Оңтүстік Шығыс елдерінің экономикалық жетістіктерге жету жолдары мен міндеттері
Кіріспе
1. тарау ХХ ғасырдың екінші жартысындағы Оңтүстік.Шығыс Азия елдерінің дамуының негізгі тенденциялары
1.1 Оңтүстік.Шығыс Азия елдерінің саяси және әлеуметтік дамуы
1.2 Дамушы елдердің экономикалық өсуінің негізгі тенденциялары, факторлары
2. тарау ХХ ғасырдың екінші жартысындағы Оңтүстік.Шығыс Азия елдерінің экономикалық жетістіктері
2.1 Вьетнам, Лаос, Камбоджа
2.2 Таиланд, Бирма, Филиппин, Индонезия
2.3 Малайзия, Сингапур,Бруней
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
1. тарау ХХ ғасырдың екінші жартысындағы Оңтүстік.Шығыс Азия елдерінің дамуының негізгі тенденциялары
1.1 Оңтүстік.Шығыс Азия елдерінің саяси және әлеуметтік дамуы
1.2 Дамушы елдердің экономикалық өсуінің негізгі тенденциялары, факторлары
2. тарау ХХ ғасырдың екінші жартысындағы Оңтүстік.Шығыс Азия елдерінің экономикалық жетістіктері
2.1 Вьетнам, Лаос, Камбоджа
2.2 Таиланд, Бирма, Филиппин, Индонезия
2.3 Малайзия, Сингапур,Бруней
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Тақырыптың өзектілігі: Шығыс елдерінің тәуелсіздікке қол жеткізуі олардың дамуының маңызды тарихи дәуірі болды. Алайда, өткен уақытта отарлық ел болуына байланысты, ғасырлар бойы артта қалушылық пен барлық басқа жағдайлардан бірденнен құтылып кете алмады. Ұлт-азаттық төңкерістер мен ұлттық мемлекеттің орнауы шешуші алғышарт болды, онсыз қазіргі заманғы Шығыс елдерінде қоғамда болып жатқан міндеттерді шешу мүмкін емес еді.
Тәуелсіздікке қол жеткізумен отарлық саяси зорлық-зомбылық факторы ұлт басшыларының төңірегінде моралдық-саяси топтасу факторымен алмасты. Капитализмге қарай дамушы барлық Шығыс елдерінде ұлт басшылары қазіргі заманғы буржуазиялық мемлекет құруға ұмтылды. Ұлттық-интеграциялық қоғам шын мәнісінде орнады. Алайда басты мақсат – буржуазиялық модернизация және ұлттық-мемлекеттік интеграция, бірақта синтезделу процестері екі түрлі арнада жүріп отырады. Осының бәрі Шығыс елдерінің дамуында айтарлықтай рөл атқарады. Бұл қоғамның экономикалық базисінің барлық сатыларында белсенді қалыптастырушы және жасампаздық рөл атқарады.
Әлемдік нарық және біртұтас ақпараттық өріс қалыптасып, халықаралық және ұлттық саяси, экономикалық, қаржылық институттармен идеология өмір сүре бастады.
Оңтүстік-Шығыс Азия (ЮВА) мемлекеттерінің саяси дамуының желісі дәл осылай біркелкі болмауы әр елді жеке алып қарағандағы ішкі саясатына да, жалпы аймақтық жағынан да ықпалын тигізді. Аймақт екі бөлікке бөлуге болады –Үндіқытай мемлекеттері мен 1967 жылы құрылған Оңтүстік-Шығыс Азия елдерінің Ассоциациясына (АСЕАН )кіретін басқа да елдер.
Тәуелсіздікке қол жеткізумен отарлық саяси зорлық-зомбылық факторы ұлт басшыларының төңірегінде моралдық-саяси топтасу факторымен алмасты. Капитализмге қарай дамушы барлық Шығыс елдерінде ұлт басшылары қазіргі заманғы буржуазиялық мемлекет құруға ұмтылды. Ұлттық-интеграциялық қоғам шын мәнісінде орнады. Алайда басты мақсат – буржуазиялық модернизация және ұлттық-мемлекеттік интеграция, бірақта синтезделу процестері екі түрлі арнада жүріп отырады. Осының бәрі Шығыс елдерінің дамуында айтарлықтай рөл атқарады. Бұл қоғамның экономикалық базисінің барлық сатыларында белсенді қалыптастырушы және жасампаздық рөл атқарады.
Әлемдік нарық және біртұтас ақпараттық өріс қалыптасып, халықаралық және ұлттық саяси, экономикалық, қаржылық институттармен идеология өмір сүре бастады.
Оңтүстік-Шығыс Азия (ЮВА) мемлекеттерінің саяси дамуының желісі дәл осылай біркелкі болмауы әр елді жеке алып қарағандағы ішкі саясатына да, жалпы аймақтық жағынан да ықпалын тигізді. Аймақт екі бөлікке бөлуге болады –Үндіқытай мемлекеттері мен 1967 жылы құрылған Оңтүстік-Шығыс Азия елдерінің Ассоциациясына (АСЕАН )кіретін басқа да елдер.
1. Новейшая история стран Азии и Африки: ХХ в. В 3-х частях. – Москва. – 2001.
2. Родригес А. И др. Новейшая история стран Азии и Африки: ХХ в. Часть 2, 1945-2000. – Москва. -2001.
3. Всемирная история в 9-ти томах, 7-8 том. – Москва. – 1978.
4. Васильев. История Востока. В 3-х томах. 2-том. – Москва. – 1996.
2. Родригес А. И др. Новейшая история стран Азии и Африки: ХХ в. Часть 2, 1945-2000. – Москва. -2001.
3. Всемирная история в 9-ти томах, 7-8 том. – Москва. – 1978.
4. Васильев. История Востока. В 3-х томах. 2-том. – Москва. – 1996.
