Бюджет жүйесі жайында

Кіріспе 3
І. Бюджет жүйесі туралы 4
ІІ. Мемлекеттік бюджет және бюджет шығындары 5
2.1 Мемлекеттік бюджет құрылымы 5
2.2 Бюджет тапшылығы 8
ІІІ. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қарызы 10
3.1 Мемлекеттік несиенің дамуы мемлекеттің қарызын басқарудың құрылымын қажет етеді 10
ҚОРЫТЫНДЫ 14
Пайдаланған әдебиеттер тізімі 15

Бүгінгі таңда Қазақстанның қолындағы экономикалық өсудің жоғары қарқынын қамтамасыз ететін серпінді дамып келе жатқан отын-энергетика, металлургия және химия кешендері бар.
Сонымен бір мезгілде біздің алдымызда экономиканың теңдестірмелігін қамтамасыз ету, өңдеуші өнеркәсіпті, жоғары технологиялы және ғылыми қамтымды өндірістерді, өндірістік инфрақұрылымды және агроөнеркәсіп секторын ілгерілете дамыту жөніндегі аса маңызды міндеттер тұр.
Қаржы жүйесінің негізгі буыны мемлекеттік бюджет болып табылады. Мемлекеттік бюджет ретінде 1991-ші жылға дейін Одақтық бюджет болып келді. Оған барлық Одақтас республикалардың бюджеті енген еді. Бүгінде Қазақстан егеменді ел болған соң, республика үкіметі өзінің ұлттық мемлекеттік бюджетін жасауға кірісіп кетті.
Одақтық бюджет 1984-ші жылдан бастап тапшылық күйін кеше бастады. Рыноктық қатынастарға көшу бюджет байланыстығына қатты әсер етті. Ол жылма – жыл қарыздар болған кәсіпорындар мен ауыл шаруашылығының салмақты дотацияларды бюджет иығына артуымен түсіндіріледі. Өнеркәсіп өнімін сатып алу бағасы мен ауыл шаруашылығы өнімін сату бағалары тепе-теңдігінің бұзылуы нәтижесінде де болды. Күрделі әлеуметтік бағдарлама мен қорғанысқа кеткен шығындарды мемлекет дотациялап отырды.
Мемлекеттік бюджет – мемлекеттің негізгі қаржылық жоспары. Ол мемлекеттің шығын мен табыстарының балансы. Бюджет ұғымы француздың сөзі немесе табыс пен шығындарды бөлу.
Егер шығындар табыстан асып кетсе, бюджет тапшылығы пайда болады. Бюджет талшығын жою үшін табыс бөлігін толтыру қажет немесе мемлекеттік бюджеттің шығын бөлігін қысқартқан жөн. Бюджеттің табыс пен шығынның айырмашылығын жабу үшін, мемлекет қиыстырылған вариантына көшеді. Демек мемлекет ұлттық банк несие қорының, тұрғындардың халықтық банктегі салымының, сақтандыру қоғамдары қорының, бнлгіленген бөлігін алып отырады. Осы сомалар мемлекеттік қарызды құрайды. Бұл мемлекеттің ішкі қарызы.
Мемлекеттің ішкі қарызынан басқа сыртқы қарызды да болады. Бюджет талшығын бәсеңдету үшін мемлекет тек қана ішкі міндеттермен ғана шектелмей, қайтару мақсатымен сыртқы займдар мүмкіндіктерін де пайдаланады. Міне, осылай мемлекеттің сыртқы қарызы да пайда болады.

1. Шеденов Б.А., Байжомартов Ү.С., Комягин Б.И. «Жалпы экономикалық теория». Алматы, 2002 ж.
2. « Қазақстан Республикасының заңы: \Бюджет жүйесі\ ». Алматы, 1997 ж.
3. Әубәкіров Я., Нәрібаева К., Есқалиев М., Жатқанбаев Е. « Экономикалық теория негіздері». Алматы, 2000 ж.
4. Майдан-Әли Байгішов. «Халықаралық экономикалық қатынастар». Алматы 2001 ж.
5. В.Крымова. «Экономикалық теория». Кестелі оқу құралы. Алматы 2003 ж.
6. «Ақиқат» журналы. Алматы 2003 ж.
7. «Егемен Қазақстан» газеті. 5 сәуір 2003 ж.
8. Биқандиев В.В., Ботвич В.Я. «Рыноктық шаруашылық негіздері». Алматы 1992.
9. «Бюджет жүйесі туралы» ҚР-ң 1196 жылғы,желтоқсанның 24-і, №5-1 Заңы. Алматы «Қаржы-қаражат». 1996 ж.
10. Мельников В.Д., Ильясов К.К. «Финансы». Алматы : Изд.2-е,1997 ж.
11. Закон РК «О бюджетной системе» от 01.04.1999 г.