Биология сабақтарындағы оқыту әдістерінің әртүрлілігі

Жоспар

1. Биология сабақтарындағы оқыту әдістерінің әртүрлілігі.

2. 6 сынып биология сабақтарында пайдаланатын әдістер.

2. 1. «Өсімдік жасушасының құрылысы» тақырыбында қолданылатын тірек сызбалар.

2. 2. Тест сұрақтарын қолдану.

2. 3. Ойын элементтерін қолдану.

3. 7 сынып биология сабықтарында қолданылатын әдістер.

3. 1. Кесте пайдалану тиімділігі.

3. 2. Әдіс тәсілдердің тиімділігі

4. 8 сынып биология сабақтарында қолданылатын әдістер.

4. 1. Тапсырма жұмыстары арқылы сабақ жүргізу әдістері.

4. 2. Дебат сабақ - тиімді әдіс.

5. Қорытынд.
6. Пайдаланған әдебиеттер.

Кіріспе

Мемлекеттің эканомикалық және әлеуметтік жетістіктері, ең алдымен олардың білім жүйесімен, азаматтардың білім деңгейін анықталатыны белгілі. Көптеген білім беру мекемелері үздіксіз ізденіс үстінде және олар көптеген болжам болжап болмас жағдайларға тап болып отыр. Мұндай жағдайлардың көпшілігі бірінен бұрын білім беруді дамытудың перспективасы мен мәселелерін дұрыс болжай алмай отырған ұстаздар еңбек ететін ұжымдары көрініс табуда. Қазыігі мектептерде жұмыс істеудің жаңа әдістері мен үлгілерін қолдану әрекеті сыныптық сабақтық жүйенің шеңберінен шықпайды.

Бүгінгі білім берудің ұлттық жүйесін сақтап қалу үшін өскеленең бәсекелестік жағдайда барлық оқу тәрбиелеу мекемелеріне үздіксіз дамуы мен қызметінің жоғары дәрежеге ретілдіру қажеттілігі жетіп отыр. Қазыргі қолданылып отырған білім беру жүйесінің жаңа типтетінің пайда болуы мен оны соңғы жағдайға сәйкес өзгерту, оқытудың әдісі мен амалдары, үлгілері, махмұнының жаңаруы өз кезеңінде ғылыми идеалар психалогиялық - педагогикалық теория негізінде жетілдірген практикалық шешімдерге негізделуі керек. Сонысен қатар оларды дайындауда мұның бәрі алдын ала ескертілудің қажеттілігін көрсетеді. Мұндай дайындық педагогикалық - кәсіптік білім берудің әдісі мен формасын, мазмұнындағы өзгерісті жетілдіруді талап етеді. Мұндай себептерге орай білім берудің бүгіндері қолданылып жүрген жүйесі толық дәрежеде болып мәселені шеше алмайды. Мұғалімдердің кәсіптік дайындығының белгілі бір тар шеңбердегі қызметкер қатаң бағытталуы, оқытудың ұжымдық әдістері мен тиімді технолгиясының толық талдамасының болуы, диагностикамен тесті қолданылудың тиімділігі, қызметкерлердің кәсіптік жағына инновациялық өзгерісті баяндауда ынталандырудың болмауы.

Оқушылардың білімін көтеру оқуға деген ынта жігерімен қызығушылығын арттыру әр мұғалімнің міндеті. Осы мақсатта мұғалімдер әр түрлі әдістермен тәсілдерді пайдаланып отырса, оқушылардың пәнге деген қызығуы артып, өздігінен ізденуіне мүмкіндік жасалады. Бұл орайда азамат баласының өз ұрпағын оқыту мен тәрбиелеудегі ең озық, тиімді әдістерін, тәжірибелерін жалғастырып, тың жолдар іздеу, классикалық педагогиканың ұзақ үлгілерін жаңашылдықпен дамыту қашан да жасғаса береді. Қазіргі оқыту процесінде модулдік оқыту технолгиясы кеңінен қолданылуда және өз тиімділігін көрсетуде.