Жоспар
Кіріспе
1. тарау ХХ ғасырдың екінші жартысындағы Оңтүстік-Шығыс Азия елдерінің
дамуының негізгі тенденциялары
1.1 Оңтүстік-Шығыс Азия елдерінің саяси және әлеуметтік дамуы
1.2 Дамушы елдердің экономикалық өсуінің негізгі тенденциялары, факторлары
2. тарау ХХ ғасырдың екінші жартысындағы Оңтүстік-Шығыс Азия елдерінің
экономикалық жетістіктері
2.1 Вьетнам, Лаос, Камбоджа
2.2 Таиланд, Бирма, Филиппин, Индонезия
2.3 Малайзия, Сингапур,Бруней
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі: Шығыс елдерінің тәуелсіздікке қол жеткізуі
олардың дамуының маңызды тарихи дәуірі болды. Алайда, өткен уақытта
отарлық ел болуына байланысты, ғасырлар бойы артта қалушылық пен барлық
басқа жағдайлардан бірденнен құтылып кете алмады. Ұлт-азаттық төңкерістер
мен ұлттық мемлекеттің орнауы шешуші алғышарт болды, онсыз қазіргі заманғы
Шығыс елдерінде қоғамда болып жатқан міндеттерді шешу мүмкін емес еді.
Тәуелсіздікке қол жеткізумен отарлық саяси зорлық-зомбылық факторы
ұлт басшыларының төңірегінде моралдық-саяси топтасу факторымен алмасты.
Капитализмге қарай дамушы барлық Шығыс елдерінде ұлт басшылары қазіргі
заманғы буржуазиялық мемлекет құруға ұмтылды. Ұлттық-интеграциялық қоғам
шын мәнісінде орнады. Алайда басты мақсат – буржуазиялық модернизация және
ұлттық-мемлекеттік интеграция, бірақта синтезделу процестері екі түрлі
арнада жүріп отырады. Осының бәрі Шығыс елдерінің дамуында айтарлықтай рөл
атқарады. Бұл қоғамның экономикалық базисінің барлық сатыларында
белсенді қалыптастырушы және жасампаздық рөл атқарады.
Әлемдік нарық және біртұтас ақпараттық өріс қалыптасып, халықаралық
және ұлттық саяси, экономикалық, қаржылық институттармен идеология өмір
сүре бастады.
Оңтүстік-Шығыс Азия (ЮВА) мемлекеттерінің саяси дамуының желісі дәл
осылай біркелкі болмауы әр елді жеке алып қарағандағы ішкі саясатына да,
жалпы аймақтық жағынан да ықпалын тигізді. Аймақт екі бөлікке бөлуге
болады –Үндіқытай мемлекеттері мен 1967 жылы құрылған Оңтүстік-Шығыс
Азия елдерінің Ассоциациясына (АСЕАН )кіретін басқа да елдер.
Курсық жұмыстың мақсаты: Оңтүстік Шығыс елдерінің экономикалық
жетістіктерге жету жолдары мен міндеттерін жан-жақты қарастыру, мәнін ашып
көрсету.
Курстық жұмыстың міндеті:
- Оңтүстік –Шығыс Азия елдерінің саяси және әлеуметтік дамуын жан-жақты
талдау;
- Дамушы елдердің экономикалық өсуінің негізгі тенденциялары мен
факторларын қарастыру;
- Вьетнам, Лаос, Камбоджа туралы жан-жақты зерттеу жүргізу;
- Тайланд, Бирма, Филиппин, Индонезия мемлекеттеріне талдау жасау;
- Малайзия, Сингапур, Бруней мемлекетерінің маңызын анықтау;
Курстық жұмыстың зерттелу деңгейі: ХХ ғасырдың екінші жартысындағы
Оңтүстік-Шығыс Азия елдерінің экономикалық жетістіктері туралы Новейшая
история стран Азии и Африки: ХХ в. кітабынан, А.И.Родригестің Новейшая
история стран Азии и Африки: ХХ в. еңбегінен, Всемирная история
кітабынан, А.С.Васильевтің История Востока кітабтарынан пайдаландым.
Курстық жұмыстың тарихнамасы: Кез келген шығыс социумының
модернизациялануы капитализациялану арқылы жүре бастады, яғни жеке
кәсіпкерлік пен нарық дами бастады деп Новейшая история стран Азии и
Африки: ХХ в. кітабында жазылған [1].
1950-1990 жылдары бірқатар Оңтүстік-Шығыс Азия елдері қазіргі
заманғы экономикалық өсу жолына түскендігі жайлы А.И.Родригестің Новейшая
история стран Азии и Африки: ХХ в кітабында жазылған [2].
1946 жылдың наурыз айында ұзаққа созылған келіссөз жүргізу
нәтижесінде Франция Вьетнамды еркін мемелекет деп танығандығы туралы
Всемирная История кітабында жазылған [3]. 1982 жылы біртұтас
идеологиялық негіз заң жүзінде бекітілді. Сол кезеңде жүргізілген
экономикалық реформалар нәтижесінде әлеуметтік-экономикалық артта
қалушылықты жеңіп, азия айдаһары деп аталатын деңгейге жақындағандығы
жайлы А.С.Васильевтің история Востока еңбегінде жазылған [4].
Курстық жұмыстың құрылымы: Курстық жұмыс кіріспеден, екі тарау, алты
бөлімшеден, қорытынды және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
І тарау. ХХ ғасырдың екінші жартысындағы Оңтүстік-Шығыс Азия елдерінің
дамуының негізгі тенденциялары
1.1. Оңтүстік-Шығыс Азия елдерінің саяси және әлеуметтік дамуы
ХХ ғасырдың екінші жартысында Шығыс елдерінде әлеуметтік даму күрт
қарқынмен алға басты. Жаңа әлеуметтік жіктер, таптар мен категориялар
пайда болып қана қоймай, қоғамның өзінде сапалық өзгерістер бола бастады.
Модернизациялану Шығыс елдерінің әлеуметтік бет-бейнесінің айқындады.
Шығыс елдерінде азаматтық қоғамның қалыптасуы және олардың
тәуелсіздікке қол жеткізгеннен кейін ресми мемлекетпен өзара байланысы
Батыс европа елдерінеқарағанда басқаша болды. Батыс европада азамттық
қоғам қазіргі заманғы буржуазиялық мемлекеттің қалыптасуының алғышарты
болды. Оның қалыптасу процесі абсолютизм фазасында басталды, сондықтан да
саяси буржуазиялық революциядан кейін қазіргі заманғы мемлекет және
оның дәстүрлі авторитарлықтан қазіргі зманғы буржуазиялық демократияға
өтуінің тарихи формасының кейінгі дамуы осы азаматтық қоғамның даму
деңгейімен, консолидация процестерімен айқындалды.
