Жер заңдарының принциптері мен міндеттері

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

І Жер заңдарының принциптері мен міндеттері

1. 1 . Қазақстан Республикасының жер заңдарының принциптері

1. 2 . Қазақстан Республикасының жер заңдарының негізгі міндеттері

II. Тарау. Жер заңдарының принциптері мен міндеттері

2. 1. Қазақстан Республикасының жер заңдарының принциптері.

Жер заңдарының принциптері жер қатынастарын нормативтік-құқықтық реттеуде басшылыққа алынатын нормалар болып саналады және де оған жер заңдарының «қатардағы» нормалары қарама-қайшы келмеуі керек.

Принциптер жүйесі динамикалық түрде өзгерістерге бейім, яғни қоғам мен құқықтық жүйенің дамуына байланысты олар да өзгеріп, бұрынғы принциптер жаңашыл принциптермен толықтырылып отырады.

Қазақстан Республикасының жер заңдарының негізгі принциптері ең алғаш рет Қазақстан Республикасы Президентінің заң күші бар «Жер туралы» Жарлығында бөлек бап болып белгіленді және де кейінгі қабылданған жер заңдарында да айқындалды.

2003 жылғы 20-маусымда қабылданған Қазақстан Республикасының Жер кодексі бойынша жер заңдары төмендегідей принциптерге негізделеді:

Қазақстан Республикасы аумағының тұтастығы, қол сұғылмаушылығы және бөлінбейтіндігі.

Бұл принцип Конституцияның 2-бабының 2-тармағына сәйкестендірілген және де ол республика егемендігінің негізгі принципіне бағытталған. Қазақстан Республикасы аумағындағы жерге жеке меншік тек жеке тұлғалар мен мемлекеттік заңды тұлғаларға, заңда белгіленген негіздерде, шарттар мен шектерде ғана тиесілі және де жерге меншік құқығы Қазақстанның аумағының біртұтастығына шек келтірмеуі тиіс. Осы себепті, Жер кодексінің 6-бабының 7-тармағы бойынша шетелдік мемлекеттерге Қазақстан Республикасы территориясының аумағында жер учаскесі тек жер пайдалану құқығымен ғана беріледі.

Жер кодексі жобасын Парламентте талқылау барысында шет елдік мемлекеттердің дипломатиялық өкілділігі үшін жер учаскелерін осы мемлекеттердің меншігіне беру мәселесіне байланысты Қазақстан Конституциялық Кеңесінде Парламент Мәжілісінің төрағасының сұранымы талқыланып, осы мәселе бойынша аталған Кеңестің ресми жауабы берілді.

Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңестің 2003 жылдың 23-сәуіріндегі Қаулысы бойынша шет елдік мемлекеттерге Қазақстан аумағынан жер тек жал тәртібінде пайдалану құқығымен берілетіні нақтыланды. {Каз. правда № 140 от 15. 052003г. };

жерді табиғи ресурс, Қазақстан Республикасы халқының өмірі мен қызметінің негізі ретінде сақтау.

Мемлекет тиісті заң актілерін қабылдай отырып, жерді иеленуге және пайдалануға байланысты туындайтын жер қатынастарын реттеп отырады. Бұндағы басты принцип, ол жерге залал келтірмей, оны табиғат объектісі ретінде қорғай отырып болашақ ұрпаққа сақтап қалдыру мәселесі бірінші жолға қойылған. Бұндай талаптар Жер кодексінің түгелге дерлік баптарында келтірілген және олар Конституцияның 31-бабымен тікелей байланыста. Яғни, мемлекет адамның өмір сүруіне қолайлы табиғи жағдай туғызуға бағытталған эконмикалық, саяси, әлеуметтік және рухани сипаттағы шаралар кешенін іске асыру мақсатымен заң жүзінде сан алуан шаруашылық жүргізуші субъектілердің жұмысына талаптарды күшейтеді ;

жерді қорғау және ұтымды пайдалану.

Бұл талаптар Жер кодексінің баптарында толықтай қамтылып отыр. Яғни, Кодекстің 90 - бабы «Жекелеген санаттардағы жерді алып қоюды шектеу» бойынша суармалы ауыл шаруашылығы алқаптары, билогиялық, мелиорациялық, ғылыми зерттеу тәжірибелік алаңдар, орман және су қоры жерлерін басқа мақсаттар үшін алып қоюға шектеулер қойып отыр.