Бұл технологияның ерекшеліктері:

1. Құрылымының үш бөлімнен тұруы (кіріспе, сөйлесу, қорытынды) :
2. Өзін - өзі бағалау:
3. Топтық жұмыстарға белсенділік:
4. Көру, естк, жазу, сөйлеу құрылыстарының қатар жүруі:
5. Еркін тәрбиеге баулау.

Осы тұғыдан бүгінді күні жаңа техналогияның тиімді әдістері, жас ұрпақтың бойына сіңіре отырып, қоршаған ортаны қорғау арқылы экалогиялық тәрбие беру ұстаздардың басты міндеті болып отыр. Ол үшінәр бір ұстаз үнемі шеберлігін арттырып отырмаса, бала деңгейінің дамуы төмендейді. Осының бәрі бір күннің іс әрекеті емес, оған уақыт керек. « ұстаздық ету уақыт ұту емес, өзгенің бақытын аялау, өзінің уақытын аямау» деп Ж. Ж. Руссо бекер айтпаған.

Оқытудың тиімділігін арттыру мақсатында жасалынған оқыту технологиясы - құрылымы ортақ, бірақ мазмұны әртүрлі үш бөліктен: кіріспе, сөйлесу, қорытынды бөлімдерінен тұрады. Әр оқу модулінің сағат саны оқыту бағдарламасы бойынша сол тақырыпқа, тарауға бөлінген сағат санына байланысты.

Мұғалім оқушыларды оқу моделінің жалпы құрылымы мен және мазмұнымен таныстырады. Оқушылардың осы оқу молуліндегі танымдық қызметінің мақсаттары мен міндеттірін анықтайды, әсіресе бұл мақсаттар мен міндеттерді әрбір оқушыныңқабылдауына, түсінуіне ерекше көңіл бөледі.

Сөйлесу бөліміндегі оқу материалын меңгеру - тек қажетті құрал ғана, онсыз негізгі мақсаттарға жету, қисында ойлауды, түрлі құбылыстармен фактілер арасындағы байланысты көру білуді дамыту. Егер бұл бөлім дұрыс ұиымдастырылмаса, оқу моделіндегі оқушылардың барша танымдық қызметінің қорытындысы болып табылатын мақсатқа және оқушылардың дайындығын деңгейін мемлекеттік білім стандартына сай келуіне қатар кол жеткізгелі отыр.

Қорытынды бөлім тарауды оқытудың тұтас циклін анықтайтын рефлекциялық - бағалау кезеңі. Ол оқушылардың сөйлеу бөліміндегі танымдық қызметі барысында жағдай жасалынған дайындық деңгейін бақылауға тексеруге, бағалауға арналған. Білім деңгейін тексеру және бақылау тәсілі ретінде тестілі оқыту нәтижесінің мөлшерлік көрсеткіші болып табылады. Бұл аса маңызды.

2. 6 - сынып биология сабақтрында пайдаланатын әдістер.

2. 1. «Өсімдік жасушасының құрылысы» тақырыбында қолданылатын тірек сызбалар.

Оқушылардың шығармашылық ізденістерін арттыру, бірлесіп жұмыс істеу дағдысын қалыптастыру, өз ойларын дұрыс жеткізуге, саралап талдауға, ізденуге тәрбиелеу мақсатында биология пініне «өсімдік жасушасының құрылысы» тақырыбында сабақ үлгісін түсіндіру.

Сабақ барысында сынып оқушылары төрт топқа бөлініп, әр топқа берілген тапсырмаларын орындалу реті түсіндіріледі. Тапсырманы оқытушылар топтасып орындайды. Әр топ орындаған тапсылмалар бойынша мұғалімнің басқаруы мен ұпай жинайды.

Үй тапсырмасын сұрау кезінде әр топқа төмсендегі дей тапсырмалар беріледі.