Сонымен Батыс европада даму процесі төменнен – экономикалық базис пен
әлеуметтік құрлмнан саяси құрылысқа қарай жүріпотырса, ал Шығыс
елдерінде азаматтық қоғамның қалыптасу процесі жоғарыдан төмен қарай
жүрді.
Әлеуметтік жағынан көпукладты, алуан түрлі болып келетін шығыс
қоғамы айтарлықтай өзгерді. Оның құрамында қазіргі заманғы,
модернизацияланған құрылымдар үлесі молая бастады және дәстүрлі, көненің
үлесі азая бастады. Кез келген шығыс социумының модернизациялануы
капитализациялану арқылы жүребастады, яғни жеке кәсіпкерлік пен
нарықдами бастады, немесе мемлекеттік тікелей басшылық етуімен
шаруашылық жүргізудіңқазіргі заманғы әдістері, саяси және өндірістік
мәдениет, жаңа технология мен еңбекті ұйымдастыру даму жолына түсті.
Әдетте модернизацияланудың екі арнасы да үйлесім тапты. Біріншісінде
шетелдік капитал басым болды, ал екіншісінде ұлттық капитал үстем
болды. Екінші арна әскери немесе революциялық режим басым елдерде,
атап айтқанда Бирма, Индонезияда ұлттық капитал басым болды. Экономиканы
мемлекеттендіру әрдайым толық бола алмады, өйткені әлсіз ұлттық
экономиканы сыртқы бәсекелестерден қорғау, қалыптасудың қиын сатысында
тұрған жергілікті кәсіпкерлерге көмек беру қажет болды.
Оңтүстік Шығыс елдерінде капитализм бірінші жартысына қарағанда ,
ХХ ғасырдың екінші жартысында жедел қарқынмен дами бастады. Алайда бұл
даму әртүрлі жолдармен және ағынмен дамыды, және де түрлі формада және
әртүрлі көздерден қоректенді. Бұл 1970-80 жылдарда бірнеше капиталистік
құрылыстың пайда болуына алып келді. Олардың ішіндегі ең маңыздысы
монополистік капитализм, ол трансұлттық корпорациялық кәсіпорындар (ТНК)
формасында болды, ТНК ең ірі және заманауи жаңа технологиямен
жабдықталған және үздіксіз ең жаңа алдыңғықатарлы технологияны
меңгеріп, ең білікті және жалақыс жоғары жұмыс күшін пайдаланды. Алайда
трансұлттық корпорациялық кәсіпорындардың үстем болуы ең пайдасы мол
(мұнай өндіру саласы) және техниалық жағынан авангардты (электронды
өндіріс саласында) салаларымен шектелді. Сонымен бірге, бұл салаларда
оларды Жапония, Индия, Оңтүстік Корея үшін тән Шығыс елдерінің ұлттық
монополиялры ығыстырып шығара бастады.
Монополистік буржуазиядан басқа бүкіл Шығыста бюрократиялық
буржуазия мықты бола бастады. Монополияның қаржылық-экономикалық қуаты
мемлекеттік бюрократияның лауазымды қызметке келуіне мүмкіндік берді.
Буржуазиялық бюрократияның өкілдері жеке меншік капиталмен байланысты
болды және олар өздерінің іс-әрекетін ірі, монополистік буржуазиямен
байланыстырды.
1.2. Дамушы елдердің экономикалық өсуінің негізгі тенденциялары, факторлары
Оңтүстік-Шығыс Азия елдерінің экономикалық дамуының нәтижелері соңғы
жарты ғасырда біржақты емес және қарама-қайшы болып келеді. Бірқатар
қиындықтар мен дағдарыстық құбылыстарға қарамастан, сондай-ақ бірқатар
белгілі экономистердің соғыстан кейінгі жылдары жасаған көптеген
пессимистік болжамдарға қарамастан, дамушы елдер экономикалық салада
айтарлықтай тұрақты прогеске қол жеткізді.
1950-1990 жылдары бірқатар Оңтүстік-Шығыс Азия елдері қазіргі
заманғы экономикалық өсу жолына түсті. Саяси тәуелсіздікке қол жеткізу,
деколонизацияны жүзеге асыру, аграрлық реформалар жүргізу,
импортэкспорттаушы индустрияландыру, экономикалық және әлеуметтік
инфрақұрылым құру, макроэкономикалық реттеу жүйелерін жолға қою мен
жетілдіру, өзінің ресурстарын жұмылдыру, сондай-ақ капиталды, дамыған
елдердің тәжірибесі мен технологиясын кеңінен пайдалану перифериялық
елдердің әлеуметтік-экономикалық құрылымдарының жедел қарқынмен
моденизациялануына ықпал етті. Бұл процесс кіші және орташа
жолбарыстарды (Сингапур, Тайвань, Гонконг, Оңтүстік Корея, Малайзия және
Таиланд) ғана емес, сонымен бірге бірқатар ірі айдаһарларды
(Индонезияны және т.б.) қамтыды. Осылардың барлығы әлсіз дамып келе
жатқан елдердің экономикалық динамикасының өсуін айтарлықтай ж(еделдете
түсті: егерде 1900-1938 жылдары жан басына шаққандағы ЖІӨ (ВВП)
перифериялық елдерде орташа есеппен жылына 0,4-0,6% болса, ал 1950-1998
жылдары орташа жыдық қарқын 2,6-2,8%-ке жетті.
Егерде алдыңғы қатарлы елдерде соғыстан кейінгі кезеңде
конвергенцияға, даму деңгейіне жақындау байқалса, ал периферийлер мен
жартылай периферийлерде басқаша заңдылық қарастырылды – көптеген
сипаттар бойынша дивергенция күшейе түсті, бұл көптеген ғалымдарды
типологиялық топтар шеңберінде олардың экономикалық дамуының
тенденциясын зерттеуге мәжбүр етті. ЮНКТАД сараптамашыларының есептеуі
бойынша, 1960-1990 жылдары дамыған елдердегі жан басына шаққандағы
вариация коэффициенті 0,51-ден 0,34-ке қысқарды, ал дамушы елдерде ол
0,62-ден0,87-ге дейін ұлғайды.
Алайда соғыстан кейінгі афроазиаттық және латынамерикалық елдердің
жан басына шаққандағы экономикалық өсуінің орташа өлшенген индикаторы
Батыс елдеріне қарағанда екі еседей жоғары болды.