Жерді қорғау мәселелері бойынша Жер кодексінің 17-тарауы (139-143 баптар) түгелдей арналып отыр. Аталған баптарда жерді қорғаудың мақсаттары мен міндеттері, жерді қорғаудағы меншік иелері мен жер пайдаланушылардың міндеттері, жердің жай-күйіне әсер ететін, үйлерді (құрылыстарды, ғимараттарды) және басқа да объектілерді жобалау мен пайдалануға беруге қойылатын экологиялық, санитарлық-гигиеналық және өзге де арнайы талаптар белгіленген. Сонымен бірге, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар жері мен сауықтыру, рекреациялық және тарихи-мәдени мақсаттағы жердің құқықтық режимдері бекітілген және т. б.

Жерге залал келтіргені үшін, немесе залал келтіруге жол бергені үшін қызметтік тұлғалар мен азаматтар заң алдында заң түрінде тәртіптік, материалдық немесе қылмыстық жаза жауапкершілігіне тартылады (168-бап) ; {3}.

4) экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету. Аталған принцип, жоғарыда аталған принциптермен тығыз байланысты және де Қазақстан Республикасының Конституциясының 31-бабына сәйкес нормалар енгізіп отыр, яғни «Мемлекет адамның өмір сүруі мен денсаулығына қолайлы айналадағы ортаны қорғауды мақсат етіп қояды».

Бүкіл қоғамдық кешендегі табиғат пен адам баласының арасындағы құқықтық реттеуші ретінде жер заңындағы басты мәселелердің бірі жердің экологиялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету. Осы себепті жер заңдарында жер учаскесі иелері мен пайдаланушыларына ерекше міндеттер жүктеген.

Жер меншігінің иелері мен пайдалушылардың міндеті:

жер учаскесінде шаруашылық және өзге де қызметті жүзеге асырған кезде құрылыс, экологиялық, санитарлық-гигиеналық және өзге де арнаулы талаптардың сақталуын қамтамасыз етуге;

тиісті санитариялық және экологиялық талаптарға сәйкес келетін өндіріс технологиясын қолдануға, халықтың денсаулығы мен қоршаған ортаға зиян келтіруге, өздері жүзеге асыратын шаруашылық және өзге де қызмет нәтижесінде санитарлық-эпидемиологиялық, радиациялық және экологиялық жағдайдың нашарлауына жол бермеу (ҚР ЖК 68 - бабы) {3};

Жер учаскелерінің меншік иелері мен жер пайдаланушылар дер кезінде мынандай іс-шаралар жүргізу керек:

жерді су және жел эрозиясынан, селден, су басудан, балшықтанудан, қайталап сортаңданудан, құрғап кетуден, тапталудан, өндіріс пен тұтыну қалдықтарымен, химиялық, биологиялық, радиоактивті және басқа да зиянды заттармен ластанудан, басқа да бүліну процесстерінен қорғауға;

бүлінген жердің қайта жаңғыртылуына, оның құнарлығын және жердің басқа да пайдалы қасиеттерін қалпына келтіру мен оны шаруашылық айналымына уақтылы тартуға (ҚР ЖК 140 - бабы) ;

Нормативтен тыс радиоактивті ластануға ұшыраған немесе халықтың өмірі мен денсаулығына өзге де түрде қатер төндіретін жер учаскелерін меншікке, тұрақты немесе уақытша жер пайдалануға беруге тыйым салынған.

жерді нысаналы пайдалану.

Жерді нысаналы пайдалануы заң нормаларында ең қажетті де маңызды орын алады.

Осы себепті, Қазақстан Республикасының жер қоры Жер кодексінің 1-бабы бойынша нысаналы мақсатына сәйкес мынадай санаттарға бөлінеді:

а) ауыл шаруашылық мақсатындағы жер;

ә) елді мекендердің (қалалардың, поселкелер мен ауылдық-елді мекендердің) жері;

б) өнеркәсіп, көлік, байланыс, қорғаныс жері және өзге де ауыл шаруашылық мақсатына арналмаған жер;

в) ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жері, сауықтыру мақсатындағы, рекреациялық және тарихи-мәдени мақсатындағы жер;

г) орман қорының жері;

ғ) су қорының жері;

д) босалқы жерлер.