1 - топ. Жасушаның ашылу тарихын, тірек сызба арқылы түсіндіру керек.

2 - топ. Жасуцшаның тірі ағза екендігін дәлелдеп, қимыл арқылы көрсету.

3 - топ. Микраскопқа қажетті құрал жабдықтармен таныстыру, пияздың мөлдір өңінен препараттар дайындау.

4 - топ. Микраскоптың құрылысы, жұмыс істеу тәсілімен таныстыру.

Барлық топқа ауызша сұрақтар беріледі. Әрбір дұрыс жауапқа жетон таратылады.

1. Тірі ағзалардың ортақ белгісі? (жасуша)
2. Жасушада қандай үрдістер жүреді?(зат алмасу, энергия алмасу, өсу, көбею, тыныс алу, тітіркену)
3. Алған рет микраскопты ойлап тапқан кім?(Янсендер)
4. Өсімдік жасушасын кім зерттеді?(Роберт Гук)
5. Денесі бір ғана жасушадан тұратын қарапайым ағзалар(бір жасушалар)

Жаңа сабақты пысықтау кежінде әр топқа төмендегіндей тапсырмалар беріледі.

1 - топ . Бөлме өсімдігі традесканция жапырағынан препарат дайындап, көргендерін кестеге толтырады.

2 - топ. Оқулықпен жұмыс жасап кесте толтырады.

Осылай тиімді ұйымдастырылған сабақ оқушылардың білімге қызығуын арттырып, зерек болуға дағдыландырады және өздерін ұстай білу мәдениетін қалыптастырады, әрі бойындағы мүмкіндігін деңгейін анықтайды.

2. 2. Тест сұрақтары.

Әрбір тақырыппен әрбір тарауды өткеннен кейін, оқушылардың ойын, алған білімдерін тиянақтау үшін тесттің тигізетін көмегі көп. Сондай (6 сынып) пәні бойынша құрастырған тест сұрақтарын ұсынып отырмын.

Бір - біріне пайдалы, бірлесіп өсу қалай аталады?

А) флора:

Ә) бірлестік:

Б) қорық:

В) селбесу.

2. Бұршақ тұқымдасының гүліндегі ең үлкен күлте.

А) күлте:

Ә) тостағанша:

Б) желкен:

В) қайықша.

3. Клеткалары ұдайы бөлінетін ұлпа?

А) түзуші:

Ә) жабын:

Б) тірек:

В) өткізгіш.

4. Сүзгілі түтіктерден тұратын ұлпа.

А) жабын:

Ә) өткізгіш:

Б) негізгі:

В) тірек.

5. Қынада органикалық зат түзеді.

А) мүк:

Ә) балдыр:

Б) бүйнек бактариясы:

В) зең саңырауқұлағы.

6. Балдырлардың кездесетін жері:

А) құрғақ орта:

Ә) дымқыл суық орта:

Б) шалғынды:

В) далада.

7. Биология пәні нені зерттейді.

А) тірі организмдерді:

Ә) өсімдіктердің таралуын:

Б) өлітабиғатты:
В) өсімдіктердің көбеюін.

8. Шырынды жемісі бар өсімдік.

А) бұршақ:

Ә) сұлы:

Б) қызанақ:

В) жүгері.

9. Өсімдіктердің жасыл түрі:

А) цитоплазмаға байланысты:

Ә) қабығына байланысты:

Б) ядроға байланысты:

В) пластидтерге байланысты.

10. органикалық тыңайтқыштардың ішінде көбірек қолданылатыны.

А) шымтезек:

Ә) құм:

Б) көң:

В) қара шірік.

11. қырықбуынның көбеюі:

А) тұқыммен:

Ә) спорамен:

Б) жапырағымен:

В) қалемшелермен.

12. Бір гүлде аталығы да, аналығы да боатын өсімдік:

А) жансыз:

Ә) бір үйлі:

Б) қос жынысты:

В) екі үйлі.

2. 3. Ойын элементерін қолдану.