Соңғы жарты ғасырдағы дамушы елдердің экономикалық өсуінің
қарқынының айтарлықтай ұлғаюы жедел индустрияландыру процесімен,
демонстрациялық әсердің таралуымен, халықтың жұмыспен қамтылу
құрылымдарындағы айтарлықтай алға жылжулар, негізгі капитал, жалпы өнім,
сондай-ақ жиынтық сұранысқа байланысты болады. Сонымен қатар ғалымдар
бұл елдердегі шаруашылық дамуының айтарлықтай диспропорционалдануын,
өндірістің алдыңғы қатарлы формаларын атап көрсетті.
Дамушы елдердің халық шаруашылығының дамуын құрайтын экономикалық
және әлеуметтік келіспеушілігінің дәрежесін бағалау кезінде кейбір
зерттеушілер сол елдің ЖІӨ мен жалпы жұмыспен қамтылуындағы ауыл
шаруашылығының үлесінің арақатынасының көрсеткішін пайдаланады. Бұл
көрсеткіш аграрлық сектордың артта қалуының мөлшерін еңбек өнімділігінің
халықшаруашлығы деңгейімен салыстырғандағы қабылданған бірлігімен
белгіленеді.
Дамушы елдердің қазіргі заманғы экономикалық өсуге өтуі халықтың
агросаладағы жұмыспен қамтылуының үлестік салмағының төмендеуіне алып
келді. ХХ ғасырдың аяғына таман даиушы әлем өзінің маңызды
атрибуттарының бірінен айрылды. Жұмыспен қамтылу салалық құрылымы
бойынша ол аграрлық периферия болудан қалды. Ауылшаруашлығы өндірісінің
белгілі бір өсу қарқынына қарамастан, өнеркәсіптегі, құрылыс пен қызмет
көрсету саласындағы өнімнің өсу қарқыны өсе бастады, нәтижесінде
салыстырмалы еңбек өнмділігінің арасындағы жік айтарлықтай ұлғайды.
Бұл атап көрсетілген тенденциялар дамушы елдердің қоғамындағы
өзгерістердің айтарлықтай қарқыны туралы білдіріп қана қоймай, сонымен
қатар тарихи өлшем бойынша жедел қарқынмен экономикалық құрылымдарының да
дамығандығын көрсетеді. Жұмыспен қамтылудың жоғары капиталменқаруланған
салаға ауысуы нәтижесінде дамушы елдердегі халық шаруашылығының өсу
қарқыны отарлық кезеңге қарағанда екі жарым еседей өсті.
ІІ тарау. ХХ ғасырдың екінші жартысындағы Оңтүстік-Шығыс Азия елдерінің
экономикалық жетістіктері
2.1. Вьетнам, Лаос, Камбоджа
Оңтүстік-Шығыс Азия (ЮВА) мемлекеттерінің тарихында отарлаудан
кейінгі кезең әртүрлі болып келеді. Индонезия, Бирма, Филиппин ,
Вьетнамның солтүстігі үшін ол кезең Екінші дүниежүзілік соғыс аяқталған
алғашқы жылдардан басталады. Лаос, Оңтүстік Вьетнам және Камбоджа үшін
1954 жылы, Салайзия үшін 1957 жылы, Сингапур үшін – 1965 жылдан, ал
Бруней үшін – 1984 ждан басталады.
Оңтүстік-Шығыс Азия (ЮВА) мемлекеттерінің саяси дамуының желісі дәл
осылай біркелкі болмауы әр елді жеке алып қарағандағы ішкі саясатына да,
жалпы аймақтық жағынан да ықпалын тигізді. Аймақт екі бөлікке бөлуге
болады –Үндіқытай мемлекеттері мен 1967 жылы құрылған Оңтүстік-Шығыс
Азия елдерінің Ассоциациясына (АСЕАН )кіретін басқа да елдер.
Соғыстан кейінгі кезеңдегі Үндіқытай мемлекетінің құрамына кіретін үш
елі Француз Үндіқытайын құра отырып, социалистік дамудың әртүрлі моделін
басынан кешірді. Солтүстік Вьетнам (ДРВ) – 1945 жылы, Оңтүстік Вьетнам –
1975 жылы біріккен Социалистік Вьетнам республикасы құрамында болды.
Камбоджа -1975 жылдан 1989 жылға дейін , Лаос 1975 жылдан социалистік
даму жолына түсті. Үндіқытай аймағының тарихын екінші дүниежүзілік
соғыстан кейін екі акезеңге мүшелеп бөлуге болады. 1990 жылдары
Үндіқытай мемлекеттері Оңтүстік-Шығыс Азия елдерінің Ассоциациясына
интеграцияланды, экономикада нарықтық қатынастардың дамуына бағыт алды.
Вьетнам. Оңтүстік-Шығыс Азия елдерінен Жапонияның кету сәтінен Вьетнам
тәуелсіздігінің Лигасының басшылары ұстанған бағыт ерекше табанды
болды. Вьетнамды азат етудің Ұлттық комитетінің басшысы Хо Ши Мин болды,
ол жапондар кеткеннен кейін Үкімет қызметін атқарды.
Оңтүстік-Шығыс Азия елдерінің қатарында Вьетнам көшбасшылары биліктің бос
қалғанн пайдаланды. Болған оқиғаны Тамыз революциясы деп атап, олар
1945 ж. 2 қыркүйегін Вьетнам Демократиялық Республикасының құрылған күні
деп жариялады. Вьетнам іс жүзінде тәуелсіздікке қол жеткізді.
Алайда 1945 жылдың қыркүйек айының аяғында Франция Вьетнамға өзінің
әскерін жібереді, ағылшындардың қолдауымен француздар Сайгонды, сонан
соң елдің бүкіл оңтүстігін басып алады. Франция мен оның одақтастары
осындай жолмен биліктің коммунистердің қолына өтуінің алдын аламыз деп
есептеді.