Жерді санаттарға бөлу - жер заңындағы жерді нысаналы мақсатта қолданудағы ең маңызды мәселе. Осы санаттардағы құқықтық режимдер бойынша атқарушы органдар өз құзыреттері шегінде нақты жер учаскелерінің нысаналы мақсатын белгілейді.

Жер учаскесінің нысаналы мақсатын өзгерту тек атқарушы органдардың құзыретіне жатады.

Жер заңдары бойынша, егер учаскені пайдалану осы Кодексте немесе өзге де заңдарда белгіленген жерді ұтымды пайдалану ережелерін өрескел бұзу арқылы жүзеге асырылса, атап айтқанда, учаске нысаналы мақсатына сәйкес пайдаланылмаса немесе оны пайдалану ауыл шаруашылық жері құнарлылығының едәуір төмендеуіне, не экологиялық жағдайдың едәуір нашарлауына әкеп соғатын болса, әкімшілік құқық бұзушылық туралы заңдарда көзделген жазалау шаралары қолданылғаннан кейін жер учаскесі меншік иесінен, жер пайдаланушыдан алып қойылуы мүмкін{3};

ауыл шаруашылығына арналған жердің басымдығы;

Ауыл шаруашылығы алаптары ең бірінші тек ауыл шаруашылығы мақсатына пайдалануға берілуі тиіс.

Ауыл шаруашылығы емес мақсаттарға ауыл шаруашылығына пайдалануға жарамсыз болып табылатын жерлер берілуі тиіс.

Қазақстан Республикасының Жер кодексінің 97-бабының 3-тармағы бойынша ауыл шаруашылық алқаптары айрықша қорғалуға тиіс. Бұл жерлерді ауыл шаруашылығы өндірісіне байланысты емес мақсаттарға пайдалануға тек ерекше жағдайларда жол беріледі. Осы себепті, басқа жер санаттарына тән емес, ауыл шаруашылық алқаптарын құндылығына қарай бір түрден екінші түрге ауыстыру заң нормаларында белгіленген.

Ауыл шаруашылығына арналған жердің басымдық принципінің тағы бір ерекшелігі Жер кодексінің 105-106 баптарында келтіріліп отыр. Осы нормалар бойынша ауыл шаруашылығын жүргізуге байланысты емес мақсаттарға пайдалану үшін ауыл шаруашылығы алқаптарын алып қоюдан туындаған ауыл шаруашылығы алқаптарының көлемі мен олардың сапасын қалпына келтіру арқылы ауыл шаруашылық өндірісінің деңгейін сақтау мақсатында төлемдер төлеу міндеттері белгіленген. Яғни, бұндай талап ауыл шаруашылығы жерелерін басқа мақсаттарға ысырапты алынуына экономикалық механизм жүзінде қорғалуын қамтамасыз етеді. {3}.

жердің жай-күйі және оған қолжетімдік туралы ақпаратпен қамтамасыз ету;

Бұл принцип Жер кодексінің 152 - 158 баптарында көрсетілген, және ол жер учаскесіне байланысты ақпараттар жүйесін құрайтын мемлекеттік жер кадастры арқылы жүзеге асырылады.

Мемлекеттік жер кадастры Қазақстан Республикасы жерінің табиғи және шаруашылық жағдайы, жер учаскелерінің орналасқан жері, нысаналы пайдалануы, көлемі мен шекарасы, олардың сапалық сипаттамасы туралы, жер пайдаланудың есебі мен жер учаскелерінің кадастрлық құны туралы мәліметтердің, өзге де қажетті мәліметтердің жүйесі болып табылады.

Мемлекеттік жер кадастрын жүргізуді жүзеге асыратын мемлекеттік органдар мен лауазымды адамдар кадастрлық құжаттамаға енгізілген мәліметтердің дұрыс болуын қамтамасыз етуге міндетті .

Жер кадастрының мәліметтеріне баршаның қолы жете алады және мүдделі тұлғаларға ақылы негізде беріледі.

Мемлекеттік органдарға жер кадастры мәліметтерін беру тегін негізде жүзеге асырылады.

Мемлекеттік жер кадастрының мәліметтері ммемлекеттік ақпараттық ресурс болып табылады.

жерді пайдалану мен қорғау жөніндегі іс-шараларды мемлекеттік қолдау.

