Оғыздар туралы

Пән: Жалпы тарих
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

Оғыздар

VII ғасьырда Арал теңізі мен Сырдарияның орта ағысы аралығындағы аймақта сақтар тайпалары экономикалық қауымның қалыптасу кезеңі жүріп өтті. Оғыздар Сырдария араб және қытай деректерінде Конгар деп аталады. Уақыт өте келе VII - VIII ғғ. тұсында конгар деген ескі атаудың орнына печенег деген жаңа этноним қалыптас ады. VIII ғ. бас кезінде Сырдария алқабы жартылай көшпелі печеног - конгар тайпаларының жалпы басшылығымен біріккен біртұтас саяси конференцияға енді.

Печенег тайпалары тұтас және елеулі түрік тайпаларымен этиникалық жағынан тұтас және елеулі жауынгерлік күш ретінде саяси және этникалцық - мәдени өзара қатынастар жасады. Арабтардың жаулап алу кезеңіндегі печенг тайпалар одағы Сырдария алқабының отырықшы тұрғындарымен бірге әскери - саяси одақ құрып, ол арабтарға қарсы ойдағыдай күрес жүргізді. Печенг - конгар тайпалары мал шаруашылығы, егіншілік және балық аулауды ұштастырған жартылай отырықшы шаруашылықпен айналысты.

Араб дерекнемелерінде оғыздардың әлеуметтік билеушілерінде олар Сырдарияның төменгі бойы мен Арал өңірін басып алғанға дейінгі өздерінің ордасы болғаны оның Ескі Гузия деп аталғаны және оның астана делінгені айтылады. Оғыздардың мемлекеті туралы алғаш рет ІХ ғасырдың аяғы Х ғасырдың басында араб тілді тарихи - еографиялық шығармаларда айтылады. Тегінде Сырдария деревиясының біржола қалыптасуы нақ осы кезең болса керек. Оғыздарда қалыптасқан мемлекеттің болуы туралы ең ертедегі хабарлардың бірі әл - Якусидің болуы туралы ең керек. Оғыздарда қалыптасқан мемлекттің болуы туралы шығармаларында кездеседі. ІХ ғасырдың аяғы Х ғасырдың басында қалыптасқан өз мемлекеттілігі болды деген қортынды жасауға мүмкіндік береді. Х ғасырда оғыз мемлекетінің астанасы Янкент немесе Жаңа Гузия деп аталатын қала болды. ІХ -ХІ ғасырда оғыз мемлекетінің басшысы «жағбу» деген атағы бар жоғары билеуші болды., Оғыз жағбуларының елді өздерімен бірге билеушілері, сондай -а қ «күл - еркіндер» деген атақтары бар кеңесшілері болды.

Халық жиналыстары шақырылған жағдайда олар, оғыз ақсүйектерінің айтқанынан шықпаған. Оғыз мемлекеті өзінің саяси және әлеуметтік табиғаты жағынан ертедегі феодалдық мемлекет болды. Онда әскери - демократиялық құрылыстың қойнауынан өсіп шыққан ел билеу иниституттары сақталды, ол жабғудың билігін ірі әскери - тайпалық кеңесі шектеп отырды.

Оғыздар мемлекеті Еуразияның саяси - және әскери тарихында маңызды рол атқарды. 965 жылы оғыз жабғуы мен Киев князі Святославтың арасында Хозарларға қарсы бағытталған әскери одақ жасалды. Мұның нәтижесінде Хазар қағанаты талқандалды. Хазар қағанатының талқандалуы оғыз держабва с ының саяси қуатының өсуіне себепші болды. Х ғасырдың аяғында оғыз жабғулары орыс княздарымен бірігіп отырып, Еділ, Бұлғариясында күйрете жеңді.

Х-ХІ ғасырлар шегінде оғыз мемлебкеті құлдырай бастады. Алым - салымның жыртқыштықпен жиналуына наразы болған оғыз тайпаларынң көтерілістері жиілей түседі. Оғыздар мемлекетті қыпшақ тайпаларының соққыларынан құлады. Оғыздапрдың бірсыпыра топтары қыпшақтардың тенеуірінен Мауенеахрдың Қарахан әулетінің және Хорасанның билеушілерінің қол астына көшті.

Оғыз конфедерациясы кірме элементтердің Оңтүстік және Батыс Қазақстанның байырғыц тұрғындарымен араласуының нәтижесінде құрылды. Оның құрамына Конга - печенегтердің біразы және Сырдария аңғарының Арал маңының және Каспидің сболтүстік төңірегінің басқа да далалық пайпаларының біразы енді.

Оғыздар бірқатар рулық құрылымдар мен тайпаларға бөлінді. ХІ ғасырдың оларда 22 тайпа болғаны ғана мәлім. Оғыздардың болған тайпалық және рулық бөлімшелер «бой», «оба», «көк» деп аталады.

Оғыздар Қазақстан аумағында.

Оғыз тайпалары кең - байтақ жерді мекендеді. Оғыздардың қоныстары Ырғызда, Жайықта, Жемде, Ойылда, Аралда көлінің оң жақ жағасында болды. Шығыста оғыздардың кейбір таптары Балқаш көлінің Оңтүстік жағасына дейін барды, мұнда олардың Горғұз деген бекінісі болды.

Оғыздар билеушілерінің бірінің бекіністі ордасы Дахлапн қаласы болды. Тарихи - географиялық материалдар оғыздардың көшіп - қлонып жүрген жерлшерін, шамамен алғанда, Қаратаудың оңтүстік жоталарынан, Бөген, Шаян және арыс деңгейінен Испиджаб шекарастына дейінгі, ал оңтүстік бағытта Шәуілдірден Алакөл құндарының Шығыс шетіне дейінгі тайпалары Сырдарияның төменгі ағысында да мекендеді. Оғыздар егін салатын отырықшы аймақтар - Хорезмнен, Мауренахрмен және Хорасанмсен шектес болған.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.