Хо Ши Мин мен оның ізбасарлары өздерінің көзқарастары мен пікірін
ашық білдіргісі келмеді. Ол үшін 1945 жыл қараша айында Үндіқытай
компартиясы өзінің таратылғандығы жөнінде мәлімдеді. Сонымен бірмезгілде
өзінің жақтастарының әлеуметтік базасын кеңейту мәселесін шешу үшін
коммунистер Льен-Вьет Лигасын құрды, оның құрамына вьенамдықарменқатар,
ұлтшылдық көңіл-күйіндегі солтүстік буржуазиясының өкілдері де кірді. Бұл
қозғалыстың басында Хо Ши Мин болды. Сонымен, Вьетнамның екі бөлікке
бөліну процесі басталды.
1946 жылы Солтүстікте Ұлттық жиналыс пен жергілікті билік
органдарына сайлау өткізілді., ал сол жылдың қараша айында биліктің
республикалық формасын бекітуші конституция, азаматтардың негізгі
құқықтары мен бостандығы қабылданды.
1946 жылдың наурыз айында ұзаққа созылған келіссөз жүргізу
нәтижесінде Франция Вьетнамды еркін мемелекет деп таныды, бірақ та
бір ғана шартпен, егерде Вьетнам Француз Одағының құрамына кіруі тиіс
болды. Сонымен бірге ұзақ уақыт бойы елде француздың экспедициялық
корпусы қала берді. Алайда 1946 жылдың қыркүйегінде Франция сондай-ақ
елдің оңтүстігінде құрылған Кохинхин Республикасын да таныды. 1946
жылдың желтоқсан айында Франция Вьетнам республикасына қарсы 8 жылға
созылған соғыс әрекетін бастады.
Алғашында жеңіс француздар жағында болды, бірақ та Хо Ши Мин
қабылдаған партизан соғысының таулы жерлерге және ну ормандарда жалғасуы
коммунистердің жеңіске жетуімен аяқталды. Сонан соң қайтадан оқиғаны
қолға алу үшін Франция Оңтүстікте Вьетнам мемлекетін құрды және оның
басында 1945 жылы 13 тамыздатақтан бас тартқан император Бао Дай
тұрды. Ол француздар тарапынан бақылау болатынына келісімін берді.
1950 жыы қаңтарда КСРО мен оның одақтастары Вьетнам республикасымен
дипломатиялық қатынас орнатты. Біріккеннен кейін Вьетнамның алдында
өзінің басты саяси одақтасн анықтау міндеті тұрды. Нәтижесінде
вьетнамдық көшбасшылар Кеңестер Одағына бағдар ала бастады.
80-жылдардың бірінші жартысында елде дағдарыстық тенденциялар күшейе
бастады,экономикалық қиындықтар арта түсті. 80-жылдардың аяғында билік
басындағылар экономиканы қытай үлгісімен дамытуды қолға ала бастады.
Шаруашылық есептеу жүйесі мен өнеркәсіп пен ауылшаруашылығында өзін-
өзі өтеу жүйесі, ақша айналымы мен бөлу саласында бағаның бірыңғай жүйесі
енгізілді, пайдасыз кәсіпорындарға мемлекеттік дотация беру тәжірибесі
тоқтатылды.
Лаос. 1945 жылдың ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
1. тарау ХХ ғасырдың екінші жартысындағы Оңтүстік-Шығыс Азия елдерінің
дамуының негізгі тенденциялары
1.1 Оңтүстік-Шығыс Азия елдерінің саяси және әлеуметтік дамуы
1.2 Дамушы елдердің экономикалық өсуінің негізгі тенденциялары, факторлары
2. тарау ХХ ғасырдың екінші жартысындағы Оңтүстік-Шығыс Азия елдерінің
экономикалық жетістіктері
2.1 Вьетнам, Лаос, Камбоджа
2.2 Таиланд, Бирма, Филиппин, Индонезия
2.3 Малайзия, Сингапур,Бруней
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі: Шығыс елдерінің тәуелсіздікке қол жеткізуі
олардың дамуының маңызды тарихи дәуірі болды. Алайда, өткен уақытта
отарлық ел болуына байланысты, ғасырлар бойы артта қалушылық пен барлық
басқа жағдайлардан бірденнен құтылып кете алмады. Ұлт-азаттық төңкерістер
мен ұлттық мемлекеттің орнауы шешуші алғышарт болды, онсыз қазіргі заманғы
Шығыс елдерінде қоғамда болып жатқан міндеттерді шешу мүмкін емес еді.
Тәуелсіздікке қол жеткізумен отарлық саяси зорлық-зомбылық факторы
ұлт басшыларының төңірегінде моралдық-саяси топтасу факторымен алмасты.
Капитализмге қарай дамушы барлық Шығыс елдерінде ұлт басшылары қазіргі
заманғы буржуазиялық мемлекет құруға ұмтылды. Ұлттық-интеграциялық қоғам
шын мәнісінде орнады. Алайда басты мақсат – буржуазиялық модернизация және
ұлттық-мемлекеттік интеграция, бірақта синтезделу процестері екі түрлі
арнада жүріп отырады. Осының бәрі Шығыс елдерінің дамуында айтарлықтай рөл
атқарады. Бұл қоғамның экономикалық базисінің барлық сатыларында
белсенді қалыптастырушы және жасампаздық рөл атқарады.
Әлемдік нарық және біртұтас ақпараттық өріс қалыптасып, халықаралық
және ұлттық саяси, экономикалық, қаржылық институттармен идеология өмір
сүре бастады.
Оңтүстік-Шығыс Азия (ЮВА) мемлекеттерінің саяси дамуының желісі дәл
осылай біркелкі болмауы әр елді жеке алып қарағандағы ішкі саясатына да,
жалпы аймақтық жағынан да ықпалын тигізді. Аймақт екі бөлікке бөлуге
болады –Үндіқытай мемлекеттері мен 1967 жылы құрылған Оңтүстік-Шығыс
Азия елдерінің Ассоциациясына (АСЕАН )кіретін басқа да елдер.
Курсық жұмыстың мақсаты: Оңтүстік Шығыс елдерінің экономикалық
жетістіктерге жету жолдары мен міндеттерін жан-жақты қарастыру, мәнін ашып
көрсету.