Биология пәнінен 6 - сыныпта «Гүлдің құрылысы» тақырыбында ойын түріндегі аралас сабақ өтеміз. Сабақта оқушыларға өсімдіктердің көбею мүшесі, гүлдің құрылысы туралы таныстырып және гүл бөліктерінің атқаратын қызметі туралы ұғымдар қалыптастыру: ойынның түрлерін пайдалана отырып оқушының ойлау қабілетін, белсенділік және есте сақтау шапшаңдық қабілеттерін дамыту: оларға гүлдің құрылысын, гүл бөліктерінңі қызметін түсіндіре отырып, гүл серіктердің бөліктерін айыра білкге, солар арқылы өсімдіктерді анықтауға үйретеді, сонымен бірге өсірдіктерді қорғауға, әсемдігін тамашалауға тәрбиелеу мақсаттары қойылады.

Гүл құрылысының сызба нұсқасы өсімдіктің көбеюіне арналған кеспелер, кеспеқағаздар, сөз жұмдақтар, «өсімдік көбеюі» кубигі, трек - сызбалар, кеппе шөп қолданылады.

Ойын түріндегі бұл аралас сабақта ауызша баяндау, көрнекіліктерді демонстрациялау, ойын элементтері орын алады.

Ұйымдастыру кезегінен кейін үй тапсырмасы сұралады.

1. «Өсімдіктің көбеюі» кубигі ойыны.

Шарты. Кубиктік алды жағына өсімдіктің өсімді мүшелері мен

көбею тәсілдері көрсетілген. Оқушылар кубикті лақтыру арқылытүскен көбею жолын сипаттап, мысалдар арқылы түсіндіреді. Мысалы,

1. Түрі өзгерген мүшелер арқылы көбею:

А) тамыр сабақ:

Ә) түйін:

Б) пиязшық:

В) мұртша.

2. Негізгі өсімдік мүшелерінің бөліктер арқылы көбею.

А) сабақ, жапырақ, тамыр.

Ә) телу арқылы.

2. «5» алғың келсе ойыны.

«5» алғысы келсе жәшіктен оқушылар сұрақты алып, 1 мин ішінде жауап беру керек.

1. Өсімдіктің өсімді (вигетативті) мүшелерін атаңыз.

2. Кеппешөктен, суреттен өсімдік мүшелерін көрсетіп атаңыз.

3. Мүше дегеніміз не?

4. Өсімдік мүшелері неше топқа бөлінеді?

5. Өсімдік біртұтас организм екенін дәлелдеңіз.

6. Фотосинтез дегеніміз не?

Жаңа сабақ өсімдіктің көбею мүшелерін талдаумен басталады.

Гүл

Көбею мүшелері Жеміс

Тұқым

Өсімдіктер өсу мүшелеріндегі қоректік заттар жеткілікті болған кезде гүлдейді. Гүл - тек гүлді өсімдіктерге тән мүше. Осылайша ары қарай гүлдің құрылысы да сызбалар арқылы таңдалып түсіндіріледі.

жеміс

ГҮЛ

Тұқым

гүл сабағы

гүл табаны

ГҮЛ БӨЛІКТЕРІ тосағанша жапырақша

күлте жапырақша

аталық

аналық

тостағанша жапырақша

ГҮЛ СЕРІГІ

күлте жапырақша

жай гүлсерік

ГҮЛ СЕРІК

қос гүлсерік

Жай гүлсерікті - тек тостаған жапырақшасы болады (қызылша, емен, қымыздық) немесе күлте жапырақшасы ғана болады. (қызғалдақ, лала гүл, інжугүл) . Қос гүл серіктер - тостағаншада күлте болады ( алма, өрік, шие) .

Аталық - гүлдің көбеюге қатысатын бөлігі.

тозаңқаптан

АТАЛЫҚ

жіпшеден

Тозаңқап бір - бірімен байланысқан екі бөліктен құралады. Тозаңқапта тозаң түзіледі. Аналық - гүлдің жеміс түзуге қатысатын негізгі бөлігі.

