себебі, олар топырақтан қоректік заттарды алып, оны
мүшелеріне құрауға жұмсайды. Сбоның нәтижесінде ерімейтін күрделі
қосылыстар түзіледі.
2. Механикалық сіңіру – қабілеті деп топырақтың басқа
түйіршіктерінің, аралықтарының, қуыстарының диаметрі үлкен заттарды
сүзіп алып қалуын айтады. Механикалық құрамы сазды және
саздақ топырақтардың сіңіру қабілеті күшті болады.
3. Химиялық сіңіру – топырақтың суда ерігіш тұздарының аниондары
және катиондары топырақ ерітіндісіндегі аниондар және
катиондармен әрекеттесу нәтижесінде түзілген нашар еритін
немесе ерімейтін қосылыстарды сіңіріп, топырақтың қатты күйіне
ауысады. Мысалы, суда ерігіш аммоний фосфаты топырақ
ерітіндісіндегі кальций гидрокарбонатымен осылып нашар еритін
кальций фосфатын түзеді және топырақты қатты күйіне ауыстырады.

4. Физикалық сіңіру – қабілеті деп оның түйіршіктерінің сыртқы
молекулалық күші әсерімен газды және ерітінді заттарды сіңіріп,
өз бойында ұстап тұру қабілетін айтамыз. Бұған түрлі боялы
немесе иісті заттардың топырақ қабатынан өткенде сүзіліп шығуы
мысал бола алады. Ол көбіне топырақ қабатының көлеміне
байланысты.

Топырақтың су, ауа, жылу режимдері туралы түсінік.
Топырақ ылғалы.
Топырақ қопсытылған су сыйымдылығы бар дене болғандықтан, оның
құрамында әр уақытта азды-көпті ылғал болады. Топырақ ылғалы – оның
құнарлығының бір шарты. Ылғал топыраққа ауадан түскен жауын-шашын
мен жер бетіндегі судан және жер астының ыза суынан келеді.
Топырақ ылғалы әр жерде әр қилы. Бір жерлерде топырақтың
ылғалдылығы мол болса, екінші жерлерде тапшылау. Топырақта
кездесетін ылғалдың өзі де, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.