Курстық жұмыстың міндеті:
- Оңтүстік –Шығыс Азия елдерінің саяси және әлеуметтік дамуын жан-жақты
талдау;
- Дамушы елдердің экономикалық өсуінің негізгі тенденциялары мен
факторларын қарастыру;
- Вьетнам, Лаос, Камбоджа туралы жан-жақты зерттеу жүргізу;
- Тайланд, Бирма, Филиппин, Индонезия мемлекеттеріне талдау жасау;
- Малайзия, Сингапур, Бруней мемлекетерінің маңызын анықтау;
Курстық жұмыстың зерттелу деңгейі: ХХ ғасырдың екінші жартысындағы
Оңтүстік-Шығыс Азия елдерінің экономикалық жетістіктері туралы Новейшая
история стран Азии и Африки: ХХ в. кітабынан, А.И.Родригестің Новейшая
история стран Азии и Африки: ХХ в. еңбегінен, Всемирная история
кітабынан, А.С.Васильевтің История Востока кітабтарынан пайдаландым.
Курстық жұмыстың тарихнамасы: Кез келген шығыс социумының
модернизациялануы капитализациялану арқылы жүре бастады, яғни жеке
кәсіпкерлік пен нарық дами бастады деп Новейшая история стран Азии и
Африки: ХХ в. кітабында жазылған [1].
1950-1990 жылдары бірқатар Оңтүстік-Шығыс Азия елдері қазіргі
заманғы экономикалық өсу жолына түскендігі жайлы А.И.Родригестің Новейшая
история стран Азии и Африки: ХХ в кітабында жазылған [2].
1946 жылдың наурыз айында ұзаққа созылған келіссөз жүргізу
нәтижесінде Франция Вьетнамды еркін мемелекет деп танығандығы туралы
Всемирная История кітабында жазылған [3]. 1982 жылы біртұтас
идеологиялық негіз заң жүзінде бекітілді. Сол кезеңде жүргізілген
экономикалық реформалар нәтижесінде әлеуметтік-экономикалық артта
қалушылықты жеңіп, азия айдаһары деп аталатын деңгейге жақындағандығы
жайлы А.С.Васильевтің история Востока еңбегінде жазылған [4].
Курстық жұмыстың құрылымы: Курстық жұмыс кіріспеден, екі тарау, алты
бөлімшеден, қорытынды және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
І тарау. ХХ ғасырдың екінші жартысындағы Оңтүстік-Шығыс Азия елдерінің
дамуының негізгі тенденциялары
1.1. Оңтүстік-Шығыс Азия елдерінің саяси және әлеуметтік дамуы
ХХ ғасырдың екінші жартысында Шығыс елдерінде әлеуметтік даму күрт
қарқынмен алға басты. Жаңа әлеуметтік жіктер, таптар мен категориялар
пайда болып қана қоймай, қоғамның өзінде сапалық өзгерістер бола бастады.
Модернизациялану Шығыс елдерінің әлеуметтік бет-бейнесінің айқындады.
Шығыс елдерінде азаматтық қоғамның қалыптасуы және олардың
тәуелсіздікке қол жеткізгеннен кейін ресми мемлекетпен өзара байланысы
Батыс европа елдерінеқарағанда басқаша болды. Батыс европада азамттық
қоғам қазіргі заманғы буржуазиялық мемлекеттің қалыптасуының алғышарты
болды. Оның қалыптасу процесі абсолютизм фазасында басталды, сондықтан да
саяси буржуазиялық революциядан кейін қазіргі заманғы мемлекет және
оның дәстүрлі авторитарлықтан қазіргі зманғы буржуазиялық демократияға
өтуінің тарихи формасының кейінгі дамуы осы азаматтық қоғамның даму
деңгейімен, консолидация процестерімен айқындалды.
Сонымен Батыс европада даму процесі төменнен – экономикалық базис пен
әлеуметтік құрлмнан саяси құрылысқа қарай жүріпотырса, ал Шығыс
елдерінде азаматтық қоғамның қалыптасу процесі жоғарыдан төмен қарай
жүрді.
Әлеуметтік жағынан көпукладты, алуан түрлі болып келетін шығыс
қоғамы айтарлықтай өзгерді. Оның құрамында қазіргі заманғы,
модернизацияланған құрылымдар үлесі молая бастады және дәстүрлі, көненің
үлесі азая бастады. Кез келген шығыс социумының модернизациялануы
капитализациялану арқылы жүребастады, яғни жеке кәсіпкерлік пен
нарықдами бастады, немесе мемлекеттік тікелей басшылық етуімен
шаруашылық жүргізудіңқазіргі заманғы әдістері, саяси және өндірістік
мәдениет, жаңа технология мен еңбекті ұйымдастыру даму жолына түсті.
Әдетте модернизацияланудың екі арнасы да үйлесім тапты. Біріншісінде
шетелдік капитал басым болды, ал екіншісінде ұлттық капитал үстем
болды. Екінші арна әскери немесе революциялық режим басым елдерде,
атап айтқанда Бирма, Индонезияда ұлттық капитал басым болды. Экономиканы
мемлекеттендіру әрдайым толық бола алмады, өйткені әлсіз ұлттық
экономиканы сыртқы бәсекелестерден қорғау, қалыптасудың қиын сатысында
тұрған жергілікті кәсіпкерлерге көмек беру қажет болды.
Оңтүстік Шығыс елдерінде капитализм бірінші жартысына қарағанда ,
ХХ ғасырдың екінші жартысында жедел қарқынмен дами бастады. Алайда бұл
даму әртүрлі жолдармен және ағынмен дамыды, және де түрлі формада және
әртүрлі көздерден қоректенді. Бұл 1970-80 жылдарда бірнеше капиталистік
құрылыстың пайда болуына алып келді. Олардың ішіндегі ең маңыздысы
монополистік капитализм, ол трансұлттық корпорациялық кәсіпорындар (ТНК)
формасында болды, ТНК ең ірі және заманауи жаңа технологиямен
жабдықталған және үздіксіз ең жаңа алдыңғықатарлы технологияны
меңгеріп, ең білікті және жалақыс жоғары жұмыс күшін пайдаланды. Алайда
трансұлттық корпорациялық кәсіпорындардың үстем болуы ең пайдасы мол
(мұнай өндіру саласы) және техниалық жағынан авангардты (электронды
өндіріс саласында) салаларымен шектелді. Сонымен бірге, бұл салаларда
оларды Жапония, Индия, Оңтүстік Корея үшін тән Шығыс елдерінің ұлттық
монополиялры ығыстырып шығара бастады.