аузы

АНАЛЫҚ мойны жеміс

жатын тұқым

Жаңа сабақты бекіту кезінде оқушылар оқулықпен жұмыс істейді. «Біліміңді тексер» деңгейлік тапсырмасы оқушылар білім

жүйелеуге арналады.

1. Гүлдің дәл ортасында орналасқан. (ж)
2. Өркеннің түрі өзгерген жапараға. (Г)
3. Тозаң ұясы бар. (А)
4. Гүлсеріктің ішкі бөлігі. (К. Т)
5. Үлпекке айналған. (Т)
6. Бунақденелілер қоректенеді. (К)
7. Шірне бөлінеді. (К)
8. Жабысқақ сұйықтық бөледі. (Ж)
9. Ұшы үлмекке айналған. (Т)
10. Екі қабат қабықшасы бар жасушалар жетіледі. (Ж)
11. Хош иісті. (К)
12. Мойны бар (Ж)

3. 7 сынып биология сабақтарында қолданылатын әдістер.

3. 1. Кестенің пайдалану тиімділігі.

Қазақстан флорасы пайдалы өсімдіктерге, оның ішінде дәрілік өсімдіктерге өте бай өлке. Мектеп оқушыларының бұл жөнінде мәліметі мол болуы үшін факультативті сабақтарда білімін толықтырып күнделікті көріп жүрген өсімдік туралы мағлұмат алып отыруы маңызды мәселе.

Ол:

• Оқушының әр өсімдік туралы мағлұмат алуын;
• жеке өсімдіктердің қасиетін биолгиялық ерекшелігін, экалогиясының бөлуіне;
• Өсімдіктердің тобын көбейтуг, табиғат байлығын қорғайға ықпалын тигізетін процесс болып есептелінеді.

Оқушыларға өтілетін дәрілік өсімдіктер туралы сабақтарда кесте пайдалану тиімді. Онда нақты бөлімдер болуы керек. Оқырманға сол сабақтардың үлгісін ұсынамын.

Әрине күнделікті кездесетін өсімдіктер өте көп және оның қаншалықты мөлшері дәрі ретінде пайдаланылатынын осылай кеңірек түсіндіру, оқушылардың өсімдік әлеміне қызығушылығын арттырып, оның түрін молайтуға ықпалып, туған табиғатқа деген сүйіспеншілігін артырады. Оқушының табиғатты зертеу, ғылыми жұмыс жүргізуіне жол ашады.

3. 2. Әдіс тәсілдердің тиімділігі

Биология пәнін оқыту барысында оқушылардың ойларын дамыту үшін әр түрлі әдіс - тәсілдерді сабақта пайдалану тиімділігін көрсетеді.

«Қанның ұюы. Имунитет. Қан топтары» тақырыбын «сың тұрғысынан ойлау», «ұжымдық оқыту әдісі» технологияларын негізде құрды. Сабақ өткізу барысында оқушылардың өз ойларын ортаға салып, ұжымдық жқмыс істеу тәсілдерінің жағарылайтынын байқадым.

Өткен сабақтағы материял негізінде:

• Қанның ұюы және иммунитет түсініктерінің ұғымы.
• Қан топтық қасиеттерінің иммунитет құбылысына әсері сұрала келіп «Қанның құрамы» кестесі, өткен сабқтарда құрастырылған. «Қан» тақырыбы түсыныктер жинағы және сызбалар таспаға ілінеді.

Осы сабақ бойынша тақтаға баға сұраныс жазылады.

«5» - 4+3+2-9 ұпай, «4» - 7 - 8 ұпай, «3» - 5 - 6 ұпай.

Үлгісі кезінде балалар тақтадан сабаққа үш тапсырма бетілетінін анықтайды. Тапсырмалары дұрыс орындағанда 4, 3, 2 ұпайларымен бағаланады. «5» бағасын алу үшін 9 ұпай жинау керек

Тақтаға сабақтың мақсаты және бірінші және үшінші тапсырмалар жазылады.