Жерді пайдалану мен қорғау іс-әрекеттері де екі сабақтас саланы қолдайды. Біріншісі жоспарлау болса, ал екіншісі қаржыландыру болып табылады.

Негізгі шарттың бірі қоршаған ортаны қорғау жөніндегі басқа да іс-шараларменен кешенді түрде жерді ұтымды пайдалану, топырақ құнарлылығын сақтау мен арттыру, жер ресурстарын қорғау жөніндегі мемлекеттік бағдарламаларды әзірлеу болып табылады.

Жер заңдарында жерді қорғау мен ұтымды пайдалану ерекше маңызға ие болып отыр. Осыған орай, ауыл шаруашылық мақсатындағы жерлердегі барлық егістік алқаптарды есепке алу мен сол жердегі төмен өнім беретін бөліктерін айналымнан шығару жұмыстары жүйелі жүргізіліді.

Мемлекет тарапынан қаржыландыратын жерді ұтымды пайдаланудың аймақтық бағдарламасы, топырақтың құнарлылығын көтеру, өзге де табиғат қорғау шараларымен бірге жер ресурстарын қорғаудың кешенді шаралары қарастырылуда.

Жер заңдарының сақталуына мемлекеттік бақылаудың іске асырылуы үнемі қалыптасуда .

Жерді ұтымды пайдалану мен қорғау жерге орналастыру қызметімен жерге орналастыру жобалары арқылы жүзеге асырылады, себебі олар ұйымдастырушы да іс-шараларын жүйелеуші де болып табылады.

Жерге орналастыру жобалары жер учаскелерінің мүдделі меншік иелерінің және (немесе) жер пайдаланушылардың қатысуымен жасалады және олар заңдарда белгіленген тәртіппен бекітілгеннен кейін анықталған үлгідегі белгілермен жер учаскелерінің шекараларын көрсете отырып, орналастырылатын жерге көшіріледі {3}.

жерге залал келуін болдырмау немесе оның зардаптарын жою;

Жерді қорғау жерді қоршаған табиғи ортаның бір бөлігі ретінде қорғауға, жерді ұтымды пайдалануға, ауыл шаруашылығы мен орман шаруашылығы айналымынан жердің негізсіз алып қойылуын болғызбауға, сондай-ақ топырақтың құнарлылығын қалпына келтіру мен арттыруға бағытталған құқықтық, ұйымдық, экономикалық, технологиялық және басқа іс-шаралар жүйесін қамтиды.

Жерді қорғау мақсаттары Жер кодексінің 139-бабында айқындалған және де төмендегілерді құрайды:

өндірістің экологиялық қауіпсіз технологияларын ынталандыру және орман мелиорациялау, мелиорациялау және басқа іс шараларды жүргізу жолымен жердің азып-тозуы мен бүлінуін, шаруашылық қызметің басқа да қолайсыз зардаптарын болғызбау;

азып-тозған немесе бүлінген жерді жақсарту мен қалпына келтіруді қамтамасыз ету;

жерді оңтайлы пайдаланудың экологиялық нормативтерін тәірибеге енгізу болып табылады.

Жер учаскелерінің меншік иелері мен пайдаланушылар жерді су және жел эрозиясынан, селден, су басудан, батпақтанудан, қайталап сортаңданудан, құрғап кетпеуден, өндіріс пен тұтыну қалдықтарынан, химиялық, биологиялық, радиоактивті және басқа да зиянды заттармен ластанудан, басқа да бүліну процестерінен қорғауға түрлі іс-шаралар жүргізу қажет.

жерді ақылы пайдалану принципі

Жерді ақы төлеп пайдалану принципі жер қатынастарын реттеу саласындағы бірден-бір экономикалық механизм деп атауға болады.

Жер заңдары бойынша жер үшін төленетін төлемдерді шартты түрде екі топқа бөлуге болады:

Бірінші топ, ол жерді пайдаланғаны үшін төлем. Бұндай төлемдер жер және салық заңдары бойынша: жер салығы және жал ақы төлемдері болып екіге бөлінеді.

Жер салығын жер учаскелерін жеке меншік, тұрақты пайдалану және уақытша пайдалану құқығымен мемлекеттен алған тұлғалар төлейді. Жер салығын төлеушілер жал ақы төлемдерінен, ал жал ақысын төлеушілер жер салығын төлеуден босатылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.