Монополистік буржуазиядан басқа бүкіл Шығыста бюрократиялық
буржуазия мықты бола бастады. Монополияның қаржылық-экономикалық қуаты
мемлекеттік бюрократияның лауазымды қызметке келуіне мүмкіндік берді.
Буржуазиялық бюрократияның өкілдері жеке меншік капиталмен байланысты
болды және олар өздерінің іс-әрекетін ірі, монополистік буржуазиямен
байланыстырды.
1.2. Дамушы елдердің экономикалық өсуінің негізгі тенденциялары, факторлары
Оңтүстік-Шығыс Азия елдерінің экономикалық дамуының нәтижелері соңғы
жарты ғасырда біржақты емес және қарама-қайшы болып келеді. Бірқатар
қиындықтар мен дағдарыстық құбылыстарға қарамастан, сондай-ақ бірқатар
белгілі экономистердің соғыстан кейінгі жылдары жасаған көптеген
пессимистік болжамдарға қарамастан, дамушы елдер экономикалық салада
айтарлықтай тұрақты прогеске қол жеткізді.
1950-1990 жылдары бірқатар Оңтүстік-Шығыс Азия елдері қазіргі
заманғы экономикалық өсу жолына түсті. Саяси тәуелсіздікке қол жеткізу,
деколонизацияны жүзеге асыру, аграрлық реформалар жүргізу,
импортэкспорттаушы индустрияландыру, экономикалық және әлеуметтік
инфрақұрылым құру, макроэкономикалық реттеу жүйелерін жолға қою мен
жетілдіру, өзінің ресурстарын жұмылдыру, сондай-ақ капиталды, дамыған
елдердің тәжірибесі мен технологиясын кеңінен пайдалану перифериялық
елдердің әлеуметтік-экономикалық құрылымдарының жедел қарқынмен
моденизациялануына ықпал етті. Бұл процесс кіші және орташа
жолбарыстарды (Сингапур, Тайвань, Гонконг, Оңтүстік Корея, Малайзия және
Таиланд) ғана емес, сонымен бірге бірқатар ірі айдаһарларды
(Индонезияны және т.б.) қамтыды. Осылардың барлығы әлсіз дамып келе
жатқан елдердің экономикалық динамикасының өсуін айтарлықтай ж(еделдете
түсті: егерде 1900-1938 жылдары жан басына шаққандағы ЖІӨ (ВВП)
перифериялық елдерде орташа есеппен жылына 0,4-0,6% болса, ал 1950-1998
жылдары орташа жыдық қарқын 2,6-2,8%-ке жетті.
Егерде алдыңғы қатарлы елдерде соғыстан кейінгі кезеңде
конвергенцияға, даму деңгейіне жақындау байқалса, ал периферийлер мен
жартылай периферийлерде басқаша заңдылық қарастырылды – көптеген
сипаттар бойынша дивергенция күшейе түсті, бұл көптеген ғалымдарды
типологиялық топтар шеңберінде олардың экономикалық дамуының
тенденциясын зерттеуге мәжбүр етті. ЮНКТАД сараптамашыларының есептеуі
бойынша, 1960-1990 жылдары дамыған елдердегі жан басына шаққандағы
вариация коэффициенті 0,51-ден 0,34-ке қысқарды, ал дамушы елдерде ол
0,62-ден0,87-ге дейін ұлғайды.
Алайда соғыстан кейінгі афроазиаттық және латынамерикалық елдердің
жан басына шаққандағы экономикалық өсуінің орташа өлшенген индикаторы
Батыс елдеріне қарағанда екі еседей жоғары болды.
Соңғы жарты ғасырдағы дамушы елдердің экономикалық өсуінің
қарқынының айтарлықтай ұлғаюы жедел индустрияландыру процесімен,
демонстрациялық әсердің таралуымен, халықтың жұмыспен қамтылу
құрылымдарындағы айтарлықтай алға жылжулар, негізгі капитал, жалпы өнім,
сондай-ақ жиынтық сұранысқа байланысты болады. Сонымен қатар ғалымдар
бұл елдердегі шаруашылық дамуының айтарлықтай диспропорционалдануын,
өндірістің алдыңғы қатарлы формаларын атап көрсетті.
Дамушы елдердің халық шаруашылығының дамуын құрайтын экономикалық
және әлеуметтік келіспеушілігінің дәрежесін бағалау кезінде кейбір
зерттеушілер сол елдің ЖІӨ мен жалпы жұмыспен қамтылуындағы ауыл
шаруашылығының үлесінің арақатынасының көрсеткішін пайдаланады. Бұл
көрсеткіш аграрлық сектордың артта қалуының мөлшерін еңбек өнімділігінің
халықшаруашлығы деңгейімен салыстырғандағы қабылданған бірлігімен
белгіленеді.
Дамушы елдердің қазіргі заманғы экономикалық өсуге өтуі халықтың
агросаладағы жұмыспен қамтылуының үлестік салмағының төмендеуіне алып
келді. ХХ ғасырдың аяғына таман даиушы әлем өзінің маңызды
атрибуттарының бірінен айрылды. Жұмыспен қамтылу салалық құрылымы
бойынша ол аграрлық периферия болудан қалды. Ауылшаруашлығы өндірісінің
белгілі бір өсу қарқынына қарамастан, өнеркәсіптегі, құрылыс пен қызмет
көрсету саласындағы өнімнің өсу қарқыны өсе бастады, нәтижесінде
салыстырмалы еңбек өнмділігінің арасындағы жік айтарлықтай ұлғайды.
Бұл атап көрсетілген тенденциялар дамушы елдердің қоғамындағы
өзгерістердің айтарлықтай қарқыны туралы білдіріп қана қоймай, сонымен
қатар тарихи өлшем бойынша жедел қарқынмен экономикалық құрылымдарының да
дамығандығын көрсетеді. Жұмыспен қамтылудың жоғары капиталменқаруланған
салаға ауысуы нәтижесінде дамушы елдердегі халық шаруашылығының өсу
қарқыны отарлық кезеңге қарағанда екі жарым еседей өсті.