Дәптерлер оқулақтарын, түсініктемелер жинағын, қалам, карандаштарын, сызғыштарын оқушылар үзіліскезін дайындап қояды.

4. 8 сынып биология сабақтарында қолданылатын әдістер.

4. 1. Тапсырма жұмыстары арқылы сабақ жүргізу әдістері. Оқушылардың білімін жүйелі түрде тексері отыру білімді бекітіп, оны қалыптастыру үшін қажет. Биология пәнінен әр - бір тақырыпты өткен соң қайталау, бақылау сабақтарында оқушылардың білімін тексеру мақсатында 8 сыныпта биология пәнінен жүргізілетін тапсырма жұмыстарын ұсынып отырған.

1 - тапсырма

Қалып қойған сөздерді тауып жазыңыз.

Адам эвалюциялық дамудың . . . , жер бетіндегі . . . иесі.

2 - тапсырма

Тірі организмның құрылысын, атқаратын қызметін зертейтін ғылым.

1. Тәнтану ; 2. Физиялогия; 3. Гигиена;

3 - тапсырма

«Адам жануарлар дүниесінің эвалюциялық дамуы нәтижесінде пайда болады» деп қай елде ғылымы, қашан жазған.

1. 1869 ж. чех ғалымы Г. Мендель;

2. 1871 ж. ағылшын ғалымы Ч. Дарвин;

3. 1871 ж. ағылшын ғалымы Ф. Энгльс.

4 - тапсырма

Адам организмінің жануарлар организмінен ерекшелігі.

Кестені толтырыңыз.

5 - тапсырма

Адамның ұқсас бөлігінде қандай мүшелер және мүшелер жүйесі

орналасқан?

1 . . . 2 . . .

6 - тапсырма

Тыныс алу жүйесінің мүшелеріне не жатады?

1 . . . 2 . . .

7 - тапсырма

Төмендегі берілген бездердің қайсысы ішкі секретсия бездеріне жатпайды?

1. Бүрек үсті безі; 5. Сілекей безі

2. Қалқанша безі;

3. Қарын безі;

4. Гипофис;

8 - тапсырма

Қаңқа мен бұлшықеттер қай жүйені құрайды?

1. Асқорыту; 3. Тірек - қимыл;

2. Қанайналым; 4. Сілекей безі;

9 - тапсырма

Адам организміндегі ең ірі клетка?

1. Сперматозойд;

2. Эритроцит;

3. Жұмыртқа клеткасы;

10 - тапсырма

Оқулықтары жануар клеткасының құрылысын қарап, органойдтарының атқаратын қызметін атап жазыңыз.

11 - тапсырма

Клеткадағы энергия көзі болатын оргаойд:

1. Ядро; 2. Рибасома; 3. Митахондрия;

Клеткадағы белок синтезделетін орын:

1. Рибасома; 2. Лизасома; 3. Ядро;

12 - тапсырма

Клетканың хмиялық құрылымы.

14 беттегі тақырыпты оқып, кестені толтырыңыз.

13 - тапсырма

Клеткадағы органикалық және бейорганикалық заттардың маңызы қандай?

Кестені толтырыңз:

14 - тапсырма

18 - бетегі тақырыпты оқып кестені толтырыңыздар:

Ұлпа түрлері.

... жалғасы

Биологияны оқытудағы пәнаралық байланыстар

«Биологияны оқыту әдістемесі» пәннің оқу-әдістемелік кешені

Оқушылар білімін тексеру

Оқу процесінде оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту мәселесі күрделі және көп қырлы

Биология білімін бақылаудың формалары, түрлері және әдістері

Жобалық оқыту технологиялары

Заманауи педагогикалық технологиялар

Цитология және гистология түсінігі

Жазғы тапсырмалар

Биологиядан жалпы әдістемелік құралдарға талдау жасау

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс