Жеке кәсіпкерлік пен шетелден инвестиция тартуды мемлекеттік қадағалау

1 Жеке кәсіпкерлік пен шетелден инвестиция тартуды мемлекеттік қадағалау
2 Жеке кәсіпкерліктің құрылуы

Бүгінгі таңда жеке кәсіпкерлікке тиімді орта құрудың алғашқы қауымдары ғана жасалуда. Шағын және орта кәсіпкерлікті қолдау үшін мемлекет құрған күрделі жүйе құру маңызды. Ол жүйе, біріншіден, жеке капитал мен мемлекеттің біріккен іскерлік байланысы, екіншіден мемлекетпен және жеке кәсіпкерлік арасындағы байланыс. Сонымен қоса, бұл жүйе шағын және орта кәсіпкерліктің дамуына алып келеді. Жеке кәсіперлік ел экономикасының дамуына ықпал ететіндіктен, оны қолдануға әдейі құрылған жүйе өте қажет. Бұл жерде мемлекеттік қолдаудың профилактикалық жағына көп мән берген дұрыс.
Тұтынушылық нарықтағы жағдайлар көп жағдайлар агроөнеркәсіптік кешенмен тығыз байланыста болады. Осыған орай, ең алдымен шаруашылықтың жаңа формаларын жан-жақты дамытуға көп мән беріледі. Әсіресе шаруашылықтың дайындалуына, сақталуына, қайта жасалуына және халықты ауыл шаруашылық өнімдерімен қамтамасыз ету мәселесіне зор көңіл бөлінгені жөн.
Материалдық ресурстар көп қажет етпейтін өнім өндіруші компаниялар ерекше мемлекеттік қолдауға ие. Себебі, табиғи ресурстардың шектеулігіне байланысты көп фирмалар мемлекеттен көмек сұрауға жүгінеді. Ал табиғи ресурстарды қажет етпейтін фирмаларға күрделі жөндеу жұмыстаын жүргізу, әр түрлі кеңес беру мекемелері, халыққа қызмет көрсетудің жалпы түрлерін айтуға болады. Бұл фирмалар дайын өніммен қызмет көрсетуді жүзеге асырады.

Жеке кәсіпкерліктің құрылуы
Жеке секторларды қамтамасыз етуде шетел инвестицияларын көптеп тарту және шетел инвесторларына белгілі жеңілдіктер қарастыру маңызды болып табылады. Осы үшін Үкімет шетелден инвестиция тарту туралы заң қабалданған болатын. Бұл заңда шетел инвестициясын ҚР экономикасына тартудың құқықтық және экономикалық негіздері, шетел инвестициясын сақтандыруға кепілдік беру туралы және шетел инвесторларының қатысуымен шешілген бірнеше мәселелер қарастырылған. Заңды тұрғыдан қамтамасыз етілумен қатар, трастық компаниялар желісімен инвестицияны белгілі мерзім ішінде қайтаруға кепілдік беру де маңызды. Сондықтан да, ресми түрде табиғи ресурстарды және таратылған инвестицяны пайдаланудың тиімді жолдарын мемлекеттік саясат анықтайды.
Шетелдік капиталмен жұмыс стеу үшін мына екі белгіге ерекше мән берілуі керек:
1. Шетелдік инвестицияны тарту;
2. Шетел капиталын пайдалану.
Бұл екі белгісі арқылы мемлекеттік функция мен іске асырудың принциптері ажыратылады. Онан бөлек, функция мен принциптер шетелден алынған капиталдың формалары арқылы да ажыратылады. Дүниежүзілік саудада шетел капиталын тарту қалай маңызды болса, мемлекеттің жеке кәсіпкерлікті қолдауында да шетелден капитал алу соншалықты маңызды. Шетелден инвестиция тартылмас бұрын, мемлекеттік әлемдік несие беру түрлеріне және елдегі жеке кәсіпкерліктің акционерлік емес формаларына бақылау жүргізіледі.
Кредиттік жүйедегі мемлекеттің ролі келесі белгілермен анықталады:
• Ол кредитор, гарант, орынбасушы ретінде мемлекетаралық кредиттік қарым-қатынаста ерекше орын алады;
• Аккумдық бюджеттік құралдың есептеу жолымен іске асады;
• Мемлекеттік субсидтер, кредиттер, шекаралық жеңілдіктер, кепілдіктер проценттік бағалардың көмегімен ішкі экономиканы қалыптастырады;
• Көп елдерде мемлекет бюджеттен жеке фирмаларға және банктерге эксперттік кредиттер беріп отырады;
• Әлемдік нарыққа шығу үшін кредиттік ішкі сауда операцияларын сақтандыру үшін мемлекеттік және жартылай мемлекеттік немесе экспорт-импорттық банктер құрады. Мысалы, АҚШ-тағы «Эксимбанкі» АҚШ-тың шетелдегі барлық қарыздардың 40% төлеп отыр. Ал Жапонияның «Эксимбанкі» қарыздың 80% төлейді.