ІІ тарау. ХХ ғасырдың екінші жартысындағы Оңтүстік-Шығыс Азия елдерінің
экономикалық жетістіктері
2.1. Вьетнам, Лаос, Камбоджа
Оңтүстік-Шығыс Азия (ЮВА) мемлекеттерінің тарихында отарлаудан
кейінгі кезең әртүрлі болып келеді. Индонезия, Бирма, Филиппин ,
Вьетнамның солтүстігі үшін ол кезең Екінші дүниежүзілік соғыс аяқталған
алғашқы жылдардан басталады. Лаос, Оңтүстік Вьетнам және Камбоджа үшін
1954 жылы, Салайзия үшін 1957 жылы, Сингапур үшін – 1965 жылдан, ал
Бруней үшін – 1984 ждан басталады.
Оңтүстік-Шығыс Азия (ЮВА) мемлекеттерінің саяси дамуының желісі дәл
осылай біркелкі болмауы әр елді жеке алып қарағандағы ішкі саясатына да,
жалпы аймақтық жағынан да ықпалын тигізді. Аймақт екі бөлікке бөлуге
болады –Үндіқытай мемлекеттері мен 1967 жылы құрылған Оңтүстік-Шығыс
Азия елдерінің Ассоциациясына (АСЕАН )кіретін басқа да елдер.
Соғыстан кейінгі кезеңдегі Үндіқытай мемлекетінің құрамына кіретін үш
елі Француз Үндіқытайын құра отырып, социалистік дамудың әртүрлі моделін
басынан кешірді. Солтүстік Вьетнам (ДРВ) – 1945 жылы, Оңтүстік Вьетнам –
1975 жылы біріккен Социалистік Вьетнам республикасы құрамында болды.
Камбоджа -1975 жылдан 1989 жылға дейін , Лаос 1975 жылдан социалистік
даму жолына түсті. Үндіқытай аймағының тарихын екінші дүниежүзілік
соғыстан кейін екі акезеңге мүшелеп бөлуге болады. 1990 жылдары
Үндіқытай мемлекеттері Оңтүстік-Шығыс Азия елдерінің Ассоциациясына
интеграцияланды, экономикада нарықтық қатынастардың дамуына бағыт алды.
Вьетнам. Оңтүстік-Шығыс Азия елдерінен Жапонияның кету сәтінен Вьетнам
тәуелсіздігінің Лигасының басшылары ұстанған бағыт ерекше табанды
болды. Вьетнамды азат етудің Ұлттық комитетінің басшысы Хо Ши Мин болды,
ол жапондар кеткеннен кейін Үкімет қызметін атқарды.
Оңтүстік-Шығыс Азия елдерінің қатарында Вьетнам көшбасшылары биліктің бос
қалғанн пайдаланды. Болған оқиғаны Тамыз революциясы деп атап, олар
1945 ж. 2 қыркүйегін Вьетнам Демократиялық Республикасының құрылған күні
деп жариялады. Вьетнам іс жүзінде тәуелсіздікке қол жеткізді.
Алайда 1945 жылдың қыркүйек айының аяғында Франция Вьетнамға өзінің
әскерін жібереді, ағылшындардың қолдауымен француздар Сайгонды, сонан
соң елдің бүкіл оңтүстігін басып алады. Франция мен оның одақтастары
осындай жолмен биліктің коммунистердің қолына өтуінің алдын аламыз деп
есептеді.
Хо Ши Мин мен оның ізбасарлары өздерінің көзқарастары мен пікірін
ашық білдіргісі келмеді. Ол үшін 1945 жыл қараша айында Үндіқытай
компартиясы өзінің таратылғандығы жөнінде мәлімдеді. Сонымен бірмезгілде
өзінің жақтастарының әлеуметтік базасын кеңейту мәселесін шешу үшін
коммунистер Льен-Вьет Лигасын құрды, оның құрамына вьенамдықарменқатар,
ұлтшылдық көңіл-күйіндегі солтүстік буржуазиясының өкілдері де кірді. Бұл
қозғалыстың басында Хо Ши Мин болды. Сонымен, Вьетнамның екі бөлікке
бөліну процесі басталды.
1946 жылы Солтүстікте Ұлттық жиналыс пен жергілікті билік
органдарына сайлау өткізілді., ал сол жылдың қараша айында биліктің
республикалық формасын бекітуші конституция, азаматтардың негізгі
құқықтары мен бостандығы қабылданды.
1946 жылдың наурыз айында ұзаққа созылған келіссөз жүргізу
нәтижесінде Франция Вьетнамды еркін мемелекет деп таныды, бірақ та
бір ғана шартпен, егерде Вьетнам Француз Одағының құрамына кіруі тиіс
болды. Сонымен бірге ұзақ уақыт бойы елде француздың экспедициялық
корпусы қала берді. Алайда 1946 жылдың қыркүйегінде Франция сондай-ақ
елдің оңтүстігінде құрылған Кохинхин Республикасын да таныды. 1946
жылдың желтоқсан айында Франция Вьетнам республикасына қарсы 8 жылға
созылған соғыс әрекетін бастады.
Алғашында жеңіс француздар жағында болды, бірақ та Хо Ши Мин
қабылдаған партизан соғысының таулы жерлерге және ну ормандарда жалғасуы
коммунистердің жеңіске жетуімен аяқталды. Сонан соң қайтадан оқиғаны
қолға алу үшін Франция Оңтүстікте Вьетнам мемлекетін құрды және оның
басында 1945 жылы 13 тамыздатақтан бас тартқан император Бао Дай
тұрды. Ол француздар тарапынан бақылау болатынына келісімін берді.
1950 жыы қаңтарда КСРО мен оның одақтастары Вьетнам республикасымен
дипломатиялық қатынас орнатты. Біріккеннен кейін Вьетнамның алдында
өзінің басты саяси одақтасн анықтау міндеті тұрды. Нәтижесінде
вьетнамдық көшбасшылар Кеңестер Одағына бағдар ала бастады.
80-жылдардың бірінші жартысында елде дағдарыстық тенденциялар күшейе
бастады,экономикалық қиындықтар арта түсті. 80-жылдардың аяғында билік
басындағылар экономиканы қытай үлгісімен дамытуды қолға ала бастады.
Шаруашылық есептеу жүйесі мен өнеркәсіп пен ауылшаруашылығында өзін-
өзі өтеу жүйесі, ақша айналымы мен бөлу саласында бағаның бірыңғай жүйесі
енгізілді, пайдасыз кәсіпорындарға мемлекеттік дотация беру тәжірибесі
тоқтатылды.
Лаос. 1945 жылдың ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz